Epistulae

Quibus etiam satis non fuit ab euangelio recessisse, spem lapsis satisfactionis et paenitentiae sustulisse, fraudibus inuolutos uel adulteriis commaculatos uel sacrificiorum funesta contagione pollutos, ne Deum rogarent, ne in ecclesia exomologesin criminum facerent, ab omni et sensu et fructu paenitentiae remouisse, foris sibi extra ecclesiam et contra ecclesiam constituisse conuenticulum perditae factionis, quo male sibi consciorum et Deum I rogare ac satisfacere nolentium caterua conflueret: post ista adhuc insuper pseudoepiscopo sibi ab haereticis constituto nauigare audent et ad Petri cathedram adque ad ecclesiam principalem unde unitas sacerdotalis exorta est ab schismaticis et profanis litteras ferre nec cogitare eos esse Romanos quorum fides apostolo praedicante laudata est, ad quos perfidia habere non possit accessum. quae autem causa ueniendi et pseudoepiscopum contra episcopos factum nuntiandi? aut enim placet illis quod fecerunt et in suo scelere perseuerant: aut si displicet et recedunt, sciunt quo reuertantur. nam cum statutum sit ab omnibus nobis et aequum sit pariter ac iustum ut uniuscuiusque causa illic audiatur ubi est crimen admissum, et singulis pastoribus portio gregis sit adscripta quam regat unusquisque et gubernet rationem sui actus Domino redditurus, oportet utique eos quibus praesumus non circumcursare nec episcoporum concordiam cohaerentem sua subdola et fallaci temeritate conlidere, sed agere illic causam suam ubi et accusatores habere et testes sui criminis possint: nisi si paucis desperatis et perditis minor uidetur esse auctoritas [*]( 1 non satis Q ab euangelio] a lege euangelii C 4 dominum C12 exhomologisin Q, ezomologesim P 5 fractum 01, fluctu L 6 nisi foris-constituissent Cv et c. ecclesiam add. P m. 2 in marg. 7 quo CR, cum LPQRv (qum M) dum CR 8 nollentium P confluere V, confrueret M (conflueret Q) post ista] potito C to ex ta corr. 9 pseudoepiscopos ibi Q ab] ad CRM (ab Q) constitutos OIQ 10 ei M (et Q) adque ad] atque CR 11 unitas] gloriosa R ab] a PQv, ad C 12 nec cogitant ex necogitare C 14 pseudoeporum Q contra epo P, om. OR V 16 displicent R 17 quod C 18 aecum R1 Q, cum P, tequ C ac ex at C 19 gregis sit ex gissit corr. L, gressit C 20 gubemate C ratione R, *** rationem Q, nec rationem M 21 reddituros R, redditurus sit C sed sit 8. l. utique et . om. P, itaque CR 24 ubi et] et ut M, « ut Q et om. C possunt C )

episcoporum in Africa constitutorum, qui de illis iam iudicauerunt et eorum conscientiam multis delictorum laqueis uinctam iudicii sui nuper grauitate damnarunt. iam causa eorum cognita est, iam de eis dicta sententia est, nec censurae congruit sacerdotum mobilis adque inconstantis animi leuitate reprehendi, cum Dominus doceat et dicat: sit sermo uester, est est, non non.

Si eorum qui de illis priore anno indicanerunt numerus cum presbyteris et diaconis conputetur, plures tunc adfuerunt iudicio et cognitioni quam sunt idem isti qui cum Fortunato nunc uidentur esse coniuncti. scire enim debes, frater carissime, eum posteaquam pseudoepiscopus ab haereticis factus eat, iam paene ab omnibus esse desertum. namque hi quibus in praeteritum praestigiae obtendebantur et dabantur uerba fallacia quod simul ad ecclesiam regressuri dicerentur, posteaquam uiderunt illic pseudoepiscopum factum, frustratos et deceptos se esse didicerunt et remeant cotidie adque ad ecclesiam pulsant, nobis tamen a quibus ratio Domino reddenda est anxie ponderantibus et sollicite examinantibus qui recipi et admitti ad ecclesiam debeant. quibusdam enim ita aut crimina sua obsistunt aut fratres obstinate et firmiter renituntur ut recipi omnino non possint cum scandalo et periculo plurimorum. neque enim sic putramina quaedam colligenda sunt ut quae integra et sana sunt uulnerentur, nec utilis aut consultus est pastor qui ita morbidas et contactas [*]( 6 Matth. 5, 37. ) [*]( 1 iam de illis Qv 2 uinctam) inQolutam CRV 3 nuper damh naueront CR 4 de is L, om. R censuram Cl 5 nobilis B inconstantis eae constantia C 6 doceat et om. Q 8 iudicauerint LP numeros L* 9 diaconibus CPt) sed nibus inC e. l. afuerunt L iudicio 6t cognitioni om. C 10 idem om. C qui cum] quicumque R 11 eum om. C 12 ab ex ad C iam om. C 13 hii Q, ii Rv, his LP; cf. pag. 678,7 14 praestrigiae LQ, praestigia v dabantur om. CR 16 frustra eos C dicerent Ml (didicerunt SPQ), dixerunt ex dicertmt C 17 remeatur C 18 reddita Q 19 et examinantibus Q 20 fratribus C 21 possunt ClP cum] nisi cum Rv 22 putamina C* 23 collegenda C quae] quam L et sana otn. L uulnerantur Cx 24 utilis] ut illis Q, ullis P contractas ClQ \\ )

oues gregi admiscet ut gregem totum mali cohaerentis adflictatione contaminet. [non attendas ad numerum illorum: melior est enim unus timens Deum quam mille filii impii, sicut locutus est Dominus per prophetam dicens: fili, ne iocunderis in filiis impiis, si multiplicentur tibi, cum non fuerit timor Dei in ipsis.] o si posses, frater carissime, istic interesse nobiscum cum praui isti et peruersi de schismate reuertuntur.: uideres quis mihi labor sit persuadere patientiam fratribus nostris, ut animi dolore sopito recipiendis malis curandisque consentiant. namque ut gaudent et laetantur cum tolerabiles et minus culpabiles redeunt, ita contra fremunt et reluctantur quotiens inemendabiles et proterui et uel adulteriis uel sacrificiis contaminati et post haec adhuc insuper et superbi sic ad ecclesiam remeant, ut bona intus ingenia corrumpant. uix plebi persuadeo, immo extorqueo, ut tales patiantur admitti. et iustior factus est fraternitatis dolor ex eo quod unus adque alius obnitente plebe et contradicente mea tamen facilitate suscepti peiores extiterunt quam prius fuerant nec fidem paenitentiae seruare potuerunt, quia nec cum uera paenitentia uenerant.

De istis nero quid dicam qui nunc ad te cum Felicissimo omnium criminum reo nauigauerunt legati a Fortunato pseudoepiscopo missi, tam falsas ad te litteras adferentes quam est et ipse cuius litteras ferunt falsus, quam est eis peccatorum multiplex [*]( 4 Sir 16, 1. 2. ) [*]( 1 gregis B admiecit P adflictatione LQPBV, afSictione Cv), afirictione coniectura exemplari Gottingensi adscripta 2 contaminem R non attendas... I.6 in ipsis om. CLPQB 6 possis CB isti] istic Q 7 snperuersi Q .8 qui CB 9 recipiantur malis C 11 cnlpabilis Q ita Q* in rae., a M, ia B frement P 12 emendabiles C proterue LI, propterai CB et uelut C < 13 et] corripiuntur C • et superbi om. P 14 plebia C suadeo CB 15 et torqueo B ammitti L, amitti Q iniustior LP 16 * actus C dolos L\' obnitente] optinente Q 17 dicente me Atamen P facultate Q . 18 fidem] fide tam in fictam corr. C. penitentiam Ca 20 quod L felicissimo] faeditate C m ras. 21 rei ex reo C legato Li, legat exp. C ad fortunato C to 8. Z. pseudoepis M (psendoepo Q sed o corr.) 22 missi tam Q m. 2 in ras., sitan M, mittam C ipse ... est om. C 28 adferunt B quaml quae PQR eis] eius Cv )

conscientia, quam execrabilis uita, quam turpis, ut etsi in ecclesia essent, eici tales de ecclesia debuissent ? denique quia conscientiam suam norunt, nec audent uenire aut ad ecclesiae limen accedere, sed foris per prouinciam circumueniendis fratribus et spoliandis pererrant, et omnibus iam satis noti adque undique pro suis facinoribus exclusi, illuc etiam ad uos nauigant. neque enim potest illis frons esse ad nos accedendi aut apud nos consistendi, cum sint acerbissima et grauissima crimina quae eis a fratribus* ingerantur. si iudicium nostrum uoluerint experiri ueniant. denique si qua illis excusatio et defensio potest esse, uideamus quem habeant satisfactionis suae sensum, quem adferant paenitentiae fructum. nec ecclesia istic cuiquam cluditur nec episcopus alicui denegatur. patientia et facilitas et humanitas nostra uenientibus praesto est. opto omnes in ecclesiam regredi, opto uniuersos conmilitones nostros intra Christi castra et Dei patris domicilia concludi. remitto omnia, multa dissimulo studio et uoto colligendae fraternitatis. etiam quae in Deum commissa sunt non pleno iudicio religionis examino. delictis plus quam quod oportet remittendis paene ipse delinquo. amplector prompta et plena dilectione cum paenitentia reuertentes, peccatum suum satisfactione humili et simplici confitentes.

Si qui autem sunt qui putant se ad ecclesiam non precibus sed minis regredi posse aut existimant aditum se sibi non lamentationibus et satisfactionibus sed terroribus facere, pro certo [*]( 1 etai in] et sine B 3 audient PR, nos audent v uenire CLPRV, adire Qv ad] de B ecclesia C 4 climen Ll accedentes 01 sed exp. C 6 pro exper C 7 enim om. LP fons L accedenti aut capud 01 8 acernissimi M (acerbissima Q) et granissima oм. LM (exh. Q) 9 ingeruntur v experiri om. V 10 ueniaent L, uenient C esse] tuisse C 11 adferant corr. in offerant C 12 fluctum L ecclesia stic Z, eclesiastico P, ecclesiastici Q 12 episcopatus Q 13 patientiae et exp. C, in marg. patientiae nostra] sancta CR 14 omnes om. C 15 obmilitones R sed ob in ras. 16 conclude R dissimili L et] ac CR 17 etiam] iam C commissa. Q (commisse M) 18 quam quod] quam CRv 19 dimittendis V p.ene C 1 eras. ipso M (ipse Q) 21 satisfactione] factione C 23 aut] ut isti C sed isti 8. I. se om. PQ\' (exh. Q) ibi M (sibi Q) non] nam C, non precibus B 24 et satisfactionibus om. L certe 01 )

habeant contra tales clusam stare ecclesiam Domini nec castra Christi inuicta et fortia et Domino tuente munita minis cedere. sacerdos Dei euangelium tenens ut Christi praecepta custodiens occidi potest, uinci non potest. suggerit et subministrat nobis exempla uirtutis ac fidei Zacharias antistes Dei: qui cum terreri minis et lapidatione non posset, in templo Dei occisus est damans et identidem dicens quod nos quoque contra haereticos clamamus et dicimus: haec dicit Dominus: dereliquistis uias Domini, et Dominus derelinquet uos. neque enim quia pauci temerarii et inprobi caelestes et salutares uias Domini derelinquunt et sancta non agentes a sancto spiritu . deseruntur, ideo et nos diuinae traditionis inmemores esse debemus ut maiora esse furentium scelera quam sacerdotum iudicia censeamus aut plus existimemus ad inpugnandum posse humana conanima quam quod ad protegendum praeualet diuina tutela.