Propter hoc ergo Hebraei tunc qui digni fuerant spiritu Dei edocti singulos quoque annos secundum lunae cursum computauerunt. et ut ad cursum solis occurrerent inter sexdecim annos, mensis primi dies XXX in duas partes non aequaliter sed secundum rationem diuiserunt, sicut superius diximus nostros antecessores quidem secundum Hebraeos recte diuisisse in XI et XVIIII, diem autem primum mensis primi non comprehendisse et ideo errasse. qui dies primus noui mensis secundum cursum lunae duodecies decrescentis recognoscitur XVI kl. April. : in quo talis eadem hora inuenta est luna, qualis ante annum fuit V kl. April. facta. cuius anni dies Hebraei numerant CCCLIIII usque in XVII kl. Aprilis. qui autem secundum cursum solis computant, post undecim dies et quartum diei VI kl. April. suppletis [*]( 8 Gen. 1, 14-16. ) [*]( 1 deum cv quarta c solis et lunae illuxisse b 2 maiora om. c - 8 dominus dixit b, ait deus c 4 ita ut luceant b, sicut pariant c, sicut appareant G, pareant U 5 in signis et in diebus et in mensfbus et in temporibus et in annis c 6 solidamento b, firmamento cv 7 ita] sic c et sic... I. 9 noctis etc. om. c 13 propter hoc ergo b, post haec enim breuiter dicam quod c spiritum b 14 singulos] in coelis b quoque annos secundum cursum lunae (computauerunt supplet W) numquam fecerunt pascha ante XII. kal. apr.: quae luna nata in VIII id. mart. xnn est in XI (XII W) kal. apr.: cum quo tam magnum officium fuerat adepta (cf. 253, 15) sic hanc periocham exhibet c 15 diei b 18 in XI et X et IX W 20 XVII b 22 CCLVII b 24 IIII quartum - b, quartam v )
253
diebus CCCLXV et quarto diei annum consummasse inueniunt, et sic primum diem noui mensis uenturi V kl. April. ostendunt. ac propterea quatuor quadrantes quadriennii in unum diem redigentes quinto quoque anno non V kl. Apr., sed V kl. Mart. inmittunt, ne primo diei mensis noui superuenturi integrum diem immittant, et hunc totum ordinem quem Hebraei priores et ante ipsam Romam conditam certa ratione assecuti sunt subuertant. annus igitur Hebraeorum in m menses diuisus facit mensem XXIX S: similiter et Romanorum in duodecim quoque partitus facit mensem XXX S. ergo inter XXIX S et XXX S interest quae intelliguntur esse horae XI et quartum horae. in quibus XI horis et quarto horae prior ambulauit sol quando factus est initium diei. sic autem et luna initium noctis fieri repromissa, non oportuit eam post occasum solis fieri et sic in caelo uideri, quoniam debebat a primo die uideri et prosequi, cum quo tam magnum officium fuerat adepta. hoc est igitur quod per singulos menses reparata quinta decima luna proceditur a sole. et ideo per annum plus ambulare inuenitur sol XI dies et quartam partem diei. et sic luna, quae quarta feria V kl. Apr. quinta decima fuerat facta, inuenta est suppleto primo anno XXVI qu. V kl. Apr.: item secundo anno adiectis XI diebus et qu. inuenta est VII 8. V kl. Apr.: tertio anno XVIII dod. V kl. April.: quarto anno XXX V kl. Apr.: quinto anno XI qu.: sexto anno XXII S.: septimo anno III dod.: octauo autem anno inuenta est XV V kal. Apr., qualis in principio fuerat facta.
Hac itane ratione non sua sed Dei sapientia instructi Hebraei circa cursum lunae iuxta regulam primam Graecorum more [*]( 1 quarta diei add. W 4 sed quintum kl. mart. inmittuntur b primi b 8 S (Bemissis notam) hic et locis proximis add. W 9 duodecim quoque W, XII deciae quae b menses 6 10 XXX W, XXXI b quarta W 11 quartum b 14 prima bv quum b 15 igitur] itaque c 16 proceditur] praecidetur c 18 in quarta c V kl. apr. XV decima b, in aequinoctium VIII kal. apr. XV c 19 qu. (= quadrante) add. W, om. bc hic et pro- zimis locis V b, VIII c idem c adiectis] subtractis c 20 XI diebus et b, decem et nouem c VII S. b, VII c V kl. apr. om. c 21 dod. add. W, om. bc V kL apr. om. c quarto XXX. quinto XL sexto XXII. septimo III. octauo autem anno inuenta est XV qualis in principio in flrmamentum coeli fuerat posita Vin kl. apr. nn feria c 24 ratione] facta c hebraei om. c 25 lunarem eo iuxta... lunares orn. b )
254
Aegyptiorum, et non secundum epactas lunares, non potuerunt errasse et ideo quando primum in Aegypto pridie id. Apr. secunda feria XIIII luna immolauerunt Pascha, suppleto primo anno eorum non potuerunt pridie id. Apr. celebrare Pascha, quoniam non XIIII sed XXV inuenta est ab eis luna. itaque quaerentes XIIH necesse habebant immissis XVIII diebus pridie kl. Maias inuenire XIIII lunam. sed ne secundo mense inciperent agere Pascha et non primo mense, qui est a XVI kl. April. usque in XVII kl. Maias, de XXV diebus lunae retrorsum computantes id est XI dies ipsius lunae deducentes inuenerunt XIIII luna et sexta. feria, kl. Apr., qui fuit annus communis et primus. secundo anno item communi XII kal. Apr. III feria: tertio autem anno non retrorsum computantes, ne excederent XVI kal. Apr., qui est dies primus mensis primi, et in mensem XII praeteriti anni inciderent, aliter computauerunt. hic enim fuit annus, in quo non XIX, sed deducto uno XVEQ dies eos immittere oportebat. quis autem hic unus de XVIIII qui deducitur dies, dicemus per Dei gratiam. primo enim tempore, quando in Aegypto obseruata est Pascha, fuit ipso anno debitum quadrans: primo anno sequente factum est semis: secundo anno adiecto factum est dodrans: tertio autem anno factum est as: tertius igitur annus in pinace, in quo modo bissextus et embolismus ÎDnonitur. in quo anno Pascha XHII luna VI id. Apr. et II feria fuisse ostenditur: quarto anno communi V kal. April. feria VI: item quinto anno communi XIIII luna XVI
[*]( 1 errare cv 2 idus apr. b, iduum apriliarum cv 3 eorum b, iterum cv 4 pridie idus b, II id. cv quoniam] quo c XIIII decima b 5 ab eis inuenta est cv itaque] ita c XlIII decimam b 6 immissis om. c XVIII c, XVlllI b pridie kl. maias b, III. kal. maii c, H. ki. maii v lunam om. b 7 et non ... diebuB lunae om. c; addito non antrorsum sed lacunam, supplet W 8 XVI] XllI b april. usque in XVII kl. om. b, add. W 9 sed retrorsum c 10 XTIII dec. b ipsis kl. b 11 XII] XI b 12 tertio autem anno in pinace in quo bissextum et embolismus inue-\' nitor etc. omissis aliquot uersibus intermediis c 13 mense XII. dec.i praeteriti anni inciderat b 15 XIX] nono X b XVIII] XVIIII i octo b 16 de XVIIII qui] XVIIII none quid b 18 quadrans... j semis om. b, add. W 19 dodrans tertio W, quarto b 20 est igitur b pinaxe b 21 modo om. c bissextum c 22 fuisse| om. c 23 XllII luna om. b| ) 255
kal. April. feria III: sexto anno embolismus non. April. feriall: septimo anno bissext. VIIII kal. Apr. feria VI: octauo anno embolismus pridie idus April. feria V. ecce itaque, quomodo superius computauimus quod post annos octo V kal. Apr. iterum inuenta est XV luna. sic post annos octo pridie idus Apr. inuenta. est XIIII luna et feria non secunda quomodo ante sed quinta est inuenta. et ideo secundum eundem pinacem non per octo annos sed per annos sedecim ad diem suum primum redire ostendimus: et in eo bissexti annos secundum cursum solis siue errore ignorantium notauimus. qui et ipse XVI annis suppletis licet ad certum diem suum immisso embolismo cum XIIII luna occurrit, tamen ad secundam feriam non occurrit sed ad primam. sic aeque secunda sedecennitas suppleta occurrit ad septimam feriam, tertia uero feria sexta, quarta autem feria quinta. quinta sedecennitas feria quarta, sexta sedecennitas feria quarta, septima autem, cum suppleuerit annos CXII, reuertitur ad pridie id. Apr. et inuenitur luna XIIII et feria II. hi ergo sunt anni CXII in quibus gyrantes et a primo die Paschae obseruato in Aegypto computantes annos usque ad Christum peruenimus, et diem passionis et resurrectionis eius ostendimus.
Prius est tamen ut reliquos annos octo pinacis demonstremus: usque in octauum enim computauimus. \' nono itaque anno communi [*]( 1 april. om. c . sexto ...12 feria VI om. c 2 bissextum sed communi embolismo II id. apr. b 3 ecce itaque] et caetaque c 4 post om. b anno octauo VIII kal. apr. c 5 anno octauo II id. c est om. c 6 et] sed b non om. c quomodo ante W, quomodo c, om. b 7 secundum e, p. scripsi, XIV lunam eodem pinace W, non hunc eodem pinacem c, hunc eumdem pinacem b annos sed per annos sedecim ad] sed decima c 8 in eo] ideo b 9 secundum cursum solis om. c 10 XVI ann. c, XVI dec. annus b suppletos bc certum] coelum b immisso W, in bc 11 tamen... occurrit om. c secunda feria b 12 prima c supplet occurrat c 13 tertia... feria quinta om. c 14 sedecenni. taa ostendit fer. b feria quarta sexta sedecennitas om. c de- - cennitas b 15 septima autem] septimplum tempus b imple- v erit annus b 16 ad II idus cv inuenitur] uenit c quarta decizta et secunda feria b 17 CXH in om. c gyrantis b ad diem primum b obsernatae b 18 annos computantes cv * om. c \' perueniemua c 19 et resnrrectionis om, c 20 primo ut reliquus annus VIII pinaces c 21 commune b )
256
XIIII luna et II feria occurrit kal. Apr., item decimo anno communi XII kal. Apr. sexta feria, undecimo anno bissextus et embolismus VI id. Apr. quinta feria, duodecimo anno communi V kal. Apr. secunda feria, tertio decimo anno item communi XVI kal. Apr. sexta feria, quarto decimo anno embolismus non. Apr. quinta feria, quinto decimo anno bissext. communi VIIII kal. Apr. secunda feria, sexto decimo anno facto embolismo inuenta est iterum ad caput, id est in primo uersu luna XIIII et prima feria pridie id. April., in quo die diximus Iudaeos in Aegypto primum obseruasse Pascha.