Conlationes Patrum (Collationibus)

quod enim per uoracitatis ingluuiem concretum fuerat in medullis, necesse est ut per pruritum, certe per ignorantiam quamuis magno ieiunio tabefacti corporis egeratur. quamobrem non solum lantioribus epulis abstinendum, sed etiam a uilioribus cibis aequali est continentia temperandum : immo ipsius etiam panis et aquae satietas est cauenda, ut possit diu in nobis adquisita corporis puritas permanere atque imitari quodammodo intemeratam spiritus castitatem, licet nos necesse sit confiteri interdum etiam absque ulla mentis industria uel per temperiem corporum uel per aetatis maturitatem quosdam rarius sordidari uel certe fluxus istius egestione non pollui.

sed alterius meriti est qui pacem inerti felicitate consequitur, alterius qui triumphum gloriosis uirtutibus promeretur: huius enim potentia uitiorum omnium debellatrii digna miraculo est, illum, quem boni necessitas in sua tuetur ignauia, dignum magis dixerim miseratione quam laude.

secunda inpnri illius profluuii causa est, si mens spiritalibus studiis atque exercitiis uacuata nec disciplinis interioris hominis instituta quendam sibi segnitiae situm per consuetudinem continui torporis obduxerit, aut cum sordidarum cogitationum minutias non cauendo ita illam cordis sublimissimam puritatem segniter concupiscit, ut omnem perfectionis et castimoniae summam in sola credat exterioris hominis castigatione consistere. cuius erroris atque socordiae uitio consequenter eueniet, ut non solum multimoda cogitationum peruagatio inuerecunde atque procaciter secretum mentis inrumpat, sed etiam pristinarum omnium passionum intra eam semina perseuerent.

quae [*](3 uel certe B* aut certe Z2v cf. I, 12 6 etiam ipeius 0 8 adque B interematam F 10 abque F propter temperiem BF 13 inherti BF 16 boni necessitas] facnltaa boni O2 βvdignum] censendum βv (Z in marg. m. 2: ał c̃secutũ) 17 miseratione] secnritatem 0 securitate v laudem K2Z 18 proflni in causa B1F1 20 segnitiae K*Zr: signitiae K1 segnitiem BlF\'0 seguitiei B2F2c 22 snblimissam B1 signiter K1 24 credat] quadam 0 25 adque socordiae ex ad qaaeso cordiae F 28 eum p)

tertia causa est, cum per ordinatam quidem atque sollicitam continentiae disciplinam contritione cordis et corporis perpetuam castimoniae puritatem optamus adquirere, sed nos utilitati carnis ac spiritus egregie consulentes fraudulentissimi hostis ita inpugnat inuidia, ut, dum deicere fiduciam conscientiae nostrae nosque uelut reatu aliquo humiliare conatur, illis praecipue diebus, quibus maiore integritatis merito desideramus diuino placere conspectui, absque ullo quidem carnis pruritu mentisue consensu nec per inlusionem phantasmatis alicuius, sed tamen simplici fluxus illius egestione nos polluat, ut a sacrosancta conmunione deterreat: licet in quosdam incipientium et quorum corpora necdum longa ieiuniorum castigatione tenuata sunt ob hoc diabolica factione haec euenire credatur inlusio, ut, cum eos intentioribus ieiuniis studere cognouerit, omnes eorum conatus hac arte subuertat, ut, dum se non solum nihil ad puritatem corporis districtiore ieiunio profecisse, uerum etiam grauius sentiunt fuisse pulsatos, magistram incorruptionis ac puritatis altricem abstinentiae.

districtionom tamquam aemulam perhorrescant. quapropter [*]( 1 aditis codd. delitiscnnt BFOK1Z quae quamuis B\' ieiunium K1 2 fantasm. codel. 8 quibus] quarum KZl 5 humores B2β humore 0 7 saltem FO 9 coercendi βv . 10 luxoriae Z 19 conseneum OK1 fantasm. codd. 21 polluat Z: polluit rell. v 22 corum 0 23 ab F 26 destrictiore BłFO 27 proficisse FKJZ 28 uictricem 0 29 deatrictionem BF perorrescant B10 )

nam cum nobis esca ac potus uel minus uel tardius uel neglegentius ministratur, si gulae dominatione deprimimur, consequens est ut etiam iracundiae stimulis incitemur. et rursus uoluptuosis saporibus demulceri absque filargyriae peste non possumus, per cuius superfluos adparatus magnis luxuria gaudet inpendiis. filargyria uero, cenodoxia atque superbia et omnium multitudo uitiorum indiuidua societate iunguntur, atque ita unumquodque uitium, si uigere in nobis uel solum coeperit, etiam ceteris subgerit incrementa.

GERMANVS: Dispensatione dei credimus hanc quaestionem in medium fuisse prolatam, ut illud, quod uerecundia interrogandi fiduciam cohibente numquam potuimus edoceri, nunc oportunitate conlationis causaeque ipsius ordine prouocati sciscitari fiducialiter audeamus. si igitur eo tempore, quo accedi oportet ad sacrosancta mysteria, senserimus nos somnii inlusione pollutos, praesumenda est an uitanda illa salutaris escae sacrosancta perceptio?

THEONAS : Omni quidem industria, quantum in nobis est, [*](2 occupent BF01 5 duplicata BF 6 grastimargia F castrimargia B\'KI 7 honerosa BO 9 adque B 11 negligentius Fβ 12 guilae Fl0 deprimemur F depraemimur K1 14 filargiriae BO pilargiriae F 15 apparatos Bl lnzoria B*Z luxurię 0 fllargiriae B fllargiria F filargirie 0 filargyriae K1 16 oenodoxiae atque superbiae B\' 17 adque B 19 subgerit 0: suggerit rdl. 21 medio (J 24 quone Bl 25 misteria 0 . somni BO)

ueram si hostis ille nequissimus, ut nobis caelestis remedii subtrahat medicinam, custodiae sopitae mentis inluserit, ita dumtaxat, ut nullo reprehensibili interueniente pruritu, nullo oblectationis contaminetur adsensu, sed egestionem aliquam pro natora per necessitatem conpulsam aut certe inpugnatione diaboli absque sensu uoluptatis elicitam ad inpedimentum nostrae sanctificationis obtenderit, possumus et debemus ad gratiam salutaris cibi confidenter accedere. sin uero nostro uitio haec fuerit egesta concretio, conuenientes conscientiam nostram illud apostolicum formidemus: qui manducauerit panem et biberit calicem domini indigne, reus erit corporis et sanguinis domini. probet autem se ipsum homo, et sic manducet de pane illo et de calice bibat.

qui enim manduoat et bibit panem et calicem domini indigne, iudioium sibi manducat et bibit non discernens corpus, id est nequaquam illum caelestem cibum a communium escarum uilitate secernens nec talem esse diiudicans, quem non nisi pura liceat mente uel carne praesumere. denique infert: ideo inter nos multi infirmi et inbecilli, et dormiunt multi, spiritalem scilicet infirmitatem ac mortem ex hac principaliter dicens praesumptione generari. multi enim, qui eum inlicita [*](16 I Cor. 11, 27-29 25 1. c. 30 ) [*]( 7 in nobis 0 8 custodiae BlFl: custodia B2F2 custodiam 0 βν: at cf. cap. 10, 1 et XXIII, 6, 1 10 aliquam .. 11 conpulsam] aut naturali necessitate profusam (propulsam v) βν cf. cap. 6, 4 et 5. XII, 8, 2 14 haec om. BF 15 gesta F 16 paneof om. B 18 autem BF: primum 0 autem primum βν ipse OP 19 ut sic B\' 20 panem... 21 domini om. βν 22 corpua BF§: corpus dlli Ov 26 inbeccilli B im(in-)bicilli K1Z spiritales... inlfrmitates Οβν 27 mortes Οβν specialiter O2βν)

deinde sequitur: quodsi nosmet ipsos iudicaremus, non utique iudicaremur: hoc est si nosmet ipsos perceptione sacramentorum, quotienscumque peccati uulnere praeuenimur, iudicaremus indignos, inpenderemus utique studium, ut per paenitudinis emendationem ad eam digne possemus accedere, et non tamquam indigni seuerissimis infirmitatum flagris castigaremur a domino, ut uel sic conpuncti ad remedia nostrorum uulnerum reourramus, ne digni praesentis saeculi breuissima correptione non habiti in futuro simul cum huius mundi peccatoribus condemnemur.

quod etiam in Leuitico euidenti denuntiatione praecipitur: omnis mundus manducabit carnes, et anima quaecumque comederit de carnibus sacrificii salutaris quod est domini, in qua est inmunditia, peribit coram domino. in Deuteronomio quoque a spiritalibus castris inmundus similiter mystice segregatur: si quis, inquit, inter nos homo, qui nocturno pollutus sit somnio, egredietur extra castra, et non reuertetur, priusquam ad uesperam abluetur aqua: et post solis occasum regredietur in castra.

Verum ut manifestius adprobetur, quod etiam inimici factione nonnumquam haec eliciatur inpuritas: nouimus fratrem, qui cum castimoniam cordis et corporis summa circumspectione atque humilitate promeritam iugiter possideret ac nequaquam nocturnis ludificationibus temptaretur, quotienscumque [*]( 4 1. c. 31 14 Lev. 7, 19-20 (LXX) 19 Deut. 23,10—11 ) [*]( 1 inbeccilli B imbicilli K\'Z 2 langoribus 0 et] sed 0 4 diiudicaremus B2ν et Vulgata 5 neutique 0 7 penderemus B\' 8 eam (scil. perceptionem) BFI: ea F2Οβν 9 possimas Οβ 10 fragris Fl castigamur F 11 recnrramur B\' 15 maodacanit BK1 17 in quo β 18 ab 0 19 mistice FO quis BFO: fuerit βν inquid BFOKlZ 21 foria extra 0 22 abluetur (λούσεται) β: lauetur BFO et Vulgata 28 quotiensque β )

sed cum primam cawam morbi hnins spiritalium medicorum doctrina discuteret, quae solet ex abundanti ciborum praesumptione descendere, eamque memorato fratri deprehenderent non inesse, atque hanc inlasionem nequaquam uitio saturitatis constaret emergere, eo quod nec fratris nota districtio nec sollemnium dierum quibus illa pollutio contingebat specialis exceptio hoc illos pateretur opinari, ad secundam huius ualitudinis causam ilico transtulerunt inquisitionis indaginem, discutientes ne animae forsitan culpa caro exhausta ieiunio inpuris inlusionibus urgueretur, quibus etiam districtissimi uiri, cum paululum elati de sui corporis fuerint puritate, per superbiae uitium polluuntur, quod scilicet donum praecipuum dei, id est corporis castitatem, humanis se uirtutibus obtinuisse crediderunt.

interrogatus igitur utrum de industria sua ita se capacem huius crederet esse uirtutis, ut ope diurni non egeret auxilii, summa hunc impium ille sensum execratione detestans cum se humiliter adstruxisset ne ceteris quidem diebus corporis puritatem retinere potuisse, nisi diuina in omnibus gratia fuisset adiutus, illi confestim ad causam tertiam recurrentes occultas diabolicae factionis insidias peruiderunt, probantesque nec animae culpam esse nec carnis sacrosanctis eum epulis debere misceri confidentissime censuerunt, ne [*]( 4 inpngnationis §c 6 primum BF 7 discurreret 0 habundanti B 9 adque B\' 11 destrictio BlO distr. necl districtione βc 12 secundam] solam BFO 13 ualetudinis B1 FO 14 indagem β exausta BlFO 15 urguebatur K1 destrict. B\'F\'0 16 panlolum β 17 uitio Kl 18 airibus βν: at cf. contra Nestor. I, 1, 1 cassatis uirtutibus de Hercule frustra aducrtus hydram pugnante 19 abstinuisse F crediderunt BFO: crediderint βν de industria sua ita se (se om. 0) BFO: iadastriam suam ita βν cf. VIIII, 7, 2 21 summam BtF\' ille om. βν exsecr. β 22 detestant K abstrazisset BF1 O nec 0 )

quo facto ita omnis diabolicae factionis scena detecta. est, ut mox uirtute dominici corporis protegente illa praeteritae inlusionis consuetudo cessaret. in quo inimici dolus euidenter apparuit et exposita. est . pariter ac probata sententia seniorum, quae plerumque hunc inpurissimum fluxum non carnis nec animae uitio, sed aduersarii factiosa docuit ludificatione conpelli. ut ergo fallax imaginatio somniorum, inlectrix egestionis inpurae, uel in perpetuum uel certe, ut secundum humiliorem siue communem dixerim statum, certis mensibus ignoretur, post illam fidem, qua de dei specialiter gratia puritatis donum iugiter sperare nos conuenit, escae potusque est nimietas castiganda.

horum namque redundantia istiusmodi umores propensius gigni necesse est, et quoniam concreti non possunt non egeri atque ab ipsius naturae lege propelli, sub occasione cuiuscumque pruritus atque inlusionis emergunt. escarum uero satietate subtracta consequens est illas quoque inmundas egestiones tardius generari. et ita fit, ut quemadmodum fluxus earum, ita etiam inlusio dormientes uel rarius uel subtilius inquietet, quia non tam egestio ex imaginatione quam imaginatio ex egestionis nimietate descendit.

quapropter si uolumus ab inlusionum istarum inlecebris liberari, omni uirtute nobis est enitendum, primum ut fornicationis passione deuicta iuxta beatum apostolum non regnet peccatum in nostro mortali corpore, ad oboediendum concupiscentiis eius, secundo quoque ut ipso inlecebroso corporis motu sedato penitus ac sopito [*]( 27 Rom. 6, 12 ) [*]( 1 hanc Kl uersnti BF 3 possit β medicinam OK1 5 domini β 10 propelli βν: cf. cap. 5, 2 14 quia 0 16 humores B2Οβ 17 et 0: qui βν om. BF congregati BF adque B 18 prope illi F cuiusque β 23 tam ... quam BF: tam... sed 0 solum... sed w egestiones K1 28 ut ipso quoque βν )