Epistulae

sed quomodo haec sit intellegenda sententia, uas electionis apertissime docet; ait enim: quod erat inpossibile legis, in quo infirmabatur per carnem, deus filium suum mittens in similitudine carnis peccati et de peccato condemnauit peccatum in carne et iterum: ex operibus legis non iustificabitur omnis caro.

quod ne de lege tantum Moysi dictum putes et non de omnibus mandatis, quae uno legis nomine continentur, idem apostolus scribit dicens: consentio enim legi dei iuxta interiorem hominem; uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuantem me in lege peccati, quae est in membris meis. miser ego homo. [*]( 16 cf. Act. 9, 15 17 *Rom. 8, 3 21 Gal. 2, 16 24 *Rom. 7, 22—25 ) [*]( 1 cum Chr. comm. g 2 habuit!; alioqui !; sua n de(i)structur Mnp 3 post] per n 4 non ex si m2n 5 homo per se g 6 dei gratia M si p 7 inquis n 11 que om.!; est om. n nollit (pr. 1 exp.) n non uelit p 12 quia] quod n; add. utique!; absque] sine n 13 ingratus (s.l. 1 ingra- tisM)AMp qui aut] quia M aut (exp.,s.l. quia m2)n 14 quemquam c sine M esse posse M 15 inquis n madata n 16 int sit. g 19 similitudinem Q 20 damnauit n carne] add. ut iustificatio impleretur in nobis 11 22 moysi tantum M putes om.n et-mandatis om..\\) 25 autem] enim ll1 aliquam (qu eras.) A 28 ergo A )

Reclamabis et dices Manicheorum dogma nos sequi et eorum, qui de diuersis naturis ecclesiae bella concinnant, adserentium malam esse naturam, quae inmutari nullo modo possit. hoc non mihi sed apostolo inputa, qui nouit aliud esse deum, aliud hominem, aliam carnis fragilitatem, aliam spiritus fortitudinem. caro enim desiderat contra spiritum et spiritus contra carnem et haec inuicem sibi aduersantur, ut non, quae uolumus, ipsa facia- mus. a me numquam audies malam esse naturam, sed, quomodo sit carnis fragilitas disserenda, ipso, qui scripsit, docente discamus.

interroga eum, quare dixerit: non enim, quod uolo, hoc operor, sed, quod odi malum, illud facio, quae [*]( 3 *Rom. 7, 14-20 23 *Gal. 5, 17 28 *Rom. 7, 15 et 19 ) [*]( 1 liberauit Į]ţJ 3 cur autem ç dixit M 4 quia] quod n 7 hoc] illud ç,om.M si Mp 8 nolo] odi p illud] hoc g 10 ego om.ç habitat (ex habeat) in me M 11 quoniam] quod c 13 operari] perficere c 15 si Mp 16 pr. ego om.ç facio] ago A 17 in me hab. M 18 nos] eos Ap.c.m2 \' 19 adserent A 20 immo(u s.l.m2)tari n et hoc g 22 homo esse M esse hom. 5 23 et 24 aduersus M 23 et om.111 24 et om.n 25 quaecumque n 26 malum Mna.c. 27 deserenda np.c.m2 qui n prescripsit p 28 quare hoc dixerit n )

obice deo fortiorem calumniam, quare, cum adhuc in utero essent Esau et Iacob, dixerit: Iacob dilexi, Esau autem odio habui. accusa eum iniquitatis, cur Achar, filius Charmi, de Hierichuntina praeda aliqua furatus sit et tanta milia hominum illius uitio trucidata sint, quam ob rem filii Heli peccauerint et omnis paene populus extinctus arcaque sit capta, Dauid peccauit, ut numeraret populum, et cur in toto Istrahel tanta hominum caesa sint milia, et ad extremum — quod solet nobis obicere contubernalis uester Porphyrius- qua ratione clemens et misericors deus ab Adam usque ad Moysen et a Moysi usque ad aduentum Christi passus sit uniuersas gentes perire ignorantia legis et mandatorum dei.

neque enim Britanni, fertilis prouincia tyrannorum, et Scythiae gentes omnesque usque ad oceanum per circuitum barbarae nationes Moysen prophetasque cognouerant. quid necesse fuit in ultimo uenire tempore et non, prius quam innumerabilis periret hominum multitudo ? quam quaestionem beatus apostolus ad Romanos scribens prudentissime uentilat. ignoras haec et dei concedis scientiae; dignare et ista nescire, quae quaeris. [*]( 3 *Rom. 9, 20-21 9 *Mal. 1, 2-3 et Rom. 9, 13 11 cf. Ios. c. 7 12 cf. I Reg. capp. 2-4 14 cf. IT Reg. c. 24 23 cf. Rom. c. 9 ) [*]( 1 imperat n a.c. 2 et non uult om.M et non quod (del.) uult n 3 tu om.M 4 figm. fig. dic. n 7 autem om..Jln 8 fort.] factori (ex -re) M 9 adhuc cum g 10 autem om.n 11 achar (c/. LXX) A,np.c.m2 achan eel. hiericunth. M hierechunt. n hierecunt. A Ierichunt. g 12 sint] s M 13 Eli c peccauerunt n 14 peccarit Engelbrecht enumeraret c 15 istrahel A israhel n isrl M ihl p lsraele e sint A,Mp.c. sunt cet. 16 porphirius p phorphir(i s.l.)us n 17 Moysi] moyse Mp.c.r; moysen p alt. ad om.n 19 britanni A britannia (pr. n exp.) n brittania ikfp fertiles A 20 scythie A scythica« M scithicae n sciti (ras.I-2 litt.) cae p Scoticae £ 22 fuit eum g uenire tempore] tempore (s.l. incarnari xpm add,) M prius (quam s.l.add.m2) n 24 ignorans Mp 25 concedit p concedens M alt. et] et tu M igitur et tu g )

ego miserabilis, qui tuas expecto contumelias, qui illud semper lego: gratia salui facti estis et: beati, quorum remissae sunt iniquitates et quorum tecta sunt peccata, ut de mea fragilitate loquar, noui me multa uelle, quae sancta sunt, et tamen inplere non posse — spiritus enim fortitudo ducit ad uitam, sed carnis fragilitas reducit ad mortem - et audio dominum commonentem: uigilate et orate, ne intretis in temptationem. spiritus promptus, caro autem infirma.

Frustra blasphemas et ignorantium auribus ingeris nos liberum arbitrium condemnare. damnetur ille, qui damnat. ceterum nos ab eo differimus brutis animalibus, quod liberi arbitrii conditi sumus, sed ipsum liberum, ut diximus, arbitrium dei nititur auxilio illiusque per singula ope indiget, quod uos non uultis, ut, qui semel liberum habet arbitrium, deo adiutore non egeat. liberum arbitrium dat liberam uoluntatem et non statim ex libero arbitrio facit deum, qui nullius opibus indiget.

tu ipse, qui perfectam et deo aequalem in hominibus iustitiam iactitas et peccatorem esse te confiteris, responde mihi, uelis an nolis carere peccato. si uis, quare iuxta sententiam tuam non inples, quod desideras? sin autem non uis, contemptorem te praeceptorum dei esse demonstras. si contemptor es, utique et peccator. si peccator, audi tibi scripturam loquentem: peccatori dixit deus: quare tu enarras iustitias meas et adsumis testamentum meum per os tuum? tu autem odisti disciplinam et proiecisti uerba mea retrorsum.

uerba dei dum [*]( 3 *Eph. 2, 8 Ps. 31, 1 8 *Matth. 26, 41 etc. 24 *Ps. 49, 16—17 ) [*]( 1 indiget te n te indige.it p defensorem p 2 expecto] excipio M -4 iniquitatis d 6 sancta] facienda ç 7 deducit p ducit g 9 spiro quidem n promtus M prumptus L1 ; add. est n 11 blasfemas A 12 condempnare- dampnetur-dampuat n 13 nos ab] ncin ex g diff. a g quod ex ut M arbitrii om.n 15 uultis] add. sed id uultis g 16 hab. lib. g non exp.M 18 facit deum] homo facit, sed domini auxilio g ope M aequalemque deo n 19 te esse g te n 21 si p autem in mg.L1 22 contemtorem Mp contemtor £ 23 es, utique] utique est (s.l. es m2)M si peccator om.L1 tibi om..Jl dicentem A 25 et] et quare n assumis ..iUp.c..p assumes Ma.c. adsumes An 26 autem] uero g 27 uerba mea] sermones meos A )