Epistulae

Christum uestire in pauperibus, uisitare in languentibus, pascere in esurientibus, suscipere in his, qui tecto indigent — et maxime in domesticis fidei —, uirginum alere monasteria, seruorum dei et pauperum spiritu habere curam, qui diebus et noctibus seruiunt domino tuo, qui in terra positi imitantur angelorum conuersationem et nihil aliud loquuntur, nisi quod ad laudes dei pertinet, habentesque uictum atque uestitum his gaudent diuitiis, qui plus habere nolunt, si tamen seruant propositum. alioquin, si amplius desiderant, his quoque, quae necessaria sunt, probantur indigni. haec ad uirginem diuitem et uirginem nobilem sim locutus.

Nunc tantum ad uirginem loquar, id est non ea, quae extra te, sed in te sunt, tantum considerans. praeter psalmorum - et orationis ordinem, quod tibi hora tertia, sexta, nona, ad uesperum, medio noctis et mane semper est exercendum, statue, quot horis sanctam scripturam ediscere debeas, quanto tempore legere non ad laborem, sed ad delectationem et instructionem animae.

cumque haec finieris spatia et frequenter te ad figenda genua sollicitudo animi suscitauerit, habeto lanam semper in manibus uel staminis pollice fila deducito uel ad torquenda subtemina in alueolis fusa uertantur aliarumque neta aut in globum collige aut tegenda conpone. quae texta sunt, perspice; quae errata, reprehende; quae facienda, constitue. si tantis operum uarietatibus fueris occupata, numquam tibi dies longi erunt, sed, quamuis aestiuis tendantur solibus, breues uidebuntur, in quibus aliquid operis praetermissum est.

haec obseruans et te ipsam saluabis et alias et eris magistra sanctae conuersationis [*]( 1 *Rom. 14, 5 5 cf. Gal. 6, 10 9 cf. I Tim. 6, 8 ) [*]( 1 enim in suo sensu B habundet JLSD habundat (h eras.) B 5 in s.l.m2B 9 atque] et B 11 alioqui g 12 et] et ad Sap.c.m2B 13 sum g loquutus AD,Sda.c.m2 15 sed] sed ea quae 33 16 ora Aa.c.m2SJ 17 media noctis 5sa.c.m2,AD media nocte g 18 quot ex quod ADB 21 animae Sa.c.? suscitarit B 22 police AD,ada.c.m2 23 subtecmina Ap.c.m2 subtegmina q 24 testa D perspice scripsi respice codd. inspice g 25 cirrata B 26 dies tibi g 27 tendatur AD,Ssa.c.m2 28 obseru. om.D 29 conuersionis A ) [*]( 13* )

nec idcirco tibi ab opere cessandum est, quia deo propitio nulla re indiges, sed ideo cum omnibus laborandum est, ut per occasionem operis nihil aliud cogites, nisi quod ad domini pertinet seruitutem. simpliciter loquar: quamuis omnem censum tuum in pauperes distribuas, nihil apud Christum erit pretiosius, nisi quod manibus tuis ipsa confeceris uel in usus proprios uel in exemplum uirginum ceterarum uel, quod auiae matrique offeras maiora ab eis in refectionem pauperum pretia receptura.

Paene praeterii, quod uel praecipuum est. dum esses paruula et sanctae ac beatae memoriae Anastasius episcopus Romanam regeret ecclesiam, de orientis partibus hereticorum saeua tempestas simplicitatem fidei, quae apostoli uoce laudata est, polluere et labefactare conata est. sed uir ditissimae paupertatis et apostolicae sollicitudinis statim noxium perculit caput et sibilantia hydrae ora conpescuit.

et quia uereor, immo rumore cognoui in quibusdam adhuc uiuere et pullulare uenenata plantaria, illud te pio caritatis affectu praemonendam puto, ut sancti Innocentii, qui apostolicae cathedrae et supra dicti uiri successor et filius est, teneas fidem nec peregrinam, quamuis tibi prudens callidaque uideatur, doctrinam recipias.

solent enim huiusce modi per angulos musitare et quasi iustitiam dei quaerere: \'cur illa anima in illa est nata prouincia? quid causae extitit, ut alii de Christianis nascantur parentibus, alii inter feras et saeuissimas nationes, ubi nulla dei notitia est?\' cumque hoc quasi scorpionis ictu simplices quosque percusserint et fistulato uulnere locum sibi fecerint, uenena diffundunt: \'putasne, frustra infans paruulus et qui uix matrem risu et uultus hilaritate cognoscat, qui nec boni aliquid fecit nec mali, daemone corripitur, morbo opprimitur regio et ea sustinet, quae uidemus inpios homines non [*]( 2 *Prou. 13, 4 14 cf. Eph. 4, 5. 13 29 cf. Uergil. Bucol. IV 60 ) [*]( 1 castitate AD 2 an. omnis ociosi B anima in mg.%3 5 ad ex a A 9 uel] ut AD quid Ap.c.m2 15 uir] seq. ras. 3 litt.58 17 hidre B idrae A hydriae (i eras.) 58 ydrie D rumore ex ore 58 18 pululare AD 20 imiocen- ti Aa.c.m2D 22uidearisg 23 mussitare ç et s.l.m2B 24 quur AD,1sa.c.na pr. illa ex ulla 58 25 alt. aliae D aliqui B 29 uisu Ap.c. 30 aliquid] aliud.4 31 oppremitur Aa.c.m2D sustinent 58 )

sin autem iudicia\',inquiunt, \'domini uera, iustificata in semet ipsis et nihil apud deum iniustum est, ipsa ratione conpellimur, ut credamus animas fuisse in caelestibus et propter quaedam antiqua peccata damnatas in corporibus humanis et, ut ita loquamur, sepultas nosque in ualle lacrimarum poenas luere peccatorum. unde et propheta dicit: priusquam humiliarer, ego peccaui et: educ de carcere animam meam et: iste peccauit, ut caecus ex utero nasceretur, an parentes eius?et cetera his similia\'.

haec inpia et scelerata doctrina olim in Aegypto et in orientis partibus uersabatur et nunc abscondite quasi in foueis uiperarum apud plerosque uersatur illarumque partium polluit puritatem et quasi hereditario malo serpit in paucis, ut perueniat ad plurimos, quam certus sum quod, si audieris, non recipias. habes enim apud deum magistras, quarum fides norma doctrinae est.

intellegis, quid loquar — dabit enim tibi deus in omnibus intellectum — nec statim aduersum saeuissimam heresim et multo his nequiora, quam dixi, responsionem flagitabis, ne non tam prohibuisse uidear quam commonuisse, cum praesentis operis sit instruere uirginem, non hereticis respondere. ceterum omnes fraudulentias eorum et cuniculos, quibus nituntur subuertere ueritatem, in alio opere deo adiuuante subuertimus, quod, si uolueris, prompte libenterque mittemus. ultroneas enim aiunt putere merces et pretia facilitate decrescere, quae semper in raritate maiora sunt.

Solet inter plerosque esse certamen, utrum solitaria an cum multis uita sit melior. quarum prior praefertur quidem secundae, sed, in uiris si quidem periculosa est, ne abstracti ab hominum frequentia sordidis et inpiis cogitationibus pateant et pleni adrogantiae ac [*]( 1 *Ps. 18, 10 6 cf. Ps. 83, 7 7 *Ps. 118, 67 8 *Ps. 141, 8 *Ioh. 9, 2 16 *II Tim. 2, 7 22 in alio opere] sc. epistula CXXIV ) [*]( 1 sin (n eras.) 93 sint(nt exp.)A iudicia sunt g 2 semet ipsa B 5 et s.l.m2A 6 ueterum (s.l.m2%3) luere 93 B luere ueterum g 9 ex utero eras.93 11 ait. in om.g 12 foueas A 15 non ex necm293 17 intellectuZ) 18 quam] quae g 19 responsionem] add. ordinis (hordinis D) codd., quod ex nota origenis margini adscripta ortum puto, hominis s flagites B non] modo B 20 insti- tuere g 21 fraudol. A%5a.c.m2,D 23 mittimus Aa.c.m2,^SD 24 decrescunt g 27 melior sit g 28 si in uiris (om. quidem) g si quidem scripsi quidem AD, SlJa.c. quoque 93p.c.B 29 ac] et g )

noui ego in utroque sexu per nimiam abstinentiam cerebri sanitatem in quibusdam fuisse uexatam praecipueque in his, qui in humectis et in frigidis habitauere cellulis, ita ut nescirent, quid agerent quoue se uerterent, quid loqui, quid facere deberent. certe, si rudes saecularium litterarum de tractatibus hominum disertorum quippiam legerint, uerbositatem solam discunt absque notitia scripturarum et iuxta uetus elogium, cum loqui nesciant, tacere non possunt docentque scripturas, quas non intellegunt, et, cum aliis persuaserint, eruditorum sibi adsumunt supercilium prius inperitorum magistri quam doctorum discipuli.

bonum est igitur oboedire maioribus, parere perfectis et post regulas scripturarum uitae suae tramitem ab aliis discere nec praeceptore uti pessimo, scilicet praesumptione sua. de talibus feminis et apostolus loquitur, quae circumferuntur omni uento doctrinae semper discentes et numquam ad scientiam ueritatis peruenientes.