Conlationes Patrum (Collationibus)

in qua nobis castimoniae puritate fundatis peccatum non dominabitur. non enim sumus sub lege, quae dum licita nuptiarum iura commendat, etiam illum cuius ministerio opus inlicitae fornicationis expletur in nostris medullis nutrit ac reseruat ardorem, sed subgratia, quae dum incorruptionem uirginitatis insinuat, etiam istum innoxium ac simplicem corporis motum et ipsius quoque liciti coitus interimit uoluptatem. atque ita cunctis inparissimae conluuionis umoribus arefactis egregii ac laudabiles eunuchi qui per Esaiam praedicantur effecti merebimur illam quae promittitur eis beatitudinem possidere: haec enim ait dominus eunuchis: qui custodierint sabbata mea, et elegerint quae uolui, et tenuerint foedus meum: dabo eis in domo mea, et in muris meis locum, et nomen Melius quam filiis et filiabus: nomen sempiternum dabo eis, quod non peribit.

qui sunt isti filii et filiae, quibus m tantum isti praeferuntur eunuchi, ut etiam locum ac nomen melius accepturi esse dicantur, nisi illi sancti, qui sub ueteri testamento in coniugiorum copula permanentes per obseruantiam mandatorum in adoptionem filiorum dei non inmerito peruenerunt? quod etiam nomen est illud, quod eis uelut praecipuum quiddam uice remunerationis summae promittitur, [*]( 1 1. c. 13 4 1. c. 6 1. c. 8 1. c. 14 12 1. c. 18 Esai. 56, 4-6. ) [*]( 7 libidini Ųc 8 peccatum in npbis iam (iam om. 0\') non Οβν 11 nutret F 14 interemit Fl uoluntatem Op 15 adque B humoribus B\'FOŲ 16 esayam 0 17 merebitur Kl 20 dabo eis eras. in B 25 uetere β1 28 nelad B 29 quoddam OK1 )

quique pro hac cordis et corporis puritate etiam illa praecipua ac singulari beatitudine perfruentur, ut illud iugiter canticum canant, quod nemo alius sanctorum canere potest nisi isti soli, qui sequuntur agnum. quocumque uadit: uirgines enim sunt et cum mulieribus. se non coinquinauerunt. proinde si ad hanc sublimissimam uirginum gloriam uolumus peruenire, omni uirtute incorruptionem mentis ac spiritus excolamus, ne in illarum insipientium uirginum numero conlabamur, quibus idcirco non fuit reputata uirginitas, quia conmixtione carnali inmunes sese tantummodo seruauerunt et ob hoc uirgines quidem, sed fatuae nuncupantur, quia deficiente in uasis earum oleo puritatis internae claritas ac splendor corporalis uirginitatis extinguitur.

interioris enim fotu ac pabulo puritatis subministrari necesse est etiam exteriori homini castitatem eamque iugiter ad perseuerantiam perpetuae incorruptionis animari. et ideo fatuae licet uirgines gloriosum sponsi thalamum cum illis prudentibus non merentur intrare, quae integrum spiritum suum et animam et corpus sine querella in die domini nostri Iesu Christi conseruauerunt. illi namque sunt ueri atque incorrupti uirgines Christi, illi admirabiles atque egregii [*]( 2 Esai. 65, 15—16 5 Esai. 62, 2 11 Apoc. 14, 4 15 cf. Mt. 25 25 cf. I Thess. 5, 23 ) [*]( \'1 dicemur BF dicimus 0 dicuntur r 2 etiam] etiam et 0 et β profeta F 3 inquid BFJDZ uocauit B1F1 uocaui F* 4 beuedicitur BlF 5 iurauit B1F dflo 0 6 inquid B Fβ1 7 nominabit 0: nominauit rell. v 8 puritatem F\'0 perfruuntur B 9 cantent 0 10 secuntur BOK.Z 12 quoin- quin. B\'0 sublimissam B1 16 fuit BFOr: sit § eet c 17 se B1OZ2 18 eorum B§r 23 licet BFO- illae §v 25 querela F2Z diem K 26 adque B\' ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 40 )

Tanta autem cor nostrum humilitatis debemus uallare custodia, ut hanc definitionem perpetua sensuum stabilitate teneamus, nequaquam nos posse ad tantum purificationis meritum peruenire, ut lieet haec quae supra dixi per gratiam dei omnia fecerimus, indignos nos tamen communione corporis sacri esse credamus:

primam quia caelestis illius maonae tanta maiestas est, ut nemo hac lutea carne circumdatus pro suo merito eius ednliam et non ex gratuita domini largitate percipiat, deinde quia nullus ita circumspectus in huius mundi potest esse conflictu, ut eam saltim rara uel leuia peccatorum tela non feriant, quia inpossibile est ut non aut ignorantia, ant neglegentia, aut per obreptionem, aut per cogitationem, aut per necessitatem, ant per obliuionem, aut somno peccetur. nam etsi tam praeclarum quis uirtutum culmen ascenderit, ut apostolicum illud non iactanter exclamet: mihi autem pro minimo est ut a uobis diiudicer aut ab humano die: sed neque memet ipsum diiudico: nihil enim mihi conscius sum, tamen sciat se sine peccato esse non posse.

neque enim trustra idem doctor adiunxit: sed non in hoc iustificatus sum, id est non si ego iustum me esse credidero, ueram confestim iustitiae gloriam possidebo, uel quia me conscientia mea nullius peccati reprehensione [*]( 21 I Cor. 4, 3-4 25 1. c. 4 ) [*](1 et] sed βν non om. BFO 3 nimiam B 4 ertenuauerunt O2βν 8 difinit. Z perpetnae Bl ■ 11 dignoe Z* 12 esse sacri F 16 saltem FO 18 neglig. FZ post neglegentia add- O2βν: ant uanitate sat obreptione aat cogitatione aut necessitate ant obliuione peccetur βν: cf. XI, 9, 6 XX, 12, 2 19 per ante oblioionem om. FO 20 tam Bl: adotam rtll. 22 indicer 0 homano B\' 23 indico 0 24 sum] suum F stne] absque βν 27 possedebo K1 )

GERMANVS: Supra dictum est non nisi sanctos caelestium sacramentorum debere esse participes, nunc adicitur inpossibile. esse homini ut inmunis sit penitus a delicto. si*nullus ergo liber a noxa, nullus sanctus: si nullus sanctus, consequens est ut homo cui sanctitas deest mysteriorum Christi particeps esse non possit, regnum etiam caelorum sperare non debeat, quod solis sanctis dominus pollicetur.

THEONAS: Multos quidem esse sanctos ac iustos negare non possumus, sed inter sanctum et inmaculatum multa distantia est. aliud est enim esse quempiam sanctum, id est diuino cultui consecratum: hoc enim nomen non solum hominibus, sed etiam locis et uasibus templi atque lebetibus scriptura adtestante conmune est.

aliud est autem esse absque peccato, quod unius domini nostri Iesu Christi singulariter conuenit maiestati, de quo etiam apostolus uelut praecipuum quid ac speciale pronuntiat dicens: qui peccatum non fecit. satis enim uilem atque indignam eius praeconiis laudem quasi inconparabile ac diuinum ei aliquid adsignauit, si etiam nos inlibatam ab omni peccato exigere possumus uitam. rursum apostolus ad Hebraeos: non enim habemus, inquit, pontificem qui non possit conpati infirmi tatibus nostris, [*](4 1. c. 22 I Pet. 2, 22 26 Hebr. 4, 16 ) [*](2 etiam om. βν 8 adque Bl 4 ait om. Οβc me] me. inquid β(c) iudicat 0 6 ueram βν proferetur Οβν 8 •dicitnr (i eras.) Fet B* 9 delecto K1 10 noxia Bl noza nullaa ett (est om. 0) sanctus et conseqaens est Οβν cf. XXIII, 17, 5 11 mist. a 18 uasibus B: uasculis reil. v leuitibus B1FO lebetis β scribtura K1 . 21 hac K1 23 adque B 25 inlabatam K* rursus Z1ν 26 hebreos BF, ebreos 0 inquid BFOK1Z ) [*]( 40. )

si igitur terrenae humilitatis nostrae cam illo excelso diuinoque pontifice haec potest esse communio, ut etiam nos absque ulla peccati offensione temptemur. cur in illo hoc apostolus uelut; unicum ac singulare suspiciens tanta eius meritum ab uniuersis hominibus diaisione discreuit ? hac ergo sola ab omnibus nobis exceptione distinguitur, quia nos non absque peccato, illum sine peccato constat fuisse temptatum.

quia etenim hominam, quamuis fortis atqae bellator sit, hostilibus tamen telis plerumque non pateat, quis uelut inpenetrabili carne circumdatus tantis proeliorum periculis sine periculo misceatur ? ille autem solus speciosus forma prae filiis hominum condicionem mortis humanae cum uniuersa carnis fragilitate suscipiens nullius umquam est sordis maculatus adtactu.

Temptatus est enim secundum similitudinem nostram gastrimargiae primum uitio, ut ei callidus ille serpens eo ordine, quo Adam ante sedulerat, esurienti escae desiderio conaretur inludere, si filius inquiens, dei es, dic ut lapides isti panes fiant. sed nullum recipiens ex hac temptatione peccatum, cum ei facultas indubitata subpeteret, respuit cibum quem deceptionum artifex ingerebat, dicens: non. in pane solo uiuit homo, sed in omni uerbo quod procedit de ore dei.

temptatus est etiam cenodoxia secundum similitudihem nostram, cum ei diceretur: sifilius dei es, mitte te deorsum. sed subdola diaboli suggestione non captus est et uanissimum seductorem etiam scripturarum obiectione confutans non temptabis, inquit, dominum deum tuum. [*]( 12 Ps. 44, 3 19 Mt. 4, 3 22 1. c. 4 25 1. c. 6 28 1. c. 7. Deut. 6, 16 ) [*]( 2 igitar] ig. etiam Οβν 5 qunr BFO uelud B 6 suspiciens O1K2.Z: soscipiens BFO2K1r uniuersis om. βc 7 haec OKl nobis om. 0\' 8 qui B 9 adque B 11 uelud B praeliorum B 13 condit. Ββ 17 castrimargiae B et ut ei BFO 18 esurientem BFO esuriente Kl 21 subpeteret 0: supp. rell- 22 deceptionis βν 23. solo pane BF 25 dictum est βν 26 diaboli B suggessione 0 28 inquid BFOZ )

his autem testimoniis edocemur, ut fraudulentis suggestionibus inimici nos quoque similiter memoria scripturarum debeamus obsistere. rursum temptatus est superbia secundum similitudinem nostram, ut idem insidiarum artifex regnum, quod oblatum ab ipso ante respuerat, per homines ei moliretur ingerere. sed absque peccato insidias temptantis inrisit: cum enim cognouisset Iesus quod uenturi essent. ut raperent eum et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus.

temptatus est secundum similitudinem nostram, cum uerberatus flagris, cum alapis caesus, cum sputamentorum horrore respersus est, cum ad extremum pertulit ornois exquisita supplicia. sed nullis non dicam umquam contumeliis, uerum ne suppliciis quidem ad tumorem uel leuissimae indignationis inpulsus est, qui in patibulo constitutus misericorditer proclamauit: pater, ignosce eis: non enim sciunt quid faciunt.

Quemadmodum uero et illud accipietur, quod eum apostolus in similitudine carnis. peccati uenisse commemorat, si etiam nos nullius peccati labe pollutam habere possumus carnem? nam et hoc de illo, qui solus est absque peccato, tamquam singulare memoratur: misit deus filium suum in similitudine carnis peccati, quia ueram atque [*]( 4 Mt. 4, 10 12 Ioh. 6, 15 21 Lnc. 23, 34 26 Rom. 8, 3. ) [*]( 2 diabulo BF 3 adque B uanitas BFO: nequitia §v 4 retro otn. B2Οβ et Vulg. 5 est BFK: est enim OZx et Vulg. 7 fraudolentis soggestionebus Z auggessionibnB 0 8 subsiatere K Z1 resistere Zx 10 ab ipso oblatum βν 15 fragris F* 16 alapis BFO: palmis *βν sputam̃torum B1: sputorum rell. ν 18 umquam non dicam βν 20 quia Ofiv 22 accipitur 0 28 apoetolos F\' Bimilitudinem BFO 24 nutla βν laue F 27 similitudinem 0 adque B1. )

similitudo eDim non ad carnis ueritatem secundum pranum quorundam haereticorum sensum, sed ad peccati est imaginem referenda. erat enim in ipso uera quidem caro, sed absque peccato, similis scilicet peccatrici. illud siquidem ad humanae substantiae pertinet ueritatem, hoc uero ad uitia refertur et mores.

habebat similitudinem carnis peccati, cum uelut homo ignarus ac pro cibo sollicitus percontaretur: quot panes habetis? sed sient peccato nequaquam caro illius, ita nec anima ignorantiae subiacebat. denique statim euangelista subiungit: hoc autem dicebat Iesus temptans eos: ipse autem sciebat quid esset facturus. habebat carnem similem peccatrici, cum uelut sitiens a Samaritana muliere posceret potum. sed non erat peccati sorde polluta, quia e contrario mulier prouocata est petere aquam uiuam, quae illam numquam sitire permitteret, sed fieret in ea fons aquae salientis in uitam aeternam.