De Opere et Eleemosynis

Quale munus est, fratres carissimi, cuius editio Deo spectante celebratur. si in gentilium munere grande et gloriosum uidetur proconsules uel imperatores habere praesentes, et apparatus ac sumptus aput munerarios maior est ut possint placere maioribus, quanto inlustrior muneris et maior est gloria Deum et Christum spectatores habere, quanto istic et apparatus uberior et sumptus largior exhibendus est, ubi ad spectaculum conueniunt caelorum uirtutes, conueniunt angeli omnes, ubi munerario non quadriga uel consulatus petitur, sed uita aeterna praestatur, nec captatur inanis et temporarius fauor uulgi, sed perpetuum praemium regni caelestis accipitur. [*]( 4 Tob. 4, 5 sq. ) [*]( 1 illi] ei V placeat F et om. F uestris mandate FWGV, tuis manda v 2 ut] et F 4 fili FWGY, fili dilectissime v fili...1.6 toae add. m Gm. rec. in margine 7 ex ueritate] ueritatem G . 10 fiat WG; cf. test. IIII p. 109 facies ex a facie W m. 2 13 ex hoc ipso ex hoc ipso communia G 14 praemium enim v 15 die G 17 tene- bras FWGV, gehennam v 19 spectanti G 23 inluHtria W 24 sumptu W )

Adque ut pigros et steriles et cupiditate nummaria nihil circa fructum salutis operantes magis pudeat, ut plus conscientiam sordidam dedecoris ac turpitudinis suae rubor caedat, ponat unusquisque ante oculos suos diabolum cum semis suis id est cum populo perditionis ac mortis in medium prosilire, plebem Christi praesente et iudicante ipso comparationis examine prouocare dicentem: (ego pro istis quos mecum uides nec alapas accepi nec flagella sustinui nec crucem pertuli nec sanguinem fudi nec familiam meam pretio passionis et cruoris redemi, sed nec regnum illis caeleste promitto nec ad paradisum restituta immortalitate denuo reuoco: et munera mihi quam pretiosa, quam grandia, quam nimio et longo labore quaesita sumptuosissimis apparatibus conparant rebus suis uel obligatis in muneris comparationem uel uenditis: ac nisi editio honesta successerit, conuiciis ac sibilis eiciuntur et furore populari nonnumquam paene lapidantur. tuos tales munerarios, Christe, demonstra, illos diuites, illos copiosis opibus afluentes, an in ecclesia praesidente et spectante te eiusmodi munus edant obpigneratis uel distractis rebus suis, immo ad caelestes thesauros mutata in melius possessione translatis. in istis muneribus meis caducis adque terrenis nemo pascitur, nemo uestitur, nemo cibi alicuius aut potus solacio sustinetur. cuncta inter furorem edentis et spectantis errorem prodiga et stulta uoluptatum frustrantium uanitate depereunt. illic in pauperibus tuis tu uestiris et pasceris, tu aeternam uitam operantibus polliceris: et uix tui meis perdentibus adaequantur qui a te diuinis mercedibus et praemiis caelestibus honorantur.\' [*]( 1 numeraria G 2 operantes W tes corr. 3 robur F 4 ante oculos suos W 8. I. m. 2 suis semis WG et August. contra duas epiat. Pel. IV, 8,21 5 plebe aliquot codd. August. 6 ipsum W 9 redimi Gl sed om. G 11 mihi W 8.1. m. 2 13 comparatione (h, obligatione W 14 acceserit G 16 lapidentur GI demonstra] add. Manutius (exV?): praeceptis tuis monitos et pro terrenis caelestia recepturos 17 illos G 8. 1. m. 2 affluentes Wv an** G 18 te] ut G oppignoratis v 19 thensauros W2 20 tranlatis G 22 sustentetur G* 23 frustrantium] prostrantium F 25 perdentibus Fx WGV, pereuntibus F2v )

Quid ad haec respondemus, fratres carissimi? sacrilegas sterilitates et quadam tenebrarum nocte coopertas diuitum mentes qua ratione defendimus, qua excusatione purgamus? qui diaboli semis minores sumus, ut Christo pro pretio passionis et sanguinis uicem nec in modicis rependamus. praecepta ille nobis dedit, quid facere seruos eius oporteret instruxit, operantibus praemium pollicitus et supplicium sterilibus comminatus sententiam suam protulit, quid iudicaturus sit ante praedixit. quae potest excusatio esse cessanti, quae defensio sterili? nisi quod non faciente seruo quod praecipitur Dominus faciet quod minatur. qui et dicit: cum uenerit filius hominis in claritate sua et omnes angeli cum eo, tunc sedebit in throno claritatis suae et colligentur ante eum omnes gentes, et segregabit eos ab inuicem quemadmodum pastor segregat oues ab haedis, et statuet oues a dextera sua, haedos autem a sinistra. tunc dicet rex eis qui a dextera sua sunt: uenite benedicti patris mei, percipite regnum quod uobis paratum est ab origine mundi. esuriui enim et dedistis mihi manducare, sitiui et potastis me, hospes fui et abduxistis me, nudus et texistis me, infirmatus sum et uisitastis me, in carcere fui et uenistis ad me. tunc respondebunt ei iusti dicentes: Domine, quando te uidimus esurientem et pauimus, sitientem et potauimus? quando te uidimus hospitem et abduximus, [*]( 11 Matth. 25, 31 sq. ) [*]( 1 fratres dilectissimi V sacrilegas sterilitates FWV, sacrilegas sterelitate G, sacrilega sterilitate v 2 quasdam W 3 qui] qua F 5 modicum F 6 eius] suos v 7 pollicetur G et om. WG comminatur WO sentiam 6?1 8 et ante v 9 potest esse G excusatio... quae om. G 11 dixit G cum uenerit] cf. tm. II30 p. 99, III 1 p. n1 claritate FWGV, maiestate v; item l.13 14 eas V quemammodum W 15 edia G a] ad FWOv 16 dexteram suam FGv ad sxnistram Fv, ad sinistris G dicit F 17 iis v ad dexteram FGfJ suam FG, eius v sunt FWGV, erunt v; post sunt falso repetit G: haedos autem ad sinistris tunc dicet rex eis 18 accipite W regnum ponit post paratum est G est om. W 19 esurii F 20 adduxistis v; item l. 25 21 me om. WG texistis] uestistis G me om. WG infirmus v 22 fui om. G )

Etidcirco, fratres carissimi, quibus metus in Deum pronus est et spreto calcatoque iam mundo ad superna et diuina animus erectus est, fide plena, mente deuota, operatione continua promerendo Domino obsequium praebeamus. demus Christo [*]( 2 inflrmari FW GV, infirmum v aut F, et WG, et msitauimus te aut V carcerem F 3 dicit F G 5 dicit F, dicet et v ad sinistram FGv suntFGV, om. W, eius erant v 9 adduristis v, suscepistis F 10 uestistis] cooperuistis F infirmus et non uisitastis me in carcerem F 11 uenistis adF, uisitastis WGv 17 ambibuntTT1 ignem aeternum F, ambustionem aeternam W Gv 19 maie G1 ac] et W 20 praestare W\' quidquid Fv 21 praestetur v 22 fratris] pauperis V 24 illo ipso G 26 promtus ex pronius F m. 2 28 est ex et W m. 2 29 demus ex debemua W m. 2 )

Cogitemus, fratres dilectissimi, quid sub apostolis fecerit credentium populus, quando inter ipsa primordia maioribus uirtutibus mens uigebat, quando credentium fides nouo adhuc fidei calore feruebat. domicilia tunc et praedia uenundabant et dispensandam pauperibus quantitatem libenter ac largiter apostolis obferebant, terreno patrimonio uendito adque distracto fundos illuc transferentes ubi fructus caperent possessionis aeternae, illic comparantes domos ubi inciperent semper habitare. talis tunc fuit in operationibus cumulus qualis in dilectione consensus, sicut legimus in Actis apostolorum: turba autem eorum qui crediderant anima ac mente una agebant nec fuit inter illos discrimen ullum nec quicquam suum iudicabant ex bonis quae eis erant, sed fuerunt illis omnia communia. hoc est natiuitate spiritali uere Dei filium fieri, hoc est lege caelesti aequitatem Dei patris imitari. quodcumque enim Dei est in nostra usurpatione commune est, nec quisquam a beneficiis eius et muneribus arcetur quominus omne humanum genus bonitate ac largitate diuina aequaliter perfruatur. sic aequaliter dies luminat, sol radiat, imber rigat, uentus adspirat, et dormientibus somnus unus est, et stellarum splendor ac lunae communis est. quo aequalitatis exemplo qui possessor in terris reditus ac fructus suos cum fraternitate partitur, [*]( 5 GaL 6,10. 9. 18 Act. 4, 32. ) [*]( 2 et (ante isaac) om. WG 5 monente G 8 metemus] add. F1: non fatigati 14 atque distracto fnndos W 8. I. m. 2 15 fructus fructus G 21 nindicabant V fuerint G1 22 filios v 23 imitare G1 25 eius et] ac G 27 lnminat FWV, inluminat Gv rigat] irrorat V 28 priwi et om. G 29 est om. G quo] eo G aequitatis Wv 30 in terris W s. I. m. 2, in terris est G* )

Quae illa erit, fratres carissimi, operantium gloria, quam grandis et summa laetitia, cum populum suum Dominus coeperit recensere et meritis adque operibus nostris praemia promissa contribuens pro terrenis caelestia, pro temporalibus sempiterna, pro modicis magna praestare, obferre nos patri cui nos sua sanctificatione restituit, aeternitatem nobis inmortalitatemque largiri ad quam nos sanguinis sui uiuificatione reparauit, reduces ad paradisum denuo facere, regna caelorum fide et ueritate suae pollicitationis aperire. haec haereant firmiter sensibus nostris, haec intellegantur plena fide, haec corde toto diligantur, haec indesinentium operum magnanimitate redimantur. praeclara et diuina res, fratres carissimi, salutaris operatio. solacium grande credentium, securitatis nostrae salubre praesidium, munimentum spei, tutela fidei, medella peccati, res posita in potestate facientis, res et grandis et facilis, sine periculo persecutionis corona pacis, uerum Dei munus et maximum, infirmis necessarium, fortibus gloriosum, quo Christianus adiutus perfert gratiam spiritalem, promeretur Christum iudicem, Deum computat debitorem. ad hanc operum salutarium palmam libenter ac prompte certemus, omnes in agone iustitiae Deo et Christo spectante curramus et qui saeculo et mundo maiores esse iam coepimus cursum nostrum nulla saeculi et mundi cupiditate tardemus. si expeditos, si celeres, si in hoc operis agone currentes dies nos uel redditionis uel persecutionis inuenerit, nusquam Dominus meritis nostris ad praemium deerit, in pace uincentibus coronam candidam pro operibus dabit, in persecutione purpuream pro passione geminabit. [*]( 7 nos patri W 8. I. m. 2 9 que Ws. I. m. 2 sni om. Tf 11 ereant G 14 res est scripsit Routh fratres dilectissimi W operatio] oratio F 16 monumentum G1 res ex re G m. 2 17 facientes W 20 perferet G, perferri F, praefert coni. MoreJlius christi W 23 expectante G I 25 celerins F 26 reditionis V, redditiones G inneniat F numquam F 27 dñiii W 29 geminanit G, geminabit W 8. I. m. 2 CAECILI CTPRIAKT DE OPERE ET KLEMOSYXIS KXPLICIT F. DE OPERE ET ELKMOBHTI6 KIPLICTT W. EXPLICIT DE OPERE ET AELEMO- SIKE G (litterae KT A eratae). )