De Disciplina et Habitu Virginum Liber

Audite itaque uirgines, ut parentem: audite quaeso uos timentem pariter ac monentem: audite utilitatibus et commodis uestris fideliter consulentem. estote tales quales uos Deus artifex fecit, estote tales quales uos manus patris instituit: maneat in uobis [*]( 1 ipse S, ipsam W inlecebra S nonne ad v 2 inuitat S 3 ui- derit SD, uiderintTT; cf. p. 151.5 4 corpuscoliDj 5 nec «c neSm.2 sordida 8 lauatio] lasciuia D 6 mentionem membra S impudicaeD 7 conspicestf conspicieris SI 8 pollues S 9«polluerisD facies theatra D 10 uericundia 8, ueracundia W 11 pudoris S punitur S, caeditur tnalvit Baluzius et contrectanda om. Wl 13 est] es v uerecundia W sis v tales D quaeWD, que S, cuiManwtiuI inuericundiam S proflcit WDv 16 ingemesgit S 17 ac W s. I. m. 2 18 per artes ex peratis Sm.2 19 inserit] infiserit D per om. D 20 uagari S 24 uirginita D 25 itaque me v timentem] docentem v 26 audi W 28 esto talis D patris manus ex ds aris manus Sm. 1 )

facies incorrupta, ceruix pura, forma sincera: non inferantur auribus uulnera, nec brachia includat aut colla de armillis et monilibus catena pretiosa: sint a compedibus aureis pedes liberi, crines nullo colore fucati, oculi conspiciendo Deo digni. celebrentur lauacra cum feminis, quarum in uos pudica lauatio est. nuptiarum festa inproba et conuiuia lasciua uitentur, quorum periculosa contagio est. uince uestem quae uirgo es, uince aurum quae carnem uincis et saeculum. non est eiusdem non posse a maioribus uinci et inparem minoribus inueniri. arta et angusta est uia quae ducit ad uitam, durus et arduus limes qui tendit ad gloriam. per hunc uiae limitem martyres pergunt, eunt uirgines, iusti quique gradiuntur. lata et spatiosa itinera uitate: letales illic inlecebrae et mortiferae uoluptates: illic diabolus blanditur ut fallat, adridet ut noceat, inlicit ut occidat. primus cum centeno martyrum fructus est, secundus sexagenarius uester est. ut aput martyras non est carnis et saeculi cogitatio nec parua et lenis et delicata congressio, sic et in uobis, quarum ad gratiam merces secunda est, sit et uirtus ad tolerantiam proxima. non est ad magna facilis ascensus. quem sudorem perpetimur, quem laborem, dum conamur ascendere colles et uertices montium? quid ut ascendamus ad caelum? si praemium pollicitationis adtendas, minus est quod laboras. inmortalitas perseueranti datur, perpetua uita promittitur, regnum Dominus pollicetur.

Sernate, uirgines, seruate quod esse coepistis. seruate quod eritis. magna uos merces habet, praemium grande uirtutis, munus maximum castitatis. uultis scire quo malo careat et quid boni teneat continentiae uirtus? multiplicabo, inquit mulieri [*]( 28 Gen. 3,16. ) [*]( 3 post praetiosa add. D1: tantum maneat adnr et sola et*inlaesa uirginitas, expunxit m. 2 4 fugati D 5 in uos] om. V, inter nos coni. Pamelius; quas inter nobis coni. Goldhom 6 conuiuia lasciua] temulenta conuiuia V 7 uirgo es] add. v: quae deo semis 8 ninces D 9 arcta v 10 arduus est v 13 illinc inlecebres S mortifere uoluntates 8 14 inlicet S primum V 15 cum centesimo V, enim centenarine Pamelius; cf. Gronou. p. 571 sexaginarius S 16 ut ex et W m. 2 martyres v, martyrem Oxon. cogitatio] ex contagio W m. 2, ex conluctatio Vm.2 17 deligata D 18 ad gratiam om. S mercis D sit] sic 8 20 cum WD 26 habet S, manet WDv )

Deus, tristitias tuas et gemitus tuos, et in tristitia paries filios, et conuersio tua ad uirum tuum et ipse tui dominabitur. uos ab hac sententia liberae estis, uos mulierum tristitias et gemitus non timetis, nullus uobis de partu circa filios metus est: nec maritus dominus, dominus uester et caput Christus est ad instar et uicem masculi, sors uobis et condicio communis est. Domini uox est illa dicentis: filii saeculi huius generant et generantur: qui autem habuerint dignationem saeculi illius et resurrectionis a mortuis, non nubunt neque matrimonium faciunt: neque enim incipiunt mori. aequales enim sunt angelis Dei, cum sint filii resurrectionis. quod futuri sumus, iam uos esse coepistis. uos resurrectionis gloriam in isto saeculo iam tenetis, per saeculum sine saeculi contagione transitis: cum castae perseueratis et uirgines, angelis Dei estis aequales. tantum maneat et duret solida et inlaesa uirginitas et ut coepit fortiter, iugiter perseueret nec monilium aut uestium quaerat ornamenta sed morum. Deum spectet et caelum neque oculos ad sublime porrectos ad carnis et mundi concupiscentiam deprimat, ad terrena deponat.

Prima sententia crescere et multiplicari praecepit, secunda et continentiam suasit. dum adhuc rudis mundus et inanis est, copiam fecunditate generantes propagamur et crescimus ad humani generis augmentum : cum iam refertus est orbis et mundus inlicit, qui capere continentiam possunt spadonum more uiuentes castrantur ad regnum. nec hoc iubet Dominus sed hortatur, nec iugum necessitatis inponit, quando maneat uoluntatis [*]( 7 Luc. 20, 34 sq. ) [*]( 1 in trotitias S, cum tristitia V 3 hanc sententiam S 4 sentristitias 81 de om. D 5 maritns est W v alterum dominus om. S, sed (?) deus V, sed dominus Pamelius 7 dicensD sed nB ex corr. fili SD 8 illine ex hains Sm. 1 habuerit W 10 nubuntur S facient D 11 inci- pient W2 DtJ 12 fili D 13 gloria D 14 trenssitis W 20 deprimat] add. et uel aut v 21 multiplicare S, generare WDtJ; av £ avtaae xal nXrjatrvcoat Oen. 1, 28 deus praecepit D et om. v 22 continentias S dum 8, cum WDv esset v ad copiam fecnnditatis V 23 crescamus W 24 at eum V refectas W 26 hoc om. W )

arbitrium liberum. sed cum habitationes multas aput patrem suum dicat, melioris habitaculi hospitia demonstrat. habitacula ista meliora uos petitis, carnis desideria castrantes maioris gratiae praemium in caelestibus obtinetis. omnes quidem qui ad diuinum munus et patrium baptismi sanctificatione perueniunt hominem illic ueterem gratia lauacri salutaris exponunt et innouati Spiritu sancto a sordibus contagionis antiquae iterata natiuitate purgantur. sed natiuitatis iteratae uobis maior sanctitas et ueritas conpetit, quibus desideria iam carnis et corporis nulla sunt. sola in uobis quae sunt uirtutis et spiritus ad gloriam remanserunt. apostoli uox est quem Dominus uas electionis suae dixit, quem ad promenda mandata caelestia Deus misit. primus homo, inquit, e terrae limo, secundus e caelo: qualis ille e limo, tales et qui de limo, et qualis caelestis, tales et caelestes. quomodo portauimus imaginem eius qui de limo est, portemus et imaginem eius qui de caelo est. hanc imaginem uirginitas portat, portat integritas, sanctitas portat et ueritas, portant disciplinae Dei memores, iustitiam cum religione retinentes, stabiles in fide, humiles in timore, ad omnem tolerantiam fortes, ad sustinendam iniuriam mites, ad faciendam misericordiam faciles, fraterna pace unanimes adque concordes.

Quae uos singula, o bonae uirgines, obsernare, diligere, inplere debetis quae Deo et Christo uacantes ad Dominum, cui uos dicastis, et maiore et meliore parte praeceditis. prouectae annis, [*]( 12 I Cor. 15, 47 sq. ) [*]( 1 habitationis D 2 demonstratis D 3 castrantis SD 4 qui ad S, qo ad W, ad D 5 munus et patrium SWD, lauacrum seripsit BaJueius, munus et patrimoniam v 6 baptismum S 6 laaacri om. D 7 iteratae D 8 sanctitatis D 9 et corporis om. W 12 dms S 13 de terrae D homo de caelo v 14 ille de v talis 81 W 15 talis D 16 sic portemus August. I c. 17 portat om. 8 18 portant om. 8, portet W\', portat DW* disciplinae om. 8 19 tenentes W 20 humilesint D anetinendsa iniariaeAxgust. l. c. 22 oninanimes S 23 singulae ex singula Wm. 2, singulo 8 (o om.) et inplere et dilegere 8 24 deum D 25 dicatis D et (cmte maiore) om. August. praecedetis 8 prouecte S, pruectae W1 )

iunioribus facite magisterium: minores natu, praebete conparibus incitamentum. hortamentis uos mutuis excitate, aemulis de uirtute documentis ad gloriam prouocate. durate fortiter, spiritaliter pergite, peruenite feliciter. tantum mementote tunc nostri, cum incipiet in uobis uirginitas honorari. [*]( 1 minoria D praebete] maioribus ministeritim add. v et Augnst. uul- gata conparibus...1.2 excitate om. Wl, add. in margine Wa 2 de mrtnte 8, de utrisque W, uirtute D 4 tantum] tA W, sed in margint eorr. tantum W\' DB HABITV TIRQINTH SXPUOIT SW, 0Ił. D )