Carmen Apologeticum

Commodianus

Commodianus. Commodiani Carmina. Dombart, Bernhard, editor. Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 15, 1887.

  1. Multi quidem bruti et ignoti, corde sopiti,
  2. Nil sibi proponunt cognoscere; more ferino
  3. Quaerunt, quod rapiant aut quorum sanguine uiuant.
  4. Dummodo laetentur saginati uiuere porci,
    5. [*]( 13 Esai. 57, 15 (LXX) .< )[*](8 pęne fni I Factus erbas M 7 sq. merane, I Paene .. malignus B t domino M; Deo Pl; idem (P2) conicit Domino, quod in ipso codice reperire potuit suffic̃ M 10 reddere I Qui M uaccillanti M 11 tradito .. legis scripsi (loeum obiecti ex uerbo adgressus fui pendentis tenet enuntiatum interrogatiuum quid ibi reacirem; cf. u.89); traditor .. legis M P1 P3; traditorupj .. legis Duebner; traditorem .. legis Lb; traditores .. legis R; tradito .. leges HUgenfeld (Zeitechr. f. w. Th. XV p. 604); tradita .. legis (uel traditas .. leges) Ld; traditos .. legis Huemer; fort. traditûs (= traditiones) .. legis; cf. u. 15 13 uero agneui deum M (cf. u. 636); uero Dominum agnoui Wilh. Meyer; uere cognoui P1 (a. u. I.) Ld; uere Dorainum cognoui JR; F* perplexe indicat nescio quem (Duebnerum ?) legere agnoai, quod est in codice; idem ibi caelis ante Deum inserendum censet; unum, quod recepimus add. Ld 15 melior M2 P1υ; melius M1 nulneris aestus scripsi (cf. sil. Ital. 6, 98 uulneris aestusl Expertis medicare modis; b. Gbl. 17 p. 451; in cod. M syllabus or et us haud raro confundi Pitra (Ps) in uersum 164 (163) recte adnotauit); uulneris auctor MPl; uulneris ictus Duebner, Pitra in praefat. p. XVIII, R; uulnera uictor Ld 17 Nil sibi proponunt P1 (s. u. I.) v; Nihil sibi p̃ponunt M 18 Querunt M sanguine uiuant P3 (coniectura) With. Meyer, Abh. p. 291 (ct. u. 176 Yiuere rapinis in gaudio sanguine fuso); sanguine bibant M; sanguinem bibant P1υ (cf. Cic. Philipp. XI 5, 10 cuius sanguinem non bibere censetis? Saluian. gubern. 7, 39p. 164, 22 Paul.) 19 letentur M; tnr m. 2. in ras. (?) saginati uiuere P1υ (cf. Propert. IV 1, 23 Parua saginati lustrabant compita porei); sanguinati bibere (sic !) M )
    117
  5. Ingerunt ut tumulum ferculum, dum diuitiis plaudent.
  6. f Mutabuntur paupera ueste fastidiis.
  7. Sufficeret illis utique, quod promptius edunt.
  8. Si pinguis est opibus, sibi sit; si Caesari dignus,
  9. Quid sua praeponit fragilis nec respicit ullum?
  10. Communicet immo talis bonitatem in omnes,
  11. Cui Summus diuitias, honores addidit altos.
  12. Nec enim uitupero diuitias datas a Summo,
  13. Sed culpandus erit, qui superextollitur illis.
  14. Suadeo nunc ergo altos sic et\'humiles omnes,
  15. V t legant assidue uel ista uel cetera legis.
    16. [*]( 20 Ingerunt ut tumulum ferculum, dum diuitiis plaudent scripsi (plaudent = gloriantur ? cf. u. 480; de rebus cf. Plaut. Menaechm. 101 sqq.; Petron. 35 sq.; ceterum totus locus desperatissimus est); Ingerunt ut tumulum sepulchrum dũ plaudent diuitir M (P1 falso: dumjplaudens diuiti); Ingerunt ut tumulum se pulchros: dum diuiti plaudent, P1; Inferuntur tumulo sepulchri, dum gaudent diuitiis: R; Ingerant ad tumulum sepulchri, tum diuiti plaudent Ld 21 Mutabunt̃ paupera uoete fastidiis M (P\' falso: paupere ueste et fastidiis); Mutabuntur fastidiis et paupere ueste P1; Mutabuntur et fastidiis et paupere ueste R; Mutabuntque pauperes uestes et fastidientur Ld haec addens: \' Commodianus inuehitur in parasitos, qui exsequias funeris alicuius prosecuti post ad uestitum suum redeunt. 23 Si pinguis est opibus, sibi sit (= sibi habeat diuitias); si Caesari dignus M (post opibus et sit ego interpunxi; de adiectiuo dignus cum datiuo coniuncto cf. Georg. HWp. 2019 s. u. dignus 11, y; Woelfftin. in Bhein. Mus. XXXVII p. 115; quamquam locutio Caesare dignus inuenitur in anthol. Lat. 780, 29 B.); Si pinguia est opibus, cibus sit si Caesari dignus. P1; idem tamen postea (PS) ueram codicis lectionem Caesari \'typorum sphalma\'(!) et Caesare scribendum esse putat; Si pinguis est opibus, siue sit is Caesare dignus, Lb; Si pinguis est opibus, cibus si Caesare dignus, R; Siquis est opibus sibi uisus Caesare dignus Ld; idem in Instruetionum editionis praefatione p. IX Huemerum secutus haec proponit: Si pinguis opibus sibi sit, si Caesare dignus 24 praeponit P\'v; preponunt M fragili (= inopi) P Lb nec in M primo omiss. m. 1. s. 1. scripsit ullum MP1 Ld; illum Lb (idem sic quoque legi posse arbitrabatur: praeponunt, fragilis nec respicit ullum); urnam R 26 Summus Ριυ; summa M; summam Lb diuitias MP1υ; dedit iam Lb Altus Lb 29 ergo altos sic M; ego altos sic P1 (s. u. I.) v; ego sic altos Lb )
    118
  16. Aspic(it)e, quoniam breuis est nobis credita uita;
  17. Discite, quapropter moriamur nati, prudentes!
  18. Quid hebetes morimur, quid profuit lucem uidisse?
  19. Si nihil inquiras, hoc est beluarum adesse.
  20. Certe Deus summus hominem praeposuit aruis,
  21. Non feram nec pecudem. Cur nos similemus ad illas? .
  22. Omnipotens uoluit hominem sibi praebere laudes;
  23. Idcirco futura docuit nos ipse diuinos.
  24. Quae ut crederemus, non tantum uerbo sonauit,
  25. Sed et demonstrauit fortia Pharaone decepto.
  26. Non solum hoc fecit: et Noe sub tempora quoque
  27. Ostendit, quae poterat, quoniam Deum nemo quaerebat.
  28. Mitior exinde paulatim coepit adesse
  29. Diluuio facto, quo posset terra repleri.
  30. Iam paene medietas annorum sex milibus ibat,
  31. Et nemo scibat Dominum, passimque uiuentes.
  32. Sed Deus, ut uidit hominum nimis [ut] pectora clausa,