De errore profanarum religionum

Firmicus Maternus, Julius

Firmicus Maternus, Julius. M. Minucii Felicis Octavius Iulii Firmici Materni Liber de errore profanarum religionum. Halm, Karl, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 2, 1867.

tesque fecisti et regnabimus super terram.) Iohannes quoque filium Dei agni nomine appellat, ut et ipse propheticae pollicitationi respondeat: ait enim in euangelio: cal tero die uidet Iohannes legum uenientem ad se et ait: ecce agnus dei, ecce qui aufert peccata mundi/ pro salute hominum agni istius uenerandus sanguis effunditur, ut sanctos suos filius Dei profusione pretiosi sanguinis redimat, ut qui Christi sanguine liberantur, maiestate prius inmortalis sanguinis con- secrentur. neminem aput idola profusus sanguis munit, et ne cruor pecudum miseros homines aut decipiat aut perdat, polluit san- guis iste, nonredimit, et per uarios casus homines premit in mortem: miseri sunt qui profusione sacrilegi sanguinis [*]( 6 Apoc. 5, 6-10. 22 Joh. 1, 29. ) [*]( 3 pane P 6 ita] in fol. 2sa et 29b complures litterae fere euanuerunt 14 cytharas P, cytheras et pateras coni. Bursian; habet textus graecus: xiaaQas xal (f ulkas /gvaas yifxovaag ui/itrui 15 sunt add. Bwrsian, quae erant a 18 tuo et omni P 19 nos a: eos P, cf. Burs. ad h. I. 28 munit P: iuuerit a 29 pecodum P 31 morte P )

123
cruentantur. tauribolium quid uel criobolium scelerata te sanguinis labe perfundit?

lauentur itaque sordes istae quas colligis: quaere fontes ingenuos, quaere puros liquores, ut illic te post multas maculas cum spiritu sancto Christi sanguis incandidet. ut autem miseros homines ad sanam mentem reuocet plena persuasio, maiore auctoritate opus est, ut curatis ac sanatis mentibus nullum praecedentis pestilentiae uestigium relinquatur.

quid itaque sint idola uel quam habeant substantiam, prophetarum ore ac Dei diuina uoce monstratum est, quae omnia specialiter dicenda sunt, ut hoc non nostra temeritate prolatum, sed diurno magisterio nobis traditum et caelesti agnoscatur uoce signatum. quae sit substantia eorum, sapientiae ueneranda uoce monstratur, ait enim in libris Salomonis: \'omnia idola nationum aestimaueruntdeos, quibus neque oculorum usus est ad uiden- dum neque nares ad percipiendum spiritum neque aures ad audiendum neque digiti manuum ad tractandum, sed et pedes eorum pigri ad ambulandum: homo enim fecit illos et qui spiritum mutuatus est fincxit illos: nemo autem sibi homo poterit dominum fingere, cum sit enim mortalis, mortuum fingit manibus iniquis: melior est autem his quos colit, quoniam quidem ipse uixit, illi numquam/ quidamplius quaerimus? sapientia nos diuina uoce conuenit et quicquid in arcanis Dei uiderat docuit et quod erat salubre monstrauit, ne fragilis et caduca mortalitas in exitium suum mortemque properaret.

hoc idem in Psalmis praemonet spiritus sanctus: inuenimus enim in psalmo centesimo tricesimo et quarto ita esse perscriptum: cidola gentium argentum et aurum, opus manuum hominum: os habent et non loquuntur, oculos habent et non uident, aures habent et non audiunt, neque enim est spiritus in ore eorum: [*]( 13 Sap. 15, 15-17. 28 Ps. 134,15-18. ) [*]( 1 tauribolum uel oribolium a 2 labentur P 8 sunt a II ore ac dei] . ita legendae uidebantur litterae fere prorsus extinetae: id quod restituit ed. princ. \'oracula ac\' in codice scriptum non fuisse apparet.\' Bursian 12 eorum G. Laubmann: e... P, eius edd. 13 extimauerant P 19 hominum poterit dominum formare a 25 ne P: nec a 31 similes sunt )

124
similes fiant illis qui faciunt ea.\' si artifex, qui ad ostentationem ingenii simulacrum aut sculpsit aut fudit, diuina maledicti animaduersione percutitur, quid sperare debeat considerandum est qui quod alter uendidit deum dicit.

Hieremias etiam cum praecepta Deo iubente plebi daret hac populum oratione conuenit: cdicite autem in corde uestro: tibi oportet adorare, domine. angelus autem meus uobiscum est, ego autem exquiram animas uestras. lingua eorum polita a fabro, ipsa etiam inaurata et inargentata falsa sunt et non possunt loqui: et sicut uirgini ornatum amanti accepto auro fabricati sunt coronas supra capita deorum suorum. est autem quandosubtrahent sacerdotes a diis suis aurum et argentum et erogant illud in semet ipsos; dabunt etiam ex ipso et prostitutis meretricibus, ornantque illos ut homines uestimentis, deos argenteos et aureos et ligneos/ addit etiam in sequentibus, ut omnem dubitationem trepidationis excutiat: csupra corpus eorum et caput uolitantnoctuae et hirundines et aues similiter: unde scietis quia non sunt dii: non ergo timueritis eos aurum enim quod circa se habent ad speciem, nisi aliqui exterserit aeruginem, non fulgebit: neque enim cum conflabantur sentiebant. pretio empti sunt in quibus spiritus non est, sine pedibus in humeris portantur/ addit etiam, ut confirmata mens fortius roboretur: Cscientes itaqueexhis quia non sunt dii ne [*]( 6 ep. Hier. 5-10. 18 ib. 21-24. 26 ib. 28. ) [*](Pa, em. Bursian ex LXX, coli. Cypr. testim. III, 59 et epist. ad Fortun 1, p. 515) [*]( 5 iuuente P 8 ego Bursian: lege P, legem a; in contextu Graeco est: CCUTÓÇ Tf ixCrjTwv II ab animas uestras P, ab animabus uestris a 9 a add. Buraian 10 uirgini hortatu amanti accepero P, em. Bursian 14 erogabunt a; in Graecoest: vtfMtQov/iivot.. xcanvalovai 15 ornabuntque a; Graecus quoque textus habet: dtbaovai .. xoafiovof rt 18 eorum Bursian: eius Pa 19 aues similiter et cattae coni. Bursian; textus graecus habet: iqtnravTai vvxreQlSfs, xthdovfg xcct ra oQvea, tbaavrm M XCCt of aTkovooi 21 enim Bursian: eius Pa 22 aliquis a II eruginem Pa 23 conflabantur sentiebunt P, em. Bursian )

125
timueritis eos s), et ut sacerdotum eorum miserum dedecus monstret, addit: (in domibus eorum sacerdotes sedent habentes tunicas scissas et capita et barbas rasas, quorum capita nuda sunt: rugiunt autem clamantes contra deos suos sicut in gehenna mortui.

quod autem et reges et gentes haec de ipsis pronuntiaturi sunt, is idem propheta praesaga uoce significat, ait enim: Cscietur postea quia falsa sunt gentibus uniuersis et regibus, quia manifestum est quia non sunt dii et nullum dei opus est in ipsis: regem regioni non suscitabunt neque pluuiam hominibus dabunt; iudicium quoque non discernent neque regionem liberabunt ab iniuria, quia nihil possunt: et cum inciderit in domo deorum ligneorum et inauratorum et inargentatorum ignis, sacerdotes illorum liberabuntur, ipsi autem sicut trabes in medio comburentur, regi autem et bello non resistent. quomodo existimandum est uel recipiendum quia sunt dii? neque a furibus neque a latronibus se liberabunt dii lignei et aurati et inargentati, quibus hi qui fortes sunt aurum et argentum quo operti sunt auferunt illis.