Epistulae

Et ut generaliter breuiterque conplectar, quam de uirtute habeo notionem, quod ad recte uiuendum adtinet, uirtus est caritas, qua id, quod diligendum est, diligitur. haec in aliis maior, in aliis minor, in aliis nulla est, plenissima uero, quae iam non possit augeri, quam diu hic homo uiuit, in nemine; quam diu autem augeri potest, profecto illud, quod minus est, quam debet, ex uitio est.

ex quo uitio non est iustus in terra, qui faciet bonum et non peccabit. ex quo uitio non iustificabitur in conspectu dei omnis uiuens. propter quod uitium, si dixerimus, quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non [*](24 *Eccle. 7, 21. ci. III Reg. 8, 46 25 Ps. 142, 2 27 *J Ioh. 1, S ) [*]( 4 prauo prauius est g distortusque I.Į! 7 pr. quo AfiDM 9 quisquis g 10 teri. alio] aliquo A&DM 11 sic (c exp.) A potest dici I.Į! aliam et aliam g 12 minusue] aliam minusue AõD aliamue(ue m2)minus M aliam minus g all. in om.õ 14 pietatis Aa.c.m2%DM 16 profecit I.Į! 18 brebique I.Į! 19 habeam I.Į! 20 qua] quia Ap.c.m2% quo Aõ 22 homo hic g in neminem A3D in nemine est (est in ras.) M est in nemine g 23 debet] libet Eug.codd.praeter Vat. et unum Par. 24 faciet Goldb. sec. LXX faciat codd. 25 peccauit A3D Eug.cod.Vat.,Ma.c.m2 peccet Eug. duo codd.,Mp.c.m2 (c/. LXX) 28 nosmet g seducimus g )

uidet itaque, qui recte uidet, ubi et quando et unde speranda sit illa perfectio, cui non sit quod adici possit. si autem praecepta non essent, non utique esset, ubi se homo certius inspiceret et uideret, unde auerteretur, quo conaretur, quare gratularetur, quid precaretur. magna est ergo utilitas praeceptorum, si libero arbitrio tantum detur, ut gratia dei amplius honoretur.

Quae si ita se habent, unde fit omnium reus, si in uno offendat, qui totam legem seruauerit? an forte, quia plenitudo legis caritas est, qua deus proximusque diligitur, in quibus praeceptis caritatis tota lex pendet et prophetae, merito fit omnium reus, qui contra illam facit, in qua pendent omnia ?

nemo autem peccat nisi aduersus illam faciendo, quia \'non adultterabis, non homicidium facies, non furaberis, non concupisces' et, siquod est aliud mandatum, in hoc sermone recapitulatur ineo, quod diliges proximum tuum tamquam te ipsum\'. dilectio proximi malum non operatur, plenitudo autem legis caritas.

nemo autem diligit proximum nisi diligens deum, ut hoc, quantum potest, proximo inpendat, quem diligit tamquam se ipsum, ut et ille diligat deum, quem si ipse non diligit, nec se nec proximum diligit. ac per hoc, qui totam legem seruauerit, si in uno offenderit, fit omnium reus, quia contra caritatem facit, unde tota lex pendet. reus itaque fit omnium faciendo contra eam, in qua pendent omnia. [*]( 2 Matth. 6, 12 10 cf. Iac. 2, 10 11 *Rom. 13, 10 13 *Matth. 22, 40 15 *Rom. 13, 9-10 ) [*]( 1 proficeremus AMa.c.m2,$D proficerimus Ap.c.ni2 2 demitte õp.c. 3 omluum D demissa 3 uidet] quid AôDM 4 recta 5 unde et quando et ubi g 7 quid prec. om.D 8 libere 3 uero $ 10 fiet g 12 qua-carit. om.ty 14 rens omnium AôDM illa A&D pendet β 15 faciende 5 16 facis A Ma.c.m2 fais D 17 concupiscis β aliud est g 19 quod est g diligis tyM 21 legis est g 22 ut] et g 23 proximu 3 diligat g se] te 3 illi õ 24 ac] hac ^3 27 eam, in qua] praeceptum, in quo Eug.codd.praeterVa\'. pendet β )

Cur ergo non dicantur paria peccata? an forte quia magis facit contra caritatem, qui grauius peccat, minus, qui leuius, et hoc ipso admittit magis et minus, quo fit quidem omnium reus, sed grauius peccans uel in pluribus peccans magis reus, leuius autem uel in paucioribus peccans minus reus, tanto maiore scilicet reatu, quanto amplius, tanto minore, quanto minus peccauerit, tamen, etiam si in uno offenderit, reus omnium, quia contra eam facit, in qua pendent omnia ?

quae si uera sunt, eo modo et illud absoluitur, quod ait homo etiam apostolicae gratiae: in multis enim offendimus omnes. offendimus enim, sed alius grauius, alius leuius. quanto quisque magis minusue peccauerit, tanto in peccato committendo maior, quanto in diligendo deo et proximo minor et rursus tanto minor in peccati perpetratione, quanto maior in dei et proximi dilectione, tanto itaque plenior iniquitatis, quanto inanior caritatis, et tuae perfectissimus in caritate, quando nihil restat ex infirmitate.

Nec sane, quantum arbitror, putandum est leue esse peccatum in personarum acceptione habere fidem domini Iesu Christi, si illam distantiam sedendi et standi ad honores ecclesiasticos referamus. quis enim ferat eligi diuitem ad sedem honoris ecclesiae contempto paupere instructiore atque sanctiore?

si autem de cotidianis consessibus loquitur, quis non hic peccat, si tamen peccat, nisi cum apud se ipsum intus ita iudicat, ut ei tanto melior, quanto ditior illo uideatur ? hoc enim uidetur significasse dicendo: nonne [*](9 Iac. 3, 2 24 *Iac. 2, 4 ) [*](1 dicatur β iudicantur 3 3 adm.-quo] quod adm. c amittit aA,Ma.c.m2 ammittat 3 magis et minus orn.AõDJl magis] maius ^ quo] quod AзD, Ma.c. qui β quidem fit M sed] si 3 4 lebis$5 maior 7 reus est o. β reus o. est ç fit reus o. Mp.c.m2 erit rens o. Eug.cod.Vat. fecit A.зD, Ma.c.m2 8 pendet β adsolnit 3 9 greciae 3 gratiam β 1U off. enim] omnes enim off. AõD.1ł1 pr..alius] unus g 11 maius minusue tyEug.codd nonmtll i grauius leuiusue (uel -que) ç peccato om.β 12 quanto] quan 3 13 maior ex inanior õ 15 perfecti simus M perfecti sumus ty$D ex] et õ 18 domini nostri ySAeug.codd.Vat.et unus Par. 19 illa õ sedenti 3 et] ac A5D.JI 21 contem(e.r n)to paupere 3 contemptore D 22 consensibus AMa.c.m2,%D quosensibus ^ hinc β 23 diiudicat ^ 24 illa ^ illi AMa.c.m2,$DEug.cod.Vat. ille AMp.c.m2,Eug.codd. reliqui nideatnr] esse uid. c dicendo om.AaDM cum dicit c . )