Epistulae

si enim occidentem tantum sequuntur litteram et non spiritum uiuificantem, ostendant terram repromissionis lacte et melle manantem; sin autem per tropologiam dictum putant pro rerum omnium abundantia, et nos confessionis terram terramque uiuentium terrae ueprium praeferimus dicente domino ad Moysen de abiectione Israhelis et adsumptione gentium: dimitte me, ut deleam populum istum et faciam te ingentem magnam, et eodem patre ad filium: postula a me et dabo tibi gentes hereditatem tuam et possessionem tuam terminos terrae et apertius per Esaiam: parum tibi est, ut sis puer meus ad suscitandas tribus Iacob et faeces — uel reliquias — Israhel congregandas. dedite in lucem cunctis gentibus, ut sis saluator uniuersae terr a e.

ex quo perspicue demonstratur omnia illius populi in imagine et umbra et typo praecessisse, scripta autem esse pro nobis, i n quos fines saeculorum decucurrerunt.

Multa, Iudaee, scelera commisisti, cunctis circa seruisti nationibus. ob quod factum? utique propter idolatriam. cumque seruires crebro, misertus tui est deus et misit iudices et saluatores, qui te de famulatu Moabitarum et Ammanitarum, Philistiim [*](5 cf. II Cor. 3, 6 6 cf. Ex. 3, 8 etc. 8 cf. Ps. 26, 13 9 cf. Esai. 7, 24 10 *Ex. 32, 10 12 Ps. 2, 8 15 *Esai. 49, 6 20 *1 Cor. 10, 11 ) [*]( 1 suggill. DB 2 sicoph. B sychoph. D syc(h s.l.)of. I sycophantis (ex -tit m2)J aut] illud D quod B hystoriae (—e B)1B 3 decutiam] disciam (iam in ras.m2)B 4 sinagogae (-e B)JB latitudine J,Ia.c. 5 secuntur B 6 ostenda J2 manantem lac et mel B 7 si 1 trophologiam I 8 habundantia (h eras.I) codd. confess. terram scripsi terram om.J,2Ba.c.m2 terram confess. D,IBp.c.m2 9 praeferemus ID proferimus J moisen B 10 isrl JB et] sed (add. et de s.l.m2)J 14 per isaiam I in isaia B 16 tribus iacob s.l.I 18 ut ex sit D 19 umbra et typo et imagine D 20 processisse J 21 saeculi g decurrerunt I DB 22 iudee B iudaeae Ja.r. iudea Jp.r. circa Ja.c. circa te cet. 23 idololatriam g serui(s s.l.)ses I seruieris B 24 est tui B 25 de fam.] a dominatu B amanit. ex aminat. J Ammonit. g philistim Ja.c.IB )

a Cyro, rege Persarum, est laxata captiuitas - Hesdra hoc et Neemia plenissime referunt —, extructum est templum sub Dario, rege Persarum atque Medorum, a Zorababel, filio Salathiel, et Iesu, filio Iosedech, sacerdote magno. quae passi sitis a Medis, Aegyptiis Macedonibusque, non numero nec tibi adducam in memoriam Antiochum Epiphanen, crudelissimum omnium tyrannorum, nec Gnaeum Pompeium, Gabinium, Scaurum, Uarum, Cassium Sossiumque replicabo, qui tuis urbibus et praecipue insultauere Hierosolymae.

ad extremum sub Uespasiano et Tito urbs capta templumque subuersum est. deinde ciuitatis usque ad Adrianum principem per quinquaginta annos mansere reliquiae. post euersionem templi paulo minus per quadringentos annos et urbis et templi ruinae permanent. ob quod tantum facinus ? certe non colis idola, sed etiam seruiens Persis atque Romanis et captiuitatis pressus iugo ignoras alienos deos.

quomodo clementissimus deus, qui numquam tui oblitus est, nunc per tanta spatia temporum miseriis tuis non adducitur, ut soluat captiuitatem et, ut uerius dicam, expectatum tibi mittat antichristum ? ob quod, inquam, facinus et tam execrabile scelus auertit oculos suos ? ignoras ? memento uocis parentum tuorum: sanguis eius super [*](22 Matth. 27, 25 ) [*]( 1 liberauerunt I 2 omnis tua Ip.c.m2D babilonia I babillonia D rege (s.l.rnI) babilonio B gente Babylonica g 3 et om.D permansit sol. Ip.c.mZ mansit templi sol. Bp.c.m2 templi sol. permansit D ciro Ia.c.m2B 4 est--5 Pers. in mg. inf.I hesdra J esdra Ia.c.m2D hesdrasB esdras 1:p.c.m2 nee(ex neo I)mias Ip.e.m2B Nehemias g planissime g 6 zorababel I salatiel B salat(h s.l.)ihel I h(i s.l.)esu I Iosedec g 7 aegyptis J,la.c. egiptiis B et mac(h s.l.m2J)edonibus quae J2 et macedonibus B enumero g 8 in s.l.1: antiochum (ochum in ras.m2) B antiquorum J ephifanen JZ epiphanem B 9 g(s.l.m2 in utroque codice)neum JI ge(e eras.)neium B Cn. ç, om.D gabinum J guabinum B 10 ua(r s.l.m2)rum J Cass. Soss.] sosiumque (so in ras.m2, fuit cas) B sosiumque 1:a.c.B ex corr. m2 11 maxime B Ierosolymae ins. g hierosolimae J I hierusolyme D iherosolime B 12 et tyto D titoque B capta est B est om.B 13 Hadrianum g 14 paulo minus s.l.I 16 seruis JB 17 oppraesus (sic) B deos alienos B 18 deus quondam D quondam (s.l.) deus I 19 capt.] add. tuam s.l.B 20 ut s.l.1: 21 aduertit J; add. a te Is.l.m2D ad J ignorans J,Ia.c. 22 uoces J,IBa.c.m2 )

Haec tibi, uir eruditissime, in duplicis praefecturae honore transacto nunc in Christo honoratior, tumultuaria et breui lucubratione dictaui, ne uiderer omnino reticere. eodem enim tempore, immo eodem die mihi et litterae tuae redditae sunt et meae expeditae, ut aut tacendum fuerit aut incompto eloquio respondendum, quorum alterum pudoris, alterum caritatis est.

Inter omnes materias, quas ab adulescentia usque aa hanc aetatem uel mea uel notariorum scripsi manu, nihil praesenti opere difficilius. scripturus enim ad Demetriadem, uirginem Christi, quae [*]( 1 Marc. 12, 7 2 Ioh. 19, 15 4 *Rom. 11, 25-26 ) [*]( 1 filios nostros in mg.D nostros ex suos J uenite om.JB 2 alt. et D, om.cet. 3 habes] habemus J,Ba.c.m2 legisti JB,Ia.c. 4ad]inJ 6 fietD capite ID 7 eloquentissime D duplici Ba.c.m2 8 honoratior s.l.m2B,om.J 10 eadem I mihi die g expetitae g 11 inculcto (sic) ex incuncto D 12 est karitatis B; add. finit epl de terra iudae longa CLX milibus, lata circiter XLVII J explicit ad dardanum D ) [*](A = Berolinensis lat. 17 s. IX (continet praeter integram epistulam etiam partem epistjdae ab initio usque ad p. 183, 8 suo; ubicumque in hac epistulae parte duo apographa inter se non consentiunt, siglis Al et A2 usus sum). ) [*]( 58 = Caroliruhensis Augiensis 105 s. IX-X. ) [*](D = Vaticanus lat. 355 + 356 s. IX-X., ) [*](B = Berolinensis lat. 18 s. XII. ad demetriadem SD ad demedriadem (sic) uirginem AlAz ad nicea demetriade B; Hieronymi MomcM exhibet titulus in 33 ) [*]( 15 adulisc. AaIQa.c.mZ adolisc. 93p.c.m2 adolesc. J}p.c.m2J?B 16 alt. uel s.l.%3 17 demedriadem AlD de(me s.l.)triadem A2 )