Epistulae

si omnia, inquit, ut ipse disputationis ordo conpellit, sine corpore uixerint, consumetur corporalis uniuersa natura et redigetur in nihilum, quae aliquando est facta de nihilo, eritque tempus, quo usus eius iterum necessarius sit.

etm consequentibus: sin autem, ut ratione et scripturarum auctoritate monstrat um est, corruptiuumhoc induerit incorruptionem et mortale hoc induerit inmortalitatem, absorbetur mors in uictoriam et forsitan omnis natura corporea tolletur e medio, in qua sola potest mors operari.

et post paululum: si haec non sunt contraria fidei, forsitan sine corporibus aliquando uiuemus. sin autem, qui perfecte subiectus [*]( 1 Orig. n. d. I 8, 4 p. 105 5 ibid. II 3, 1 p. 113 13 ibid. II 3, 2 p. 114 19 ibid. II 3, 3 p. 117 20 cf. I Cor. 15, 53 25 Orig. n. d. II 3, 3 p. 117 ) [*]( 2 sunt B 3 tanta D intra ętate D 6 epycurum II epycorum D suis D post] potest g 8 rursum] esse g 9 addubitat D id(eras.)dubi- tat II adhuc dubitat B dubitat g 10 **ita II omni om.g 11 nulla II 12 mundus] mundum D alteri mundo s.I.m2II alteri] alterius ex alium D et discretus et dissimilis B 14 uixerit D 15 natura] creatura B 16 nihil n nichili B 17 facta est s que s.l.B 22 absorbebitur B 23 uictoria B; add. in incorrumptionem D incorruptionem II et corruptio incorruptione B et corruptio in incorruptionem s corp. nat. g 24 mors potest B 27 uiuimus IID )

etin eodem loco: cum s u biecti fuerint omnes deo, omnes deposituri sunt corpora et tunc corporalium rerum uniuersa natura soluetur in nihilum, quae, si secundo necessitas postularit, ob lapsum rationabilium creaturarum rursus existent. deus enim in certamen et luctamen animas dereliquit, ut intellegant plenam consummatamque uictoriam non ex propria se fortitudine sed ex dei gratia consecutas. et idcirco arbitror pro uarietate causarum diuersos mundos fieri et elidi errores eorum, qui similes sui mundos esse contendunt.

et iterum: triplex ergo suspicio nobis de fine suggeritur, e quibus quae uera et melior sit, lector inquirat. aut enim sine corpore uiuemus, cum subiecti Christo subiciemur deo et deus fuerit omnia in omnibus; aut, quomodo Christo subiecta cum ipso Christo subicientur deo et in unum foedus artabuntur, ita omnis substantia redigetur in optimam qualitatem et dissoluetur in aetherem, quod purioris simpliciorisque naturae est; aut certe sphaera illa, quam supra appellauimus ajvkavfj, et quidquid illius [*]( 4 Orig. si. d. II 3, 3 p. 118 16 ibid. II 3, 7 p. 125 20 cf. I Cor. 15, 28 ) [*](1 intelligitur TIp.c.m2B 4 cum s.l.m2Tl si B,om.D 7 soluerunt D nih(ch B)ili DB 8 postularit s.l.m2II rationalium B 9 existent B existens IID existet g 10 luctam B derelinquid D 11 intellig. TIp.c.m2B intellegat D 13 consecutas B —tos II -tus D 15 elidi II elidere B alibi D 16 mundo D 17 quibusque D 19 uiuimus TID 20 deo -22 subic. deo partim in mg. partim in ras. m2B 21 subiecta om.Bm2 22 subicientur (n eras.)II 23 fedus TIa.c.m2B artantur IlD 25 aetherem s etre (= eterrem) B aeternum [JD quo B 26 natura D spera (p 1n ras. m2) B 27 apellaui(ex e m2)mus II djiXavfj s AITAiiNNet II QITAQNHNET D ANA £ 2NHN B quicquid IIB )

Cum haec dicat, nonne manifestissime gentium sequitur errores et philosophorum deliramenta simplicitati ingerit Christianae? et in eodem libro: restat, ut inuisibilis sit deus. si autem inuisibilis per naturam est, neque saluatori uisibilis erit.

etin inferioribus: nulla alia anima, quae ad corpus descendit humanum, puram et germanam similitudinem signi in se prioris expressit, nisi illa, de qua saluator loquitur: nemo tollit animam meam a me, sed ego ponam eam a me ipso.

etin alio loco: unde cum infinita cautione tractandum est, ne forte, cum animae salutem fuerint consecutae et ad beatam uitam peruenerint, animae esse desistant. sicut enim uenit dominus atque saluator quaerere et saluum facere, quod perierat, et perditum esse desistet, sic anima, quae perierat et ob cuius salutem uenit dominus, cum salua facta fuerit, anima esse cessabit.

illud quoque pariter requirendum, utrum, sicut perditum aliquando non fuit perditum et erit tempus, quando perditum non erit, sic et anima fuerit aliquando non anima, et fore tempus, quando [*]( 9 Orig. n. d. II 4, 3 p. 130 12 ibid. II 6, 3 p. 142 15 *loh. 10,18 17 Orig. n. d. II 8, 3 p. 155 20 cf. Luc. 19, 10 ) [*]( 1 dissoluitur TID nihilum g nihili TID nichili B 2 ἀντιζώνη s anti AQNNN II dnitiAQNNH D ANTIQNNN B 3 uocatur B 4 spera B 5 in om.g 6 seruabuntur IID conseruabitur g 7 dicitur (ur eras.)II 8 errorem B 11 in om.llD 12 alia ex illa II 15 qua s.l.m2ll tollet s 16 pono B 20 uuenit II 22 et] ut g esse -23 anima in ras. m2B desistat IID 24 fuerit facta B 25 cessauit IID 26 sicut s.l.m2B 28 aliq. fuerit g 29 non om.ç forte II )

et post multum de anima tractatum hoc intulit. vovg, id est mens, corruens facta est anima et rursum anima instructa uirtutibus mens fiet. quod et de anima Esau scrutantes possumus inuenire, propter antiqua peccata eum in deteriori uita esse damnatum. et de caelestibus requirendum est, quod non eo tempore, quo factus est mundus, solis anima — uel quodcumque eam appellari oportet-esse coeperit, sed antequam lucens illud et ardens corpus intraret.

de luna et stellis similiter sentiamus, quod ex causis praecedentibus licet inuitae conpulsae sint subici uanitati, ob praemia futurorum non suam facere, sed creatoris uoluntatem, a quo in haec officia distributae sunt.

Ignem quoque gehennae et tormenta, quae scriptura sancta peccatoribus comminatur, non ponit in suppliciis, sed in conscientia peccatorum, quando dei uirtute et potentia omnis memoria delictorum ante oculos nostros ponitur et ueluti ex quibusdam seminibus in anima derelictis uniuersa uitiorum seges exoritur et, quidquid feceramus in uita uel turpe uel inpium, omnis eorum in conspectu nostro pictura describitur ac praeteritas uoluptates mens intuens conscientiae punitur ardore et paenitudinis stimulis con-foditur.

et iterum: nisi forte corpus hoc pingue atque terrenum caligo et tenebrae nominandae sunt, per quod consummato hoc mundo, cui [*](2 Orig. 7t. d. II 8, 3 p. 161 4 cf. Mal. 1, 2-3 17 cf. Oiig. zi. d. II10, 4 p. 177 25 ibid. II 10, 8 p. 182 ) [*]( 1 multo 77 2 haec II mens(»\'« ras. ml; fuit corr)ruens B 3 fracta D rursus B instructus Tla.r.D instructis Ilp.r. 5 possu(mus s.l.add.nt2)II 6 antiqua] aliqua B 7 req. est] credendum est (utrumque tnras.m2)B 9 quocumque 77 appellare II 10 opor D ceperit B 11 ardens] add. illud II 16 distributa sint 77 17 et tormenta in mg.B 18 comm. pecc. 77 punit II p.c.m2D punire B suppl.] simplicis IID 22 quicquid IIB 23 discribitur/7 uoluntates B 24 induens IT conscientia D ard. pun. B penit. B ple(§/7)mt.IlDa.c . 26 nominandi77 27 su.ats.l.B]seq.postea(eras.)77 cui] cum 77 )

et in fine secundi uoluminis de perfectione nostra disputans intulit: c u mque in tantum profecerimus, ut nequaquam carnes et corpora, forsitan ne animae quidem fuerimus, sed mens et sensus ad perfectum ueniens nulloque perturbationum nubilo caligatus, intuebitur rationabiles intellegibilesque substantias facie ad faciem.

In libro quoque tertio haec uitia continentur: sin autem semel recipimus, quod ex praecedentibus causis aliud uas in honorem, aliud in contumeliam sit creatum, cur non recurramus ad animae arcanum et intellegamus eam egisse ° antiquitus, propter quod in altero dilecta, in altero odio habita sit, antequam in Iacob corpore subplantaret et in Esau planta teneretur a fratre?

et iterum: ut autem aliae animae fierent in honorem, aliae in contumeliam, anteriorum causarum merita praecesserunt. et in eodem loco:

iuxta nos autem ex praecedentibus meritis uas, quod in honorem fuerit fabricatum, si non dignum uocabulo suo opus fecerit, in alio saeculo fiet uas contumeliae [*]( 4 Orig. n. d. II 11,7 p.191 11 ibid. III 1,22 (20) p. 238 13 cf. Rom. 9,21 16 cf. Mal. 1, 2-3 17 cf. Gen. 25, 25 19 Orig. n. d. III 1, 22 (21) p. 239 20 cf. Rom. 9, 21 22 Orig. n. d. III 1, 23 (21) p. 240 23 cf. Rom. 9, 21 ) [*]( 3 METNYYXQCIN TIa.c.m2 METMYYXQcmD metamorphorsin (sic)B phitagorae 77 pitagori(i exp.)e B thitagore D 5 proficeremus D 6 nec B 7 sensum IIa.c.m2 8 perturbationis B -one D caligans g 9 rationabiles (bi exp.) B intellig. IIp.r.B 11 continetur D 12 recepimus D,Bp.c. 13 honore IID alt. aliud] aliud uas II contumelia 77 15 archanum [JD ets.l.B 16 propter ex preter m2II dilata D 18 supplantare D subplan- taretur B 19 animae om.JI 20 fuerint in honore II alia in contumelia n 21 anteriorum scripsi materiorum D materiarum IIB causarumque D precesserint II 23 honore IID fuit 7T 25 in] et (exp.) in B fiet ex fit B )