Epistulae

haec dicimus non separantes legem et euangelium, ut Marcion calumniatur, sed unum atque eundem suscipientes deum, qui pro uarietate temporum atque causarum principio et fini serit, ut metat, plantat, ut habeat, quod succidat, iacit fundamentum, ut aedificio consummato culmen inponat. alioquin, si ad sacramenta ueniamus et futurorum typos, non nostro arbitrio, sed apostolo disserente Agar et Sarra, montes [*]( 1 Eccle. 3, 5 2 cf. Hier. 16, 2 3 *Ezech. 24, 18 7 *Ps. 127, 3 8 Ps. 127, 6 9 I Cor. 6,17 10 Ps. 62, 9 11 cf. Ex. 21, 24 etc. Matth. 5, 38 12 cf. Matth. 5, 39 etc. 13 Ps. 44, 4 14 *Matth. 26, 52 et *Ioh. 18, 11 22 cf. Gal. 4, 21-31 ) [*]( 1 succidit TID succidet ex succedit m2A 2 amplexu B iheremias B 3 hiezeciel K ezechihel D ezechiel AIIB babil(ll Ila.r.)one ATIDB 4 pr. est om.1J1 alt. est s.l.B est inquit (d D) ATID 5 illi N duxerant N possit D 6 gloriae IIDN aud. ill. II 7 nouella (vsdcpvia èlatGw LXX)] nouelle N,ç; (-ae) nouellatio AIID 10 est spir. N pos teN post (add. e s.l.) A 12 uerberati KAa.c.,B malam KIJJ maxillam cet. in (eras.K) illo KIJi 14 tuum om.B 15 uaginam suam Kp.c.m2,AIlD uaginam g 16 percutit ç; 17 marchion KIJi marcio Aa.c.m2 19 principium Bp.c. fini serit Aa.c.m2 finis erit IIDN fine serit K*P,Ap.c.m2Ba.c. finis serit Bp.c. plantet Ap.c.m2N et plantat D 20 iaciat (at s.l.) N aedificatio Aa.c.m2IlD aedificationi Ap.c.m2g consummato saeculo AIID 21 alioqui ç; 22 diserente N; add. consideremus s sara KIIB monte K, lJia.c. mons IJip.c. uel mons 5 )

quid loquar de Thamar, quae Zaram et Phares geminos fudit infantes — in quorum natiuitate diuisa maceria duos populos separauit et ligata manus coccino conscientiam Iudaeorum iam tunc Christi passione respersit —, ac de scorto prophetico, cuius similitudo uel ecclesiam significat de gentibus congregatam uel—quod ipsi magis loco conuenit - synagogam primum adsumptam de idolatris per Abraham et Moysen, dein post adulterium et negationem saluatoris sedentem plurimo tempore sine altari, sacerdotibus ac prophetis et uiri pristini consortium praestolantem, ut, postquam subintrauerit plenitudo gentium, tunc omnis Israhel saluus fiat?

Quasi in breui tabella latissimos terrarum situs ostendere uolui, ut pergam ad alias quaestiunculas, quarum prima de Annae consilio est: solane perpetua maerens carpere iuuenta nec dulces natos Veneris nec praemia noris? id cinerem aut manes credis curare sepult o s? [*](1 cf. Gen. 29, 17-18 3 cf. I Reg. 1, 2 4 cf. Gen. 25, 22-23 6 cf. Gen. 38, 27-30 9 cf. Ezech. c. 16 15 cf. Rom. 11, 25-26 20 Uergil. Aen. IV 32-34 ) [*]( 1 syna DN testamenta B significat N 2 amat iacob B iacob amabat ATIDN testante D 3 faen(n eras. Ψ)nenna ΚΨ fennen(add. n s.l.m2)ae A fenen- nę(-e D) IlDB phene(n s.l.)na N 4 nos in] non (seq. ras. 1 litt.) D et Rebecca s 5 partus] pareturN 6 tamar B Zaram gesrom (hesrom B)codd.; Hieronymum \'ipsum errasse non uerisimile est 7 fares Kip Pharez s geminus D maceria N materia B macheria cet. 9 passione xpi K!JI respexit D scortu propheticū Bp.c.m2 schorto KlP 11 loco magis codd.praeterKW sinagogam AIIB 12 idolatriis DNB idololatris g abrabram K habraam B deinde A,Dp.c.m2 13 sed.-altari in mg. inf. K sedentes Aa.c.m2IJD sedente N plurimo] primo D altaris N 14 uiris pristinis B praestolantes Aax.m2Tl 15 istrahel (t eras.) K 16 fiet Ap.c.m2 erit B 18 uoluit (t exp.A) AHD nolui B 19 est om.AIlD 20 perpetuo Aa.c.m2JID merens codd. carere N carpe B uiuenta A 22 manis N )

proponis mihi gaudia nuptiarum; ego tibi opponam pyram, gladium, incendium. non tantum boni est in nuptiis, quod speramus, quantum mali, quod accidere potest et timendum est. libido transacta semper sui relinquit paenitudinem numquamque satiatur et extincta redaccenditur. usu crescit et deficit nec rationi paret, quae impetu ducitur. sed dicis: \'amplae opes et dispensatio rei familiaris egent auctoritate uiri\'. scilicet perierunt domus caelibum et, nisi cum seruulis tuis ipsa seruieris, familiae tuae imperare non poteris.

auia tua, mater et amita nonne auctoritatis pristinae honorisque maioris sunt, dum eas et tota prouincia et ecclesiarum principes suscipiunt? ergo milites et peregrinantes sine uxoribus sua hospitiola non regunt et nec inuitant ad conuiuia nec inuitantur? quasi non possis probatae aetatis habere famulos uel libertos, in quorum nutrita es manibus, qui praesint domui, qui ad publicum respondeant, tributa persoluant, qui te suspiciant ut patronam, diligant ut alumnam, uenerentur ut sanctam.

quaere primum [*]( 2 Uergil. Aen. IV 548-552 24 cf. Matth. 6, 33 ) [*]( 3 onera N abicis lP 5 talami B 7 feretrales ex feretales m2II fera et alis N 8 sychaeo N sycheo Kp.c.m2TI sicheo cet. Sychaei uel Sichaei g 9 gladium (add.s.l. et ml, aut m2K)KlP gladium et cet. 10 est s.l.m2B inest (n eras.)A seperamus Ka.r. separamur IJ1 11 accedere ATlBa.c.,D est om.B lib. transacta] illis, qui tunc habuerint finem luxoriae, quando uitae, transacta libido r 12 plenitudinem Dp.c. numq. sat.] numquam extinguitur numquamque saciatur B numquam quia Ila.r. numquam s saciantur (n eras.) A 13 pr. et] sed B remaccenditur (m eras.) JP sed accenditur Aa.c.m2D reaccen- ditur rp.r.Ap.c.m2IJp.r.B accendituriV defecitFAa.c.mZ ratione FAa.c.m2 14 dices rlf amplae] add. nobis s.l.(del.) D et s.l.rrt2A,om.TlD dispensatione IID 15 auctoritatem(m eras.) II domos Aa.c.m2D 17 honoreque B 15 eis Tla.e.D prou. et eccl.] ecclesia etS 19 suspiciunt D 20 et om.N 22 alt. qui] uel AIID,om.N B 23 suspiciant D\'P suscipiant cet. matronam Kp.c.m2Bp.c. 24 uenerantur II )

Caue, ne iungaris adulescentibus, ne his adhaereas, propter quas apostolus concedit secunda matrimonia, et sustineas in media tranquillitate naufragium. si Timotheo dicitur: adulescentiores uiduas deuita et iterum: anus ut matres, adulescentulas ut sorores cum omni castitate, quare tu me non audias commonentem ? fuge personas, in quibus potest malae conuersationis esse suspicio, nec paratum habeas illud e triuio: \'sufficit mihi conscientia mea; non curo, quid loquantur homines\'.

et certe apostolus prouidebat bona non solum coram deo sed et coram hominibus, ne per illum nomen dei blasphemaretur in gentibus. habebat utique potestatem sorores mulieres circumducendi, sed nolebat se iudicari ab infideli conscientia. et, cum posset de euangelio uiuere, diebus ac noctibus laborabat manibus suis, ne quem grauaret credentium. si scandalizat, inquit, [*]( 1 cf. Matth. 6, 28 et Luc. 12, 27 2 cf. Matth. 6, 26 et Luc. 12, 24 6 cf. I Tim. 5, 11-15 8 I Tim. 5, 11 9 *I Tim. 5, 2 14 cf. Rom. 12, 17 15 cf. Rom. 2, 24 16 cf. I Cor. 9,5 17 cf. I Cor. 10,29 18 cf. I Thess. 2, 9 19 *I Cor. 8, 13 ) [*]( 1 adpon. KA\'P appon. cet. adicientur g 2 lilia] illa N proponentur KN,Ba.c. -untur eel. si de cibo -3 illas partim in ras. partim in mg. m2B- (erat tort.: si autem de cibo, manna tibi apponitur; ultima tria uerba seruata sunt) remiteris (ex -res) Bm2 mitteris N remitteris ç 3 non] nec Bm2 nec] neque AIID metunt] meruit Bm2 pascet Aa.e.m2IID 4 humoris B 6 caue -8 naufr.] caueat uidua iu(ex io m2)uenes, ne illa familiaritate iungatur adule(ea; i m2)scentibus et susti(ex e m2)neat in(ex im m2) media tranquillitate naufragium r adolesc. AN R adulise. ra.c.m2D adolescentulis C 7 quos KN quod Aa.c.m2IIDB secunda om.A et] ne B 8 adolesc. ANB 9 anus] ama anus ç ut] sitD 10 adolesc. (—la B)ANB cast. habetoN 11 quaD coinmonente (-uente D -nentem Ap.c.m2 IIa.r.B) non audias (audeas Ila.r. codd.praeter K*P fuge] fugiat uidua r 12 mal. conu. pot. esse r pot. esse mal. conu. N potest] putes B 13 habeas-trinio in ras.m2B e] de A 14 loq. Ka.c.m2lP loq. de me B de me loq. cet. praeuidebat A solum] tantum C 15 et] etiam N B 16 sororem mulierem ç 17 circumducendas N iudicare lP 18 posset Ap.c.m2NB possit cet. 19 graueret A )

melius est rem familiarem minui quam animae salutem, perire, quod — uelimus nolimus — aliquando periturum est, quam id amittere, pro quo omnia dimittenda sunt. quis nostrum non dicam cubitum, quod enorme est, sed unius unciunculae decimam partem adicere potest ad staturam suam ? et solliciti sumus, quid manducemus aut quid bibamus ? ne cogitemus ergo de crastino: sufficit diei malitia sua.

Iacob fratrem fugiens magnis in patris domo diuitiis derelictis nudus pergit in Mesopotamiam et, ut nobis fortitudinis suae praeberet exemplum, lapide capiti subposito uidet scalam ad caelum usque subrectam et dominum innitentem super eam; per quam ascendebant angeli et descendebant, ut nec peccator desperet salutem nec iustus in sua uirtute securus sit. atque, ut multa praeteream — neque enim tempus est, ut adsumptis testimoniis omnia disseram — post annos uiginti diues dominus et pater ditior, qui dudum Iordanen in baculo transierat, cum tribus turmis [*]( s ) gregum in patriam reuertitur. apostoli toto orbe peregrini non aes in zona, non uirgam in manu, non gallicas habuere in pedibus et tamen dicere poterant: nihil habentes et omnia [*]( 6 cf. Matth. 6, 27 et Luc. 12, 25 8 cf. Matth. 6, 25. 31 et Luc. 12, 22. 29 9 Matth. 6, 34 10 cf. Gen. 28, 10-13 17 cf. Gen. c. 31 18 cf. Gen. 32,10 21 II Cor. 6,10 ) [*]( 1 fratrem] add. meum s.l.m2B in aet. non mand. carnem B in aet. carnem non mand. ATIDN 2 illa om.B 3 un. et alt.] nos B et] uel AIID 4 sal. an. C 5 perire et id contemni r perire melius est sponte dimittere B perire melius est amittere s uellimus nolumus ra.c.m2 uelimus aut nolimus N nolimus bisD est om.rD est melius est sponte dimittere 5 6 pro om.N 7 inorme N unciunculae KIJi unc(t J.JI)iolae cet. 8 addicere B 9 ergol inquit N crastina B 10 domo patris KIJi 11 deliciis B relictis N perrexit N perfugit A mesopoth. A mesopot. syrie (ex syrii) B in Mesopot. s 12 uidet ΚΨ nidit cet. 13 ad om.A porrectam B 14 per s.l.A ascendebat ANa.c. angeli et descendebant s.l.m2N nec] ne ra.c.m2A 15 di- (s eras.J7)spere(ex i m2l}t riTD,Aa.c.m2 in] de rN sec. sit] confidat r lQuts.l.m2B assumpti testimonii codd. praeter ΚΨ; add. utt (del.m2)B 17 edis- seram s annus K patre N 18 ditior s.l.m2 (in l. ras. 8 litt.) A diuitior N iordanem AIID —ne B 19 peregrinati Bp.c. 20 galicas Kp.r. calicas IJip.r. galliculas N caligas cet. )

nos uero ardemus auaritia et contra pecunias disputantes auro sinum expandimus nihilque nobis satis est et illud, quod de Megarensibus dicitur, iure miseris coaptari potest: aedificant quasi semper uicturi, uiuunt quasi altera die morituri. et haec facimus, quia domini uerbis non credimus, quia aetas optata cunctis non uiciniam mortis, quae debetur mortalibus lege naturae, sed cassa spe annorum nobis spatia pollicetur. nemo enim tam fractis uiribus et sic decrepitae senectutis est, ut non se putet. unum adhuc annum esse uicturum. unde subrepit obliuio conditionis suae, ut terrenum animal et iam iamque soluendum erigatur in superbiam et animo caelum teneat.

Uerum quid ago? fracta naue de mercibus disputo. qui tenebat, de medio fit, et non intellegimus adpropinquare antichristum, quem dominus Iesus interficiet spiritu oris sui. uae praegnantibus et nutrientibus in illa die. quorum utrumque de fructibus nuptiarum est. praesentium miseriarum pauca percurram.

quod rari hucusque residemus, non nostri [*](1 *Act. 3, 6 4 cf. III Reg. 19,11—13 5 cf. Matth. 19, 24 etc. 8 cf. Tertull. Apolog. c. 39 18 cf. II Thess. 2, 7—8 19 *Matth. 24, 19 ) [*]( 1 pr. et om.N aur. et arg. AIIDN 2 hab.] add. hoc damus B, add. hoc tibi damus inmg.II,g dom. nostri IilP dom. N,om.cet. 3 Christi] add. Nazareni g 4 Elia g 5 angustias (i eras.)A angustia II 6 nos uero] plerique r in auaritia *P,Kp.c.m2Na.r. 7 sat N et ill. -8 potest] ita ut (s.l.) merito nobis dicatur illa sententia, quae de megarrensi(ex e m2)bus dicta est F 8 iure] tu N coaptare II potes N 9 uiuituri N uiuunt—10 facimus] ideo nonprouidemus in posterum praesentis [ex tes m2) uitae uolum(m del.m2)ptate detenti r uiuant Aa.c.mZIlD die altera B 10 credimus et ç; 11 uicinam lP uicina Ap.c.m2 uicinia ex uicina B 12 spe] per Ka.c.ml spe per P nobis om.l\' pollicetur Bp.c. pollicemur Ap.c.m2 enim om.r 13 fractis super ras. 3 litt.D fractus A et] nec r putet se ç; 14 esse s.l.m2K uiuiturum N unde et Bp.c.m2 et ideo JP subripit A,Bp.c. obliuionem N condicionis DN 15 suae om.r et om.N B 16 teneat celum B caecum ex caelum mlA 18 antichr. approp. ç; 19 Iesus] add. Christus s interficiat B spiritu s.l.II 21 u(super ras. 2litt. m2)trumque A est] et Aa.c.mZFlD, ras. 1 litt. B )

etenim Assur uenit cum illis. Mogontiacus, nobilis quondam ciuitas, capta atque subuersa est et in ecclesia multa hominum milia trucidata, Uangiones longa obsidione finiti, Remorum urbs praepotens, Ambiani, Atrabatae extremique hominum Morini, Tornacus, Nemetae, Argentoratus translatae in Germaniam, Aquitaniae Nouemque populorum, Lugdunensis et Narbonensis prouinciae praeter paucas urbes cuncta populata sunt, quas et ipsas foris gladius, intus uastat fames.

non possum absque lacrimis Tolosae facere mentionem, quae ut hucusque non rueret, sancti episcopi Exsuperii merita praestiterunt. ipsae Hispaniae iam iamque periturae cotidie contremescunt recordantes inruptionis Cymbricae et, quicquid alii semel passi sunt, illae semper timore patiuntur. [*]( 6 Ps. 82, 9 9 Uergil. Aen. VIII 727 . ) [*](1 misericordiae -dia cet. 2 quidquid KD et om.N 3 epyreneum N pyreneum AIID pireneum B pere(piriXm2)neum K(l\' occeano A renoque P et (s.l.m2) renoque K et reno (0 s.l.m2B) ADB et h(s.l.m2)reno II et yhieno N concluditur KIfJ incl. cet. quandus B 3 uuandalus AIID wandalus N uandi- lus B 4 alani AIID gypedes KN\'P gipedes (gipides m2A)ATID cipides B herucli IID erucli (c exp.) et (eras.)A 5 alemanni B Alemani g 0 s.l.m2B puplica TID uastarunt ς 6 asur Aa.c.m2ΠΨ si!iiul(exp.)cum B mogontiacus (a s.l.K) KAlP mogontiaci N mogantiacus IID magontiacus s.l.B Mo(a)- guntiacum g 7 quaedam N 8 finiti KlJl deleti cet. 9 urbis Aa.c.m2N atrabitae KIfJ Attrebatae ç que om.B 10 moreni N tornacos KlP nemete IID nemitae (-te Ψ) ΚΨ argentoratos ΚΨ, Aa.c.m2 11 aequitaniae II eqn. AD 12 pop. sunt cuncta ç cunctę de (eras.) populate N cuncta (-te m2) populata (-te m2) B cuncta populate (-ta p.c.) A 13 in (eras.) ipsas A et (s.l.m2) intus B non] nec K 14 tholoseB ut s.l.B neexntN nonom.N 15 exsup(b 7I)erii episcopiAIID ipsaeHisp. -18 pat.] post 6 litteras euanidas: tempore pessimo. alii perierunt, alii uero, qui superesse uidentur, per momenta singula contreme( ex i m2)scunt et, quod illi semel passi sunt, isti semper timore patiuntur i1 ipsa et ispanie B hispaniae ipsae KiP 16 iam (s.l.m2) iamque B cottidiae IlJ contremiscunt Ap.c.m2IIp.r. inruptiones Aa.c.m2IID 17 cy(ciAp.c.m2)mbricae(-ce B) KN *PB,Ap.c.m2 ambricae Aa.c.rn2TlD quidquid KD illi KIlJ semper] uero II )