Epistulae

Quod quidem et Agrippinns bonae memoriae uir cum ceteris coepiscopis suis qui illo tempore in prouincia Africa et Numidia ecclesiam Domini gubernabant statuit et librata consilii communis examinatione firmauit. quorum sententiam religiosam et legitimam, salutarem fidei et ecclesiae catholicae congruentem, nos etiam secuti sumus. et quales super hac re litteras fecerimus ut scires, exemplum earum ad notitiam tam tuam quam coepiscoporum nostrorum qui illic sunt pro communi dilectione transmisimus. opto te, frater carissime, semper bene ualere. [*]( 1 examinant C1 2 si] et si T, si autem CHtJ fuerit sedenti Hv 3 prius in om. C 6 effenmtur C 8 ut] et Cl. ut nos (Pv 10 remissa P non nisi om. C dare Ll 11 quoquam B circa pro C gratiam] ecclesia C uindicari T 12 quidam et agripinus C* nir C s. I. ceteris L s. I. m. 2 13 in illo T, illo in Hv temporibus B africana T sed na s. 1. 14 librato Hv consilio communi H 15 examine v sententiam et v 16 et salutarem HPv congruente B \' 17 consecuti T, sicuti B super hac re ex superba est C, super hanc T fecimus H 18 tam ad notitiam C sed tam s. I. episcoporum P 20 opto ... ualere om. CLP uou frs kmi B. — Ad Quintum de hereticis baptizandis (de baptismate hereticorum B) explicit (epistola \'III\' add. T) BT, Ad Quintum explicit P, Explicit (om. N) Cecili Cypriani ad Quintum (QuiDtinum C) explicit (om. C) CN, om. LH. — )

CVPRIANVS ET CETERI STEPHANO FRATRI S.

Ad quaedam disponenda et consilii communis examinatione limanda necesse habuimus, frater carissime, conuenientibus in unum pluribus sacerdotibus cogere et celebrare concilium: in quo multa quidem prolata adque exacta sunt. sed de eo uel maxime tibi scribendum et cum tua grauitate ac sapientia conferendum fuit quod magis pertineat et ad sacerdotalem auctoritatem et ad ecclesiae catholicae unitatem pariter ac dignitatem de diuinae dispositionis ordinatione uenientem, eos qui sunt foris extra ecclesiam tincti et apud haereticos et schismaticos profanae aquae labe maculati, quando ad nos adque ad ecclesiam quae est una uenerint, baptizari oportere, eo quod parum sit eis manum inponere ad accipiendum spiritum sanctum, nisi accipiant et ecclesiae baptismum. tunc enim demum plene sanctificari et esse filii Dei possunt, si sacramento utroque nascantur, cum scriptum sit: nisi quis natus fuerit ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum Dei. inuenimus enim in actis apostolorum hoc esse ab apostolis custoditum et salutaris fidei ueritate seruatum, ut cum in domo Corneli centurionis super ethnicos qui illic aderant fidei calore feruentes, in Dominum [*]( 17 Io. 3, 5. ) [*]( Epist. LXXII. — Incipit ad Stephanum de (add. B: rebaptizandis sententia) concilio BELNQ. — 3 disponda L et] et a E consilii. Q (consiliis M) examinationem limandam B 4 frTkmi L 5 plnrimis B 6 ezacta LN, transacta BEQv de ea E1, deo Q 7 et] est et Ml (et APQ) conferre cum B 9 et otn. BLN de OM. B 10 ueniente. Eos B ■ aint EQv 12 ad quae ad L, adq. E 13 una est BEQo uenerit L 15 enim om. B plenae Q, plane B 16 fili Q \' dei om. B utruq. E nascuntur B . 17 renatus Bv spu sco E 18 in regnum] regna B enim] enim etiam EQv, etiam B 19 actus E esse] et B 20 ut cum] uisum LN 21 ethicos L calorem Q feruentes et EQv dno LN )

toto corde credentes descendisset spiritus sanctus. quo adimpleti uanis linguis Deum benedicerent, nihilo minus tamen beatum apostolum Petrum diuini praecepti adque euangelii memorem praecepisse ut baptizarentur idem illi qui iam fuerant sancto spiritu pleni, ut nihil praetermissum uideretur quo minus per omnia diuini praecepti adque euangelii legem apostolica magisteria seruarent. baptismum autem non esse quod haeretici utuntur nec quicquam apud eos qui Christo aduersantur per gratiam Christi posse proficere diligenter nuper expressum est in epistula quae ad Quintum collegam nostrum in Mauretania constitutum super ea re scripta est, item in litteris quas collegae nostri ad coepiscopos in Numidia praesidentes ante . fecerunt, cuius utriusque epistulae exempla subdidi.

Addimus plane et adiungimus, frater carissime, consensu et auctoritate communi, ut etiam si qui presbyteri aut diaconi uel in ecclesia catholica prius ordinati fuerint et postmodum perfidi ac rebelles contra ecclesiam steterint, uel apud haereticos a pseudoepiscopis et antichristis contra Christi dispositionem profana ordinatione promoti sint et contra altare unum adque diuinum sacrificia foris falsa ac sacrilega offerre conati sint, eos quoque hac condicione suscipi cum reuertuntur ut communicent laici et satis habeant quod admittuntur ad pacem qui hostes pacis extiterint, nec debere eos reuertentes eadem apud nos ordinationis et honoris arma retinere quibus contra nos rebellauerint. [*]( 1 credentes quod N adimpletis B 2 uariis] labiis L dominum V nihil hominibus N 3 diuina praecepta LN 4 praecepisset N baptizentor BLN illi idem EQ 6 lege EQ* (legem MQI) 7 quod] quo . Q, quo Ev (quod JI) 8 quiequam Bcripsi, quisquam BELNQ, quemquam 17 chrisii] a christo L 10 manritania BEQv 11 item om. B 12 nnmidiam pride testante B 13 exemplum L snhdimns hic v, snbdimns N 14 fnTkmT L 15 si qui] atque B diacones B, diaconi qui EQv 16 fuerunt B perfidi ac] perfidia B, perfidi.. E 17 steternnt B 18 psendoepJTB et] si et N * antichristi et LN dispositiones B profana ... l. 19 nnum om. B 19 altarem Q 20 sacrificium B sunt ELN, в.int Q (sint M) 21 cum] nt cum LN renerterentnr B 22 hostis L 23 eadem N, eam BL, ea EQv 24 reuellanerint Q. )

oportet enim sacerdotes et ministros qui altari et sacrificiis deseruiunt integros adque inmaculatos esse, cum Dominus Deus in Leuitico loquatur et dicat: homo in quo fuerit macula et uitium non accedet offere dona Deo, item in Exodo haec eadem praecipiat et dicat: et sacerdotes qui accedunt ad Dominum Deum sanctificentur, ne forte derelinquat illos Dominus. et iterum: et cum accedunt ministrare ad altare sancti, non adducent in se delictum ne moriantur. quod autem maius potest esse delictum aut quae macula deformior quam aduersus Christum stetisse, quam ecclesiam eius quam ille sanguine suo parauit et condidit dissipasse, quam euangelicae pacis ac dilectionis oblitum contra unanimem et concordem Dei populum hostilis discordiae furore pugnasse? qui etsi ipsi postmodum ad ecclesiam redeunt, restituere tamen eos et secum reuocare non possunt qui ab eis seducti et foris morte praeuenti extra ecclesiam sine communicatione et pace perierunt, quorum animae in die iudicii de ipsorum manibus expetentur qui perditionis auctores et duces extiterunt. et idcirco satis est talibus reuertentibus ueniam dari, \' non tamen debet in domo fidei perfidia promoueri. nam quid bonis et innocentibus adque ab ecclesia non recedentibus reseruamus, si eos qui a nobis recesserint et contra ecclesiam steterint honoramus?

Haec ad conscientiam tuam, frater carissime, et pro honore communi et pro simplici dilectione pertulimus, credentes etiam tibi pro religionis tuae et fidei ueritate placere quae et religiosa [*]( 3 Leu. 21, 21. 5 Ex. 19, 22. 7 Ex. 28, 43. ) [*]( 1 altario B, altarii Q 2 cum om. B, tecum LN deus om. E 3 loquitur B 4 eihodo LQ 5 c pcipiat E c 8. 1. 7 delin- quat L 8 adducantB 9 ne ... I. 10 delictum om. B 10 aut qua EI, atq. B faduorsum B ehristum] spm LN 11 sanguini BM (sanguine Q) paruit M (parauit Q) 12 dissnpasse NQ 14 et si ipsi EsQ, et ipsi BElLMN, etsi v cum ad ecclesia N 16 ecclesia LN 17 diem B 18 expectentur L, erpectantur B perditiones Q 21 ecclesiam BLQ 22 et contra e. steterint om. BLN 24 haec ad tuque ad finetn exh. Hierony- mus Adu. Lucifer. p. 304 sq. scieptiam B )

pariter et uera sunt. ceterum scimus quosdam quod semel inbiberint nolle deponere nec propositum suum facile mutare, sed saluo inter collegas pacis et concordiae uinculo quaedam propria quae apud se semel sint usurpata retinere. qua in re nec nos uim cuiquam facimus aut legem damus, quando habeat in ecclesiae administratione uoluntatis suae arbitrium liberum unusquisque praepositus, rationem actus sui Domino redditurus. optamus te, frater carissime, semper bene ualere.

CVPRIANVS IVBAIANO FRATRI S.

Scripsisti mihi, frater carissime, desiderans significari tibi motum animi nostri quid nobis uideatur de haereticorum baptismo, qui foris positi et extra ecclesiam constituti uindicant sibi rem nec iuris sui nec potestatis. quod nos nec ratum possumus nec legitimum conputare, quando hoc apud eos esse con stet inlicitum. et quoniam iam super hac re quid sentiremus litteris nostris expressimus, ut conpendium facerem exemplum earundem litterarum tibi misi, quid in concilio cum conplures [*]( 1 scimus] simus N imbiberunt Hier. 2 nec om. LN praeul positum Q 3 saluo] uos Q (saIuo M) 4 se om. E quam Q nec nos] non Hier. 5 quando] quin Hier., cum 17 6 uoluptatis L arbrium L 7 praepositos Q, sit praepositus Hier. reddituros E optamus ... ualere om. BNl opto EQ 8 kme in dno B. — Ad (Caecili Cypriani ad Q) Stephanum de concilio (de rebaptizandis ex sententia concilii B) explicit BELNQ. — ) [*](Epist. LXXIII. — Incipit ad Iuuaianum (iubaianum B, urbanum T, iuuianum C1) de hereticis baptizandis (de baptismate haereticorum B; add. L: epistalas numero tres, add. T: epistola III.) BCLNPT. — 10 iuaaiano BNP, ad iubaiano T 11 mihi P 8. 1. m. 2 carissime om. C significans desiderare te C sed re te ex ns tibi exp. C 12 animae nostrae C quod BC1 13 baptismate B foris ... constituti om. B 15 computare] iudicare v, putare August. de bapt. contra Don. II13 esse om. L 16 inlicitum] inclitum L iam om. C ac T 18 missi C )

adessemus decreuerimus, quid item postea Quinto collegae nostro de eadem re quaerenti rescripserim. et nunc quoque cum in unum conuenissemus tam prouinciae Africae quam Numidiae episcopi numero septuaginta et unus, hoc idem denuo sententia nostra firmauimus, statuentes unum baptisma esse quod sit in ecclesia catholica constitutum ac per hoc non rebaptizari sed baptizari a nobis quicumque ab adultera et profana aqua uenientes abluendi sint et sanctificandi salutaris aquae ueritate.

Nec nos mouet, frater carissime, quod in litteris tuis conplexus es, Nouatianenses rebaptizare eos quos a nobis sollicitant, quando ad nos omnino non pertineat quid hostes ecclesiae faciant, dummodo teneamus ipsi potestatis nostrae honorem et rationis ac ueritatis firmitatem. nam Nouatianus simiarum more, quae cum homines non sint humana imitentur, uult ecclesiae catholicae auctoritatem sibi et ueritatem uindicare, quando ipse in ecclesia non sit, immo adhuc insuper contra ecclesiam rebellis et hostis extiterit. sciens etenim unum esse baptisma, hoc unum sibi uindicat ut apud se esse ecclesiam dicat et nos haereticos faciat. nos autem qui ecclesiae unius caput et radicem tenemus pro certo scimus et fidimus nihil illi extra ecclesiam licere et baptisma quod est unum apud nos esse, ubi et ipse baptizatus prius fuerat, quando diuinae unitatis et rationem et ueritatem tenebat. quod si in ecclesia baptizatos rebaptizandos foris extra ecclesiam [*]( 2 ) [*]( 1 decreuimofl C quid exqmC et P m. 2 item] deinde ex die C 1 re quinto] quodam ex quo meo C 2 re q.] requerenti P, requirente C rescripserimus BLP 4 Lxxi (et om.) C, Lxx August. de unico bapt. e. Petii. c. 13 hoc om. B denno] de B 5 nostra ... esse om. L 6 sed baptizari om. B 7 quicumque] ergo add. v et 8. I. C adultera T in ras., altare C ueniunt v, ueneuntes C 8 sunt C1, om. v 9 carissime om. C 10 nouacianos C\' baptizare B 11 quod B 12 rationem L 13 ac om. L nouatianis L simarom L 14 sunt B humanitatem C, humana tamen v imitantur PT2v, imitatur C uult] ubi T 15 sibi et ueritatem om. C uindicat ex uindicare T qtiando] quamquam B ipsi L, ipsa 01 16 et om. C 17 etenim] enim C baptismum C hoc] quem B unum] enim P 18 ut] et B esse om. BL in ecclesiam B 20 fidimus] fidem B illi] illic CT baptismatis Cv 21 apud] caput Cv prius baptizatus L prius ... I. 23 baptizatos om. C* 22 ratione L 23 baptizatus P )

Nouatianus existimat, a se incipere debuerat, ut prior extrario et haeretico baptismo rebaptizaretur, qui post ecclesiam immo et contra ecclesiam baptizandos foris opinatur. quale est autem, ut quia hoc Nouatianus facere audet, nos putemus non esse faciendum? quid ergo? quia et honorem cathedrae sacerdotalis Nouatianus usurpat, num idcirco nos cathedrae renuntiare debemus ? et quia Nouatianus altare conlocare et sacrificia offerre contra fas nititur, ab altari et sacrificiis cessare nos oportet, ne paria et similia cum illo celebrare uideamur? uanum prorsus et stultum est, ut quia Nouatianus extra ecclesiam uindicat sibi ueritatis imaginem, relinquat ecclesia ueritatem.