Epistulae

Scribis ad me in epistula tua: neque enim a me docendus es, quomodo intellegatur, quod idem dicit: \'factus sum Iudaeis tamquam Iudaeus, ut Iudaeos lucrifacerem\', et cetera, quae ibi dicuntur conpassione misericordi, non simulatione fallaci. fit enim tamquam aegrotus, qui ministrat aegroto, non cum se febres habere mentitur, sed cum animo condolentis cogitat, quem ad modum sibi seruiri uellet, si ipse aegrotaret.

nam utique ludaeus erat, Christianus autem factus non Iudaeorum sacramenta reliquerat, quae conuenienter ille populus et legitime tempore, quo oportebat, acceperat. ideoque suscepit ea celebranda, i [*]( 14-381, 7 = epist. LXVII 4, 1-2 16 *I Cor. 9, 20 ) [*]( 1 dicimus F et paul. et petro F 2 se legis F 3 potest id paul. in alt. reprehendere Fz reprehendit ς 4 quam] con β putauerunt LDMB 5 non in F doc.] ostender.tes g 7 porphyriumj inprudentiam FLD,Ma.c.m2 prudentiam§ SPetr. et Paul. g 9 in inuidia F in inuidiam z eas F ea se z, Mp.c.m2 lOquae uelg fecit] fecerit βF alt. fecerit] fecit F 11 id s.l.m2B, om. g altero F commisit F 12 edisseris M — ras B 13 ueterem yx c. 14 scripsisti LDM, om. 3 tua om. F3 ad (d eras.) FD 15 idem apostolus S 16 quasi F 17lucri- /aciamSP 1sconpassionemD misericordiae—fallaciaeLDB,Ma.r. 19 aegro- tusFi aeger cei. 22seruire aLM, Ba.c m2 uellit uelit LDB, Ma.c.m2 uult F 26 legitime Fz — mo cet. 27suscipita5 eaorP F eam celebrandamLZ),Ma.r. J )

totius sermonis tui, quem disputatione longissima protraxisti, hic sensus est, ut Petrus non errauerit in eo, quod his, qui ex Iudaeis crediderant, putauerit legem esse seruandam, sed in eo a recti linea deuiarit, quod gentes cogeret iudaizare, cogeret autem non docentis imperio, sed conuersationis exemplo, et Paulus non contraria sit locutus his, quae ipse gesserat, sed quare Petrus eos, qui ex gentibus erant, iudaizare conpelleret.

Haec ergo summa est quaestionis, immo sententiae tuae, ut post euangelium Christi bene faciant credentes Iudaei, si legis mandata custodiant, hoc est, si sacrificia offerant, quae obtulit Paulus, si filios circumcidant, si sabbatum seruent, ut Paulus in Timotheo et omnes obseruauere Iudaei. si hoc uerum est, in Cerinthi et Hebionis heresim delabimur, qui credentes in Christo propter hoc solum a parentibus anathematizati sunt, quod legis caerimonias. Christi euangelio miscuerunt et sic noua confessi sunt, ut uetera non amitterent.

quid dicam de Hebionitis, qui Christianos esse se simulant t usque hodie per totas orientis synagogas inter Iudaeos heresis est, quae dicitur Minaeorum et a pharisaeis huc usque damnatur, quos uulgo Nazaraeos nuncupant, qui credunt in Christum, filium dei natum de Maria uirgine, et eum dicunt esse, qui sub Pontio [*](1 ut] sed ut epist. LXVII 2 perniciosa m et eam LD, Ma.r. 4 in om. z xpmj edidissent D 5 constitueretF 7 significatur 3 8 dispositiore βLDB, s. l. m2 (sed eras.) M protraxisse 5 9 his qui om. 5 10 a exac F 11 deuiaret F quo LDM, B (seq. s. I. ex) pr. cogeritZMJBa.c., D coegerit 3 quoegerit*JJ alt. coegerit $ decentis D 12 imperium F sit om. β 13 ex om. B 16 Iud. credo g credo cm. F legi 3 17 paul. optulit F 18 filio $ obseruent F 19 obseruare $5, Fa.c. si hoc uer. est] quod si concesserimus in ras. m2M cerinthii M cherinti B 20 hebeonis Ma.c.B haeresin 3 dilabimur LDMB xpm FM 21 patribus F 22 xpo 3 miscuerint 3 23 am mitt. Fa.c.L admitt. D omitt. g hebeonistis D se om. 3 24 orientes Fa.c. 3 25 qui D, Ma.c. dicitur] di 3 hucF3 nunc cet. 26 nazoreus F nazarenos Mp c.m2B occupant β in om. !p 27 uirg. Maria g dic. eum B )

oro ergo te, ut, qui nostro uulnusculo medendum putas, quod acu foratum, immo punctum dicitur, huius sententiae medearis uulneri, quod lancea et, ut ita dicam, phalaricae mole percussum est. neque enim eiusdem est criminis in explanatione scripturarum diuersas maiorum sententias ponere et heresim sceleratissimam rursum in ecclesiam introducere. sin autem haec nobis incumbit necessitas, ut Iudaeos cum legitimis suis suscipiamus, et licebit eis obseruare in ecclesiis Christi, quod exercuerunt in synagogis satanae — dicam, quod sentio —, non illi Christiani fient, sed nos Iudaeos facient.

Quis enim hoc Christianorum patienter audiat, quod in tua epistula continetur: Iudaeus erat Paulus, Christianus autem factus non Iudaeorum sacramenta reliquerat, quae conuenienter ille populus et legitime tempore, quo oportebat, acceperat. ideoque suscepit ea celebranda, cum iam Christi esset apostolus, ut doceret non esse perniciosa his, qui ea uellent, sicut a parentibus per legem acceperant, custodire? rursum obsecro te, ut pace tua meum dolorem audias. Iudaeorum Paulus caerimonias obseruabat, cum iam Christi esset apostolus, et dicis eas non esse perniciosas his, qui eas uelint, sicut a parentibus acceperint, custodire; ego e contrario loquar et reclamante mundo libera uoce pronuntiem caerimonias Iudaeorum et perniciosas esse et mortiferas Christianis et, quicumque eas obseruauerit siue ex [*]( 10 cf. Apoc. 2, 9. 3, 9 13—20 = epist. LXVII 4, 1-2 et pag. 380,23-381,3 ) [*](1 pr. et F$, om. cet. surrexitF 2 pr. et om. F iudaeis 5 alt. et om. 5 3 nostro] n L 4 furato $ immo punctum om. § ut dicitur g uulnere $ 5 quod] et !p lar.ceae $ et om. β, Ma.c. phalariace D palaricae F est om. $ 7 haeresin 5 rursus § 8 si F haec] et $ incumbet Fj 9 suis om. B eos ?$LDM, Fa/c. 10 exercuerant ^ 11 faciuntF facerent B 13 epistole D 16 legitimo codd. praeter F% 17 ideo SjB suscipit La.c. cel. ea g . ea om.$ 18 ut] et $ docerent j 19 eam LD, Ma.r. uelint 5P 20 per leg. accep. om. ?)S custodiri ^3 rurs.—24 cust. in mg. mlM, om. β 21 meos doloresF dolorum meum D 22 dices Fa.c.z 23 non eas F esses D pernitiosa has 3 nellent F 24 acce (iF) perant FLB e om. $& contraria ^ recL mecum F 25 pronuntio ς 26 ea L obseruauerint DM seruaberit F siue ex gent. siue ex iud. L - )

finis enim legis Christus ad iustitiam omni credenti, Iudaeo scilicet atque gentili. neque enim omni credenti erit finis ad iustitiam, si Iudaeus excipitur, et in euangelio legimus: lex et prophetae usque ad Iohannem Baptistam et in alio loco: propterea ergo magis quaerebant eum Iudaei interficere, quia non solum soluebat sabbatum, sed et patrem suum dicebat deum aequalem se faciens deo, et iterum: de plenitudine eius nos omnes accepimus et gratiam pro gratia, quia lex per Moysen data est. gratia et ueritas per Iesum Christum facta est.