Epistulae

et in hoc idem sensus, quia idem et spiritus; diuersae epistulae, sed unus auctor epistularum. uiuente uiro mulier alligata est et mortuo soluta. ergo matrimonium uinculum est et uiduitas solutio. uxor alligata est uiro et uir alligatus uxori in tantum, ut sui corporis non habeant potestatem et alterutrum debitum reddant nec possint habere pudicitiae libertatem, qui seruiunt dominatui nuptiarum.

quodque addidit: tantum in domino, amputat ethnicorum coniugia, de quibus et in alio loco dixerat: nolite iugum ducere cum infidelibus. quae enim participatio iustitiae cum iniquitate aut quae societas luci cum tenebris? quae [*]( 2 *I Cor. 7, 8—9 9 cf. I Cor. 7, 32—33 10 *I Cor. 7, 39—40 19 cf. I Cor. 7, 27 20 cf. I Cor. 7, 3-4 22 I Cor. 7, 39 24 *II Cor. 6, 14-16 ) [*]( 1 abstrahatur Ap.c.m2 faciet II 2 et s.l.m2A coiintios B quit B aliquid ATID 4 ut] sicut et B sin autem N se non AIID 5 enim est s enim om.B quam uri ab Hieronymo consulto omissum lector addidisse uidetur 6 aposto(ex u 7I)lus ATINB infers lP inferes K intulit cet. 7 alioquin om.D et] set D 9 et] sed D,om.N . 10 est ex es m2K 11 uir eius uiuit codd. praeterKlP 12 liberata P 14 cons. meum g 15 pr. et s.l.B in s.l.m2A 16 sensus] add. est AIID et om.Aa.c.m2TlD diuerse ex diue B;add. sunt N sedunusex secundumm2A 17 unus est N si uiuente N 19 all. uxoirKa.c.yt all. est ux. cet. ux. all. est g 20 pot. nun hab. B 21 possent Aa.c.m2TTD 23 etnic. Aa.c.rrCl hetnic. B ethnic. II et om.B 26 lucis g )

extemploque tollit, quod concesserat et, quasi paeniteat eum sententiae suae, retrahit: b e a tior erit, si sic permanserit, suique hoc magis dicit esse consilii. quod, ne contemnatur ut hominis, spiritus sancti auctoritate confirmat, ut non indulgens homo fragilitati carnis humanae, sed apostolus praecipiens sancto spiritu audiatur.

nec sibi in eo annorum puellarium debet uidua blandiri, quod non minus sexagenariae electionem praecipit. neque enim innuptas uel iuuenculas cogit, ut nubant, qui de nuptis quoque loquitur: t e mpus breue est; superest, ut et, qui habent uxores, sic sint, quasi non habeant, sed de his uiduis disputat, quae suorum nutriuntur alimentis, quae filiorum et nepotum ceruicibus inponuntur.

quibus imperat, ut discant domum suam colere et remunerari parentes et sufficienter eis tribuere, ut non grauetur ecclesia et possit certis uiduis ministrare, de quibus scriptum est: honora uiduas, quae uere uiduae sunt, hoc est, quae omni suorum auxilio destitutae, quae manibus suis laborare non possunt, quas paupertas debilitat aetasque conficit, [*]( 3 cf. Deut. 22, 10 cf. Leu. 19,19 5 I Cor. 7, 40 6 cf. 1 Cor. 7, 40 7 cf. I Cor. 7, 40 10 cf. I Tim. 5, 9 12 *I Cor. 7, 29 15 cf. I Tim. 5, 4 18 cf. 1 Tim. 5,16 19 *I Tim. 5, 3 20 cf. I Tim. 5, 5 ) [*]( 1 conuenientia ATID ad] cum ATID 2 inf.] infideli Bp.c.m2g fideli ex fidele A quis NB 3 boue] add. simul s.l.m2N 4 tecta B subtegmine (-nae A)ATla.r.,DNB extemplo Ka.c.m2 extimploque Kp.c.m2B exemploque ATID 6 permanserint N dicit om.ATlD 7 nec B condemnetur FlD condempnetur (—atur m2)A homines ATIa.c.,D 8 fragilitate Aa.c.m2TLD 9 in apostolo g praec. sancto spiro KP sancto spiro praec. ADB spir. sancto praec. TIN spiritus sanctus praec. g 10 puellarum Aa.c.N 11 sexaginariae KW sexagenaria(ex u m2A)m ATlD,Ba.c.m2 elect.] eligi s praecepit NB 12 cogerat B nuptiis KATTD quoque om.N 13 et om.B 14 quasi] add. qui N sed] et N 15 nutrientur N 17 remunerare NB alt. et om.ATTD subf. D 18 cetis (= ceteris) B ministrari Aa.c.m2TTD 19 uerae Tla.r.g 20 auxilio (auxlio 11) suorum ATID destit.] add. sunt s.l.m2KB 21 debilitas K debilitio (debilis corr.m2, debilitas corr.mS)A aetasque -oratio s.l.m2A aetas confecit Am2 )

honor autem inpraesentiarum uel pro elemosyna uel pro munere accipitur, ut est illud: presbyteri duplici honore dignis habeantur, maxime, qui laborant in uerbo et doctrina. et in euangelio dominus disserit mandatum legis, in quo dicitur: honora patrem tuum et matrem tua m, non in uerborum sono, qui inopiam parentum cassa potest adulatione frustrari, sed in uictus necessariis ministrandis debere intellegi.

iubente enim deo, ut filii alerent parentes pauperes et redderent beneficia senibus, quae paruuli acceperant, scribae et pharisaei e contrario docebant filios, ut parentibus responderent: \'corban, hoc est donum, quod altari pollicitus sum et in templi dona promisi, si tu a me acceperis cibos, uertetur in tuum refrigerium\'. atque ita fiebat, ut egentibus patre et matre sacrificium offerrent filii, quod sacerdotes scribaeque consumerent. si ergo apostolus pauperes uiduas — eas tamen, quae adulescentulae sunt et nulla debilitate franguntur – cogit suis manibus laborare, ne grauetur ecclesia et possit anus uiduas sustentare, qua excusatione utitur, quae opibus mundi affluit, quae potest etiam aliis ministrare et de iniquo mamona facere sibi amicos, qui possint eam in aeterna suscipere tabernacula?

simulque considera, quod uidua non eligatur nisi unius uiri uxor. et nos putabamus sacerdotum hoc tantum esse priuilegium, ut non [*](1 cf. I Tim. 5,5 3 cf. I Tim. 5, 3 5 I Tim. 5,17 7 cf. Marc. 7,10-13 8 Ex. 20,12 13 cf. Marc. 7, 11 19 cf. I Tim. 5, 4 et 16 21 cf. Luc. 16, 9 23 cf. I Tim. 5, 9 ) [*]( 1 quibus] felices sunt, quibus r deus om.Am2 dat. int. g 2 adol. Ap.c.m2NB 3 prop. ac lib. B ac] et s delegari Bp.c.ç 4 ele(i KP)mo- sina KAIIDIJI helemosina B eleemosyna s 5 digni s.l.B 6 qui ex que m2A quia D et] et in B 7 dixerit Aa.c.m2IlDN dixerat Ap.c.m2 9 non] ne D 10 uictis IIa.c.m2 iunctis D uariis Aa.c.m2 11 domino g ut s.l.B et s.l.B 13 e om.NB 14 ho est 77 • i - (= id est) B promissi D 15 si s.l.m2A cybo(s.l. u m2)s A uertitur KP uertentur II uertet D 16 fiebat] flebantN et] autN offerentAa.c.m2 18 adol. Ap.c.m2NB 20 uidua/ £ \'/J utetur N, Bp.c. quae] qui lP afluit K fluit Aa.c.m2IID 21 mammona Ap.c.m2II sibi facere g 22 possent Aa.c.m2JJD susc. tab. K P recipere tab. cet. tab. recipere g 23 uidua anus K non s.l.K uiri unius N 24 putamus g )

Aliud est, quod uult apostolus, aliud, quod cogitur uelle. ut concedat secunda matrimonia, meae est incontinentiae, non illius uoluntatis. uult esse omnes sicut se ipsum et ea cogitare, quae dei sunt, et solutos nequaquam ultra alligari. sed, si labentes per incontinentiam ad baratrum stupri uiderit peruenire, digamiae porrigit manum, ut cum una magis quam cum pluribus uolutentur. quod nequaquam amare dictum et contra apostoli regulam secundus nuptiator exaudiat.

duae emm sunt apostoli uoluntates: una, qua praecipit: dico autem innuptis et uiduis: bonum est illis, si sic permanserint sicut ego, altera, qua indulget: si autem non se continent, nubant; melius est enim nubere quam uri. primum, quid uelit, deinde, quid cogatur uelle, demonstrat. uult nos permanere post nuptias sicut se ipsum et propositae beatitudinis apostoli ponit exemplum. sin autem nos uiderit nolle, quod ipse uult, incontinentiae nostrae tribuit indulgentiam.

quam e duabus eligimus uoluntatem ? quod magis uult et quod per se bonum est, an quod mali [*](2 cf. I Tim. 3,2; Tit. 1,6 4 cf. Tertull. de exhortatione castitatis c. 7 extr. 9 cf. I Cor. 7, 7—8 10 cf. I Cor. 7, 32 11 cf. I Cor. 7, 27 16 *I Cor. 7, 8 18 *I Cor. 7, 9 ) [*](1 ad om.B enim solum B 2 sacerdotii codd. praeterKIJl excludetur K elemosina helemosinaB eleemosyna g 4 in om.g 5 praebere se f elegiA elegitur Aa.c.m2D 7 a mandato AD perueniat N peruenitur g 8 uelle] uellet B ut om.D 10 uoluptatis D uolOptatis B omnes esseAlID; add. homines B 11 solutus K,Aa.c.m2 alligare N sed et si B iabentes] abeuntes N 12 barathrum TID 13 una N alt. cum s.l.AB 14 ut amare s amare s.l.m2K aplm D secundum D secundos N 15 exaudit D uolup- tates N quae N 16 praecepit K B 17 sicut et DB 18 indulgitATIa.c.,D se non 71 19enimom.77 20 uellit K cogitatur KAa.c. 21 apostolus B -licae Ap.c.m2 -licum g 22 si ATIDN 23 duobus tlf elegimus AlIa.c.,D uoluntate D 24 quod mali] quod per se bonum est et malis N )

legimus in ueteri testamento pontifices semel maritos et filias sacerdotum, si uiduae fuerint, uesci debere de sacerdotalibus cibis mortuisque sicut patri et matri sic exhibendum inferiarum officium, sin autem alios uiros acceperint, alienas et a patre et a sacrificiis fieri et inter externas debere reputari.

Quod quidem obseruat et gentilitas in condemnationem nostri, si hoc non exhibeat ueritas Christo, quod tribuit mendacium diabolo, qui et castitatem repperit perditricem. hierophanta apud Athenas eiurat uirum et aeterna debilitate fit castus, flamen unius uxoris ad sacerdotium admittitur, flaminica quoque unius mariti uxor eligitur, ad tauri Aegyptii sacra semel maritus adsumitur, ut omittam uirgines Uestae et Apollinis Iunonisque Achiuae et Dianae ac Mineruae, quae perpetua sacerdotii uirginitate marcescunt.

stringam breuiter reginam Carthaginis, quae magis ardere uoluit quam Iarbae regi nubere, et Hasdrubalis uxorem, quae adprehensis utraque manu liberis in subiectum se praecipitauit incendium, ne pudicitiae damna sentiret, et Lucretiam, quae amissa gloria castitatis noluit pollutae conscientiae superuiuere. ac ne multa longo sermone contexam, quae potes de primo contra Iouinianum uolumine [*]( 5 cf. Leu. 21, 13-15 et 22, 12-13 6 cf. Leu. 21, 2 7 cf. Leu. 22, 12 12 cf. Tertull. de exhort. cast. c. 13 18 cf. Uergil. Aen. IV 20—29 19 cf. Liuius LI per. 21 cf. Liuius I 58 ) [*]( 1 sit II praefert D 2 qui] 1 siquid (1 si eras., d exp.) B si s elegimus AIIa.c.,D 3 et non N 4 pont. s.l.B,om.g 5 mar. et] maritatas Ba.c.ç; 6 inortuisqu§ (mortuis eras.N) DN sicut] add. mortuis N matri et patri K sic] sicutAa.c.m2D simul J,p.c.»n2 7 exib. KWB 8 alienas eas AIID pr. et s.l.KyOtn.ip sacrif. iieirinras.il sacrificis N deputari ç 10 obseruet Aa.c.m2 11 mendatium Ka.c.m2AB 12 reperit AD hieropanta K<P,Ba.c.m2 iero-. phanta II 13 athenas euirat ABp.c.m2 14 ammittitur N flaminea s quae(e)que Aa.c.m2D 15 elig. ux. lP tauria NB egipti Bp.r. egiptiis N 16 uirginis Aa.c.m2TlD appolli(ex e A)nis KA qJ apollonis D achiua Aa.c.m2IID 17 perpetuae K,\'Pa.r. marciscuntKP 18 reginaAp.c.m2 cartag.AD chartag. N 19 Hiarbae s hasdrib. KlP asdri(u s.l.)b. B uxor Ap.c.m2N utraque N 20 manus D 21 lucret(c K)ia K\'P,Ap.c.m2 23 contexam] add. habes quam plurima KlP quae] quia N )

gens Teutonum ex ultimis oceani atque Germaniae profecta litoribus omnes Gallias inundauit saepiusque caesis Romanis exercitibus apud Aquas Sextias Mario oppugnante superata est. quorum trecentae matronae, cum aliis se uiris captiuitatis condicione tradendas esse didicissent, primo consulem deprecatae sunt, ut templo Cereris ac Ueneris in seruitium traderentur. quod cum non inpetrarent submouente eas lictore, caesis paruulis liberis mane mortuae sunt repertae suffocatis laqueo faucibus et mutuis conplexibus se tenentes.