Libellus Adversus eos qui contra Synodum Scribere Praesumpserunt

Solet dicendi affectum multarum rerum ardor exigere, si aut auarus laudis est animus et fauorem desiderat sudore mercari, ut per blandimenta gloriae crucem narrantis ignoret, aut lucri adstrictus compedibus linguae uendit obsequium, ut [*](Praetcr codices BLTV in recensendo hoc libello adhibui ex libris qui lsidori Mercatoris coUectionem exhibent antiquissimos qwi uidentur duoe A = codicem Parmnum nr. 9629 saec. X (cf. Hinschii Decrctales Pseudo-lsid. p. XI et XXIX), R = codicem Vaticanum saec. X uel XI (cf. ib. p. LXI) et editiones m — ed. Conciliorum Coloniensem anni 1530 et c = ed. ConcUiorum Ooloniensem anni 1538. — In codicibus AR praemittuntur haec: In nomine patria et filii et spiritus saneti (in nomine — sancti om. B). incipit quinta synodas a ducentis triginta episcopia in consistorio lateranensi (lateraoensis Å) XV kalendarum nonembrium die auctoritate et; preseotia symmachi (symachi A) papae romae habita et ab ennodio (enno A) diacono precepto et ab auctoritate memorati papae atque omnium episcoporum qui in eandem synodum conuenerunt scripta et postmodum in conspectu eorum omnium recitata atque probata (adprobata Å) dignaque ab omnibus laude (iam de A) roborata (robora A1) aduersus eos qui contra synodum ecribere praesumpserunt ut nec de apostolicae sedis praeeule (praesulae R) nec de ullo umquam tempore post talia (post talia om. A) praesumant qualia de iam dicto domno symmacho (symmaco A) papa (papa||| R) praeeumpta sunt. incipit praefatio synodi, quae desunt in e, paullo immutata le- guntur in m. — In nomine patris et filii et spizitus sancti libellus aduersus eos qui aontra synodum scribere praesumpserunt. praefatio (praefacio LTV) inscribunt BLTV 5 reram om. B si aut] si autem Rm, siout autem c, si Sirm. 7 ut scripsi, aut ABLRTV, et Pb ignoret scripsi, ignorat libri 8 adstructus A lingue nendit T in ras. m. 2\' )

dum animus habendi cupidine subiugatus praesumptum aestimat iam tenere conpendium, sic ingruentia per stili exercitium nesciat timere discrimina, aut necessitate conclusus profert eloquium sine quacumque lima captiuum et nesciam pudoris frontem monstrat in medium, ut dum intentioni famulatur, diligentiam decoris abiuret, quia dicendi ornamenta non sunt negotii sed quietis, nec militiae sunt picta uerba sed otii. campus fortem postulat, pax profunda redimitum: qui profutura adserit, loquelam, quae peniculo artis est colorata, contemnit. his ergo ita se habentibus causam narrationis insinuo et coactam uocem prauorum latratu religiosis mentibus commendo, scriptum esse reminiscens: tempus tacendi, tempus loquendi, uel post fidem prophetici oraculi cuiusdam oratoris exemplum, qui refert, nisi cum necessariam dicendi nimis ineptam esse condicionem. oris ergo ministerium pro ingenii ualitudine sacerdotibus dedo, aduersus quos sibilantium effusa sunt uenena linguarum, licet scuto munita fidei spiculorum imbrem patientia religiosa non timeat et ad auctorem redeant tela quae sine bellandi arte diriguntur. quibus enim pro lorica Christus est uim non metuunt et inimicos longa expectatione prosternunt. quisquamne tamen in hac acie proelium putet esse formidini, in qua deo et pontificibus infertur sine uirium aestimatione certamen? quisquamne fluxum [*](12 Eccles. 8, 8 14 cf. Cic. de orat I 24; 12 ) [*]( 1 subiogatar A, subiurgatus T1 2 temere uel tesere B\' 8 neeciat scripsi, nescit libri concusus Ll 5 intentionis B 6 abiaret BLTV, pdat add. in mg. V* (i. e. manus pauilo recentior quae in hoc libello saepius apparet), aburet B, abperdat inret Å 7 negotii BTVb, intentfonis V2 s. I., intentionis negotii ALPR 8 redimit ornatum Rm, redemit ornatum A, redimitam ornat c 9 loquillam B poeniculo. L, periculo Rm, perenioalo A contempnit ABLBV 10 inta T 11 coactum B\' 12 remiuiscent\' A 18 loquendi tempai tacendi T uel] nt A pvoMici AB LBV 15 condutionem ALRTV 16 ingeniis naletadinis Å dedo B, dedi m 17 Bpeculoram B* 18 pacientia LRTV ad om. B actorem T 00 larioa BV 21 exspectatione AR, al. eiercitatione c quisquam nec T aciae B 28 prout euet A 28 airum B ) et lacessentem hostem uideat et proeliorum causis aduersarium debilem expauescat? inuidet sibi ipse uictoriam qui conscientia uulneratum adgredi cessat inimicum. ad lucrum hostis sui procedit qui in conflictibus non prius causas quam aliud expendit: dat uires iaculis innocentia et mucronem acuunt ex aequo uenientia uota bellandi: percutiendi inpetum plus iustum dolorem scimus dedisse quam brachia.: inde paucorum telis multitudo non substitit. dicente ergo mecum propheta: plures nobiscum sunt quam cum illis, placiturum bonis, quantum aestimo, opus incipiam.

Sufficeret quidem schismaticam inperitiam propositione cecidisse, maxime cum secum habeant obiecta responsum et mereatur titulus sine lectionis discussione cum auctore damnari, cum in praenotatione ipsa significantia operis innotescat inmundi dicentum ADVEBSVB STNODVM ABSOLVTIONIS INCON- GRVAB. ego tamen nunc sic agam, quasi opus sit alieno ense perire mala proponentem. istud praeloquium potest, dementissimi hominum, tantum inscitiae adscribi. estne aliquis praeter uos sic inter oues ulcerosas deputandus et erraticas, qui [*]( 8 IV Reg. 6, 16 ) [*]( 1 lacissientem B, lacescentem AT, lasciuientem coni. Schottus aduersantium T 2 dibilem B ezpauiscat BV1 3 hostes A. 4 confic**|libus B 5 mucrunem Bl adduont A 8 subeistit ARm profeta B 9 quamtum Bl 10 incipiam] finit praefatio (praefacio V) add. BLTV, eiplicit praefacio. hoc in libello (ao in sinodo A) optime lector regularem synodi intellege rationem eiusque obiectorum (obtrectatorum cod. Rotomag.) diaoerne latratam. licet ennodius in persona doctor sacerdotum (episcoporum omnium ad hoc concilium conuenientium A) scripserit rogitos add. AR 11 quidem (e ex r corr.) V scismaticam ABLTV 18 actore T, auotoritate ABm dampnari AR 14 ipsas A, ipsa ipsa B signiflcatio signifieantia A innotiacat B 15 dicentium AB incongrue LRT 16 nunc] non A 17 ponentem T proeloquium LRm dementissimo R, clementissi A, clementissimo m 18 homini m inscitiae Btn, inscie T, inscientiae ALRV 19 sicut m ones V in ras. ) [*]( VI. ) [*]( .19 )

magnum gregem potuisset lacessere pastorum dicente propheta: filios nutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me, et domino de apostolis: qui uos spernit, me spernit, quos episcopos fuisse propheta testatur de Iuda dicendo: et episcopatum eius accipiat alter, apostolo aeque Paulo proclamante: oboedite praepositis uestris, quoniam ipsi exorabunt pro uobis?

Sed redeamus ad grauem et uenerabilem, non solum ex hara productam, sed mephiticam propositionem. "non omnes" inquiunt "sacerdotes regis ad concilium adsciuit auctoritas, nec omnes in iudicatione senserunt". mancipia tartari et liquido satanae ministri, quoscumque non euocauit scriptum principis, nonis nexibus et actuum uestrorum spiris causa pertraxit. nolo dicere, in quo fuerint uoto, in qua deliberatione discedentes, quibus taedium illa peperit expectatio, cum uiderent uenerabilem papam longas in uita contra fas suum indutias accepisse. uidebant aether tantum directis a se iaculis uerberari. his ne liceret infelicibus in malorum actuum consolatione secreto delitescere, libris uestris nudantur absconditi et per uos in turpi facto habere solitudinem non sinuntur dicente domino in Euangeliis: omnis malus odit lucem. [*]( 2 Es. 1, 2 3 Luc. 10, 16 5 Ps. 108, 8 8 of. Cic. in Pis. 37 6 Hebr. 13, 17 21 Io. 3, 20 ) [*]( 1 gregem (gre corr.) T lacessire L2ТV, lacesire L\', lacessi.re (littera longa eras.) B, lacescere AR pastorum (altor in ras.) B profeta BLV 2 spraeuerunt B 3 de domino T, dominus de PRb 4 f. profeta B, propheta fuisse T 5 accipiet AR 0 apostoli B, et apostolo m 8 sed] neo hio immoremur sed m hara com. Sirm., hala (ha in ras.) B, m ala (1-2 litterae cras.) V, ala ALPT, alia Bm, alcima b 9 mjfiticam B, mysticam LBV, misticam AT omnes—nec bis exh. B 11 omnes i. i. senserunt T m ras. iadicationem consenseront c 18 nouis nonis B uestroram] inuolationibus serpentis (serpentibus m) add. ARm causa (sa in ras.) V, cauda m 14 fuerit A descedentes B 15 tedium BT 16 indacias ALRV 17 accipisse B 18 diceret A actibus Rm consulatione B 19 et secreto P2T b delitiscere BLV nostris T* absoondito B per] p L 21 enangelio B m )

Post haec adseritis aduersarios papae Romani dici non debuisse qui praedictum prolatis petitionibus accusabant, ad assertionis fidem iungentes, quod eos isto nomine praecepta regia non uocassent. o homines omni artis lima conpositos et caminis fabrilibus excoctos, qui (ad) adstipulationem dictorum desudata inuenere testimonia. amamus, reuerendi uiri, sententiam uestram et, ut aiunt, in ipsam pedibus imus: cognoscimus errata quae dicitis. inimicum uocet aliquis accusantem et tragico nomine appellet contumeliam non merentem? dehinc subiunctam quaestionem rhetorica fibula momordistis allegando: "testis est Romana ciuitas, si omnes episcopi senes et debiles conuenerunt". ecce orationem ueri neruis nitentem et ipsi Cepasio praeferendam nitore sermonum. ergo quia se aetate ualentes et corpore inbecillos esse dixerunt, ipsi se ineptos iudicio esse testantur, quoniam membrorum se dixerunt iam sustinere dispendia, maxime si hoc ingerere clementissimi domini auribus praesumpserunt. uos putatis. ab uniuersis dei conspectibus pulsi, illo uestrorum more congressuum ubique narranda confundi et apud principem de collectione pontificum alios protulisse sermonem, nisi quos aetatis maturitas [*]( 12 cf. Cic. Brnt. 242. p. Cluentio 57. ) [*]( 1 adseretis B, adaentis A, absentis Rm, absentes c romane R, romanae A, rnmani (n inter scribendum in o corr.) L non T in ras. 2 accusabant] add. AR et m, unde Schottus hausit: doloae uidelicet hoc agentes eo quod adnersarios suspectosque (Bnspectosquae R) cana (cana om. m) canonica sjnodalibus clamante in decretis auctoritate (auctoritatê R) in suam recipi accnsationem episcopos minime oportnisse nos non latnisset 3 assertiones Rm pcepta T 4 notasset R 5 L 5 dictorum B, doctorum ALPRTV bm 7 ueram R 9 appellet c, appellit BLTV1, repellit PV* (s. I.) b, repellit adpellit AR, repellit appellat m 10 questionem ALR rethorica LT fibnla BLTV1, argumentatione V2 (s. I.), fibnla i. e. argnmentatione Tc, argumentatione fibula ARm allegando BLPTV*, addendo BV2 (s. I.) c, addendo allegando Am 12 neris b cepa.sio (a eras.) L 13 sermonem Rm quia] qui Rm 14 inbicelloa B, imbecilles Pbm. 15 esse iudicio V 17 d*ei (I ? eras.) L 18 illorum Rm congressum A 20 nisi (isi in ras.) V ) [*]( 19* ) ordiendae loquelae fecit auctores, quibus anni ueteres reuerentiam contulerunt, qui putabantur bonorum meritorum suffragio in longum fuisse seruati. ipsos ergo de grauidae aetatis fatigatione queri decuit, quos aetas iusserat allegare. uiri optimi, subdidistis, ex praeceptis regiis euocationis causam fuisse iam cognitam et, Italiae summa moderantem non fuisse quasi de nouo negotio consulendum: plus chartae et scriptioni religionis debitum quam praesentiae principali. nullus ergo in praedicto negotio titulus remanserat, ad cuius inquisitionem pergentes illud iure praeloquerentur exordium. exhinc digressi bonarum rerum ia rege laudatis affectum et colitis uerbis innocentiam quam actibus ignoratis, si tamen cultus est in loquela uestra, quam scabro uomere uelut agentes per deuium aratra proscinditis, marcenti solo lolia commendantes, recepturi pro tali inpendio paleas, quibus gehennae in perniciem uestram ignis animetur.

Sed nunc, ut quidam fertur dixisse, quae quibus anteferam? contra apostolum dicitis inpugnatores summi pontificis non auditos, qui caelestis mandati memores partem suam a consortio adulteri subduxerunt. hic non incesso ignorantiam, rimosam memoriam non accuso. nolo dicere quod prophetae uerba apostolo contulistis, quia noui et ipsos apostolos recte uocitari quos missos esse non nescio. Dauid enim dicit: furem uidebas et currebas cum eo et cum adulteris portionem tuam ponebas. deinde quis se de illa uestra [*]( 17 Verg. Aen. IV 371 23 Ps. 49, 18 ) [*]( 1 ordiendi T, eradiendae Sm loquille B actores T auctores - 3 graui] in mg. huius lineae L adn. m. ant. faucibus didcisso 3 longam R grauide LTV 4 fatigationibna ALR TYb quaeri AB qs (s m ras.) T 5 snbdedistis B, snbditia ARm 7 carte RT 13 loquilla B scabroquo A, scabroso Rm diuium B 14 proscenditis V1, prosendetis B, psindictis R, psindiotis 4 perscinditis m marcentis ARm solo] zezania B, zezanis 0 Å, zixania et m 18 dictis A 19 auditus B Buum B1 20 adulteris AR hinc m incesso iacrepo Å 21 rimotenuosam A profetas BLV 22 ei noni TV1 23 nocari ARTm nescio] nego B )

enodem faciat quaestione, qua dicitis: "in criminibus obiectis quod. non excluditur adprobatur" P en uocem Romanae ecclesiae Militibus congruentem, in qua nescias utrum prius nitorem praedices an saporem. putasne, audistis legi: quod iustum est iuste exsequeris? audistis de malefactis hominum, si tamen aliquando conuersatio humana uos tenuit, quicquid non suis ordinibus adprobatur excludi? ubi est illud prophetae: dominus ad indicium ueniet cum senibus populi sui, et de uobis dictum: peccatum suum quasi Sodoma praedicauerunt: uae animabus eorum? sed quid facto opus est, quotiens nulla desperatis medela succurrit, nisi inplorandus est dominus, qui promisit per prophetam, futurum se super omnem superbum et, excelsum et super omnem adrogantem, ut humilietur ? sed fetidum opus. uestigiis insequar set ferrata, si ualeo, caloe contundam ut uere dicam, res cum re, causa cum causa, ratio cum ea quam putant ratione pugnabit. oblocutos sacerdotes praeceptionibus regiis allegatis et quoddam sacrilegium creditis, mali aliquid, cum caelestem nesciatis, de terreni domini iussione sentiri, opponendo: quis regi debuit dicere, papam oportuisse. synodum conuocare? certe quod in hac parte constat exemplum ? illum praecipue, qui criminosis multorum propositionibus iam iacebat; quem hoc fuerat damnare quod argui, cui praerogatiuam caelitus adscriptam hostium suorum oblocutio iam tulisset? ad hanc uos dementiam malorum actuum per gradus suos incrementa [*]( 4 Beuter. 16, 20 8 Es. 3,14 9 Es. 3, & 12 cf. Es. 2,12 ) [*]( 1 quaestionem Rm, questionein A 2 ecclaesiae A 3 congraenter R, congruentur A nescies R, nesciebus T, nescitis m praedieis B 5 iuxte AR exequeris Tm6 conseruatio A R m quidquid B 7 profeta$BV 8 ueniat R 9 dictum. V, em. m sodomae B 11 quoties 4 disperatis B medilla Bl 12 per om. AR profetam ABLV 13 snperbom — omnnem B 8. 1. corr. 15 ferrate R ualeo] possum m \' calcae A 16 pugnauit B \'19 iussioni A 20 regi] rel R opotuisse V 21 consistat B1 28 dampnare R, om. m arguere c sacriptam RT 24 hostiam T 25 elemetium. Bm grad.os (i cras.) B ) traxerunt, ut hoc credatis esse lacessere quod conuincere nec apud uos habeant a ueritate differentiam odia, quae plerumque contra meritum inpetiti studiis non rationi obsequentia uota concinnant? ubi est illud priusquam agnoscas, ne adiudices quemquam? olim uos accepit grex positus in sinistra collegas, apud quos ex praeiudicio excepisse sententiam creditur qui meruit ad examen adduci et hoc est reum existere quod libram disceptationis intrare.

Praelocutioni tamen optime diuinum subdidistis exemplum, quod ita quadratis constat alloquiis, ut ipsum in eo Chrysippum tenere lineam putes: peccatori dicit deus: quare tu enarras iustitias meas? huic dicto conserentes quasi ad sacerdotes apostropham: "quia beati Petri apostoli uicarius aestimatur, prohibetis archiatrum eius corpori adferre medicinam: quomodo uos animae eius curationem exhibere renuitis ?" magnum per diuina ridiculum an maxima lamenta sint nescio. uos alienae febri curam quaeritis, uos fatiscenti animae medelam adhiberi cupitis et in leti proximitate positi uestri inmemores de alterius salute tractatis. quid si illud uere uobis a propheta dictum sit: numquid parum est quod molesti estis hominibus, molesti estis et deo meo ? et iterum: medice, cura te ipsum ? sed hinc alias. [*]( 4 Eocli. 11. 7 11 Pa. 49, 16 30 Es. 7, 13 22 Luc. 4, 23 ) [*](1 lacissire B, laceseere R 2 uos om. A 8 impeti R 4 adiudicis B 5 accipit B 6 praeiuditio excoepisse R 9 tamen optime T m ras. optimae B 10 eloquiis Rm archisipum ALPV*, archeeipam BV1, archisippum T, chrisippum R, chrysippum m; architectum Chrysippum fort. 11 putetis T dominus A 12 hic B dioo L1 18 eaoerdotis LTV2m apostrofam ABLPV, apostrophen b quia] qui Rm 14 prohibitie B, probetia coni. Schottus archeatrum BV1, archimedicum atrum A corpori—eius in mg. inf. add. L 16 exhibe L renuetisALT, rennuetis BV, rennuiti B 16 sunt B1V1 17 medillam B 18 adhibere m loeti LV, laeti Å, lecti R, luci Pb propesiti Rm immoree B 19 qui L 20 profeta BLV sit om. b )

nouimus, quia sanari non potest conclamatus et inprobus in profundum deueniens mira temeritate contemnit. sed credo uiuit ia istis et in malae conuersationis suae morte consilium, et potest optare quia alteri quod. ipse iam perdidit. nunc recte nobis cum propheta dicam: omnia quae loquitur populus iste coniuratio est, et timorem eius ne timeatis neque formidetis. facessat a nobis qui in nobis est pruritus iste linguarum, quos uere idem propheta arguit: scribentes iniustitiam scripsistis. non nos beatum Petrum, sicut dicitis, a domino cum sedis priuilegiis uel successores eius peccandi iudicamus licentiam suscepisse. ille perennem meritorum dotem cum hereditate innocentiae misit ad posteros: quod illi concessum est pro actuum luce, ad illos pertinet quos par conuersationis splendor inluminat. quis enim sanctum esse dubitet quem apex tantae dignitatis adtollit, in quo si desint bona adquisita per meritum, sufficiunt quae a loci decessore praestantur? aut enim claros ad haec fastigia erigit aut qui eriguntur inlustrat: praenoscit enim quid ecclesiarum fundamento sit habile, super quem ipsa moles innititur. sed hinc actibus uestris caelestem potentiam putatis esse suffragio, quod ad praesidium beati apostoli adiutricem, ut dicitis, dexteram commodatis. nescitis, stolidi, solem facibus non iuuari nec ad praesidium diurnae lucis lychnos accendi? scriptum enim est : scrutatur corda et renes deus. [*]( 1 cf. Prou. 18, 3 5 Es. 8, 12 9 Es. 10, 1 24 Ps. 7, 10. Hier. 17, 10 ) [*](1 cumclamatus A, cumconclamatus B *2 ueniens T con- tempnit ABLBV 3 aiaet B male BLRT conuenionis b 4 poteat quis T 5 profeta BL dicimus Bm 6 ioratio ARm est T m nu. timore B1 7 nec Pb procul sit a nobis facessat a nobis Bm, faceesat proOul a nobis a nobis A 8 putritus B 9 profeta BLV scrfbens L1 scripeerant m 12 perhennem T /////cum B ras. 4—5 litt. 18 innocentia emisit AR 14 conaersationee B* 16 adquaesita B 19 edeeiarum B quem) quod m 90 molis B innitatar T hinc] in A 22 quommodatis in mg. add, B corr. 23 lichnos ABT, lignoB BV1, licghnos L 24 adcendi B eet enim ARm )

Sed in illa parte quis argumentis uestris audeat respondere, nisi quia sine arte dicitur uerum et fides mendacio sermonum technis adsuitur? "cur" inquiunt "ad principem conuenistis, si audiri non licebat inpetitum?" sic uos in stuporem pecualem peccati nebula aut diuinus horror oblimat, ut uerecundam excusationem aut fraude mens uestra transeat aut beluarum pressa hebetudine non agnoscat? an forte aliud putatis fuisse, quod dictum est, ipsum debuisse synodum conuocare, cuius opus erat officio, ut uos uidelicet per pontificale examen sententia diuina percelleret, quos a capitis sui conpage in salutis detrimento insanus feruor absciderat P