Instructiones

Quid respondendum Iudaeis obicientibus testimonium illud: maledictus omnis qui pendet in ligno?

Maledictum esse hominem qui in ligno pendeat, sed noxium non innocentem. neque enim innocentiae potest esse maledictum poena peccati. et enim si Mardochaeus praeparato ligno adpensus, sententiam regiae crudelitatis explesset, [*]( 4 (Iob. 32, 6) 5 (Ioh. 11, 49) 8 (Deut. 10. 22) 10 (Act. 7, 14) 20 Deut. 21, 23. 23 (Esther 7, 9) ) [*]( modis. 1 enotesceret S innotisceret ueritas P 2 prolatam S 3 pro- fetHute 8 prophetante-gentibus Oln. A credeturis P nam et desunt in P lucunoso 4 heliud S aut P et] hau P 5 caifas PAV hac S profetauit P 8 XLI. interrog. et resp. desunt in S 9 quo modo ( sse Y 11 animae AV 13 cum om. AY effraim V efraimPA ci ae 15 antipationem P 1G nepotestque Y efraim PAY 17 posta P 20 pependit S 21 maledictum-ligno om. V 22 innoxium S est pot P 23 poene S senim S mardocheus PA mardoceus S 21 suspensus S cxplesset] expraesit S )

In Iob qualiter accipiendum est, quod scriptura commemorat, Aurum Ophir?.

Regio est Ophir in Indiam tendens itaque aurum huius indicat regionis. alii aurum Ophaz ualde pretiosum esse confirmant quod obryzon apud Latinos appellatur.

Quid sibi uult, quod illic auctorum saecularium consuetudine legimus Pleiadas, Oriona uel Arcturum?

Non quod his apud Hebraeos nominibus censeantur, sed ut apud nos horum siderum significantia posset esse manifestior, ita haec translator appellare uoluit, ut usus gentilitatis inuenerat. illud quoque generaliter obseruandum est, quod etiam apostoli uel apostolici uiri in epistulis suis scribentes [*]( 2 (II Mach. 7) 10 (Gal. 3, 13) 14 (Iob. 28, 15) 20 (Iob. 9, 9) ) [*]( 1 hii SPAV 2 macchabei SP atque] aut V indignissimae S de adflictus S adflictos P sed o ex u a m. 2 corr. 3 aput S 4 remturus P 6 patienti V 7 glorimur P 8 infernum S descendisseproprium om. S 9 ipse] in se A haberet S morte S 10 adque SV 11 nos om. S 12 absoluerit S 13 incip. (sic) de libro iob S 14 I in- populos jp. 82 1. 2 om S 15 ofir PAV et uers. sequ. 17 afaz PAV praetiosum P 18 obrizon AV 19 uult illud AV 20 pIe. i. a. d. a. s (sic) P 21 ccnseatur V 23 husus V 25 uel apostolici-suis Otn. V ) [*]( XXXI. para I. ) [*]( 6 )

In eodem libro quid est, quod de dracone illo scribitur: Omnes naues si conueniant, non sustinent corium caudae eius?

Naues ecclesias dicit quae tentationibus tribulationibusque uexatae uix antichristum in mundi fine tolerabunt. recte autem draconis illius diaboli caudam antichristum appellat a quo persecutio ueniet extrema.

Quid est, quod Saulem dominus postea reprobat regem quem prius in regnum legendum putauit?

Quia deus suum illud iustum incorruptumque iudicium ex aequitate depromit, non ex praescientia elegit; quempiam, cum meretur, reprobat, cum electione indignus efficitur. ceterum nequaquam conuenire sacrosanctae ueritati iustitiaeque eius uidebatur, ut peccatum offensa praecederet.

Quo modo accipiendum est, quod in scripturis paenitere dominus saepe memoratur, sicut etiam de Saule cum dicit: paenitet me, quod constituerim Saul regem?

Paenitentia domini dicitur rerum ab eo constitutarum mutatio quae pro rerum uicissitudine uel pro recti dispositione succedit. necesse est enim, ut diuinae dispositiones, quo manifestiores audientibus fiant, per significationes humanae mentis indicentur. \'

Legimus quod suffocabat Saul spiritus malus domini, quo modo domini, si malus? [*](1 (Tit. 1, 12) 4 Iob. 40, 26 11 (I. Reg. 13, 14) 12 (ib. 10, 1) 20 I. Reg. 15, 11 26 (I. Reg. 16, 23) ) [*]( 3 in eodem libro om. S 4 omnis S conueniat S 7 antechristum S finem S 8 id est ante illius uncis inclusum in P, extant in AV diabuli PF antechristum appellatam quo S 9 ex trama S 10 titulus et I. quid-erat p. 83. I. 4 om. S 12 quum V 15 mere- retur AV 17 offensum V 20 saulem V 21 constituatarum S 22 dis-\' positionis F 26 suffugabat F )

.- Quia cuncta domino auctore prolata diuinae sunt subdita potestati; ergo et ipse diabolus, licet non qualis nunc est, sed bonus a domino quondam creatus et deo semper pro omnipotentis ditione subiectus domini erat.

Quid est, quod cum aliquanta hic dominus uindicet, non uindicat omnia?

Uindicat aliquanta, ut intellegatur humanarum rerum agere curam; non uindicat omnia, ut agnoscatur terribile cunctis adhuc futurum esse iudicium.

Umbram Samuelis Pythonissa quem ad modum potuit euocare?

Aut falsam tunc umbram uidentibus diabolus ostendit, aut si fuit uera, tantum ei licuisse credendum est, quantum domino permittente concessum est, nec mirum pro quibusdam reconditis arcanisque causis uel pro manifestatione probationum diabolo ista permitti, cum et saluatorem constituerit in pinna templi et Iob petierit acceperitque tentandum.

Cum factum non sit, quo modo oranti Ezechiae quindecim anni quasi ad praefinitum uitae tempus adduntur?

Quia utique urguebatur Ezechias extremis non fati decreto sed dei euocatione atque iudicio, in tantum autem uitae anni prius non fuerant constituti, ut per supplicationem intellegantur adiecti.

Quo modo accipiendum est, quod Michaeas propheta ait: ecce dominus exit de loco sancto suo et descendit et incedit super excelsa terrae. [*]( 10 (I. Reg. 28, 14) 17 (Matth. 4, 5 Iob. 1, 11) 18 (IY. Reg. 20, 6) 25 Mich. 1, 3 ) [*]( ta 2. potesti P 4 omnipotes syllaba sequens legi uon potest P dictione V 5 aliquanti S uidicit non uindicit S 7 aliqua S i 8 et quod non S agnuscatur S terrebilis P 10 umbram—tenhe tandum om. S samulis P pytonissa AV quem ammodum P den 13 credum P 16 diabulo P 19 suae uitae S 21 adque — autem] enim S 22 fuerat S suplicationem S 24 quomodo-conpunctionem p. 87 1. 17 om. S 24 michea PF 25 suo om. A V 26 incenetit (?) P ) [*]( 6* )

Descendere dominus dicitur, quando habere curam fragilitatis humanae euidenter indiciis dignantissimae pietatis ostenditur. sic et angeli per illam Iacob scalam ascendentes descendentesque terrenorum uisitationem non ruinam descendentium indicant angelorum. sic et excelsiores iustitia uiri descendere putantur, si quando condescendunt inferioribus sanctae caritatis instinctu.

Quid intellegendum est in cantico Esaiae prophetae, cum dicit: cantabo dilecto meo canticum patruelis mei uineae suae, uinea facta est dilecto meo in cornu filio olei?

Alii hoc canticum a spiritu sancto cantari putant, alii a propheta qui aeque sancto spiritu uacuus non erat. cantat autem in planctum uineae suae, quae est domus Israhel. dilectus autem Iesus Christus est. ipsi enim dictum est: tu es filius meus dilectus, ipsum et patruelem appellat, quod ex eadem sit stirpe progenitus; haec ergo uinea ipsi plantata est in cornu, quod est in sublimitate atque uirtute, qui dilectus et filius est olei, quia unctus sit, unde et Christus uocatur, uel quia omni mundo tamquam splendidum lumen inluxerit. in hoc cantico uuam iustitiam appellat et spinas iniquitatem.

In Esaiae uisione cum uidit dominum sedentem super solium, qui intellectus est de eo, quod ait: Seraphin stabant super illud, sex alae uni et sex alae alteri. duabus uelabat faciem eius et duabus uelabat pedes eius et duabus uolabat et clamabat alter ad alterum [*]( 3 (Gen. 28, 12) 10 Es. 5, 1 16 Hebr. 1, 5 = Ps. 2, 7 25 Es. 6, 2-3 ) [*]( e 1 discendere P 2 dignantissime P 3 et om. V 7 instintu P 11 uinea esaie V 14 a om. A V 22 iustitiae V 25 serafin P serafim AV )

In hac uisione Iohannes euangelista dominum Iesum Christum\' ab Esaia uisum esse testatur dicens: haec dixit Esaias, quando uidit gloriam eius, et locutus de eo. primum ergo hic quaeritur, quo modo seraphin circa domini thronum stantes pariter et uolare dicantur. bene hoc sermone mystico propheta depromit, quia deo adstare idem est quod uolare et in sublime exaltare; sedebit, qui festinat obtutibus apparere diuinis. quod uero seraphin alis suis faciem operire indicantur, hoc idcirco, quia neque hominum quisquam neque ulla creatura diuinae maiestatis lumen contemplari, ut est, potest. faciem ergo et pedes uelant, eo quod nobis et ante mundum praeterita et post mundum futura celentur. alae quoque seraphin indicant diuini ministerii uelocitatem; quae ideo singulis senae sunt, quia ea tantum in mundo quae sex diebus sunt facta conspicimus. quod uero alter ad alterum clamant et dicunt: sanctus, sanctus, sanctus dominus exercituum, unam ostendunt diuinitatem in mysterio trinitatis.

Quid respondemus eis qui dicunt nobis: quid fecerunt Iudaei, si credere non potuerunt? quia necesse fuit, ut sermo Esaiae prophetae impleretur dicentis: excaecauit oculos eorum et indurauit eorum cor, ut non uideant oculis et intellegant corde et conuertantur, et sanem illos.

Propheta hoc praedixit, quia deus hoc futurum esse praesciuit. neque enim potest ad peccatum conpellere deus cui non potest placere peccatum. in his ergo non praedestinatio diuina intellegenda est sed praescientia. de hoc in euangelio scribitur: propterea non poterant credere, quia iterum [*]( 4 Ioh. 12, 41 22 Es. 6, 10 29 Ioh. 12, 29 squ. ) [*]( 3 iohannis P 6 serafin PAV 8 astare PAV 9 exultare A mundumet pojt sedebet PV optutibus P 10 serafin PAV 13 ea V mundum futura celentur (stc) P 14 serafin PAV 15 mysterii A V 17 clamant n erasum in P sed sequitur dicunt 20 respondebimus A V 22 excecauit A m a 24 sane P 25 pres//ciuit P 27 praedistinatio AV )

Quid est illud, quod scribitur: sicut sponso inposuit mihi mitram et sicut sponsam ornauit me ornamento? quo modo idem sponsus et sponsa?

A capite ad corpus transitum fecit: caput enim Christus est, corpus ecclesia, sed tamen utrumque esse constat in Chiisto. notanda uero et tenenda regula haec, quae in prophetis frequenter incurrit generans ignorantibus obscuritatem, cum aut de capite ad corpus aut de corpore ad caput se prophetiae ordo conuertit.

Caelum mihi thronus est, terra autem scabellum pedum meorum, quo modo hoc intellegi potest, cum utique deum incorporeum esse credamus?

Secundum consuetudinem elocutionis nostrae uidetur habitum designare regnantis, ut intellegatur deus uel habitare caelestia uel subiecta habere terrena. [*]( 4 Ex. 9, 16 12 Ps. 35. 7 14 Es. 61, 10 17 Eph. 5, 28 23 Es. 66, 1 ) [*]( i 1 3 dicinius V 4 faraonc PAV 6 tales esse P 7 excecati P n a 8 ipse V 9 efferut P 11 profundissime P contremescat P a 15 mihi om. AV 23 tronus V 24 intellegendum est V 26 nostre P )

Qua causa scribitur: in illa die magna tribulationis nemo liberabitur nisi Noe Daniel et lob, cum utique, quando ista Ezechiel propheta dicebat, solus forsitan Daniel in corpore fuerit duobus aliis iam tunc in pace dormientibus uel carnis nexibus absolutis?

In his tribus sanctis tria hominum genera significari uidentur quae liberanda in die illa tribulationis a periculis promittuntur; in Noe enim gubernatores ecclesiae praefigurantur, in Daniele sancti continentiamque sectantes, in Iob coniugati et iustitiam diligentes.

-II. Quid significat illud, quod dicitur in propheta: auferam cor lapideum de carne uestra et dabo nobis cor carneum.

Durum cor et inoboediens lapidei testificatione demonstrat, carnei uero significatione cor molle ostendit ac docile et quod insinuatam possit recipere conpunctionem.

Quid est, quod scribitur in Paralipomenon: quae habitabat in Hierusalem in secunda?

In secunda, id est, parte. Ezechias enim secundum Hierusalem murum fecit filiusque eius Manasses tertium; habitabat ergo haec de qua scribitur in secunda parte ciuitatis.

Arcam domini in qua erant duae tabulae testamenti quo ablatam esse credendum est?

Legimus in Paralipomenon Iosiam regem Iuda, cum Hierusale faceret pascha domino, ad leuitas ita locutum esse: ponite arcam in sanctuario templi, quod aedificauit [*]( 3 (Ez.14,14) 12Ez.ll,19; 36,26 19IP. Reg. 22,14 28 IIPar. 35,3 2 die illa AV 3 iste zechiel V 4 danihel AV 5 duos V 9 danihel A V 13 caneum V 15 demonstrat-signifieatione om. A V 16 cordis PA V 19 quid-ciuitatis om. S est om. V 21 id est in secunda parte A V in hierusalem sed in erasum P ierusalem A 24 area. S erat S 25 esse om. S 26 in hierusalem S 27 faceretJ aceret S 28 area AV )

Salamon filius Dauid rex Israhel; nequaquam enim eam ultra portabitis. hoc loco ita intellegere quidam uolunt, quod Iosias futuram praeuidens uenite, iudicemur arcam domini in certum tamen quo tunc loco curarit absondi.

Quid inter holocaustum et hostiam interest? Quod hostiae partem sacerdotes edebant, holocaustum uero erat hostia integra atque perfecta, quia tota in oblatione sacrificii igni dabatur. hostiae quoque pacificae appellabantur, quibus uesci populus solebat.