Dictiones

XXI. DICTIO [IN PATREM QVENDAM, QVI CVM FILIVM A PIRATA CAPTVM REDIMERE KON DIGNATVS ESSET, AB EO TAMEN ALI PETEBAT]. THEMA. LEX.

Liberi parentes ant alant ant uinciantur. cuidam duo filii, frugi et luxuriosus. piratas utrique incidere. scripserunt patri de redemption. pater uero uenditis facultatibus piratas expetiit: cui optio data est, quem uellet redimeret, quia parum , pretii detulisset. ille elegit luxuriosum, quia aeger erat, redimere. qui cum reuerteretur, in uia mortuus est. frugi piratas euasit. pater petit ut alat. ille contradicit. actio contra Quintilianum suscepta. ille enim patrem tueter, nos filium. rogo ne arrogantiam putes, qui legeris.

PRAEFATIO.

Numquid fas est aduersus Quintilianum nisi pro ueritate dicere? aut inmemorem sui loquendi facit auiditas qui tribuit uerba iustitiae? fallentes decet urbanitas, dum peniculo fucata mendacii peregrinum decorem laudanda uerbo tenus sumit elocutio. sine solacio oratoriae artis aequitas adseratur: eligo [*]( 2 at] etiam T turpitudo] explc̃ add. B ) [*](XXL In patrem-petebat inscr. B (m. rec.) b, om. BLTV 6 tamen postea B; Contronersia octaus inscr. add. Sirn. 7 thema — p.484, 8 ......iustitiam om. b; THEMA—1. 16 legeris om. B tema T 8 pr. aut om. TV1, exh. LV (s. l. m. 1) et Quintiliani DecL. V uinti- antur V, uitiantur L 9 pyratas LV 10 pyratas LTV 12 eger LTV 13 reuerteret Sirm. pyratas LTV 14 actio - suscepta om. L quintillianum T ut lin. 18 17 prefatio- p. 484,1 probitas B exh. fol. 161a post Carm. II 133, w mg. adn. m. rec. das laff aus prefatio est T 19 aueditas B1 20 orbani- tas B1 fngata B 21 tinus B1 sumet B . 22 sine] saae Sirm. solatio LTV oratnriae B ) [*](31* )

pompam, quam probitas defensa parturiet. procedat contra eloquentissimum uirum caelestium fauore munita simplicitas: de fiducia partium nostrarum oritur quod audemus. nos tantummodo, principes uiri, benignitatem uestram salua aurium animorumque cautione praestate, ne coturnus ille sublimior oris facultate qua praeualet in possessione sua credat esse uictoriam. quid est aliud aduersus eius impetus nos iuuare, nisi peregrinantem reducere post interualla iustitiam?

PRINCIPIVM.

Gauderem, cognitores amplissimi, euasisse me pedorem carceris, uincla piratarum, nisi regresso mihi myoparonum loco pater existeret. quaerit a me alimentum, quem nec auro ab hostibus nec lacrimis liberauit. putat quod illi debeat regressus eius proficere, quem cum potuit non redemit. frustra pastum beneficio legis inploras, qui factis tuis naturae iura soluisti exhiberi uictum patribus ius decernit: non est tantummodo sacramentum istud in nomine. dicat uel pirata, si pater es. meliorem me fuisse mortuo saepe cum loqueris, numquam ostendis esse, cum iudicas. uiam culparum germani decedentis adtendite: ipse magis genitoris moribus par (f)uit qui praelatus est: ego quo omine uitam meam per extraneos ab istis actus exegerim, declaratum est, cum me pater praedonibus sponte dereliquit. ualida sibi uidetur aduersus sobolem argumenta proponere, cum propensiorem gratiam meruisse iactet [*]( 1 brobitas L defensa. - l. 8 iustitiam om. B 8 laudemus T tantum Sirm. 5 coturnorum L 8 stioiam T 9 principium exp. B m. rec.; oratio ad iudices wcr. B (m. rec.) b 10 conditores B 11 uinclas B pyratarum BLTV et sic postea regresssuo B mioparonum T 12 ezisterit B alimenta LTVb ab B 13 liberat LTV 14 partum L h * 15 nature tue T iusa uel iura B 16 exhibere L, h oexiberi B 17 si pateris coni. Schottus 18 loqueres Bl 19 ostendit L T1 V uiam] inuidiam fort. decidentis BLVb, em. Sirm. par fnit scripsi, paruit libri 21 homine BLT* acts B, actibus L 22 ezigerim Bl cum me] culmine T* 23 dereliquid B* 24 pprorimum T. )

culpabilem filium et proximum sepulturae. quaeso, iudices, pronuntiato quid debeam. interim clarum est me et cineribus uitiosi fuisse postpositum. non erubescit quicquam ab eo auctoritate parentis exigere, in quo esse noluit quod uocatur. utinam mihi ad hos usus ualitudinem piratarum catena reseruasset! facerem praebitione indebiti alimenti patrem meum pudore captiuum, ut iniustus arbiter de propriae gemeret iniquitate sententiae. cibus enim, qui ab illo praestatur, cui nihil boni mer(u)eris, exhaurit: ieiuna sunt saturitate sua uiscera, quae non habent conscientiam beneficii ante conlati. nescio quid de duobus filiis homo ille spei suae residuum putet, qui unum terrae reddidit, alterum passus est in perpetua raptorum dominatione seruari. accipiat, nisi confunditur, quicquid exhausta supplitiis membra demerent. non noui quid senex a debilitato flagitet: interim, quod aduerto, sumus ambo pascendi. quid mihi rationem modicae facultatis adducis in medium ? qui unum redimere uoluit, sic substantiam suam uendidit, ne pretium pro utroque sufficeret. quis infelicitatem meam, quis miserias possit exponere? cui post Cilicas et ipsa, quam resumpsit, esse fertur libertas obnoxia? dicite quaesumus, iudices, si et in patria mea debitores pronuntiabimur, quid euasi? addidit creator sanctissimus dolere me, quod emisissent uincla germanum. quasi uero tantum a nobis exigat natura seruitium, ut conpenset erepti fratris hilaritas, quod remansi. amorem debemus carnis sociis absoluti. credite dicenti manifesta: nesciunt intrare de altero gaudia hominem pro se timentem. illud enim inprobati more clamat examinis, ditiorem esse quodammodo a quo aliquid poscitur. talem technam in supplicationibus fucata seruat urbanitas, ut utatur conposita [*]( 1 queao B 3 potest positum B quidquam B 5 reseruasit B 6 facere L 7 proprii L 9 merueris scripsi, mererie libri eiauret B 18 quidquid exausta B1 14 demerent (an demeruerint ?) scripsi, gemerent Bb, gemerint LV, gemerint T, gemuerunt Sirm. 16 intezea LTV qd Lx 17 qui dum i fort. 18 sufficerit BI 19 meseriaa B, miserias meas LTV qui LTV cfligas B 20 resumpsit B queeumus L Y 22 dolore B\'L 23 aobis] nobilia T1 26 debimus B1 28 tegnam BLTlV, teguam T2 29 fugata B ) humilitate pro iaculis, quatenus coamento superbae abiectionis nihil ei relinquat liberum, qui rogatur. licitatum pro ambobus censum testatur, quem pro uno constat expensum: expectat geminam gratiam de beneficio singulari. nescio utrum quaerendum sit quid cogitauerit, cum apud uniuersos liqueat quid fecerit. exhausit partium tuarum defensiones pirata, qui de nobis praestitit optionem: teneat quae sola desiderauit sepulcra de filio pater, qui tantum moriturum redemit. nam qui sano languentem praeposuit denuntiauit se horruisse uicturum. quid de superstite poscas, nescio, habens in consolatione lacrimas, quas emisti.

NARRATIO.

Perpetuo, iudices, honestatis culturam et in aetate peccatis amica seruaui, subtrahens inpensas desideriis puerilibus, unde posset aeui gaudere maturitas. huius rei frugalitate fecimus, ut remaneret patri quod pro luxurioso filio posset offerre. quid de patrimonii exilitate causaris ? si par moribus extitissem, usque eo perducta res fuerat, ut neuter potuisset absolui. inaequalis est arbiter, qui proficere uoluit alteri quod nostro pudore condidimus. quantum adserit paterna districtio, causa nobis diuturnae captiuitatis probitas fuit. sanus diligens patri fratrique sedulus, talis reduci non meretur in patriam et, nisi extitissemus una sorte captiui, sorduisset suspicione nostra regressio. aequales calamitate fuimus, sed patris amore distantes. felix luxuriae suffragio iuuenis et ante magnam partem communis exhausit substantiae et ipsi profuit quod remansit. [*]( 1 quatinus BITY Bupbae (supra p ras.) B obiectionia LTV 8 consta/// B ezapectat LV ó liqueat qaod (q. T) LTV 6 fecisset B exausit Bl 7 sepulchara BLT (se T s. l. corr.) 8 redimet B . 9 langescentem T se L uictoram L 10 habes B (m. rec.) b comulatione B 11 emiaiati L 18 iudicis B\' pe|catis (c ita ras. m. 2) L 15 posait B 16 laxorioso B1 posait B 18 posset LTV 22 tales B1 wt uidetur meritur B 23 extitissimus B Bugpitione LT 24 regeseio L 25 luxorise B, luxuria est LTV 26 exsusit B )

me miserum et semper paterna iudicatione captiuum! prolusi in pace ante quod pertuli et, dum recti iter teneo, indicio parsimoniae, qualiter inter hostes uiueretur, agnoui, hinc est quod cibo, quem ministrauit feritas illa, contentus uixi inter ultima solacio consuetudinis, non humanitate raptoris. quaero cui me seruauit usus ille frugalior, si aequi obseruantia patrum meretur offensas ?.

OBIECTIO.

Quid quod barbarus dixisse se perhibet, unius pretium pertulisti ? debitum semper accipiunt obiecta responsum. de nulla pependisti auctione sollicitus: aurum quod exhibueras ante preces inimicorum oculis obtulisti. dum sic tibi uniuersa procederent, a nullo potuit ambigi quod sufficeret desideriis tuis unius liberatio. mox tamen ut illa antra repleta squalore mortis intrasti, quid esses electurus, antequam optionem tribueret pirata, cognouit. non descendit ista de amore trepidatio: nihil ostendit ambiguum qui de duobus filiis per omnia signa diligentiae, quasi ad unum uenisset, adnuntiat. post egressum tuum fortiores me artauere custodiae: diuinitati gratias, si libertatem meam et hoc tutata fuerit, quod euasi. tua interim ad inimicos uocem uidetur emisisse sententia: nisi studiose quem relinquo seruetur, elapsurus est. dis ducibus fuga nostra ante oculos hostium locata efficax fuit. \'\'

EXCESSVS.

Praeterea, ut est fandi locuples pater et uiuendi diuturnitate didicit praesentare quod loquitur, callens inponere necessitatem [*]( 2 antequam T 4 cibum B fort. recte conteptus T1. 5 solatio BlLT 7 meritur B 9 se| B praetium B* o 11 autione B, actione T exhiburas B ..18 sufficerit (corr. m. Irec.) B, suffecerit LTV 14 scalore T 15 quid] squama, quid B \' elicturus B\' op∗∗∗tionom L, .õptionem (\' add. m. 2) V tribuerit B\' 16 pyrata (y ex i) B . discensit B1 . amore (a ex t corr.) B 19 me om. B arctauere B 20 hoc T, hic BLVb tutAta fuerit Bb, tutauerit LTV 31 inimicus B studiose B 22 reliquo LV elapsus B recte fort. diis T 25 lecupler T, locuplebs B et] in T ■ diuternitato L1 26 loqr T. )

mentibus per auditum, dicit omnibus in humanitate degentibus cibum esse communem et ab uno flagitat quod non licet quemquam negare, generaliter allegans deberi uniuersis quicquid terra produxerit. sed quando in communem usum seges triticeam subolem et liquorem uineta fundebant nec uiritim tellus erat distributa cultoribus, nullus inter hostes filium sic reliquit, ut crederetur gemitus praetulisse seruitiis. ignoro, iudices, postquam elegerit lacrimas, de superstite quid requirat. sed metum nobis legis obiectat et quod inter parentes et liberos scriptum est sibi deberi uult qui nihil exhibuit de parente. uoluntatem nostram, dum cogimur, quaerit et desiderat hoc nos exhibere pietati, quod ipse professus est excusantem non posse negare formidini. numquid misericordiae locus est ubi instat imperium? quod non licet subtrahi non possumus dicere liberalitate conferri: clementia nisi ingenua non uocatur: quicquid non dare praeuales, ceu sincerum munus conputa, si dedisti. at frequens nobis naturae iteratio et sanctum creatoris nomen obsistet, quasi usura lucis dono parta caelestium inter illa, quae ab hominibus tribuuntur, possit adscribi. sacrilegium est superorum indulgentiam semen dixisse mortalium: de sola habet libidine testimonium pater crudelis. iungit etiam oneribus meis, dum reposcit solacia destituti, dicens sibi ciuitatem potuisse succurrere, ni redissem. quid aliud uoluntas ista manifestat, nisi ut rursus me pirata suscipiat? si grauis est inempta uisio prolis tuae, certe uel quod soles magno conparare, meum bustum sine pretio possidebis: aetas quidem pollicetur uitam, sed tormentorum magnitudo, quam acerbiorem te digresso pertuli, promittit exitium. [*]( 2 comunem V 3 quenquam T alligans B quidquid B 6 sobolem B (corr.) LTV licorem B niritem B* 6 erat B s. l. 7 reliquid BLT1 crediretnr B sernitiis (ii m raa.) L, semi B, serenis fort. 8 eligeret B superstite (persti ex peristote? corr.) L 15 conferre LT1V 16 quidquid B praenalis B ceu om. B sincerum mnnns seripsi, intermnnns LTYb, inutermunos B 17 ad B 18 obsistit B (m. rec. a. l.) b 22 honoribus B solatia LTV 23 succurre L 24 pyrata (y ex i) B 26 conpararS; eum B prętio B 28 dcgresso LT1V promittet B )

EXEMPLA.

Deinde protulisti exempla paterno digna proposito: sed interpretatione uiluerunt, quasi aetas cana desideriis tuis formam et non imitationem sanctis praestiterit institutis. quid magni Aeneae humeri ponderis de creatoris fasce senserunt? aut pressit filium corpore, cuius ipse fuit saepe baiulus actione ? uis scire quia eripi de hostibus meruit? ante oculos locatum est quod noluit, ne grauaret, credens sibi sepulturam procumbentis Ili ruina praestari, et ne procedentem natum uita digniorem senilia membra retinerent, occasum ciuitatis dixit satis esse pro tumulo. ille praedonibus euadeilto filio remanere uoluit: remeasti ad patriam tu relicto. quid nobilia Scipionis pro genitore suo facta commemoras? ille pro auctore sedulo dum se optulit, totum dedit, sed non consumpsit uniuersa quae debuit. semper uotorum bonorum est causa consimilis nec discreta sunt studia benignitatis. pronuntiat quid de filio mereatur qui eum ad officia naturae nisi coactum aestimat non uenire. uincula, nisi paream, lex minatur: quid refert? ad hanc me consuetudinem suppliciorum a te procurata formauit diuturnitas, quamuis longa poenarum tolerantia non faciat contumacem. miror tamen, si quod effugi de barbaris pater intulerit: nihil est unde declinentur praedones, si sors ipsa sequatur in patriam: una est, quantum uideo, genetalis soli et peregrinationis aduersitas nec dispar amaritudo redeuntibus et captiuis. nequaquam tamen quid intersit inuenio nec quae potissimum ceruices meas catena nectat inquiro: rigentis ferri nexus incurram aut gulae uectigal exhibeam, una condicio est. ieiunus epulas portabo satiato et, quod est [*]( 3 interpretatione B 4 imitionem Tl 5 censerunt T1 6 pressit] pera | esset B 7 quia] qua re fort. 8 sepulturã. (p eras. uidetur) L 9 illi B, ilii LTV procidentem B 11 ee ex e L m. 2 cumulo Bl 13 commemorem B (m. rec. s. I.) b ille] cum ille LTV sedulo] suo T 15 bonorum] beatorum T 17 nisi B 8. 1. 18 uinela b peam B, per eam b quod B b, qui T 20 quannis T penarum TV 21 si B, nisi LTV 22 praedationes T sors (r in ras.) - L 23 genitalia LTV 27 gailae B 28 conditio LTY aepulas BLV, eplas T )

deterius, non amanti. quantis oblata a me proiciet alimenta fastidiis? quo deuotionem meam rancore calcabit ? homo quem misericordem habere, et dum essem inter extrema, non potui. ex aequo me et germanum meum redemptionem litteris pope. scisse denuntiat, paribus absolutionem inplorasse lacrimis, in simili epistulas constitutos sorte dictasse. non renuo, non refute: habet de hac obiectione uictoriam. illud tamen flagito, quae causa fecerit ut quod, (dum) duo poposcerunt, duobus est debitum, unus acceperit? pro utrisque maria intrasti et liquentis elementi minas, quantum adseris, pietate duce transisti. quis de gemina caritate credat homini cum uno redeunti ? numquam misericordia nisi periclitata laudatur: quo pudore cessante effectu praedicatur affectio ? numquid semper secretum pectoris innotesctit ueraciter claue sermonis ? pietas, quae non etiam muta rebus tenetur, ostentum eat. inter omnes homines inconuulsa amor radice subsistet, si ualet i* iactatio. lex dicit: "aut alat aut uinciatur", clamat pater: "pastus iste parenti, uel si non redimat, iam debetur". ad has te equidem partes, cum ab officio, cui eras per naturam obnoxius, cessares, armasti: proficit uentoso munimini quod genuinae negatum est turpiter puritati. crede mihi, lex cum parentem loeuta eat, non tacuit redemptorem: hortata est iussit extorsit uniuersa sufficienter inpleri religiosi operis sacramenta per nomina. calamitas mea sensus tuos ad huius rei intellectus obnubit: redemptio filii, quae est in diligentia necessitudinis, esse nou potuit et in praeceptis. impietatem meam et in liberatione fratris inuidiam, dum Ledaea pignora laudas, [*]( 2 quo] qui B 3 inter (r in ras. corr.) B 6 simile Bl coDstitutus B, contitutos L re∗|nuo B non refuto Bb, non rerum LTV (sed renuo fi reram V in spatio uacuo add. m. 2) 7 habeat B (m. rec.) b abiectione L flagitio B 8 dum addidi, om. libri 9 acoiperit Bz liquenti L 10 moenas b B 11 caritate B 14 innoteacet B olaue (e in ras. ex a? corr.) L 16 homines omnes T 17 uintiatur V clamet B 18 debitur Bl 19 aeqaidem Bl 20 cessares scripei, cessaris libri munumini Ll 21 gemine T 24 tuns BLT1Vb 25 obnubet B fili B\' 26 et om. LTV 27 ledea LT, laedea B laudat B . ) accusas. nescis quia, si inter illos tuae distributionis processisset aequatio, generasset errorem: nam unum in perpetuo decore lucis, alterum in iugi noctis possessione damnasses. mentior, si alia iudicia. tua extitere de filiis. quidnam esse censuisti, cum unum numquam habiturus pirata dimitteret, alium numquam relicturus quasi patre tradente retineret? quicquid post oculos tuos in illa ferali terra sustinui, a te processisse non dubito. spes mihi uniuersa consumpta est, postquam sine me de solo barbarico redemptor abscessit. quas naues ad litora inhumana tendentes non primus inspexi et quicquid uanescente uisione non sequebantur oculi mente conprehendi, quia sagacius inspiciunt aliquid qui promptius praestolantur? quotiens ante aduentum tuum, si quando nos lustrare aerem pirata permisit, in extraneis mihi personis pater occurrit et uidi has, quas sibi amor sine mentiendi dedecore -pingit, effigies ? his imaginibus diu sollicitata corda feriuntur. heu 1 quotiens renuenti mihi cibos, quos pirata praestabat, hac barbarus consolatione subuenit: "nil metuas, nil de hac adflictione suspires: si creator tuus superest, parum a libertatis statione seiungeris." ecce aliquando adfuit sors cupitis: alacer mihi aduentum istius et praedo nuntiauit. non longe fuit ab integrae amore clementiae qui redemptorem laetus excepit. non habuimus, iudices, dominos inhumanos: fuerunt qui potuissent et prece molliri: si auri inopiam conpensassent lacrimae, uno tempore utrosque reduxerat: testatus est noluisse fieri quod non est magno precatus inpendio. ei pendite, quaeso, quid a me iure postulet qui mihi in ultimis nec supplicatione subuenit. adiecisti quod priuilegiis naturae [*](1 inter] pr T processisset ergo B 2 inj etiam T 8 in] etiam T damnassis Bl, damnasiet Sirm. 5 pyrata (y ex i) B demittorit B 7 sustenui B 9 s∗abessit T 10 littora T 11 uaniscente B sequebatar L1 13 pne- stalantar B ∗si L 14 mihi om. T 15 pι̃ ex p̃ι̃ ? L corr. 16 pkiget B 17 rennuenti B1 oibus B 18 prestabat B subu∗enit L 19 suspiris B patrum B 21 capitis B 24 prQee B 26 praecatus B, improcatas V1 ) munitus sis et quod in me deliquisti non liceat uindicari sed non habet innocentiae praerogatiuam qui defensionem suam locat in apice. insons actionis luce niteat: citra dissimulationem crimina confitetur qui in hoc tutelam suam aestimat quod praecedit: reos nulla defendit auctoritas: in facinerosis sacramenta nominis euanescunt

EPILOGVS.

Et hoc, sanctissimi cognitores, ita post custodias latronum alio labore pectoris allegaui, quasi, etsi essem (non) debitor, ualerem exhibere quod poscitur. non considerat spoliata carnibus ossa, dominorum inhumanitate sordentia, et patefacta per carnifices naturae secreta non respicit. in corpore meo in lucem quicquid homo est tormenta protulerunt et penetralia uiscerum instante crucibus barbaro, cum pater mihi dedignaretur adesse, uulgata sunt. modum transit atrocitas, quae uel in debitis exigendis non principe loco uires interrogat. tu cum uideas aetatis in me ualitudinem miseriarum fasce mollitam, cum aeui robur multiplicium calamitatum uarietate contritem, cum et necessitates senectae habeam et inuidiam iuuentutis, non a me desistis poscere quod et hostis remisisset exhausto. tu accipies tributariam functionem, et adhuc me magnitudine nominis et genio parentis incessis, cum miserationem, quam debes cuicumque homini, despicias exhibere uel pignori. superna dispensatio hac intentionem tuam mercede locupletet, ut rursus prolis tuae funera uotiua respicias et qui grauaris de uiuaci praesentia desideriorum summam capias de sepulcris. [*]( 2 prorogatinam L deffensionem T 4 tutelam] titolam (u s. 2. a m. rec.) B suam (u 8. 1. m. rec.) B 5 rens B facinorosis T, facenoroeis B 7 epilogi B 9 non addidi, om. hbri 11 sordentiae B 12 reepicet B 18 protulerunt tormenta LTV 14 cruciatibus LTV 17 miserarum T1 18 robor BL V 20 exausto B1 21 fonctationem T 23 debis B1 ut uidetur 24 locupletit B 25 respicies L 26 sepulchris BLV; finit add. TV; ennodius emendaai meam deo meo inuante subscr. B (exp. m. rec.))

XXII. DICTIO. PRAEFATIO.

Copiose quidem egregius adolescens inuentorum suorum diuitias in ordinem digerens uerborum quoque ubertate dotauit et quae pro religione esse credidit digno reuerentia ore deprompsit. sed procul opinionis insidiis cessent malignorum commenta tractatuum. non nos contra Aratorem dictionis pectus opponimus, sed nec erumpentem in lucem laudis palmitem inimica falce truncamus: sed quem uerborum callem sequi debeat demonstrantes, scimus in illo nobis clarius, si eum praeferri contigerit, triumphandum, quia de nostro hausit quicquid deo amplificante de scientia opum largus effuderit

THEMA. LEX.

De capta ciuitate hostium sacerdotes et uestales uirgines liberi dimittantur., ■

Post secundos bellici certaminis euentus inter triumphos et laureas uires habere non potest lex ad resistendum recitata uictoribus. quid gladiis per affectionem mortis egimus, si erit quod post proelia formidemus? iacet ante oculos meos quicquid hactenus minabatur exanimum, et postquam fusa est [*]( XXII. Dictio om. BLTVb; Controuersia nona inscr. add. Sirm. 4 copiosae B adolescens B 5 deserens B ▅ donauit L, ditauit Sirm. 6 relegione L orae B depromsit B 7 insidiis scripsi, insidias libri .8 tractuum B non om. LPTV 10 truncamus (tr in ras.) B 11 Bcimus T\' et Sirm., sicimus BL PT1Vb, sie scimus forE. illos B 12 praeferre B triunfandum B nostris Sirm. 18 anpliflcante B largius Sirm. THEMA] In nomine patris et filii et spiritus sancti thema Bb 15 capta c.] capciuitate B 16 uirginis B dimitantur BT 17 secundus L belli T, belli LPY triumphus L, triunfos B 19 gladii B 20 poat B 8. I. praelia B oculos∗∗∗∗∗ (tuos eras.) L 21 actenus B fu∗sa B )

inimica congressio, nescio quid nobis adferunt defunctorum principum decreta terroris. nescit probatae qualitatem uirtutis expendere qui de cartarum freno superbit armatis. adquiescant istis inertia corda repagulis: ego quicquid mihi licentiam tollebat ense dispersi. illud tantum potest nobis quicumque negare, quod. nolumus : illum contentus sum habere terminum, ad cuius me transgressionem desideria non uoearunt. mihi quicquid praeualuero habere lex tribuit. otium et toga deaegantes aliquid ferant: mihi totum natura peperit quiequid in procinctu constitutus extorsero. sola nobis scripta iura sunt, nil timere. et haec quidem auribus uestris, quasi bona esset formula, quae obiectabatur, adserui. nutrix tamen uirorum fortium lex, uindex libertatis, patriae munimentum, iubet post certamen heroas suos retidiuam intentionem habere de praemio, et gestis non contenta felicibus, dum tollit sudoris pretium, frangit studia dimicandi. ergone bona sunt praecepta quae, ne boni efficiamur, occurrunt? quaecumque fructum adimant laborum, censores prudentissimi, de aliena nos facultate castigant. numquid aequum est habere ualitudinem sanctiones de externo iure conscriptas? aut uidetur rationi uicinum spem de futura possessione praecidere? quid nobis religionis in sacerdotum personis nomen opponitis ? deo duce, quem in illis ueneraris, optinui. cuius intuitu desideras eos de iugo nostrae seruitutis euadere, ipso noueris teneri illos imperante captiuos. [*]( 1 neacio (sc in ras.) B 2 principium B qualitem B1 3 armatas P2b atquiescant L 4 istis] is B cordis B 5 quisque Sirm. 6 uolumus b et fort. LI, uoluimus Schottus coatiptus I1 7 cuius] cupis B uocarent L1 8 tribuet B denegantis T 10 procincto B 12 tamen] uiti en B 13 patria emunimantum B imbet] iob et B 14 aeroas BY, aroas LPT suus B 15 contempta T1 tollet B praecium B 17 nec T quaecum LV, quecum LPT fractum Bl adenumt B, adimnnt b 18 laborem BLТ1 V1. concessoreB L alieno B 20 eztremo T iure (e mrr.) B uedetur B 22 nomen om. Sirm. opponetis B ducẽcẽ L 18 optenui B cuivs intaitn Bb, tu LPTV 24 ipsos P6 illoB Bb, illo LPTV inperante Bb, inspirante LPTV ) contra superos nititur qui quoscumque illorum sententia prosternit extulerit: quos festinas eripere nequaquam effecti fuerant hominum, si meruissent ministri esse caelestium. ecce tecum de sapore legis, quasi non habeam quae responsi loco obiciam tela, contendo. quam iustitiam putas in illa iussione, que ut hostem fulciat socios imperia propagautos addicit P tolle spem praedae, tulisti uota certaminis. et, si defrudater genius laureati, ad paenitentiam rediet quicquid contemptu lucis expetii. facessat a prudentibus aequitatem huiusmodi, non dico lege, sed tyrannica inscriptione requirere, quae ingrata numinibus, inimica uirtuti, contra fas et iustitiam pugnat mentito colore pietatis. nescis, loquacissime hominum, quam iustus dolor de amissa laboris fruge nascatur. hoc est dicere, quicquid dis ducibus adquisistis, eripimus. uidi urbem inimicam quasi uno incendio senescentem et ipsas caelicolum sedes desertas et spoliatas diuinitate prosterni: et putas remansisse quicquam quod non debeat esse uictoris P quid quod ipsa friuola et inanis constitutio obscuritate confunditur ? dicit enim sacerdotes uel Vestales uirgines debere libertate gaudere. credo illos nominat, in quibus domicilium suum esse caeli habitator ostenderit, quos maiores esse hominibus aetherius fauor sua luce signauerit. indicunteorum reuerentiam quos agnosci uolunt diuina pontifices. uidimus miseros, quos tuetur inter, inter fauillas lapsae urbis de sola expectantes lamentatione praesidium et nil [*](1 prosternet B 3 fuerant effecti PTb 5 qaa L 6 socios B inperia B addidit B b 7 praede BTV tullisti B deprndatur B, defrandstur LPTV 8 penitentiam BTV rediut P1b 9 ezpetiit Pb faceacat B aequitatem om. spatio 10—15 litt. uacuo B 10 tirannica L2TV, tyrannicam B 11 nominibus JB, muneribus Pb 12 mito T 14 diis T dodbos B adquisitis T, acquisitis P1b nidi] nbi Sirm. 15 seninentem B, cinesscentem coni. Schottus illas Sirm. 16 diuinitatem B, diaturnitate b remanere LPTV 17 quidquam B nictoris (pr. i in rcu.) B 18 fribnla B inanee B 19 uel etiam (etiam ex et corr.) T 21 fabor B 22 indicunt scripsi, iadicit libri agnosci (oi in rae.) B nolũit T 23 nidemus LPTVb fabillas B 24 expoctantes Pb, expectantis BT, exspectantis LV nihil L et Sirm. ) habentes fiduciae de proposito inter turbas captiuitate pressas errare. non illis inerat peregrinus splendor in uultibus, non quae officium nuntiaret hilaritas. nesciunt inter aduersa turbari quibus in saeculi tempestatibus de innocenti conscientia portus occurrit uidimus adflictiores ceteris trepidantibus quibus nuda nomina, lex ridenda, concedis. qui remansit locus in meritis, si sacramentum istud solo constat in titulo? dici credo aliud ∗∗ aliud esse pontificem. uidi saepe ante confectas ieiuniis facies directa in iugulum tela cecidisse et retusos ab inermibus gladios rigentem perdidisse naturam. si creditis religiosa dicturo, non fuit templorum minister qui inter quaelibet discrimina humano eget auxilio. scit supremus arbiter possessionem suam suam luce uestire. non latet caelestis illa permixtio et, quamuis humanae fragilitatis tunica uestiatur, effulgorat. quid quod ipsi parati ad famulandum ueniunt qui trahi ad seruitia non merentur? hac extremitate qui indignus est non rebellat. occurrunt ad obsequia quorum mens est digna culminibus et peruicaciam mortalitatis eliminant quos nefas est ad inhonesta constringi. isti tui pericula, si nequaquam absolui mereantur, intendunt. non possunt subtrahi hominibus quos non intellegimus nequaquam amplius habere de homine. iuuate me, socii, iuuate consortes et garrulitatem inpugnatoris mei auxiliante ueritate conprimite. agitur res, de qua quid senserit superorum sententia, iam tenemus. addicantur inmeriti, ut bonos habere possimus antistites. instituantur per istos, quos suos esse non conciliatrix fabula, non incerta defensio, sed ipse summi dei fulgor enuntiet. [*]( 1 captiuitatS praessas B 2 erat LPTV peregrinos B, diuinns LTY 5 uidemus LPTV tripedantibus B, repedantibus LTV 6 quis Sirm. 7 restat Sirm. 9 retũsus B, retũsos (~ add. m. 2) T 10 rigentem (i corr.) B credites B 12 aeget B, aget L suprimus B 14 amane B tonioa BLV 15 effulgorat (u a. I. m. ree.) B 17 men* (s в. I. m. 1 ?) V, m L 18 peruicatiam BL V 19 isti tui] institui T 00 absolui nequaquam T 21 quae B quid quam L 22 hominet LV, hominibus Sirm. - iubatwn (me om.) B socii inuate om. B 28 con- praemite B 24 sententiam B 26 addicantur (ic corr.) B abere B antestites B 26 instituantuantur B 27 deffensio T )

XXIII. DICTIO [IN ABDICATVM QVI PATRE NECATO MATRI QVOQVE INSIDIABATVR].

Postquam, indices, abdicatus filius in iusti executionem doloris patris factum, matris consensum gladio uindicauit, turbare se aestimat innocentiam cognitorum et aliquid de manifesti facinoris absolutione subripere. nescimus quae in defensione sui uerba commendaticia sceleratus inueniat, ad cuius nos confutationem uulnus ostendimus. malo psrseuelorantiae perditus filius, postquam necauit patrem, opinionem matris contendit extinguere: dolens quod euasimus pugionem, telo famam insequitur, cui pro sexus uerecundia plus timemus. nos ruptam, patri ce〈ruice〉m, nos scelerati iter ostendimus. ille contra rem uerba conponit et, me quod nobis fidum uideatur extitisse subsidium, ad sententiam suam traxit paruulum nostrum, . quem fuci nescium fabricata uerborum arte subuertit, faciens et illum perire, qui putabatur esse residuus. quid praestigiis nudam desideras uelare iustitiam P nec odiosus parcere potuit nec quem mentiris amasse percutere. numquid argumentis opus est, ubi factum suum ueritas propria uoce testatur? perdidisti spem defensionis, cum genetricis ferro membra describeres. sed licet procurator formosus et nitidus, nos ad haec inspicienda oculos non habemus. [*]( XXIII. 2 Dictio om. LPb In abdicatum—insidiabatur. Contra.. ueraia decima inscr. Sirm., Abdicatus matrem necans inscr. Schottvl, inscr. om. BLTV 4 eieecutionem LV 5 fa.tum (c eras.) T gaudio L 6 purgare coni. Schottus innocentia \'Pb 8 commentaticia LPV, commenticia T 9 hnins T* 10 patrem] matrem B opinionis B 12 famam T*, fama BLPT1Vb cui] cum B 18 ruptam patri cernicem scripsi, rnptum patriae cem B, ruptum patri LPTV 14 rem B, om. LPTV conponit et JB, non penitet LPTY fidu | B 15 aentenciam B peruoluth B 16 fhca L artae B faciem B 18 resideras B parere T 19 mentires B nunquid LTV arguentie B\' 20 propria uoce neritas LTV perdediati B 21 genitricis LT discriberes LTY, discriberis B 22 jpcurat L\'\',\' ) [*]( 82 )

XXIIII. DICTIO EX TEMPORE QVAM IPSE DEVTERIVS INIVNXIT.

THEMA.
1. Perfunctus pelago Diomedes tutus in aruis>
2. Naufragium deflet, quod sine limpha fuit.
3. Quam propter uarios contendens uicerat aestus,
4. Vxor ad alterius transierat copulam.
5. Causa querelarum simulato nomine uera est.
6. Huius uerba, precor, comite uos placidi.

ADLOCVTIO.

o numina, si uobis non eueniunt cuncta disponentibus, diuisa potestes est aut et malorum estis auctores. quod si humanarum rerum quemquam ex numero uestro cura sollicitat, felicitatem mihi redeuntis tribuite aut errorem, quem finistis ingrati. si caelum uocanda piorum possessio, si propter momenta laetitiae mortalibus orata tribuuntur, nolite beneficiis uestris sociare uindictam. cur taliter ad effectum uota tetendimus? ut pararetur caelitum suffragio de occasione prosperitatis aduersitas? reddite, quaeso, propitii incommoda, quae tulistis: restituatur pelagus, ne terreno pereat fama naufragio. secundis rebus proximum est quaecumque accesserint mala nesciri. ignominia, quae me in facie perculit, non tetigisset absentem. uxorem (pro netas !), nisi ad eam redissem, amisisse non crederer: inflexit statum meum abiurata calamitas. stationi propior fuit liquentis error elementi: portum in genitali solo [*]( XXIII. 2 Ex—l. 10 placidi om. T , peretemB, tempora (ii ex e corr. m. 2) L 3 iniuncxit B; Ethica prima inscr. add. Sirm. 5 diomedis B tuus L 6 limfa B; eine fonte uel aibi lympha coni. Schottus8 copolam B 9 querellarum B 12 numu∗na B 13 aotorea T 19 oelitam B ocasione T 21 terrena V1 22 accesaert T, adoeeserint B 24 amissise B 26 infelix L 26 propior Sirm., proprior BLPTV, propriae b )

perdidi, quem saepe in uasti gurgitis sinibus adquisiui. haecine. est domus optata, cuius desiderio periculorum promittebatur obliuio, cum spe sequentis ; gaudii praesens maiorum poterat forma. nesciri? cui umquam de miseriarum terminis sunt nata principia aut de perfunctis casibus euenit exordium? aliquando optata contigit non amari? aut accessit ut hominem laederet fuga discriminis? me nouis semper pessima ictibus fortuna perculit: cuius si in deterius uergit mutatio, simplicem nocendi seruet speciem, ne successionibus insolescat. uxorem, malorum comites, habui ad pudicitiam naturae luce transmissam, cui splendor oriundi creuerat institutis, ut gemino defensa propugnaculo nullatenus facinorum crederetur ictibus subiacere nec, dura castimoniae obscenitatis euisceratione mollire. illa numquam fuluum metalli quaesiuit ornatum nec pretiosorum candore lapidum niuem corporis imitate est: non ulla habuit decoris adiumenta, dum placuit; sciuit coniugalis iura sacramenti fucatis studiis non iuuari nec obligatum tenuisse coniugem, quando alium praeter eum , qui descendit a moribus, quaesiuit nupta fulgorem. mansit illam educandorum pignorum seruitus libera, dum talem se praebuit, quae et desiderari meruerit et uirum numquam putaret absentem. ilia sexum mentis firmitate durauerat, dum in ea muliebris inbecilla consilii de uirili ceperant auctoritate substantiam. iam lapsi. bus ordinis sui doctrina medicante repugnabat et translata in usus alteros feminarum ridebat excessus. in summa, talis periit, quales solent a maritis lacrimas inpetrare. Circaeo, ut aiunt, poculo a se translata est et in uotum migrauit adulteri. [*]( 1 sepe TV 2 promittebatur-maloram om. B1 add. in mg. inf. corr. 3 poterat om. T 4 niiquam T, qui B2 miseria T 6 adcesait B 8 nocenti T1 9 seruat b ne ont. L,. fi\' T, ne in deterius (in deterius exp. m. 1) Y insoliscat B 10 habui] auoi B uerenatierre (nature s. l. m. 2) T 11 gennmo L . 12 pug- naculo (pro s. I. m. 2) T 14 fuluum) sublimis T -15 nonallS T 1T iubari B\' 18 prfcetere eum B diacendit BLV 19 illa Sirm. 21\' metueret B, merkit T; mereret aut putarit. fort. 23 in eliJ illa Sirm. 23 coeperant BV, ceperant ItPT 24 repognanit B 26 circeo BLTV ) [*]( 82* ) sed quid agamus inter anxia et incerta deprehensi? recipiat nos pro remediis exosa nanigatio et lassatae rudentibus manus stuppea rursus uinola meditentur: haereat clauis dextera, ut frenatae puppis per gubernaculum iura moderetur: depictus sideribus axis reddatur aspectui: dispositionis nostrae itinera noctium dirigantur indiciis. sit solacium luminibus meis, si profanati non uideatur terra coniugii: fugiamus patriam, in qua tale effectum est matrimonium nostrum, quod et amisisse pudeat nec aneant uota recipere.

XXV. DICTIO. VERBA THETIDIS CVM ACHILLEM VIDERET EXTINCTVM.

Intercepta est pio quaesita fraus materna consilio. inuenerunt Achillem nostrum fata et ab alia natura subreptum, nec profuit quod sexum, quem ei origo dederat, astutia conmutauit feminam diuturnitate non didicit et uiri fortis animum mollis consuetudo seruauit. quis credat inefficacem fuisse prouisionem, quam et dea et mater inuenit P non est praemium inmortalitas, quam nec genetrix transmittit ad subolem nec per eam quod filium casibus furetur occurrit. ut numquam doloribus subducamur, numina sumus? quae est ista condicio, quando de penetralibus uiscerum nostrorum quod leto seruiat exhibemus ? [*]( 2 et om. Sinn. manus rudentibus LPTV 3 atnpea PT\' nincola T hereat B dexter ant LPTV 4 frenata* Ll pupis T per (r corr.) B, per V 8. 1. 5 itenera B 8 siadmiase (ri I. l. m. 2) T, amississe V 9 nec habeant B, nec audeant b recipere] flnit add. B ) [*]( XXV. 11 Dictio om. LTV tetidis BT, tethidis L acillem B 12 extinctmn] Ethica secunda inscr. add. Sirm. 14 acillem B facta L 16 dintnrnitatom L 17 in///efficacem B prouisionẽ/// B 18 dea, T s. l. et om. T preliumium Ll 19 aobnlem B, sobolem LTV 20 occurret B sabductamur T 21 iita B. s. I. conditio LV 28 petra∗libus (tr ex corr.) L laeto B, loeto LVexhibimus B )

caelicolum potontiam aut liceret posteritati conferre quod possidet aut caris decidentibus pro lamentationis termino daretur occumbere. inferiores hominibus sumus quibus similes paremus, in hoc deterius Parcarum ludibrio subiacentes, quia nescimus exitia pignoribus obligatae. superorum maxime, aut prosapiem nostram subdue fortuitis aut nos pro beneficii conlatione summitte. liceat pro caro, si non uincimus, interitum, uel subire. stat ante oculos meos orbitas, idcirco deterior, quia illam pro aeternitatis meae sublimitate praesciui. o lugendam numinum felicitatem, cum illud quod de aduersis ignorari non licet non donatur auertere ! : recordor. praeteriti sollicitudinem temporis et curas meas, quibus nequiquam inuigilaui, reminiscor. quid profuit Stygiae paludi auxilio nati corpus armatum, dum illud, quod a nobis sumere debuit, quaereremus a gurgite? in membris prolis nostrae, quem dea tenuit, locus est uulneris. cur non laxioribus digitis lympha se miscuit, ut ex toto exclusisset ictus superis unda sublimior? quid etiam iuuit Chironis elegisse magisterium, qui aetatis lubricum doctrina solidaret credo diuersis institutionum callibus, ut bellum filio placeret, inuenimus: apud monitorem fortissimum actum est, ut uires, quae sequebantur, consilia non haberent. quis miscendum feminarum latebris uirum saporem uellet haurire certaminis et inde. prouideat pignori, unde facit perire quod prouidet? iam duratas spiculis manus ad calathos frangebamus et illos humeros, quos spoliati leonis terga calefecerant, auro distincta uel murice palla claudebat. non facilis transitus fuit, iuuenem nostrum puellam post [*]( 1 celicolum B licet et B 2 decedentibus T deoendentiboa (sic) Sirm. 4 an apparemus ? sed ef, Carm. I, 1, 2 partarum T1 snbiacente B 5 obligare TT, oblegare b 6 proaapientie T1 Bnbduc B, subtus LPT1 Vb, subter hec T* consolatione T 7 summittae B, summitti LPYb, snmmite (t 8. I. et e ex i corr.) T 9 sublimitatem L 10 luminum L 11 adnertere T1 12 nequicquam PT 18 remiaoor Lx 16 qua de ea T 16 limpha PT, lympbas BLV 18 inoit Sirm., iubet BLPT Vb, innat T\\ iunet coni. Schottus chyronis LV magistrum Ll 20 mnnitorem B 23 certamini Ll 25 calatos LV, calatus B umeros BLV ) gustum laudis imitari, nec astute componitur quod non in tenerae aetatis primordiis imperaui. sed quid transacta recolo, cum animum meum futurae calamitatis pulset immanitas ? uideo Troiae fumantis excidia et statu eam manente subuersam: uideo Hectoris prcelia acerba Graiugenis, qui idcirco creuit opinionibus, ub suboli meae, dum occumbit, triumphi crescat ad pretium: raptatum quadrigis adhuc bellaturi corpus agnosco, et Achillis mei minui commodis quod ex pondere decrescit extincti: uideo quod irae proficit perire conpendio. sed quid his laudibus pascor orbanda? reliqua silentio tegam, ne ante doloris tempus narratione conficiar. habeat consolationem de taciturnitate aeternitas nostra, quam non habet de natura.

XXVI. DICTIO. VERBA MENELAI CVM TROIAM VIDERET EXVSTAM.

Etsi grauibus doloris meum raptor inflammauit incendiis, etsi pertulimus faces iniuriae, debito tempos rogo inmensi auctor sceleris eam coniuncta sibi uniuersitate consenuit. paene felix contumelia est, quae talem meretur etsi cum maximo sudore uindictam. quid respuat suscipere necessitatem triumphi termino concludendam? saper sequentium amaritudinem rei praecedentis excludit: dulcescit quod doluimus, quia [*]( tu 1 LTV astutae B, aste, L 2 tenerae scripsi, tenere LPTV, tenera B2 teneris b imperatur (tur ex ni corr.) Tt impetrani & 3 meum om Sirm. 4; de statu, fort., fato coni. Schettus 5 haectoris BLV graiuenis B quidcirco B1 6 soholi LTY occummbit scripsi, occabet B (corr.) LPTVb, occumberet B1 7 raptum L1 8 acillis B meis T1 ex] de Sirm. 9 pervae B 19 his) id T orbenda T1. ) [*]( XXVI. 14 Dictio om. BLV menelagi B 15 exuatam] Ethica tertia inser add. Sirm. 16 ut si B 17 facis B 19 et talem meritar B 20 suscere B 21 triunfi tarmina B 22 praecidentis B dulcessit T. dulee ait LVb )

doloris nostri paenitet prouocantes. abductae turpiter mulieris occasio nostri extitit mater augmenti: peperit a nobis sequestrata. uxor imperium et de adulteri conplexibus nobis edidit patriam, quam tenemus : qui riserunt caelibem uideant superba hostium colla calcantem. habuimus coniugem honestis per longum moribus institutam, alieni ignaram contubernii, quae non optaret desiderare quod non licet. (non) illam usus praecipitauit in uitia, sed scelerati praedonis inpulsu secuta est Paridem uoluntate captiua. numquam ad hec illam erexit fermae conscientia, ut se crederet adamari, quia, ut confidimus, turpissimae sunt moribus quae pulcras se esse meminerunt. talis ultio decuit magna peccantem : funditus procubuit qui sibi uenerandae sumpsit culmen uxoris. talibus utere, adulter, hymenaeis. his te Alecto pronubum sectatur insignibus et placari n. sic conuenit et Paridem sic perire. dictauimus matrimoniorum iura non sermone, sed gladiis, praesumptionum segetem ultrici falce uastantes. multis ad conseruationem proderit nos perdidisse coniugium. dicite, quae ubicumque accepistis nomen uxoris, ei non, quotiens uitia subripuerint, Menelai et nomen et uirtus occurret. quibus non est in studio pudicitia, erit, nisi fallimur, in necessitate : par per omnes disciplina seruabitur, ubi unam formam et uolentes custodiunt et coactae. [*](1 ponitet BLT mulieris turpiter LTV 2 extitet B sequaestrata B 3 edidet B 4 tenimus B teMrunt B 7 non illam Fb, illam BLTV 8 inpulsis 11 9 erizit B 10 forma conscientiae LPTVb crederit B 11 tnrpisaime LPT, turpissimis b pulchrae LTV 12 tales B 18 ouaen B 14 ymeneis LXV, omineis B allecte TV, adlecto B seetater B 15 Paridam] pandem B pariee T 17 segitem B 18 perdedisse B 19 adcepitis B 20 moelagi B occurrit B 21 puditicia B ni L et par Sirm. 22 seruauitur B 23 coacte B )

XXVII. DICTIO. VERBA IVNONIS CVM ANTAEVM VIDERET PAREM VIRIBVS HERCVLIS EXTITISSE.

Tandem aliquando qui iudicio nostro responderet inuentus est, qui de inimico nostro, et dum uincitur, triumpharet Herculeae uires, nisi eliserint, non iacebunt: quem prouidimus, et de casibus est superbus. stat propriis magnus uiribus, sed erit maximus per ruinam. nescio utrum Hercules ualeat par esse, uel si Antaeum non liceat ulla ratione prosterni: at si hosti nostro blanditur aduersitas, nos ad laureas peruenimus. scimus futura, sed conuenit superos loqui quasi humana mortalibus. prouideat Hercules quid eligat esse faciendum. uincendus est congrediente inimico, uincendus est et iacente. qui uenena lusit in cunis, qui pacauit Erimanthi nemora, qui ceruam uelocitate praecessit, optionem habeat quid sequatur : aut hostem periturus deiciet aut, si certamen metuerit, (erit) cum suis cautibus iam sepultus. Lernaeum periculum, nisi fallor, orietur de consummatione certaminis. quis non credat nihil superesse quod peragat, cum humi fusus hostis aspicitur? at nostrae partis intentio de oppressione suscitabitur et augmentandi roboris causam feliciter pro inimico perfuncta res suggeret. [*]( XXVII. 2 Dictio om. BL cum om. L anteum B, aatheum LTV 3 et parem L, pare B uibus B extetisse B; Ethioa quarta inscr. add. Sirm. 4 iuditio B respondet L\' 5 triumfaret B 6 ni se laeaerint b 7 et om. b magnus—nescio om. B 8 hercules Pb, herculis BLTV 9 anteum BP, antheom LTVb ad B 12 hercules PТ\'b, herculis BLTXV 14 herimanti BPTV, hermanti L naemora B . 16 petituroe T aut] at T erit add., om. libri 17 eaudibus B Lernaeum Sirm., lymeam LPTV, lyrneo B, horrendum b. oriet B . 18 de om. B 19 hostis om. Sirm. noetre partes B 20 oppraessione B 21 suggerit B )

XXVIII. DICTIO. [VERBA DIDONIS CVM ABEVNTEM VIDEBET AENEAM.]

Nec tibi diua parens generis (nec Dardanus auctor).

Quantum docet inclementia, perdidisti testimonium generis, quod opinione mentiris. constat Veneris non esse filium nil amantem: ordo rerum est, ut prosapiem mores adnuntient et, quo quis auctore in lucem uenerit, eius facta sectetur. diua Idaliae nescientem respondere beneficiis non agnoscit. non fama filios, sed conuersationis monstrat aequalitas: si diuersa sit conscientia, uix credenda est esse suboles quae uocatur. te potius Caucasei rigoris praerupta genuerunt aut conceptum in recessibus montium saxea aluus effudit et, ne dira nutrimentis natura mollesceret, eripientes salutem ceteris Hyrcanae tigrides alimenta praebuerunt: nutriuit te illa feritas quae trucidat. nam quid mihi dissimulatione pollicitor? aut quid sperando meliora suspendor? non reddidit fletibus lacrimas, quae eius amore torta fundebam: non gemitus meos propriis mens cruenta est consolata suspiriis. in doloribus meis, quod unicum est remedium, non exhibuit pari dolore collegam, quia pene solus est in anxietate terminus inuenisse participem. sed quae

4 Verg. Aen. im 866 [*]( XXVIll. 2 Dictio om, BL uerba - Aeneam add. Sirm., om. BLTV Didonia monentis ad Aeneam uerba inscr. Schottus 4 nec D. auctor addidi, om. Ubri; Ethioa quinta inscr. add. Sirm. 5 inclemtia B perdedisti B 6 opinionem B 8 sectitur B 10 monstat B 11 soboles b, snbolis B, aobolis LPTV 12 te om. B caacasei BlL rignris B aut B 14 molliscerit B eripientis libri, em. Sirm. eeteris B (ut Barthius coniecerat), cytheria LPTYb hercanae Y, hercane BLT 15 tigridis LPTYb, tygridis B, em. Sirm. 16 pollicetur B 17 snipendor Bb, sustentor Y, snptentor L, sustentor Tl 18 meos Pb, mens BLTV 19 suspiris L 20 exhibnet B collegam P1b, colligam BLPlTV 21 anzietate B, etate LPTV sed in T ante etate spatium 3-4 lit. )

eloquar nescio, (nescio) quae relinquam. haec nec dexter Iunonis oculus nec summi tonantis patietur aspectus, ut pro tot inpensis sequestratione consumar nec aliud pietate promouerim, nisi ut merear non amari. heu fides ab uniuersis proturbata mortalibus et quod hactenus numinibus homines iungebat expulsum! suscepi miseranda naufragum et eius dicioni reginam subdidi manente felicitatis sorte captiuam: feci ut ageret dominum profugus imperantis. nunc furore succensa discrucior et quare possessor me deserat ingemisco. ergo Apollinis auguriis uocates abscedis et sortis Lyciae casum certis et apud te iam manentis praeponis imperiis? scilicet caelestibus crudelitas ista procuratur auctoribus et interpres superorum ad hos hominem conpellit excessus, ut diligentis litora quasi solum hostile diffugiat, ut per tempestates salutem prodat qui solum fugit adfectum, uade, ulterius non morabor. habet uindictam mei uia qua deseror, habebit pelagus m furore iudicium. raucos tumentium procellarum aestus exaudiam: uocabis inter pericula Didonis nomen, quae et fuit portus et praebuit: aut certe, quod timeo, ne dum uindicor me uiuente moriaris, euentum expetitae nauigationis post usuram lucis agnoscam. uide sceleribus indebitam mercedem: perire innocens ante cupio quam merentem.

Durus et indomitus Veneris se semine cretum

lactat et abiurans conlaudat stemmata diuae.

Edidit ergo Venus fugientem nomen amoris,

Pectoris et rabidi fudit clementia uirus.

[*]( 1 que B cio add, om. libri; sed cf. p. 266, 15 2 summit B paretur La 3 adiut B promodisem B 4 fedis B 5 nomibus hominfs B 6 suscipi B naufragiam Bb ditioni BT, dictioni L 7 sortae B ageret] adnena add. T s. l. m. 2 8 imperantis scripsi, inperant B, imperant LV, imperantem PTb, imperatpr Sirm. nuna V 9 et om. SWm. 10 uocatus angoriis LTV set B liciae BLV, lime T 11 preponis B manentibus fort, inperiia B 12 actoribus T1 13 excursus fort, littora B 14 tempostatis B 15 figit B suent B 17 raucus B 18 prasbuet B 19 certae B moriara B 20 agnnscam B 28 durus—l. 26 uirus om. T )