De fide Contra Manicheos

Intellegite sane, si potestis, etiam inter ipsos homines quantum distet inter necessitatem et uoluntatem. si quis uerbi gratia merito peccati sui in carcerem iubente iustitia mittatur. alius adsit uir sanctus, qui eundem carcerem ingrediatur propter illius consolationem aut liberationem, numquid ambo in carcere ex una causa constituti sunt? ille missus est, ille ingressus; ille poenam patitur, ille misericordiam facit; ille ingressus est. cum uoluit, egressus est, quando uoluit; ille nisi interueniente indulgentia nullo iure poterit liberari. et hoc homines facere possunt et praestant libere beneficium, cum aliquando sibi nihil cupiant praestari. cogitate ergo iam, si deus potest pati aliquam necessitatem. cum possint homines bene facere uoluntate nulla mercede conducti, nulla necessitate conpulsi. nullam ergo necessitatem patitur deus neque [*]( 1 ponendi anima mea in marg. V 2 necessitatem V 8 ut illaj ab illo ut illa P paasionS P 4 human* P 7 qua P 8 contumelia P patimus V 9 quia] que P 10 ot] ea P 14 ueredice F* ueredicA P falsa V l<i et passus] est passus P 18 captiua est] captiuitate P 19 hia FVP 21 ex parte] expressus P 24 distat V 25 merit ob peccati P in 8. l. a m. 2 F 26 illus V 27 careerS F 30 induliencia P 33 si om. P 34 uoluntatC nullam P 85 aullam] nulla Tr )

nocessitate facit. quae facit, sed summa et ineffabili uoluntate ac potestate..