Libellus Adversus eos qui contra Synodum Scribere Praesumpserunt

Solet dicendi affectum multarum rerum ardor exigere, si aut auarus laudis est animus et fauorem desiderat sudore mercari, ut per blandimenta gloriae crucem narrantis ignoret, aut lucri adstrictus compedibus linguae uendit obsequium, ut [*](Praetcr codices BLTV in recensendo hoc libello adhibui ex libris qui lsidori Mercatoris coUectionem exhibent antiquissimos qwi uidentur duoe A = codicem Parmnum nr. 9629 saec. X (cf. Hinschii Decrctales Pseudo-lsid. p. XI et XXIX), R = codicem Vaticanum saec. X uel XI (cf. ib. p. LXI) et editiones m — ed. Conciliorum Coloniensem anni 1530 et c = ed. ConcUiorum Ooloniensem anni 1538. — In codicibus AR praemittuntur haec: In nomine patria et filii et spiritus saneti (in nomine — sancti om. B). incipit quinta synodas a ducentis triginta episcopia in consistorio lateranensi (lateraoensis Å) XV kalendarum nonembrium die auctoritate et; preseotia symmachi (symachi A) papae romae habita et ab ennodio (enno A) diacono precepto et ab auctoritate memorati papae atque omnium episcoporum qui in eandem synodum conuenerunt scripta et postmodum in conspectu eorum omnium recitata atque probata (adprobata Å) dignaque ab omnibus laude (iam de A) roborata (robora A1) aduersus eos qui contra synodum ecribere praesumpserunt ut nec de apostolicae sedis praeeule (praesulae R) nec de ullo umquam tempore post talia (post talia om. A) praesumant qualia de iam dicto domno symmacho (symmaco A) papa (papa||| R) praeeumpta sunt. incipit praefatio synodi, quae desunt in e, paullo immutata le- guntur in m. — In nomine patris et filii et spizitus sancti libellus aduersus eos qui aontra synodum scribere praesumpserunt. praefatio (praefacio LTV) inscribunt BLTV 5 reram om. B si aut] si autem Rm, siout autem c, si Sirm. 7 ut scripsi, aut ABLRTV, et Pb ignoret scripsi, ignorat libri 8 adstructus A lingue nendit T in ras. m. 2\' )

dum animus habendi cupidine subiugatus praesumptum aestimat iam tenere conpendium, sic ingruentia per stili exercitium nesciat timere discrimina, aut necessitate conclusus profert eloquium sine quacumque lima captiuum et nesciam pudoris frontem monstrat in medium, ut dum intentioni famulatur, diligentiam decoris abiuret, quia dicendi ornamenta non sunt negotii sed quietis, nec militiae sunt picta uerba sed otii. campus fortem postulat, pax profunda redimitum: qui profutura adserit, loquelam, quae peniculo artis est colorata, contemnit. his ergo ita se habentibus causam narrationis insinuo et coactam uocem prauorum latratu religiosis mentibus commendo, scriptum esse reminiscens: tempus tacendi, tempus loquendi, uel post fidem prophetici oraculi cuiusdam oratoris exemplum, qui refert, nisi cum necessariam dicendi nimis ineptam esse condicionem. oris ergo ministerium pro ingenii ualitudine sacerdotibus dedo, aduersus quos sibilantium effusa sunt uenena linguarum, licet scuto munita fidei spiculorum imbrem patientia religiosa non timeat et ad auctorem redeant tela quae sine bellandi arte diriguntur. quibus enim pro lorica Christus est uim non metuunt et inimicos longa expectatione prosternunt. quisquamne tamen in hac acie proelium putet esse formidini, in qua deo et pontificibus infertur sine uirium aestimatione certamen? quisquamne fluxum [*](12 Eccles. 8, 8 14 cf. Cic. de orat I 24; 12 ) [*]( 1 subiogatar A, subiurgatus T1 2 temere uel tesere B\' 8 neeciat scripsi, nescit libri concusus Ll 5 intentionis B 6 abiaret BLTV, pdat add. in mg. V* (i. e. manus pauilo recentior quae in hoc libello saepius apparet), aburet B, abperdat inret Å 7 negotii BTVb, intentfonis V2 s. I., intentionis negotii ALPR 8 redimit ornatum Rm, redemit ornatum A, redimitam ornat c 9 loquillam B poeniculo. L, periculo Rm, perenioalo A contempnit ABLBV 10 inta T 11 coactum B\' 12 remiuiscent\' A 18 loquendi tempai tacendi T uel] nt A pvoMici AB LBV 15 condutionem ALRTV 16 ingeniis naletadinis Å dedo B, dedi m 17 Bpeculoram B* 18 pacientia LRTV ad om. B actorem T 00 larioa BV 21 exspectatione AR, al. eiercitatione c quisquam nec T aciae B 28 prout euet A 28 airum B ) et lacessentem hostem uideat et proeliorum causis aduersarium debilem expauescat? inuidet sibi ipse uictoriam qui conscientia uulneratum adgredi cessat inimicum. ad lucrum hostis sui procedit qui in conflictibus non prius causas quam aliud expendit: dat uires iaculis innocentia et mucronem acuunt ex aequo uenientia uota bellandi: percutiendi inpetum plus iustum dolorem scimus dedisse quam brachia.: inde paucorum telis multitudo non substitit. dicente ergo mecum propheta: plures nobiscum sunt quam cum illis, placiturum bonis, quantum aestimo, opus incipiam.

Sufficeret quidem schismaticam inperitiam propositione cecidisse, maxime cum secum habeant obiecta responsum et mereatur titulus sine lectionis discussione cum auctore damnari, cum in praenotatione ipsa significantia operis innotescat inmundi dicentum ADVEBSVB STNODVM ABSOLVTIONIS INCON- GRVAB. ego tamen nunc sic agam, quasi opus sit alieno ense perire mala proponentem. istud praeloquium potest, dementissimi hominum, tantum inscitiae adscribi. estne aliquis praeter uos sic inter oues ulcerosas deputandus et erraticas, qui [*]( 8 IV Reg. 6, 16 ) [*]( 1 lacissientem B, lacescentem AT, lasciuientem coni. Schottus aduersantium T 2 dibilem B ezpauiscat BV1 3 hostes A. 4 confic**|libus B 5 mucrunem Bl adduont A 8 subeistit ARm profeta B 9 quamtum Bl 10 incipiam] finit praefatio (praefacio V) add. BLTV, eiplicit praefacio. hoc in libello (ao in sinodo A) optime lector regularem synodi intellege rationem eiusque obiectorum (obtrectatorum cod. Rotomag.) diaoerne latratam. licet ennodius in persona doctor sacerdotum (episcoporum omnium ad hoc concilium conuenientium A) scripserit rogitos add. AR 11 quidem (e ex r corr.) V scismaticam ABLTV 18 actore T, auotoritate ABm dampnari AR 14 ipsas A, ipsa ipsa B signiflcatio signifieantia A innotiacat B 15 dicentium AB incongrue LRT 16 nunc] non A 17 ponentem T proeloquium LRm dementissimo R, clementissi A, clementissimo m 18 homini m inscitiae Btn, inscie T, inscientiae ALRV 19 sicut m ones V in ras. ) [*]( VI. ) [*]( .19 )

magnum gregem potuisset lacessere pastorum dicente propheta: filios nutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me, et domino de apostolis: qui uos spernit, me spernit, quos episcopos fuisse propheta testatur de Iuda dicendo: et episcopatum eius accipiat alter, apostolo aeque Paulo proclamante: oboedite praepositis uestris, quoniam ipsi exorabunt pro uobis?

Sed redeamus ad grauem et uenerabilem, non solum ex hara productam, sed mephiticam propositionem. "non omnes" inquiunt "sacerdotes regis ad concilium adsciuit auctoritas, nec omnes in iudicatione senserunt". mancipia tartari et liquido satanae ministri, quoscumque non euocauit scriptum principis, nonis nexibus et actuum uestrorum spiris causa pertraxit. nolo dicere, in quo fuerint uoto, in qua deliberatione discedentes, quibus taedium illa peperit expectatio, cum uiderent uenerabilem papam longas in uita contra fas suum indutias accepisse. uidebant aether tantum directis a se iaculis uerberari. his ne liceret infelicibus in malorum actuum consolatione secreto delitescere, libris uestris nudantur absconditi et per uos in turpi facto habere solitudinem non sinuntur dicente domino in Euangeliis: omnis malus odit lucem. [*]( 2 Es. 1, 2 3 Luc. 10, 16 5 Ps. 108, 8 8 of. Cic. in Pis. 37 6 Hebr. 13, 17 21 Io. 3, 20 ) [*]( 1 gregem (gre corr.) T lacessire L2ТV, lacesire L\', lacessi.re (littera longa eras.) B, lacescere AR pastorum (altor in ras.) B profeta BLV 2 spraeuerunt B 3 de domino T, dominus de PRb 4 f. profeta B, propheta fuisse T 5 accipiet AR 0 apostoli B, et apostolo m 8 sed] neo hio immoremur sed m hara com. Sirm., hala (ha in ras.) B, m ala (1-2 litterae cras.) V, ala ALPT, alia Bm, alcima b 9 mjfiticam B, mysticam LBV, misticam AT omnes—nec bis exh. B 11 omnes i. i. senserunt T m ras. iadicationem consenseront c 18 nouis nonis B uestroram] inuolationibus serpentis (serpentibus m) add. ARm causa (sa in ras.) V, cauda m 14 fuerit A descedentes B 15 tedium BT 16 indacias ALRV 17 accipisse B 18 diceret A actibus Rm consulatione B 19 et secreto P2T b delitiscere BLV nostris T* absoondito B per] p L 21 enangelio B m )

Post haec adseritis aduersarios papae Romani dici non debuisse qui praedictum prolatis petitionibus accusabant, ad assertionis fidem iungentes, quod eos isto nomine praecepta regia non uocassent. o homines omni artis lima conpositos et caminis fabrilibus excoctos, qui (ad) adstipulationem dictorum desudata inuenere testimonia. amamus, reuerendi uiri, sententiam uestram et, ut aiunt, in ipsam pedibus imus: cognoscimus errata quae dicitis. inimicum uocet aliquis accusantem et tragico nomine appellet contumeliam non merentem? dehinc subiunctam quaestionem rhetorica fibula momordistis allegando: "testis est Romana ciuitas, si omnes episcopi senes et debiles conuenerunt". ecce orationem ueri neruis nitentem et ipsi Cepasio praeferendam nitore sermonum. ergo quia se aetate ualentes et corpore inbecillos esse dixerunt, ipsi se ineptos iudicio esse testantur, quoniam membrorum se dixerunt iam sustinere dispendia, maxime si hoc ingerere clementissimi domini auribus praesumpserunt. uos putatis. ab uniuersis dei conspectibus pulsi, illo uestrorum more congressuum ubique narranda confundi et apud principem de collectione pontificum alios protulisse sermonem, nisi quos aetatis maturitas [*]( 12 cf. Cic. Brnt. 242. p. Cluentio 57. ) [*]( 1 adseretis B, adaentis A, absentis Rm, absentes c romane R, romanae A, rnmani (n inter scribendum in o corr.) L non T in ras. 2 accusabant] add. AR et m, unde Schottus hausit: doloae uidelicet hoc agentes eo quod adnersarios suspectosque (Bnspectosquae R) cana (cana om. m) canonica sjnodalibus clamante in decretis auctoritate (auctoritatê R) in suam recipi accnsationem episcopos minime oportnisse nos non latnisset 3 assertiones Rm pcepta T 4 notasset R 5 L 5 dictorum B, doctorum ALPRTV bm 7 ueram R 9 appellet c, appellit BLTV1, repellit PV* (s. I.) b, repellit adpellit AR, repellit appellat m 10 questionem ALR rethorica LT fibnla BLTV1, argumentatione V2 (s. I.), fibnla i. e. argnmentatione Tc, argumentatione fibula ARm allegando BLPTV*, addendo BV2 (s. I.) c, addendo allegando Am 12 neris b cepa.sio (a eras.) L 13 sermonem Rm quia] qui Rm 14 inbicelloa B, imbecilles Pbm. 15 esse iudicio V 17 d*ei (I ? eras.) L 18 illorum Rm congressum A 20 nisi (isi in ras.) V ) [*]( 19* ) ordiendae loquelae fecit auctores, quibus anni ueteres reuerentiam contulerunt, qui putabantur bonorum meritorum suffragio in longum fuisse seruati. ipsos ergo de grauidae aetatis fatigatione queri decuit, quos aetas iusserat allegare. uiri optimi, subdidistis, ex praeceptis regiis euocationis causam fuisse iam cognitam et, Italiae summa moderantem non fuisse quasi de nouo negotio consulendum: plus chartae et scriptioni religionis debitum quam praesentiae principali. nullus ergo in praedicto negotio titulus remanserat, ad cuius inquisitionem pergentes illud iure praeloquerentur exordium. exhinc digressi bonarum rerum ia rege laudatis affectum et colitis uerbis innocentiam quam actibus ignoratis, si tamen cultus est in loquela uestra, quam scabro uomere uelut agentes per deuium aratra proscinditis, marcenti solo lolia commendantes, recepturi pro tali inpendio paleas, quibus gehennae in perniciem uestram ignis animetur.

Sed nunc, ut quidam fertur dixisse, quae quibus anteferam? contra apostolum dicitis inpugnatores summi pontificis non auditos, qui caelestis mandati memores partem suam a consortio adulteri subduxerunt. hic non incesso ignorantiam, rimosam memoriam non accuso. nolo dicere quod prophetae uerba apostolo contulistis, quia noui et ipsos apostolos recte uocitari quos missos esse non nescio. Dauid enim dicit: furem uidebas et currebas cum eo et cum adulteris portionem tuam ponebas. deinde quis se de illa uestra [*]( 17 Verg. Aen. IV 371 23 Ps. 49, 18 ) [*]( 1 ordiendi T, eradiendae Sm loquille B actores T auctores - 3 graui] in mg. huius lineae L adn. m. ant. faucibus didcisso 3 longam R grauide LTV 4 fatigationibna ALR TYb quaeri AB qs (s m ras.) T 5 snbdedistis B, snbditia ARm 7 carte RT 13 loquilla B scabroquo A, scabroso Rm diuium B 14 proscenditis V1, prosendetis B, psindictis R, psindiotis 4 perscinditis m marcentis ARm solo] zezania B, zezanis 0 Å, zixania et m 18 dictis A 19 auditus B Buum B1 20 adulteris AR hinc m incesso iacrepo Å 21 rimotenuosam A profetas BLV 22 ei noni TV1 23 nocari ARTm nescio] nego B )

enodem faciat quaestione, qua dicitis: "in criminibus obiectis quod. non excluditur adprobatur" P en uocem Romanae ecclesiae Militibus congruentem, in qua nescias utrum prius nitorem praedices an saporem. putasne, audistis legi: quod iustum est iuste exsequeris? audistis de malefactis hominum, si tamen aliquando conuersatio humana uos tenuit, quicquid non suis ordinibus adprobatur excludi? ubi est illud prophetae: dominus ad indicium ueniet cum senibus populi sui, et de uobis dictum: peccatum suum quasi Sodoma praedicauerunt: uae animabus eorum? sed quid facto opus est, quotiens nulla desperatis medela succurrit, nisi inplorandus est dominus, qui promisit per prophetam, futurum se super omnem superbum et, excelsum et super omnem adrogantem, ut humilietur ? sed fetidum opus. uestigiis insequar set ferrata, si ualeo, caloe contundam ut uere dicam, res cum re, causa cum causa, ratio cum ea quam putant ratione pugnabit. oblocutos sacerdotes praeceptionibus regiis allegatis et quoddam sacrilegium creditis, mali aliquid, cum caelestem nesciatis, de terreni domini iussione sentiri, opponendo: quis regi debuit dicere, papam oportuisse. synodum conuocare? certe quod in hac parte constat exemplum ? illum praecipue, qui criminosis multorum propositionibus iam iacebat; quem hoc fuerat damnare quod argui, cui praerogatiuam caelitus adscriptam hostium suorum oblocutio iam tulisset? ad hanc uos dementiam malorum actuum per gradus suos incrementa [*]( 4 Beuter. 16, 20 8 Es. 3,14 9 Es. 3, & 12 cf. Es. 2,12 ) [*]( 1 quaestionem Rm, questionein A 2 ecclaesiae A 3 congraenter R, congruentur A nescies R, nesciebus T, nescitis m praedieis B 5 iuxte AR exequeris Tm6 conseruatio A R m quidquid B 7 profeta$BV 8 ueniat R 9 dictum. V, em. m sodomae B 11 quoties 4 disperatis B medilla Bl 12 per om. AR profetam ABLV 13 snperbom — omnnem B 8. 1. corr. 15 ferrate R ualeo] possum m \' calcae A 16 pugnauit B \'19 iussioni A 20 regi] rel R opotuisse V 21 consistat B1 28 dampnare R, om. m arguere c sacriptam RT 24 hostiam T 25 elemetium. Bm grad.os (i cras.) B ) traxerunt, ut hoc credatis esse lacessere quod conuincere nec apud uos habeant a ueritate differentiam odia, quae plerumque contra meritum inpetiti studiis non rationi obsequentia uota concinnant? ubi est illud priusquam agnoscas, ne adiudices quemquam? olim uos accepit grex positus in sinistra collegas, apud quos ex praeiudicio excepisse sententiam creditur qui meruit ad examen adduci et hoc est reum existere quod libram disceptationis intrare.

Praelocutioni tamen optime diuinum subdidistis exemplum, quod ita quadratis constat alloquiis, ut ipsum in eo Chrysippum tenere lineam putes: peccatori dicit deus: quare tu enarras iustitias meas? huic dicto conserentes quasi ad sacerdotes apostropham: "quia beati Petri apostoli uicarius aestimatur, prohibetis archiatrum eius corpori adferre medicinam: quomodo uos animae eius curationem exhibere renuitis ?" magnum per diuina ridiculum an maxima lamenta sint nescio. uos alienae febri curam quaeritis, uos fatiscenti animae medelam adhiberi cupitis et in leti proximitate positi uestri inmemores de alterius salute tractatis. quid si illud uere uobis a propheta dictum sit: numquid parum est quod molesti estis hominibus, molesti estis et deo meo ? et iterum: medice, cura te ipsum ? sed hinc alias. [*]( 4 Eocli. 11. 7 11 Pa. 49, 16 30 Es. 7, 13 22 Luc. 4, 23 ) [*](1 lacissire B, laceseere R 2 uos om. A 8 impeti R 4 adiudicis B 5 accipit B 6 praeiuditio excoepisse R 9 tamen optime T m ras. optimae B 10 eloquiis Rm archisipum ALPV*, archeeipam BV1, archisippum T, chrisippum R, chrysippum m; architectum Chrysippum fort. 11 putetis T dominus A 12 hic B dioo L1 18 eaoerdotis LTV2m apostrofam ABLPV, apostrophen b quia] qui Rm 14 prohibitie B, probetia coni. Schottus archeatrum BV1, archimedicum atrum A corpori—eius in mg. inf. add. L 16 exhibe L renuetisALT, rennuetis BV, rennuiti B 16 sunt B1V1 17 medillam B 18 adhibere m loeti LV, laeti Å, lecti R, luci Pb propesiti Rm immoree B 19 qui L 20 profeta BLV sit om. b )

nouimus, quia sanari non potest conclamatus et inprobus in profundum deueniens mira temeritate contemnit. sed credo uiuit ia istis et in malae conuersationis suae morte consilium, et potest optare quia alteri quod. ipse iam perdidit. nunc recte nobis cum propheta dicam: omnia quae loquitur populus iste coniuratio est, et timorem eius ne timeatis neque formidetis. facessat a nobis qui in nobis est pruritus iste linguarum, quos uere idem propheta arguit: scribentes iniustitiam scripsistis. non nos beatum Petrum, sicut dicitis, a domino cum sedis priuilegiis uel successores eius peccandi iudicamus licentiam suscepisse. ille perennem meritorum dotem cum hereditate innocentiae misit ad posteros: quod illi concessum est pro actuum luce, ad illos pertinet quos par conuersationis splendor inluminat. quis enim sanctum esse dubitet quem apex tantae dignitatis adtollit, in quo si desint bona adquisita per meritum, sufficiunt quae a loci decessore praestantur? aut enim claros ad haec fastigia erigit aut qui eriguntur inlustrat: praenoscit enim quid ecclesiarum fundamento sit habile, super quem ipsa moles innititur. sed hinc actibus uestris caelestem potentiam putatis esse suffragio, quod ad praesidium beati apostoli adiutricem, ut dicitis, dexteram commodatis. nescitis, stolidi, solem facibus non iuuari nec ad praesidium diurnae lucis lychnos accendi? scriptum enim est : scrutatur corda et renes deus. [*]( 1 cf. Prou. 18, 3 5 Es. 8, 12 9 Es. 10, 1 24 Ps. 7, 10. Hier. 17, 10 ) [*](1 cumclamatus A, cumconclamatus B *2 ueniens T con- tempnit ABLBV 3 aiaet B male BLRT conuenionis b 4 poteat quis T 5 profeta BL dicimus Bm 6 ioratio ARm est T m nu. timore B1 7 nec Pb procul sit a nobis facessat a nobis Bm, faceesat proOul a nobis a nobis A 8 putritus B 9 profeta BLV scrfbens L1 scripeerant m 12 perhennem T /////cum B ras. 4—5 litt. 18 innocentia emisit AR 14 conaersationee B* 16 adquaesita B 19 edeeiarum B quem) quod m 90 molis B innitatar T hinc] in A 22 quommodatis in mg. add, B corr. 23 lichnos ABT, lignoB BV1, licghnos L 24 adcendi B eet enim ARm )

Sed in illa parte quis argumentis uestris audeat respondere, nisi quia sine arte dicitur uerum et fides mendacio sermonum technis adsuitur? "cur" inquiunt "ad principem conuenistis, si audiri non licebat inpetitum?" sic uos in stuporem pecualem peccati nebula aut diuinus horror oblimat, ut uerecundam excusationem aut fraude mens uestra transeat aut beluarum pressa hebetudine non agnoscat? an forte aliud putatis fuisse, quod dictum est, ipsum debuisse synodum conuocare, cuius opus erat officio, ut uos uidelicet per pontificale examen sententia diuina percelleret, quos a capitis sui conpage in salutis detrimento insanus feruor absciderat P

Post Esau mentionem operi uestro nescio uerbis an latratibus indidistis, conparantes ei antistitem uestrum, qui senioris naturae beneficium unius cibi commutatione perdiderit et primogeniti canam dignitatem amiserit faucibus obsequendo ad ista quid referam, qui ex omni obiectorum parte concludor? quis rogo uestrum Symmacho benedictionem, dum patri plus deseruit, eripuit? cui tantorum munerum lacob uoce est conlata nobilitas? quis ei uobis caeci parentis desideriis pariturus Occurrit? quis uestrum deuotione sua genitorem uenerabilem. captum oculis nulla fecit lucis damna sentire? nonne conlatione tenebrarum uestrarum nox putatur per sudum rutilans iubar ostendere et omnis obscuritas actibus uestris conlata decorem solis adsumit? praeterea tunc Iacob quamuis [*]( 1 audeat argumentis nestris b 2 fide∗(n? eras) L meadatio ABL, om. R 3 tegnis ABLPBTV adsuetnr B, frana uel caliditas adsuitur A 4 audire B 5 nebulae B excausationem B 6 mens uestra] massuram ARm bel|∗uarum d eras.) L 7 hebitudine ABLPRTV, habitadine b 9 officiis —nidelicet T in ras. 10 perceleret LV (feriret V* m mg.), procelleret B, percellit et B, percelleret et m 11 feruor] fmor RV2 (w mg.) m 12 poste saugmentatioem B, postea aucmentetionem A, postes. Argmentationem m13 indediatis B comporautes A, operantesT antestitem R ueatrum] u B, noetrum Sirm. senieres B1 16 at m 17 aeitro m symaco T .18 uice m 20 denocatione T a nox] uel eerenum nox A putat A. sadum] puru t serenu V1 in mg. 24 Iacob] Isaac coni. Sirm, )

gruentem moribus filii benedictionem tamen contulit iam promissam. nunc quid his longius inmoramur, cum docendi non sint qui calces stimulis intulerunt ? credite mihi, pacis inimica sunt, inpuguationi non sunt idonea quae profertis.

Sed sequitur uinculum cum aenigmate, quod nescio qua replicationis arte soluamus. Tullianae enim profunditatis pelagus ingressi cumbulam nostram quaestionum flatibus per litorum incerta transmittunt. in qua tamen Christo clauum tenente portum ingrediar et singillatim de turbinibus uestris uniuersa discutiam, habiturus in ductu illorum facultatem non meam. aiunt enim: "si uera est episcoporum adsertio, sedis apostolicae praesulem minorum numquam subiacuisse sententiae, cur ad iudicium districta conuentione productus est?" multum quidem annosa hic in nobis laborat infantia, cui ille aduocandus est, qui ineluctatae nobiscum semper pondus propositionis exsuperat, cum manifeste pro sacerdotibus cum propheta clamitem: numquid gloriabitur securis contra eum qui secat in ea? aut exaltabitur serra contra eam qui trahit eam ? ut sit mihi illud suffragio diuinum oraculum: quomodo si cessauit exactor, tributum quiescit : ita contriuit dominus baculum impiorum. tribue, domine, quod praedixisti in illis, ut sicut errat ebrius et uomens, ita pereat incredulus qui infideliter agit. propter hoc propheta uobis insultans uociferat: audite uerbum domini, uiri inlusores. quisquamne causarum ex [*](lTEs. 10,15 20 EB. 14, 4.5 22 of. Es. 19, 14 24 Ee. 28,14 ) [*]( 1 fili B 2 nane] nam m 5 cum] in T eaignate L TV, inigmate B 7 conbulam BLV, odbalam T, conbuls A, am- balam. B, copulam Pb, ballam en nostram] nostram sterilitatem AV2 (in mg.), nostrae Bterilitatis Bm 8 liltorum T, litora V1 9 teiiente gubernaculum A singilatim L, sigillatim PTb 13 de- Btricta B perductus ARm 14 hinc ARm nobis Tm 16 profeta BL 17 clamitem (item in ras. m. 2) T gloriabUtur (a eras.) L 18 qui∗∗∗ V . 19 eum B1 m si om. T 21 contriuuit T 82 erat L2 sebrius L 28 uomes L* sit L 24 prcfeta BL V aociferator Rm 25 quisquamde L praecognitioni A, praecogitatione Ll )

praecognitione sancit euentum et rabidis terminum positura conflictibus sic metitur, ut pernix decisio, dum inquisitione esse senior innotescit, fauorem censentis accuset P nunc paulisper ore actibus annis indignus pontificali uoce uos arguam. nos, qui statuta nostra non una apud uos uoluimus lance constare, quibus de inpugnatorum qualitate lati sunt canones, apud quos nefas est cana patrum definita transcendere, quibus scriptum est in Carthaginiensi concilio, quod apostolicae sedis per Faustinum episcopum, qui tunc ab ea missus interfuit, probauit auctoritas, accusatoribus de inimici domo prodeuntibus non credendum, in quibus odio succensa uicinitas per nutrimenta arida flammam persecutionis exsuscitat et uniuersam doli fabricam sumptu et machinis cohaerentibus secreta dispositione conponit: istos quae domus euomeret qui scire potuisset nostra collectio nisi praesentes et inpugnationis qualitatem unde nisi ex scripta propositione didicisset? in quibus sentinam criminum, dum simulato ferunt persecutionem se debere criminibus, agnouisset?

Post illa, quae de accusatoribus prolata sunt, addidistis, cur personae iussae sint praesentari, quas saepe imperialis flagitasset auctoritas, ad defraudationem genii pertinere eius, qui nunc in sede apostolica quasi in quadam arce consistit. uere uobis dicit Sapientia: homo infirmus et exigui [*]( 8 cf. Carth. Cone. (Dion.) c. 131 23 Sap. 9, 5. 9 . ) [*]( 4 1 sancoire L\' rapidis A, radibos B, rabuia L 2 pernix (nii m ras.) T inquiaitioni B 3 aeniori anticipat innoteecit A, seniori innotescit anticipet m censentes JB, cessentis A 4 ore] orare L indignas AR, indignos m, indignus∗∗ (fi eras.) 0 L 5 stata B uoluemus B, uolumus PBTbm 6 qs (s m ras.) T 7 cala Lx diffinita P et Sirm. 8 chartaginiensi BLVt cartaginiensi R, cartaginensi T 9 approbauit Sirm. 10 autoritas B\' 11 natrimentu T 12 persecationum Bm 13 machinis (is in rcu.) B coherentibus BLV disposione B 14 domos B 15 nili unde R 16 dedicisset B 17 faerunt B\' 19 illo BV1 addedistis B 20 penone TV 21 flagitassed B defrudationem B\' ingenii Pb 22 arche B )

temporis ad intellectum non perueniet, sed laboret, ut sciat quid acceptum sit apud dominum, et iterum dicunt Prouerbia: qui odit se qui neglegit studia, inperitis enim obuiat mors. quid illam quae ex uiperina scientia descendit ignorantiam fingitis? quid adhibetis mira latrocinandi arte praestigia simplicitatem fronte monstrando? de uobis uere dictum est : qui loquitur mendacium, ex propriis loquitur. istam laetitiae faciem ex iudiciorum censura uenientem uafra prouisione sacerdotis uestri oculis abstulistis, ut eum talibus aduersus acies uestras instructum munitionibus et innocentiae in testimonio orbis tela deferentem ab ipsis iudiciorum adytis pelleretis, prouidentes ut nec sine inpugnatione insons uiueret nec haberet solacium de incorrupta iudicum inquisitione pulsatus. uos praefato et dedistis et inuidistis examen, cum uno eodemque itinere a uobis disceptationum dubia subire et prohibetur et cogitur et per singularem callem ad causam arcendus euocatur, ne manifestam salutem aut non lacessitus obtineret aut subriperet absolutus. adulescentiae meae memini me legisse temporibus de quodam dictum : exuli exilium imperas nec das uos inpetit prophetae sententia: isti sunt ui.ri qui conturbauerunt terram et qui concusserunt regna, et iterum: excidentur ramusculi eorum falcibus, et quae derelicta fuerint, abscidentur, et rursus: dum non [*]( 8 Prou. 15, 82. 10, 21 7 Joh. & 44 20 Sen. Med. 459 21 Es. 14, 16 22 Es. 18, 5 24 Es. 80, 14. ) [*]( t. soiet Å 8 qui odit) odit ARm neglegit (pr. g in raa.) B 4 quid] quid enim m et Sirm. 5 divcendit B fingites B1 adhibitis B 6 arte] falsitatem uel delesitatem (doloaitatum m) add. ARm 7 mendatiam ABLR ei L a. I. 9 uafra] callida Am nostri Sirm. 11 monitionibus B in om. B 12 iuditiarum AR adltis ALBV, aditus B, additis T pel- leritis B nee (c ex t corr.) B 13 ne L 14 iuditii (ii ex n corr.) T, indMum A 16 singlarem T 17 callẽ (ẽ in ras. corr.) T, calcem AR ne] non ABm 18 non A e. l, m. 2 lasessitus T, pronocat situs A surriperet B 19 aduliscentiae B , 20 exsilium A 21 profetae BLV 23 delicta A, dilecta R . 24 abacindentnr b m prosperatis B., ) speratis, ueniet contritio uestra et comminuetur multitudo uestra, sicut lagena figuli nec non propheta ad hanc causam specialiter locutus intonuit: dominus inclinabit manum suam, et corruet qui fert malis auxilium et cadet cui praestatur auxilium, simulque omnes consumentur. redeo tamen post uetusta exemplorum suffugia ad nouellas canonum definitiones. clamat in alio loco Carthaginiense concilium: quascumque ad accusationem personas leges publicae non admittunt, his inpugnandi alterum et nos licentiam submouemus. quaero a uobis, uiri, quibus indita est ad unguem polita perfectio, cuius condicionis fuerint ista mancipia, quae postulata scriptis principalibus intimastis? si ea seruilis adhuc in potestate alterius catena retinebat et nulla ab obscenae obligationis conpedibus uestigia in libertatem missa laxabant, uel uobis disceptantibus fidem aliquam praedictorum uerba portassent? sed, credo, replicabitis: ueritatem, quam sponte prolata m illis non habere non poterat, hanc diuersis crucibus e latebris suis religiosus tortor exegerat, ut, dum poenis corpora soluerentur, quae gesta fuisse nouerat anima non celaret. sed quaeso primum ad leges publicas, deinde ad iudices ora conuertite, qui possunt in defensione sua sic eloqui: nos, quos dei seruitium post istarum rerum abiectionem fecit ingenuos, qui seruulorum insultantium [*]( 8 Ea. 81, 8 8 Conc. Carth. (Dion.) c. 129. ) [*]( 2 lagoena R, kgaena AV, la∗guena (n eras.) L, laguina B profeta BV 3 inclinauit BRm 4 conrait B 7 saffragia Pbm definitiores Tc 8 chartaginiense L, cartaginiense R, chartaginenae B, cartaginense AT 10 sũmouemus R et nulla accusationes a iudicibuB audiantur ecclesiastisis quae legibus saeculi (prohibentur add. AR 11 quaero] quae nero 4 quibus uiri T\' 12 tuius B1 conditionis ALBTV fuerunt ARTVb 18 scribitis B 14 ab Qm. B m 15 oblegationis ABLTV be 18 quam om. B prolatã R hare B hanc] ae B 19 cruciatibus c in mg. et Sirm. rigorosus c m mg. exigerat B, exegerit m 28 quos ex qui Y m. 2 poet] proARm 24 abiectione ABBm ) contumelias aut despicimus aut ridemus, quibus scriptum est de famulis per apostolum: mementote quia uester et illorum dominus in caelis est, ad haec saeculi mala reuocabimur? faciendum a nobis est quod facientem alterum profanum esse contendimus? quod per ministerium iussionis et manus alienae incestaret aspectum nostrum, nostro peragetur imperio? nolite hanc ad uniuersas ecclesias mentem rapacium luporum more et natura seruare, quia postquam nos maculasset forte pro desideriis uestris cruenta discussio, effectum in his, quo tenditis, non haberet. sed dicente nobis propheta ponamus circulum in naribus uestris et frenum ia labiis, et reducamus uos in uia qua uenistis, qui eodem propheta adserente inpugnamini, qui dicit: erunt quasi non sint, et peribunt uiri, qui contradicunt uobis.

Hoc etiam nouo aduersus nos subdidistis inuento, ipsum dominum et redemptorem nostrum seruorum subisse iudicia et caeli operatorem particulae cuidam sponte subiacuisse terrenae, dum testatur et loquitur: homo Iuda et qui habitas Ierusalem, iudicate inter me et uineam meam. hoc etiam beatum Petrum, hoc Paulum apostolum non horruisse narratis et illam uestram elegantiam ad ius pertrahitis exemplorum nexibus praecedentem, quasi uobis in hac parte remanserit cum renitente contentio et ualidis facundiae uestrae [*]( 2 Ephea. 6, 9 11 Es. 37, 29. IV Reg. 19, 28 13 Es. 41, 11 19 Es. 5, 3 ) [*]( 1 dispicemus B 4 uobis T facientea prophanum alterum T, faeiente altero profanum c in mg. 5 esset V1 6 incertaret LPT aspeetum] nfm add. B recte fort. nostra A peragentar B 7 ad] adaersus B eclesias B rapatiam B 8 seruare] separare m noe om. B 9 pro] p B conaenta m descossio Tl 10 tendites Bl profeta BL 12 in niam A et Sirm., ad oiam b 13 profeta BL V adserentẽ L 16 nono T in rae. m. 2 inaentu B 18 operatorS (crẽ corr.) L terraenae B, terraene L 19 hõ in o eorr. T, o Rbm habitatis AJRc 20 hierusalem ABRVm 21 beatram L orruisse L 22 illa uestra eligantia B pertrahetur B 24 ualis V )

digitis exigantur oblata. Samuelem etiam prophetam mirificum de conscientiae suae serenitate uulgi dicitis inplorasse testimonium. quid enim Samuel dixit? scire dominum, quod nullius umquam substantiam, nullius pecus abegisset, aduersatum se muneribus et, quod est supra hominem, sponte uenientia dona uitasse, prouidens scilicet, ne per suspicionum praeiudicia opinionis damna pateretur. postremum sub diuina adtestatione patefecit innocentiam, ne humanum subiret examen. redemptor noster iudicium, quod inter se et uineam suam optat euenire, dum uestra in praesenti negotio mala respicit, magis inplorat. sanctus Athanasius Alexandrinae urbis episcopus, dum participum uestrorum argueretur inuidia, agnoscens sibi per contumeliarum multitudinem exercitium contingere, non timorem, uere ad coronae pretium iunxit quod de dignitate submisit, et ante caelestem de absolutione sententiam personam rei innocentiae bonus aestimator inpleuit. sic enim Christi milites sudore suo honorum sibi incrementa parturiunt, dum concessa fastigia celsiore humilitate castigant, inde laudum cumulos mercaturi, unde indepta culmina sublimi parcitate moderantur. sed quamuis beatum Athanasium Romano antistiti, quantum nosse datur, inparem locus ostendat, facto tamen in negotiis conparantur. ille praesto fuit iudicibus: iste, quantum et uos dicitis, aduocauit. ille intentatam discussionem ut dei famulus non refugit: iste triumphi sui spem in discussorum collectione constituit. sed quid his longius conlationibus inmoremur? [*]( 1 diligitiB L1 oblata (o in raa.) T samuhelem R profetam BLV 3 samuhel R 4 peccus Tl abigisset B 6 pro m suspitionum Rm praeiuditio R, praeiudicio m 7 dampna R 8 redemptoris m 9 nostri Rm 11 atar nasius BLV 12 arguetur L 13 timorem (orem in ras.) Y 14 ad uerae c precium LRTV iungit A 16 milites b chvisti ARm 17 audere (b 8. I. m, 2) A suo honorum T in ras. 18 cumulus B 19 moderante B 20 atanasium B LV romanum antistitem AR 21 locos (a in ras.) T 23 discusionem B 24 triumphum suum m spem B, om. AL PRTVbm ) iudicia et iste uoluit amauit adtraxit ingressus est et, quod posset fidelium corda doloris iusti aculeis excitare, uenerando concilio auctoritatem etiam contra se, si mereretur, indulsit. quis in hac allegationis ipsius fronte nesciret fultum ad coepiscopos puritatis testimoniis conuenisse, qui hoc, quod districtioni eorum minus licebat, exhorruit, aestimans illud magis quolibet modo labefactandum, quod statuisset censor inualidus? quid praefatum incessitis canina loquacitate ? quid laeditis non merentem P uotum eius est quod uestrum putatis esse terrorem, sed astutior in uobis quam in Athanasi aduersariis nouelli uirus serpentis insibilat. illi nescierunt quod uos optime calletis, qualiter triumphus tolleretur inpetito. illi prouocatum, ne audiendus non occurreret, formidabant: uos moram quam habebant examina non ferentes uenientem iaculis reppulistis et taedium uobis de sententia praeparatum armorum ultricium adsumptione conmutastis. o malorum commemoratio, quae uocem et praestat et subruit, dum illos quos in clamorem coegerit eorum etiam grauitate facti uerba confundit.

Quis patiatur uos aequo animo garrientes ? ergo nos secundum adsertionem uestram nouellae utilitatis commoda non amamus, dum definitis senioribus praestamus obsequium ? hic tota ingenii uela suspenditis: hic resupinae ceruicis ex secessu pectoris quicquid habuit flaminis ructus euomuit. aiunt enim: "Moysi a uobis ieiunia et Helisaei miracula quae egit, dum mortuum [*]( c 2 possit B 4 hic V1 nescirer Tx coep̃.s L 5 con- 1 nenise T, om. m quid B distriction B, districtionem ALP RTVb 7 colibet Å censor] iudex A 8 quid (d in rae. corr.) T incessetis B, incessistis P et Sirm., pronocatis sitis A colaciate BV1, colandate A leditis ALTV, ledites B 10 astutins c atanasi B, athanasii ART, atanasii LV 12 tolletur B 13 occurreret/// T morem quem m 14 examinari Bm nenientes m repulistis PT, repulsis m 15 tedium ART 16 conmutatis L 19 garrientis T1 21 desinitis Bm praestare Bm 22 uela (ela in ras.) T euspendites B 23 quidquid B, quidquic L habuit] spiritus add. ABm aiunt] aut B moysin B 24 helisei BLV, elisaei A )

suscitauit, si annosa tantum sectamini , condemnantur". quid hic rationis inuenit scrutator idoneus? non si auri pallidus inquisitor occurrat, in sensibus uestris latentium uenarum motus inueniat et insuetis lucem latebris sermonum fossor admittat. idcirco ergo cana, miracula non probamus, si iuuenilibus consensum non praebemus excessibus? si seruum domino, discipulum magistro euangelii memores subiugamus, quicquid potuit prodesse neglegimus? alia sunt, inprobissimi hominum, quae ad usum recentem sine iniuria uetustatis adhibemus.

Nouam deinde culpam et quam inuestigatio nostra transierat reclusistis: "quare papa sine exempli instituto praecedentis synodum conuocauit, ut de criminum eius obiectione cognosceret?" post haec nos falsitatis arguitis, cur a principe, quae in praefato negotio scripta sunt, dicimus postulata. praesta, domine, ut labyrinthi huius sine errore sinuosos superemus anfractus: dirige semitam, quam flexilis coluber iuxta fabricam proprii corporis aut mentis operatur, ut uere dicamus: dominus uirtutum nobiscum, adiutor noster deus Iacob, et cum Salomone exultemus dicente: equus paratur in die belli: apud dominum est autem omne praesidium. superforaneum quidem est absurdis respondere propositionibus dicente propheta: ne respondeas inprudenti ad [*]( 7 cf. Math. 10, 24. Luc. 6, 40 Io. 13, 16. 15, 20 17 Ps. 45, 8 19 Prou. 21, 31 22 Prou. 26, 4 ) [*]( 1 condempnantur ALRT, confundantur m 2 callidus c 3 uenarum (rum in ras.) T 4 motos BLPTY 5 ergo om. A iuuenilibus o. non T in ras. iuuenibus B 6 pbemua AR T, probamus m, prae euangelii LV (bemus-magistro om. LV sed add. m. 1) 7 euangelici A subiungamus PB b quidquid B 8 potuit/// T improbissimis Rm 10 post nostia spatium guod supererat 4- 5 litt. eiuadem lineae et linea proxima tota eras. L 11 institutio L 18 arguetis B cur a] curam Bm 15 laberinti AL2PRTV, laberenti BL\' orrore A sinuosus B 16 amfractus ABV fexibilis m, flexibus A 18 deus A no. ad. n. d. (sic) T 19 solomone B paratus A in] ad Rm die BPb, diem ALRTVm 20 deum B autem om. T, aut B preeidium LTV 21 superuacuum ARm 22 profeta B V )

inprudentiam eius. sed si quid contemptus transierit, uereor ne quasi ualidum putetur non tetigisse formido. melius nobis est cum beato Paulo insultationis causas incidere et plena uoce testari: factus sum insipiens, uos me coegistis. hoccine ergo nullo constabat exemplo, ut sacerdotum papa concilium conuocaret, cuius arbitrium est collectio synodalis ? aut parua erant, quae de uestris cum hac multitudine facinoribus damnarentur ? nonne directa uerba sunt canonum, quicumque clericorum ab episcopo suo ante sententiae tempus pro dubia suspicione discesserit, manifestam eum manere censuram? ad huius rei ministerium deuotum deo oportuit agmen occurrere, ut perditi et profligati gregis ulceribus medicorum exercitus subueniret, quia quotiens morborum uiolentia celeri gressu ad animae secreta festinat, obuias manus adferre non potest salutare consilium nisi ex collatione multorum. nam et hoc a rege nostra poposcit allegatio, ut abscisis clericorum praeiudiciis de accusatorum papae merito per humanum os supernum iudicaret imperium. uideamus tamen, si placet, et illas didascalici libelli uestri relegamus argutias habentibus etiam nobis ante oculos patrum sanctiones, quibus excessuum uestrorum sentina ponderetur. lex ecclesiastica pontificem ab aliis accusatum, priusquam sub luce obiecta constiterint, exigit non relinqui. uos uero diuini, ut puto, iuris memores, qui leuia errata despicitis, qui peccati nobilitate gaudetis, ne una uos ex desertione sacerdotis culpa respiceret, accusastis cum incrementis [*](4 n Cor. 12, 11 8 et 21 C. 8, quest. 4 c. 1 ) [*]( 1 quis T transierat LPTVi 2 est nobis T 5 nullos A 6 eet T in ras. sinodalis ART 8 dammarentur A 10 saapitione BTm ∗eum (litt. 1 longa eras.) B, eum V, in eum LPTb, siuseam A (eius 8. I. m. 2) remanere Pb 11 i/Jdeo B 13 quoties ARm 14 adfere A saluare L 15 consolatione B 16 uestra m abscissis Tb piudiciis B 17 per] p/// B humanum os Bb, manũ os LPRTV ( add. postea V m. 1) m, manus os A 18 placit B illas] dispntatoris add. Bm didaschalici B 20 quibuB om. B 22 lucem LV obiectu B 28 uero] uelut T despicites B 2b accusatis AZRm ) [*]( VI. ) [*]( 20 ) delictorum. ad hanc uos ualitudinem ille, qui est praeuius uester, adduxit, ut post desolatum, post inpetitum pontificem, sine ullius uigore sententiae totius paene Italiae inprobandam antistitum crederetis esse censuram : quomodo quidam dixit de cohorte uestra: festinantem animam morti non credidit uni. potesne, mens indocilis, criminum iam ditata successibus, a detestabili proposito uelut effeta feriari ille uos his locupletes malis effecit, cui elationum copiae opes angelicas sustulerunt et diuinum censum nocendi quo exuberat thesaurus inuidit.

Sed promissi memores uniuersa, quae operi ipsorum recolimus inserta, tangamus. arguitur stilo splendidissimo papa Symmachus, quare conuentionem praeueniens cum populorum coetibus examen intrauerit et postea iudicia, cum euocatus quater fuisset, spreuerit. sic a uobis ueri discessit affectio, ut mendaciorum nebulis orbis testimonium putetis inuolui et fallaciae peniculo depicta uerba plus uirium credatis habere, quam ueritatem Roma quam retinet? ergone ille disceptationem uel inportunus adiit uel expectatus aufugit? ergone illam multitudinem deuotae deo plebis non pro fidei diligentia Christiana [*]( 6 ? ? ? ) [*]( 2 ut (t in ras.) L 8 rigore m poene A, pene T, pquae c 4 antUtitem AR 5 choorte T 6 non om. Rm uni] ui R, uestri m 7 ptne T, potestne bm meus R indoctilis B, docilia Pb a] et m 8 ∗proposito B effecta V cessariferiari A his om. Sirm. Iocupletis B, locupletos LRV........ his 1. m. effecit T in ras. 9 efficit A 10 quod Rmhabunbat ezhuberat A tensaurus B 12 promissio R, promissionis m memores-inserta om. B, add. m mg. inf. corr. nninersa om. B 13 arguetur B 14 simacns T 15 intranerit scripei, intrauit libri postea] positus Pb 16 spreueri. (m ? eras.) T, spreuit b dicessit T 17 mendatiorum ABR, mandatorum b orbis B, urbis LPTVb, uerbis ARm 19 ergonec T\' desoeptationem T 90 ergone] ergo AR ille T 21 deo B s. l., om. m )

magis expectatio quam furor euocauit? quisquamne ad inferendam uiolentiam currens lacrimas comites habet et qui studet esse formidini uultum timentis ostendit? multitudo illa iuncta sacerdotis officiis adtulit ad nos lamenta, non iacula, nec uenit telis minax, sed fletibus miserabilis, una tantum intentionem uestram ostentatione grauatura, quia uberibus oculorum fluminibus demonstrabat, quam esset per acerbitatem uestram condicio dolenda pulsati, et in sobrietate uenerandi examinis adflictione propria commendabat quem uoce non poterat. sed habetis manifestum ex hac re qui bilem furor accendat, quia paene absolutus ad iudicia uenit, pro quo orbis inlacrimat, et dum rebus extraneam in praedictum inuidiam sermone colligitis, paulisper reuerentiae nostrae diu ceruix superba submittitur. sacram enim congregationem tunc uocatis, quando extinctorem nostrum Symmachum uultis adserere, et crudeli pietate honori nostro putatis adcrescere quod residens in ecclesiarum arce perdiderit. nos ista non solum non sensimus, sed diuersa sentimus: ad alios magis tutelae uestrae uenena conuertite. non habet testimonium defensoris qui repugnanti inpendit oris obsequium: perdit quam esse putat beneficii gratiam qui aliquid praestat inuito, quia non est munus nisi quod uelis accipere.

Nunc longa non opus est admonitione iam perditis: odium debemus operi, de cuius iam non superest quod damnetur auctoribus. mulierum turbas adseritis urbanis coloribus cum praefato ad iudicia conuenisse, et ilia uestra subtilitate ostenditur sexus qui maiorem antistiti debuisset affectum. profanissimi [*]( 1 furore uocauit BT 3 stndit B 4 non om. R 6 in- ». tentione uestram ostentationem A urm V 7 accerbitatem T 8 pulsatus B 10 furor] fore B 11 adcendat B poenae R, pene PT 13 collegites BV1, collegitis R ceruix-congre T in ras. 14 submittitur V sacra B m 15 simacum T 16 quod] quia T 17 eclesiarum B , arte T ita B, ita Rm 21 inuitus R 22 uellis B 23 ammonitione B perdiBtis V, perdidistis Pb 24 dampnetur R actoribus T 25 adaeretis B 27 qui-profanissimi om. R \' prophanissimi Tm ) [*]( 20* )

hominum, scriptum retineo: aliud est male dicere, aliud accusare, et prophetam dixisse: reprobantes uerbum sperastis in calumnia et in tumultu, et estis in eo: propterea erit nobis iniquitas haec sicut interruptio, quia pro nobis dicit deus: eos uero, qui iudicant uos, ego iudicabo. et iterum ad seruos suos dicit: nolite timere obprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis. rursus etiam uobis clamat: accedite huc semen adulteri et fornicarii: super quem lusistis, super quem dilatastis os et eiecistis linguam? numquid non uos fili scelesti estis, semen mendax?

Quae quibus copulatis, aduertite, dicentes: "indicta causa, derelictis defensoribus papa discessit", fori nobis in negotio praesenti et platearum quarum estis hypocritae exempla proponentes. nobis scriptum est per Paulum apostolum: quibus crucifixus est mundus, quid illis cum foro? sed ista nescitis aut, quod est grauius, nota contemnitis. peregrinum credo aliquid et a ratione separatum postulans papa discessit. nonne hoc sperauit pro statu labentis ecclesiae pastorali cura constrictus, quod et religiosa prouidentia et causae ipsius ordo flagitabat? quae enim iudiciorum forma praecesserat, ut nobis hostiliter disruptis, etiam per suggestionem uestram sublatis ecclesiae opibus, qui diu fuerat cibus esurientium famis mancipium uideretur effectus, dum alimentis distributor egebat, ut fieret in dominatu seruitus et in seruitute dominatus? quae [*]( 1 Cic. pro Caei. 6 2 Ea. 30, 12 5 Es. 49, 25 6 Es- 51, 7 8 Es. 57, a 4 15 of. Gal. 6, 14 ) [*]( 1 nisi hominum B 2 profetam BLV 4 propteres-interrnptio om. L 6 deminua Pb uero own. tn 6 itenun om. A 7 blasfemias B, blasphemiam Rm 10 egistis lingua B 11 filii ALRTV Bcaelesti B, scelestis (estis om.) R 12 quae om. B dioena R, dicatis m 13 dicessit T, decessit b 14 platarum A ypocritae ABLPTV 17 contempnitis LBV, contempnetis B 19 stratu V* eclesiae B 20 relagiosa (r corr.) B 21 praeceeeerat ut (cesserat ut in ras. corr.) T a nobis fort. 22 sugeesionem B* sublatib: V1 28 eclesiae B cybus B 24 dstributor T aegebat B 25 in dominatum L que T, usque Rm )

hoc qualitas praecedentis aeui per memoriam in medium transacta reddebat? qualis habuit effici ex censura conuictus, in quo causam adiudicatio praecedebat? non fuit priuilegium, quo spoliari potuit iam nudatus. unum uobis putastis residere in sacra collectione subsidium, ut ad tuendorum inmanitatem criminum sacerdotes uobis comites iungeretis et fieret inpunitum facinus pollutione multorum. numquam conuenienti tempore censor adsciscitur, qui ad decisum paene negotium conuocatur: criminosi etsi est meritum, tollit accusator, qui in eo plus furori suo uult licere quam iudici. dicit enim uos inpetens propheta : haec est pars eorum, qui uastauerunt nos, et sors diripientium nos. ite, angeli ueloces, ad gregem conuulsum et dilaceratum et populum terribilem. ad uos angelus missus est, scilicet per sacerdotes, quorum uoce atque merito perferenda Christo dona suscipiunt et placato dominante inpetrata mortalibus uota concedunt, per quos uobis oblata sunt munera repudiata concordiae, qui poenam merentibus dilectionis praemia detulerunt, qui dum se considerant, in nullo quod merebamini respexerunt.

"Quis eum" inquiunt "uidit cum accusatoribus suis aperta, ut aiunt, pugna confligere?" inpudentissimi hominum, quem cum quibus uultis decertare, respicite et utriusque partis, si quid salutis in uobis resedit, loca tempora personas adtendite: et si uos nefarie congesta cordis adhuc praui non subegit [*]( 11 Es. 17, 14 et 18, 2 ) [*](1 memoriM T 2 qualiter Rm connictus] iudicatio add. ARm S priuilegiũ (legiũ in ras.) A, priuilegio R 4 quo om. AR putatis Rb residere T in ras. corr. 6 triminum T 7 polliciotteL 9 adsisciture A, adscitur L1, assciscitur B ad decisum] additisuntR 9 controcatusS, conuocantur m accusato B 11 profeta BLV 12 deripientium B 15 adque B, ad per R, 16 a mortalibus Rm 18 dllectionis] delectatiionis Am \'19 respexerant R 22 imprudentissimi Rm hominutH Pb, omnium ABLRTV m quem]que AR, qui m 23 despicite R 15 nefarie i congesta(611 in rãs. corr.) T opolentia B )

opulentia, oculos ad deum paulisper adtollite et uel breui tempore sinistri monitoris iussa contemnite. agnoscitis summi regis praeceptionibus uos in his, quae merito plectenda sunt, non muniri, quia quamuis responsi qualitatem dictent dogmata postulati et petitio dum existit praeuia quae sint secutura. describat, numquam tamen cassibus uestris libera regnantis uerba cepistis, numquam desideriis per aucupia calliditatis imperialia uobis scripta militarunt. quotiens uanis hiatibus nocendi inefficax morsus increpuit ? quotiens de accusato quicquid spe tenuistis effugit et uacuos imago praesumptione occupata deseruit? deo gratias, qui hanc prouidentiam indidit ei, cui rerum humanarum summa conmisit. spes certa quietis est et salutis perfecta in gubernatore sapientia. puppis, cuius magister ad claui regimen intellectus dote praeparatur, ubique stationem, ubique portum habet in fluctibus. certa est generalitatis securitas, quando rempublicam nobilibus regit artibus institutus. scit imperatoris nostri caelo infusa dispensatio obuiam manum famosis in fallendum ingeniis exhibere. labore apud eum non opus est, quem sortita est olim nuda ueritas defensorem. cessent impii conmenticia apud illum simplicitatem fraude mentiri: quicquid se aduersus iustitiam mouerit mox tenetur: nihil apud praedictum tutius innocentia est: legatione ualida utitur qui aequitati res congruentes insinuat: quae grauis est plerumque principibus inpugnatio, minus [*]( 1 ocnlis V 2 monitus R coutempnite ABLRTV 3 qui T* plectanda A 4 mnneri B dicent Rm 5 postulata m exsistit AB preuia B, breuis A sequutura A 6 discribat BV cassibus BLPVbm, casibus ART ueris A T cepistis PT, coepistis ABLRV desideriis inclusis Schottus uacupia B 8 milita∗∗ront L7 multarunt R quoties ARm 9 quoties A, totiee Rm , quidquid B 18 pupia T 14 clauu TI, clam gubernaculi A dote praeparatur om. A 15 est om. ARm. 17 eit Bm 18 fallendo m 19 quam A olim eat T 20 impia Bm commentitia ART 21 quidquid B ee aduersus] ait dum Rm nouerit Bm 22 totius BV1 23 lectione Rm qui] quia ARV1m congruenter ARm 24 grauis eet (uis eet in ras. corr.) T, grauis B fidelium uel infidelium A - ) fidelium blanditiis non legatur. sed haec deo melius narrantur, a quo frugis huius planta descendit

Ad uos me reducit propositi operis non amica condicio, qui melioribus hactenus operam uolui nauare sermonibus, dum captiuam orationem exigit imperiosa necessitas. dixistis enim: "quomodo de causa uel qualitate eius primitus tractabatis, cum necdum haberet synodus firmitatem ?" o frontem dictionis inmundae et faciem libelli, quam non sola maculauit inperitia. tractatus nostri prouinciam et narratis et quaeritis. hinc eramus nempe dubii, quia, quemadmodum loquimini, non habebat synodus firmitatem: transibat negotii qualitas audituros et plus adhuc remanserat in reuerentia pulsati, quam esset ia nostri integritate collegii.

Deinde pro quaestionum tormentis uenerabilem Laurentium et Petrum episcopos a communione papae se suspendisse replicatis et quicquid prouidit cautio conuocatorum ducitis ad crimen inpetiti. ullone ergo tempore, dum celebrarentur ab his sacra missarum, a nominis eius commemoratione cessatum est ? umquam pro desideriis uestris sine ritu catholico et cano more semiplenas nominati antistites hostias obtulerunt? aliquando, quod capiti uestro adscribatur, facta est apud deum offensa per gratiam et extitit nutrix ueniae peccati mater oblatio? fuerunt quidem corporis tantum conuentione separati, quos loqueris, animarum tamen praesentiam non uitarunt. si [*]( 1 blandiciis R; non utuntur legatione add. A narratur V 2 huius modi Pb discendit B .3 conditio ABLRTV £ operam ARmpernauare A, pernauari B, peruagari m .7 dictionia om. B immtnditiae B 9 noctri] non B prouintiam ALRV hic V 10 erramna T habeat L 11 aadfturus B 18 nostri om, Bm 14 pro] post Bm torrentis AB, torrentee m 1B se T s. I. replicatna B 16 quidquid B prenidit T causatio B 17 nllojne (ne in mg. add.) B 18 a nomine eius T in ras. corr. 20 simiplenas B\'\' antistitis B 21 nestro] ep̃ο A 91 extitit] enltat Pb peocati neniae m mater om. A 28 sepatim T1 ut uidetur 24 presentia A \' nitauerant L1 1)

eos putas a consortio mutuo dissociatos, quos fibula religionis pio mordens dente coniungit, procul te ab aestimatione culparum duxit affectus. mandati caelestis habitatio nos aut miscet aut separat : non interest quae interualla, nos segregent, si uno in supera mansione conclaue retinemur. uere hinc conicimus esse uos seruos uentris et corporis, et per hanc sententiae uestrae uilitatem declaratis mancipia uos esse terrena. scriptum est enim: animalis homo non percipit quae sunt spiritus.

Fost haec uersis in fugam ordinibus lymphatici more sermonis addidistis: "ergo concilia sacerdotum ecclesiasticis legibus quotannis decreta. per prouincias, quia praesentiam papae non habent, ualitudinem perdiderunt?" legite, insanissimi, aliquando in illis praeter apostolici apicis sanctionem aliquid constitutum, et non de maioribus negotiis, ad conlationem si quid occurrit, praefatae squis arbitrio fuisse seruatum. sic enim habes: si quis episcoporum iudicio prouinciali depositus fuerit, Romanum papam, si placet, rursus appellet, et ipse, si uidetur, reparet iudicia in opitulatione damnati. ecce enode est, quod ad laqueum praeparastis, nisi forte artissimis in illa parte nexibus adstringamur et replicationum nobis itinera non patescant, dum callis ante peruius dumetis nouella interclusione uestitur. [*]( 8 I Cor. 2, 14 16 Syn. Sardo c. 3 ) [*]( 1 conseruo A mutuo] motu Rm, mictu A 2 pia Am mordens dente] mordente Rm 8 dixit A hhbitaciones A, obauditio Rmnos om. A, nos T 4 miscit B separet A, superet T interualla]interrura R -5 supera Sirm., superna (a corr.) T conclani Tm 6 conicamusB, conuincimusw 7 sentiae A declaratos Ti 9 ea quae Abm 10 lympatici R, limpatici A, linphatici T 11 addedistis B 12 quodannis B prouintias LV praeaentia B 14 apoetolice T 15 consolationem B 17 iuditio AM prouintiali LV 18 si fuerit B .is uuromanam A placit B1 appelit B1 19 re- I pvet \'(aret in ras.) B 20 damnati B node L post est 7 — slitt.eras.in L21 artissimus L, artissimi V122 patescant (2 corr.) B 23 praeuiue m, phuius A dumethis A, dS et his JB )