De errore profanarum religionum

sequitur autem hoc diuinum uenerandumque praeceptum inmortalis domini ac sancta conclusio: addit enim, ut manifestius uiam salutis ostendat, et ita loquitur: Chaec est autem uita aeterna, ut cognoscant te solumueruiii dominum et quem misisti legum Christum.)

Sacrorum mandatorum ordinem scitis, quid sequi, quid fugere debeatis, ueneranda atque inmortali uoce didicistis. audite rursus quod maneat contemnentes exitium, quibus illos calamitatibus necessitas uenerandae legis adstrincxerit: clausulam enim uenerandorum mandatorum in haec uerba colligit:

\'sacrificans diis eradicabitur praeter domino soli/ si solum sacrilegum hominem metuenda poena percuteret, si peccanti soli minaretur seueritas legis, bene se ad sacrilegium obstinati furoris temeritate firmaret: nunc stirpi minatur et soboli et hoc agit, ne qua pars nequissimi seminis relinquatur, ne quod profani generis uestigium maneat: (sacrificans), inquit, diis eradicabitur.\' considera quid agas, misera ac luctuosa persuasio: facinus tuum plurimos damnat, plurimos perdit et per omnem substantiam generis tui fecunda poena diuiditur. cur autem contra sacrificantes sic saeuiat ordinatae legis auctoritas in Deuteronomio manifesta significatione monstratur: ita enim inuenimus esse perscriptum: \'sacrificauerunt daemoniis et non Deo.\' ne ad contaminatos ac pollutos te spiritus transferas, ne ab inferioribus speres auxilium, ne his supplices, quibus Dei gratia imperare iam debes.

ecce daemon iste quem colis, cum Dei et Christi eius nomen audiuerit, contremescit, et ut interrogantibus nobis respondeat, trepidantia uerba uix colligit: adhaerens homini laceratur, uritur, uapulat et statim de commissis sceleribus confitetur. ne hunc [*](4 Joh. 17, 3. 10 Exod. 22, 19. 23 Dent. 32, 17. ) [*]( 5 agnoscant a 7 fugire P 10 clausula Pa, em. Bursian, nisi malis : clausula.. colligitur 12 sacrilegiil P 15 nunc etiam stirpi a 17 dii P 19 perdet P 23 ne om. P, hic addidit Bursian, post spiritus a 24 pullutos P II ab inferioribus ne a 25 iam imperare a 26 daemon iste Bursian: demones te P, daemon est a, puncto post colis posito 1\\ nomen a: nomine P, nomina Bursian 27 contremiscit edd. 28 uix se colligit a )

ethumiliatus est uir et non laxabo illis.\' etiam uos, o profani homines, iratum numen adloquitur et adhuc errores uestros sacra conuenit uoce: ait enim in sequentibus per eundem prophetam: cillis fudistis libamina et illis inposuistis sacrificia: super haec non indignabor? dicit dominus/ adhuc indignationem suam salutaris Deus dilatat, seueritatem suspendit, ne uos forsitan peccare paeniteat, ne sacrilegae uoluntatis exitium aliquo genere relinquatis. ecce in ipso indignationis impetu moderata rursus uoce persuadet et irarum suarum comprimit stimulos, ait enim per Hieremiam prophetam: cnolite ambulare post deos alienos ut seruiatis eis, et ne adoraueritis, ne incitetis me in operibus maignuumuestrarumaddisperdendos uos.

quid sic ad sacrilegium pronus aures tuas obstruis ? quid sic obstinati furoris ardore in exitium tuum mortemque festinas? liberum te Deus fecit, in tua manu est ut aut uiuas aut pereas. quid te per abrupta praecipitas? in lubrico itinere constitutus et in ipso lapsu positus titubantia aliquando suspende uestigia. ecce sententia promitur, ecce poena decernitur: diu criminibus tuis pepercit diuina moderatio, diu facinus tuum cum dissimulatione respexit: peruenis ad illud anceps ubi spes, ubi uota deficiunt. et ut manifestius instruaris, animaduersionis exitium disce. super hac re in [*]( 7 Jes. 2, 8 sq. 12 ib. 57, 6. 19 Jer. 25, 6.. ) [*]( 1 hunc P: huic a; cf. Burs. ad Sen. rhet. p. 61, 22 2 iuberis a II seueritas poenae Bursian: seueritas pęna P, seueritatis poena a 3 metuenda nos: metu metuenda Pa, cf. ad Minuc. Fel. 20, 3 II sententia, . Quid a 5 misericordiae P 9 Et iam uos edd. 14 seueritate P 15 ne-ne P: num-num Bursian: si-ut a; noluimus lectionem codicis, cum uera esse possit, repudiare 21 sic — sic P: hie - hie a 23 ardere P 27 depromitur a )

Sed et uobis, sacratissimi imperatores, ad uindicandum et puniendum hoc malum necessitas imperatur et hoc uobis Dei summi lege praecipitur, ut seueritas uestra idololatriae facinus omnifariam persequatur. audite et commendate sanctis sensibus uestris, quid de isto facinore Deus iubeat. in Deuteronomio lex ista perscripta est, ait enim: cquodsi rogauerit te frater tuus aut filius tuus aut uxor tua, quae est in sinu tuo, aut amicus tuus, qui est aequalis animae tuae, latenter dicens: eamus et seruiamus diis aliis, diis gentium, non consenties ei et non exaudies eum et non parcet oculus tuus super eum et non celabis eum: adnuntians adnuntiabis de illo: manus tua erit super eum in primis interficere eum et manus omnis populi postremo, et lapidabunt eum et morietur, quoniam quaesiuit auertere te a domino tuo.

necfilio iubet parci nec fratri et per amata coniugis membra gladium uindicem ducit: amicum quoque sublimi seueritate persequitur et ad discerpenda sacrilegorum corpora omnis populus armatur: integris etiam ciuitatibus, si in isto fuerint facinore deprehensae, decernuntur excidia. et ut hoc prouidentia uestra manifestius discat, constitutae legis sententiam proferam. in eodem libro integris ciuitatibus poenam dominus hac uoce constituit, ait enim: caut si audieris in una ex ciuitatibus, quas dominus [*]( 1 Apoc. 14, 9-11. 14 Deut. 13, 6-11. 31 ib. 13, 13-19. ) [*]( 2 accipit a: accepitP 3 uota a 1\\ bibit P 4 mixta P II puniet a 5 sulphore P 11 idolatri$P 17 diis (ante aliis) om. a 19 parcat Pa, em. Bursian 1\\ celebis P 22 postremo et Bursian: remouent P, deinceps a; LXX: xul i) %el(I navros TOV Xaov in\' iaxatcp xal ZtaofloJLijaovaiv avrov etc. 23 abertere P 29 integris Bursian: in integris Pa ) [*]( H. ) [*]( 9 )

praecepta eius/ misericordiae suae nobis, sacratissimi imperatores, Deus summus praemia pollicetur et amplificationis maximae augmenta decernit: facite itaque quod iubet, complete quod praecipit. auspicia uestra maioribus cumulata sunt donis: in initio fidei positi diuini fauoris incrementa sensistis: numquam uos manus Dei ueneranda deseruit, numquam uobis laborantibus denegauit auxilium: strati sunt aduersantium cunei et rebellantia ante conspectum uestrum semper arma ceciderunt, missi sunt superbi sub iugum populi et Persica uota conlapsa sunt nec stare diu contra uos potuit malis suis onerata crudelitas. Dei uirtutem utrique diuerso sensistis euentu: uobis caelestis uictoriae corona conlata est, felicitate uestra nostra releuantur incommoda.