Conlationes Patrum (Collationibus)

Delector quidem o filii, pia uestrorum munerum largitate, et deuotionem huius oblationis, cuius dispensatio mihi credita est, gratanter amplector, quia fideliter primitias uestras ac decimas indigentum usibus profuturas uelut sacrificium domino bonae suauitatis offertis, harum scilicet oblatione plenitudinem quoque fructuum uniuersaeque substantiae uestrae, ex qua [*]( 19 cf. I Cor. 9, 11 ) [*]( 2 adaliscensB1K1 adoliscens B\'Z adolesc. K* ammodum B F 4 relegiosa X1 Z soliditate 0 5 adalisc. BKlZ adolesc. K2 6 nnbt. 0 crediderant Kl quum 0 7 quum 0 8 mirae om. 0βv 9 praesedebat K1 10 prohibetur BF his BF1O 13 quum 0 14 relegiosa K1 15 donaria BF: munera 0βv cf. XX, 8, 6 16 frugwim K 18 et om. F 20 adortationis BO 23 deuotione BF 24 qui 0 26 offeritiB 0 )

Decimae siquidem praecepto domini usibus Leuitarum, oblationes uero ac primitiae erant sacerdotibus consecratae. sed primitiarum hic erat modus, ut quinquagensima pars uel frugum uel animalium templi et sacerdotum ministerio praeberetur: quem modum tepidiores quique infideliter minuentes, religiosiores uero etiam cumulantes, illi ex sexagensima,* hi autem ex quadragensima fructuum suorum parte pendebant. iusti enim, quibus lex non est posita, sic probantur non esse sub lege, ut iustitias legis non solum implere, uerum etiam superare contendant sitque deuotio eorum legali maior imperio, quae obseruantiam cumulans praeceptorum uoluntaria addat ad debita.

Ita namque Abraham futurae legis praecepta legimus supergressum, cum superatis quattuor regibus de spoliis Sodomorum, quae sibi uelut uictori non inmerito debebantur, et quidem rege ipso cuius spolia reduxerat suppliciter offerente, [*](8 Prov. 3, 9-10 (LXX) 11 cf. Num. 18, 26. 5, 9-10 18 cf. I Tim. 1, 9 ) [*](1 delibatis BxF dilibastis K1 benedicenda FKr 8 comu- 1 operibus m. 2 landos B\' deum ac 4 laboribus B operibus F 5 abnndantiae (πλησμονης σιτυ) B1: habundantia B2F abundantia Oβ 6 et uino BF: uino autem Οβυ torcolaria K2Z1 7 exesequontes B ezequentee FO 8 transcredientes F 10 non otn. 0 13 quinquageeima BFOK 14 et BF: vel βv om. 0 15 quemadmodum B2F1 tepediores Bl F 16 releg. K1 sezagee. BFOK* hii BFOp1 17 quadrages. BFOK1 21 nolnntariae BF 22 ad om. 0 28 namque et 0βv 24 quum 0 26 retulerat Οβv)

ex omnibus quae tna sunt sic Dauid praeeepta legis eognoedmus supergressum, qui praecipiente Moyse, ut inimicis talio redderetur, non solum hoc non fecit, uerum etiam dilectione conplexus est persequentes et pro his domino pie supplicans etiam lugubriter fleuit et ultus est interfectos. ita Heliam quoque et Hieremiam probamus non fuisse sub lege, qui cum licito uti coniugio absque reprehensione potuerint, uirgines tamen perseuerare maluerunt. sic Helisaeom ae reliquos eiusdem propositi uiros Moysaica legimus superasse mandata, de quibus apostolus ita dicit: circumierunt in melotis (t in pellibus caprinis angustiati, adflict, egentes, quibus dignus non erat mundus, in solitudinibus errantes et montibus et speluncis et in cauernis terrae.

quid de filiis Ionadab filii Sechab dicam, quos Hieremiae prophetae offerenti ex praecepto domini uinum ita legimus respondisse: non bibimus uinum: quia. Ionadab filius Rechab, pater noster, praecepit nobis, dicens: non bibetis uinum uos, et filii uestri usque in sempiternum: et domum non aedificabitis, et sementem non seretis, et uineas non plantabitis, nec habebitis: sed in tabernaculis [*](2 Gen. 14, 22—28 (LXX) 6 cf. Er. 21, 24 8 of. I Reg. 24. n Beg. 1 14 Hebr. 11, 37-88 20 Hierem. 35, 6-7 ) [*]( 2 deum Οβv 4 subtemmis FI\': sabtegminis BF*0 callige F1 cal∗ce(i ercu.) 0 6 moee BlF 9 lncnbriter Z interfectos B1 eliam 0 10 iheremiam 0 11 nti] nt hi B1 12 mallaerant B1 beliseum BFK eliueam 0 helys. Z 18 moynica B*: mosajca OK2 mosaiea reD. 14 circamienmt \'1: circuierunt B FΟβ2 15 et in BFO: in βvangastati F 17 et in mont. B1Ov et in speluncis B1v et cabernis 0 18 reeabab B1F recab BIO 19 iberemiae 0 offerente 0 20 ita legimas.... ainam om. B*F bibemus 0 21 reeab BFO 22 bibitis K1 noe om. 0 24 seritis B1F )

unde etiam ab eodem propheta merentur audire: haec dicit, dominus exercituum deus Israhel: non deficiet uir de stirpe Ionadab filii Rechab, stans in conspectu meo cunctis diebus. qui omnes offerre possessionum suarum decimas non contenti, sed ipsa praedia respuentes semet ipsos potius deo ac suas animas obtulerunt, pro quibus nulla ab homine commutatio fieri potest, sicut dominus in euangelio contestatur: quam dabit homo commutationem pro anima sua?

Quapropter scire debemus nos, a quibus non iam exigitur legale mandatum, sed quibus euangelicus cotidie intonat sermo: si uis perfectus esse, uade uende omnia quae habes et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo, et ueni sequere me, cum decimas de substantiis nostris offerimus deo, adhuc quodammodo sub legis sarcina detineri et necdum ad euangelicum illud fastigium peruenisse, quod obtemperantes sibi non tantum praesentis uitae beneficiis, sed etiam futuris praemiis muneratur.

lex enim factoribus suis non regnorum caelestium praemia, sed uitae huius solacia repromisit dicens: qui fecerit haec, uiuet in eis. dominus autem discipulis suis beati, inquit, pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum, et: omnis qui reliquit domum uel fratres aut sorores aut patrem aut matrem aut uxorem aut filios aut agrum propter nomen meum, centuplum [*]( 2 1. c. 19 9 Mt. 16, 26 13 Mt. 19, 21 21 Lev. 18, 5 22 Mt. 5, 3 24 1. c. 19, 29 ) [*]( 2 prophetam F1 K1 3 israhel F: srhl 0 isrl rell. 4 recab B\'FO 5 quia 0 6 ipsi BF 7 optul. F 8 fieri commutatio Οβv in euangelio.... cap. 14, 5 saam recepisse mercedem pronuntiat desunt in Z, uno quatemione deperdito 9 dauid 0 commutatione F 12 legalem Kl quotidie 0 cottidie K 13 uinde K1 15 quum 0 16 detinemar BF 21 uiuit Kl 22 suis BF: et amicis suis OKr suis et apostolis c inquid FOK1 24 reliquit OK*: reliquid K1 relinquit B relinquid F 25 nzores K1 26 agrum BlFK: agros B2Ov ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 37 )

itaque si etiam hi, qui decimas fructuum suorum fideliter offerentes praeceptis domini antiquioribus famulantur, necdum possunt euangelicum culmen ascendere, illi qui ne haec quidem faciunt quantum ab eo absint manifestissime pemidetis. nam quemadmodum poterunt euangelicae gratiae esse participes, qui consummare etiam leuiora legis praecepta contemnunt? quorum facilitatem usque adeo imperiosa legislatoris uerba testantur, ut etiam maledictum non inplentibus proponatur: maledictus enim inquit qui non permanserit in omnibus quae scripta sunt in libro legis, ut faciat ea.

hic autem pro snblimitate et eicellentia dicituru mandatorum: qui potest capere capiat. illic legiferi uiolenta conpulsio praeceptorum indicat paruitatem: contestor enim inquit uobis hodie caelum et terram, quod si non custodieritis mandata domini dei uestri, peribitis a facie terrae. hic magnificentia sublimium mandatorum ipsa non tam imperantis quam adhortantis condicione signatur: si uis perfectus esse, uade, fac hoc aut illud. ibi inexcusabile etiam recusantibus Moyses pondus inponit, hic consilio tantum uolentibus et ad perfectionem festinantibus Paulus occurrit.

non enim generaliter [*]( 13 Dent. 27, 26 16 Mt. 19, 12 17 Dent. 4, 26 22 Mt. 19, 21 ) [*]( 2 inlieitas B\' 8 et in his K\' utimur B* 5 hii FOK fractum FO 8 ab eo]*habeo F 9 quemammodam B poterint 0 10 contempnunt K1 11 felicitatem K 13 inquid FKl 14 legis ut (vόμου του ̃ποιη̃σαι) BF: legis huius ut (vόμου τούτου ποιη̃σαι) OKx 15 snblimitatem B1F1 et om. FO 16 legisferi B2F1 legis fieri 0 18 enim om. 0 inquid F2O Kl numquid B1F1 hodie om. 0 terra F 19 cus||dieritis F 20 nostri K magnificentiae B1F1 21 imperantes Bl Fl adortantis B adobtantis 0 22 condicioni B conditione K signantnr Kl uade om. OKv 23 ant] et 0 moses B1FO1 )

non ergo Christus ad illa uirtutum excelsa fastigia praecepti quemquam necessitate constringit, sed liberi arbitrii prouocat potestate et salubritate consilii ac desiderio perfectionis accendit. ubi enim praeceptum, ibi necessitas, consequenter et poena. custodientes uero haec, ad quae praefixae legis seueritate coguntur, poenam potius quae ab illa intentabatur effugiunt quam mercedem aut praemia consequuntur.

Itaque sicut fortes ad sublimia atque praecelsa euangelicus sermo sustollit, ita non patitur infirmos ad ima demergi, perfectis quidem tribuens beatitudinis plenitudinem, ueniam uero inpertiens fragilitate superatis. lex enim consummantes praecepta sua in utriusque meriti uelut quodam meditullio conlocauit, quantum a transgressorum damnatione secernens, [*](6 Eph. 4, 13 ) [*](3 potius omnes 0 4 ad gratiam (gratia 0) BFO: et gratia Kv hii codd. perfectionem B1F1 5 non] non enim Kl 7 fulgorem B1F1 maiore 0 9 nec in B\'F addicuntur BF abdicantar 0 10 plectnntar B* 11 illam F1 12 proaocant potestatem B1F et ad salabritatem BF 13 ac del. B* 14 post necessitas addunt OKv: et ubi necessitas, ibi et dififcaltas, ubi difficultas, ibi et (et om. 0) neglegentia (neglig. KI), ubi neglegentia (neglig. Z), ibi et (et om. 0) peccatum, abi peccatujn (ibi add. 0) uero OK: uerba BF 15 ad quae К2v: atq; BFOK1 legis prefixae 0 leneritatem F potius OK: illius BF 17 conaecuntur 0 18 VI om. B \' 19 sustulit 0 sustollet K1 dimergi 0 20 beatitudinem B1F 21 fragilitate superatis BF O: fragilitati Kc infirmitate superatis r consumantes BF). [*](37* )

Quamobrem in nostra hodie situm est potestate, utrum sub euangelii gratia an sub legis uelimus terrore consistere: cuilibet enim parti pro qualitate actus sui unumquemque necesse est adgregari. nam aut supergredientes legem suscipit Christi gratia aut certe inferiores uelut debitores suos sibique obnoxios lex retentat. reus namque legalium praeceptorum nequaquam euangelicam perfectionem ualebit adtingere, quamuis Christianum se et domini gratia liberatum inaniter glorietur.

non solum enim hic credendus est adhuc esse sub lege, qui ea quae lex praecipit detractat inplere, sed etiam ille, qui ea tantum quae lex iubet obseruare contentus est ac nequaquam uocationi et gratiae Christi condignos exhibet fructus, ubi non dicitur: decimas tuas et primitias offeres domino deo tuo, sed: uade uende omnia. quae habes et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo, et ueni sequere me, ubi ob perfectionis magnificentiam discipulo postulanti ne breuissimum quidem horae spatium pro patris conceditur sepultura et humanae caritatis officium diuini amoris uirtute praeuertitur.

Quibus auditis beatus Theonas inextinguibili desiderio euangelicae perfectionis accensus semen uerbi fecundo corde [*]( 19 Ex. 22, 29 20 Mt. 19, 21 24 cf. Mt. 8, 21 Bq. ) [*]( 2 infirmum OK* 8 dicitur 0 4 hac B1F1O 4 tantummodo BF: modo OKv 5 lucuplex Bl locaplex B\'FO et (ante honorab.) B: ac c om. FOKr 7 VII oм. B 8 uellimuB B1. 10 aut quid supergradientes K1 11 suscepit OK1 12 retentat lex B regalium BlF 16 qui ea] quia BlF praecepit BF 0 detrectat B2FK2 17 iubet et K1 18 uocationis BF gratia B1F 20 offerres Fl offerre 0 23 postulante JB1 26 diuina moris F 26 extinguibili BlF\' )

ad domum itaque reuertitur maestus illaque adfectus tristitia, quae paenitentiam ad salutem stabilem operatur, ac de sua iam uoluntate et definitione non dubius erga salutem coniugis omnem mentis sollicitudinem . curamque conuertit, eamque ad desiderium quo fuerat ipse succensus exhortatione coepit simili prouocare et ut deo pariter in sanctimonia et castitate seruirent diurnis nocturnisque fletibus monere, dicens conuersionem melioris uitae nequaquam esse lentandam, quia necessitati subitae mortis uana spes inmaturae non praeiudicaret aetatis, quippe . quae pueros, adulescentes ac iuuenes pari ut senes sorte praeriperet.

Cumque huiusmodi obsecrationibus iugiter persistenti coniunx durissima non praeberet adsensum seque diceret solacio maritali pro aetatis suae flore penitus abstinere non posse, ac proinde si quid deserta ab eo criminis admisisset, illi potius adscribendum qui coniugii foedera disrupisset: ad haec ille, cum diu condicionem naturae praetendisset humanae, quam fragilem et incertam periculosum esset carnalibus [*](11 cf. II Cor. 7, 10 ) [*]( 1 ani pectoris om. OKv 2 uel om. BF 3 adtegisse BF adtingeese 0\' 5 quum 0 7 deflebat om. K etiam BXF O 8 implesse F non longe B1F 9 destare Kl ad om. OKv 14 successusKl simili coepit exhortatione OK 16 castitate OK: sanctitate BF 16 admonere OKv 17 ne-. cesfitate BFO 19 pueros BF: infantes pueros OKv adulisc. B ac iuuenes om. OKv ut] et BlF senex 0 20 morte BF praeciperet B\'F 21 VIIII om. B Qumque 0 22 coniuz B2FOK1 24 admississet Fl 26 quum 0 condit. BO K 27 esse B\'O. )

ad omnem sane aetatem omnemque sexum perfectionis magnificentiam pertinere et uniuersa ecclesiae membra ad conscendendam sublimium meritorum celsitudinem prouocari dicente apostolo: sic currite ut conprehendatis, nec propter lentorom et segnium moras paratos atque alacres debere subsistere, cum rectius sit ut desides a praecurrentibus incitentur quam ut properantes a residentibus obligentur. proinde statutum sibi decretumque esse renuntiare saeculo ac mori mundo, ut uiuere possit deo, et si hanc beatitudinem nequeat obtinere, ut cum socia sua in consortium transeat Christi, malle se uel cum unius membri dispendio saluum fieri et uelut debilem intrare in regna caelorum quam cum soliditate corporis condemnari.