Epistulae

Fertur et omnium Christianorum laude celebratur, quicquid fuerat nuptiis praeparatum, a sancta Christi synoride uirgini traditum, ne sponso fieret iniuria, immo ut dotata pristinis opibus ueniret ad sponsum et, quod in rebus mundi periturum erat, domesticorum dei inopiam sustentaret.

quis hoc credat? Proba illa, omnium dignitatum et cunctae nobilitatis in orbe Romano nomen inlustrius, cuius sanctitas et in uniuersos effusa [*]( 2 mediterrentis A2a.c.m2 3 uirgo B se om.AI! societati Al D 4 iuliane A1 —ne A2 5 incerta om.AI! sint licet Ap.c.m2 sit licet A2 6 reci- pisti AaD$a.c.ira sponsa A 8 xpianae A1 9 inueniant 33a.c.w2 10 mar- garita B 11 certum quos religiores A2 certe quid(d exp.) rele(i m2)giosiores Al sumpto A2 12 utroque sexu 58 14 uirginitatis B 15 reliquerit 93a.c.tnS luxu(ex 0 m2A1)riae ad omnem cop. fil. AD luxoriae (s.l. ad omnem copiam filiorum)93 filiorum om.A luxoriae Aa.c.rraA2^ 16 dilic(t Jaiis A11® a.e.m2AI! multi A2 17 praepositi AZD rarum] paruum A2 18 quanti Aa.c.m2D 19 exemplum 58 secutae 33B 20 quidquid Ala.r.^SD 21 a sancta Chr. syn.] scas noride A2 a sanctis feminis non detractum B uirgini sedB 22 ditata A2 detota A}a.c.m2D decorata Alp.c.m2 23 sponsam AaDa.c. 24 sust. in. g 25 probam illam A?$SD orbe romane D urbe roma non As 26 inlustr§ At in s.l.m2AI effusos A2 )

uix barbarorum effugerat manus et auulsas de conplexu suo uirgines fleuerat, cum subito intolerabili et quod numquam timuerat amantissimi filii orbitate percutitur et quasi futura uirginis Christi auia spe futurorum mortiferum uulnus excepit probans in se uerum esse, quod in lyrico carmine super iusti praeconio dicitur: si fractus inlabatur orbis, inpauidum ferient ruinae. legimus in uolumine Iob:

adhuc isto loquente uenit alius nuntius et in eodem: temptatio-siue, ut melius habetur in Hebraeo, militia — est uita hominis super t.erram. ad hoc enim laboramus et in saeculi huius periclitamur militia, ut in futuro saeculo coronemur. nec mirum hoc de hominibus credere, cum dominus ipse temptatus sit. et de Abraham scriptura testatur, quod deus temptauerit eum.

quam ob causam et apostolus loquitur: gaudentes in tribulatione et: scientes, quod tribulatio patientiam operatur, patientia probationem, probatio spem, spes autem non [*]( 4cf. Luc.16,9 14 Horat. c. III 3, 7-8 16 *Hiob 1,18 17*Hiob7,l 21 of. Matth. 4,1-11 22 cf. Gen. c. 22 23 *Rom. 12,12 24 *Rom. 5, 3-5 ) [*]( 1 barbaras A2 puerorum B 2 prob. olibrii et probi Al58 olibrii prob. et probi Ai B probini D fatigarant Ai fatigauerunt B consularis A2 3 et om.g dom. dir. B domibus] omnibus 58 captiuis B captiuitas sit g 4 auitas g habitas codd. dic. uen. A2 5 mammona 5SB mamona cet. 6 erubescant AqB omnis AlD in quibusdam \'iSB in quibus A3 8 et s.i.93 conspectu A2 suo] hic desinit A2 9 et om.ç 10 et filii A 11 auia spe] auias p D auiae B morti*ferunt D 12 iusti uiri B 16 beati(sJ.m2)iob 58 18 Hebraico g 20 coronemur ex ornemur m293 \' 22 de s.1.58 habraham A testetur ^8,Bp.c.m2 25 operetur IQp.c.B )

ct Esaias huiusce modi homines cohortatur dicens: qui ablactati estis a lacte, qui auulsi ab ubere, tribulationem super tribulationem expectate, spem super spem. non sunt condignae passiones huius temporis ad futuram gloriam, quae reuelabitur in nobis.

cur ista replicauerim, sequens sermo monstrabit. quae de medio mari fumantem uiderat patriam et fragili cumbae salutem suam suorumque commiserat, crudeliora inuenit Africae litora. excipitur enim ab eo, quem nescias utrum auarior an crudelior fuerit, cui nihil dulce praeter uinum et pretium et qui sub occasione partium clementissimi principis saeuissimus omnium extitit tyrannorum et — ut aliquid loquar de fabulis poetarum — quasi Orcus in tartaro non tricipitem sed multorum capitum habuit Cerberum, qui cuncta traheret, laceraret, extingueret.

hic matrum gremi i s abducerepactas, negotiatoribus et auidissimis mortalium Syris nobilium puellarum nuptias uendere, non pupillorum, non uiduarum, non uirginum Christi inopiae parcere manusque magis rogantium spectare quam uultus. hanc feram et Charybdim Scyllamque succinctam multis canibus fugiens barbaros matrona sustinuit, quae nec [*]( 1 *Rom. 8, 35-36 7 *Esai. 28, 9-10 10 Rom. 8, 18 15 ab eo, quem etc.] = Heraclianus, comes Africae 17 principis] = Honorius 21 Uergil. Aen. X 79 ) [*]( 1 confundat ad,Bp.c.m2 separauit D 2 Christi] dei g 6 isayas B 7 ortatur B 9 expectantes B 14 cimbae Ap.r.B cymbae g 15 affricae DB littoram Aa.c. littora g utrum] ut cum D 17 partium] portus Ap.c.m2 19 multo D 20 traheret] add. ac g 21 extingueret s.l.%5ml,om.cet. matris D pactas] partus in ras.m2 B 23uenderetjB pr. non in ras.m2 B pupillarum AD 24 manusque magis (magis s.Z.93) Ap.c.m2aQB manuque (quae D) manus Aa.c.m2D magisque manus g spectare B expectare eel. 25 uultus-26 multis om.D et om.g caribdim codd.; seq. in eras.y t scillamque codd. 26 qui g )

imitare, crudelis, saltim hostem Romani imperii. Brennus nostri temporis tantum, quod inuenerat, tulit; tu quaeris, quod non inuenis. et mirantur aemuli — uirtus enim semper inuidiae patet -, curtantarum secum pudicitiam tacita proscriptione mercata sit, cum et ille partem sit dignatus accipere, qui totum potuit auferre, et haec quasi comiti negare non ausa sit, quae se intellegebat sub nomine priuatae dignitatis tyranno seruientem?

sentio me inimicorum patere morsibus, quod adulari uidear nobilissimae et clarissimae feminae. qui accusare non poterunt, si me scierint hucusque tacuisse; neque enim laudaui in ea umquam antiquitatem generis, diuitiarum et potentiae magnitudinem uiro uiuente uel mortuo, quae alii forsitan mercennaria oratione laudauerint.

mihi propositum est stilo ecclesiastico laudare auiam uirginis meae et gratias agere, quod uoluntatem eius sua adiuuerit uoluntate. alioquin cellula monasterii, uilis cibus uestisque contempta et aetas uicina iam morti breuisque temporis uiaticum carent omni adsentationis infamia. denique in reliquis partibus omnis mihi sermo ad uirginem dirigetur et uirginem nobilem et nobilem non minus sanctitate quam genere, cuius quanto sublimis ascensus est, tanto lapsus periculosior.

(unum) illud tibi, nata deo, proque omnibus unum praedicam et repetens iterumque iterumque monebo, ut animum tuum sacrae lectionis amore occupes nec in bona terra pectoris tui sementem lolii auenarumque suscipias, ne [*]( 2 Brennus nostri temporis] = Alaricus 22 Uergil. Aen. III 435-436 27 cf. Matth. 13, 8 ) [*]( 1 parcerent-flecterentur g 2 saltem SEp.c.B 3 inuenerit Aa.c.>ВD 4 tantarum rerum secum (secum s.l.) B 5 pudicitia D perscriptione AD 6 dignatus sit g 8 seruiente D 9 adolari A5sa.c.m2,D nob. fem. et clar. B claro et nob. feminae g 10 clar.] kme D quia A poterint AD,SEa.c. scirent B 11 laudabis (s postea add.) D 13 laudauerunt SSa.r. laudauer B 15 gratiam reddere B quod s.l.m2B uoluntati B 17 breuisque (s exp.)A 19 pr. et om.B 20 quanto] parteD sublimior g 21 lapsuZ) 22 pr. unum om.codd. preque Ap.c.m2 praeque g 24 pr. que eras.ldfim cet. 27 tui om.A nec(c exp.) A )

quando eras in saeculo, ea, quae erant saeculi, diligebas: polire faciem purpurisso et cerussa ora depingere, ornare crinem et alienis capillis turritum uerticem struere, ut taceam de inaurium pretiis, candore margaritarum Rubri Maris profunda testantium, zmaragdorum uirore, cerauniorum flammis, hyacinthorum pelago, ad quae ardent et insaniunt studia matronarum.

nunc autem, quia saeculum reliquisti et secundo post baptismum gradu inisti pactum cum aduersario tuo dicens ei: \'renuntio tibi, diabole, et saeculo tuo et pompae tuae et operibus tuis\', serua foedus, quod pepigisti, et esto consentiens pactumque custodiens cum aduersario tuo, dum es in uia huius saeculi, ne forte tradat te iudici et de suo aliquid usurpasse conuincat tradarisque ministro, qui ipse est inimicus et uindex, et mittaris in carcerem et in tenebras exteriores, quae, quanto a Christo, uero lumine, separamur, tanto nos maiori horrore circumdant, et non inde exeas, nisi soluas nouissimum quadrantem, id est minimum quodque delictum, quia et pro otioso uerbo reddituri sumus rationem in die iudicii.