Conlationes Patrum (Collationibus)

uel si, cum defectio et inbecillitas carnis reparationem uirium escae perceptione deposcit, non adquiescat aliquis rigorem abstinentiae relaxare, nonne magis crudelis sui corporis homicida quam salutis prouisor est aestimandus? ita . etiam cum tempus festiuitatis escarum congruum fotum et refectionem necessariae absolutionis indulget, si quis ieiuniorum\' rigidam obseruantiam indisrupte uoluerit retentare, necesse est ut non tam religiosus quam inconditus atque inrationabilis habeatur.

sed et illis haec nihilominus repperientur aduersa, qui humanam laudem ieiuniis aucupantur et inani ostentatione palloris famam sanctitatis adquirunt, quos in praesenti suam recepisse mercedem euangelicus sermo pronuntiat, uel quorum per prophetam dominus ieiunium detestatur. ad quorum personam cum sibi obiciens ante dixisset: quare ieiunauimus, et non aspexisti: humiliauimus animas nostras, et nescisti? confestim subiciens prodidit causas, cur non merentur audiri: ecce, inquit, in diebus ieiunii uestri inuenietur uoluntas uestra, et omnes debitores uestros repetitis. ecce ad lites et contentiones ieiunatis, et percutitis pugno impie. nolite ieiunare sicut usque ad hanc diem, ut audiatur in excelso clamor uester. numquid tale estieiunium, quod elegi, per diem adfligere hominem animam suam? numquid contorquere quasi circulum caput suum, et saccum et cinerem sternere? numquid istud uocabitis ieiunium, et diem acceptabilem domino?

deinde infert docens quomodo acceptabilis fiat [*]( . 13 cf. Mt. 6, 16 15\'Eaai. 58, 3 18 1. c. 3-5 ) [*]( 1 relegionis K1 2 quum 0 inbicilitas K1 3 aliquis om. 0 6 qum 0 et] hac 0 7 indnlgeat 0 9 relegiosus BK1 10 nihilhominns K1 repperiuntur 0 reperientur K 11 occupantur F1O acupantnr F1 13 euang. sermo mercedem K 14 profetam F ex quorum persona Οβυ 15 qam 0 17 qunr BO 18 mererentnr Ov inquid FOK1 19 inuenitur F uestra om. FO 22 ad BFr: in 0βc 25 nnmquit Bl 27 istud uocabitis (xαλέσετε) BsF: stadio capitis B1 stnht uocabis 0 istud nocabis r Vulg. istnd nocani βc)

uidetis ergo ieiunium nequaquam principale bonum a domino iudicari, eo quod non per semet ipsum, sed per alia opera bonum ac deo bene placitum fiat et rursum ex accedentibus causis non solum uanum, uerum etiam odibile censeatur dicente domino: cum ieiunauerint, non exaudiam \'preces eorum.

Non enim misericordia, patientia et caritas uel illa praedictarum praecepta uirtutum, in quibus utique bonum est principale, propter ieiunia sunt tenenda, sed potius ieiunia propter illa. elaborandum est enim ut uirtutes illae, quae uere bonae sunt, ieiuniis adquirantur, non ut ad ieiuniorum terminum tendant illa exercitia uirtutum. ob hoc ergo est utilis carnis adflictio, ob hoc ei adhibenda est inediae medicina, ut per illam ad caritatem, in qua inmobile ac sine ulla [*]( 3 1. c. 6-9 18 Hierem. 14, 12 ) [*]( 1 continentie B1 ieionantes K1 3 inquiens OM. 0 4 conlegationes K1 5 deprimentis B1Z1 7 egenos Bl uacuosque KZl 8 quum 0 9 dispexeris codd. 10 erumpit K1 12 tna om. 0 colligit 0 collegit K1 13 dicit K1 (qvid extet in F, non dispexi) 15 semet] se βυ 16 accidentibus B2Ου 18 quam 0 19 precem 0 20 ueritas β 21 praedicta β 24 ut om. B ad om. F 25 illa exercitia BF: illarum gesta 0 βυ 26 adflictio carniB 0 adibenda FO )

quae sicut utilia sunt peritia, ita superflua his qui artis ipsius nesciunt disciplinam, et sicut his, qui ad efficiendum opus suum eorum ministerio fulciuntur, plurimum prosunt, ita illis, qui cuius rei gratia instituta sint ignorantes sola eorum possessione contenti sunt, penitus prodesse non possunt, quia utilitatis suae summam in retentatione , eorum tantum, non in . operis consummatione constituunt. illud ergo est optimum principaliter, propter quod fiunt illa quae media sunt, ipsum uero praecipuum bonum non ob aliam causam, sed propter suam tantum agitur bonitatem.

Quod quidem a ceteris, quae media esse praediximus, his secernitur modis: si per se bonum sit et non per aliud aliquid: si propter se necessarium sit et non propter aliud: si inmutabiliter semperque sit bonum ac perpetuo suam retinens qualitatem numquam possit in partem transire contrariam: si ademptio uel cessatio eius non possit non summam inferre perniciem: si id quod illi contrarium est similiter principale sit malum nec in partem bonam possit aliquando transire.

quae definitiones, quibus principalium bonorum natura discernitur, adscribi ieiuniis omnino non possunt. neque enim ex semet ipsis bona aut propter se necessaria sunt, quia propter adquirendam cordis et corporis puritatem salubriter exercentur, ut aculeis carnis obtunsis mens pacifica suo reconcilietur auctori, nec inmutabiliter semperque sunt [*]( 1 possumus Kx 3 disciplina βυ 4 opus eius βυ exeretur β1 exercetur Οβ2υ 5 exercitium] studio K1 studium OK2 Zx praeferentur a 7 perfioiendum 0 8 huius B1 instituta sunt p 9 prodeesae F 11 post constituunt in BFO cap. 16 incipit, sed numerum om. B 12 obtimum OZ 14 bonitatem] non distinguunt BFO 16 aliam KZI, item infra 17 se om. BlF Z\' 26 quia scripsi: qua BF quae Οβυ 27 acculeis B obtusis F\' mens om. F )

sed nec principale malum est id quod illi uidetur aduersum, id est ciborum naturaliter iucunda perceptio: quae, nisi intemperantia atque luxuria uel alia quaedam uitia subsequantur, mala non potest definiri, quia non quod intrat in os, coinquinat hominem, sed quae proceduntde ore, haec coinquinant hominem. principali itaque derogat bono nec perfecte aut sine peccato illud exsequitur, quisquis id non propter se, sed propter aliud aliquid facit. omnia enim huius gratia facienda sunt, ipsum uero propter se solum est expetendum.

Talem igitur definitionem super ieiunii qualitate iugiter retinentes ita illud totis animi uiribus adpetamus, ut tamen tunc demum id nobis congruum nouerimus, si in eo temporum ratio, si qualitas, si mensura seruetur, nec ita ut in ipso spei nostrae terminum defigamus, sed ut per ipsum ad puritatem cordis et apostolicam caritatem peruenire possimus. igitur ex hoc ipso ieiunium, cui non solum specialia praefixa sunt tempora quibus uel exerceri debeat uel remitti, sed etiam qualitas modusque propositus est, non principale bonum, sed medium quiddam esse manifestum est.

ceterum haec, quae praecepti auctoritate uel mandantur ut bona uel interdicuntur ut noxia, numquam ita exceptioni temporum subiacent, ut interdum aut quae uetita sunt fieri debeant aut quae imperata sunt praetermitti. nec enim ullus iustitiae, patientiae, sobrietati, pudicitiae, caritati statutus est modus, nec rursum [*]( 6 Mt. 15, U ) [*]( 2 pernitiem B perniticiem K1 4 cyborum BKl iocanda BFp iudicanda 0 5 luxoria B\'Z 6 subsequentur B 8 coinquinat F 9 exequitur BO 10 id] hoc Οβυ Be] id ipsum Οβυ 12 est om. 0 expectandum F 13 qualitatem BF1K1 14 animis FtO 15 tum 0 17 defingamus K1 19 ieianio ubi β solum om. BF 20 praemitti KZl praetermitti Z\'c 22 quedam K1 quoddam Z 23 praecepit auctoritas BF mandatur B1F2 mandator Fl 25 inperata 0 inparata K1 26 ntermitti β )

Quamobrem his de ieiunii qualitate praemissis subdenda adhuc sanctarum scripturarum uidetur auctoritas, per quam manifestius adprobetur ieiunium perpetuo custodiri nec debere nec posse. in euangelio ieiunantibus Pharisaeis una cum discipulis Iohannis Baptistae cum apostoli, utpote amici atque conuiuae caelestis illius sponsi, necdum ieiuniorum obseruantiam custodirent, discipuli Iohannis, qui summam iustitiae se ieiuniis possidere credebant, quippe illius sectatores qui eximius paenitentiae praedicator ita cunctis populis formam suo praebebat exemplo, ut non solum uaria escarum genera quae humanis usibus subgeruntur abnueret, uerum etiam communem panis ipsius esum penitus ignoraret, domino conqueruntur dicentes: quare nos et Pharisaei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non ieiunant?

quibus respondens dominus euidenter ostendit non omni tempore congruum esse ieiunium nec necessarium, cum aliqua uel festiuitas temporum uel interueniens caritatis occasio indulgentiam refectionis admittit, numquid possunt, inquiens, filii sponsi lugere quamdiu cum illis est sponsus? uenient autem dies cum ab eis auferetur sponsus, et tunc ieiunabunt. quae uerba licet ante resurrectionem dixerit corporis sui, tamen proprie Quinquagensimae tempus ostendunt, in quo post resurrectionem per quadraginta dies domino cum discipulis epulante ieiunare illos cotidianae eius praesentiae gaudium non sinebat. [*]( 15 Mt. 9, 14 20 L c. 15 ) [*]( 3 qualitatem B1F1 ó adprobetnr manifestius βc perpetuum β custodire Ht 6 fariseis 0 7 unam BxFl quum apostoli 0 utpute KXZ 9 obseruautia F 10 se de ieiuniis Ov 11 penit. codd. 1S subgeruntur 0: sugg. rell. 14 communis B F 15 conquiruntnr β dicuntur F1 faiiaei 0 18 quum 0 00 admittat 0 21 qum ,0 22 anferetnr ab eis 0βυ et Vul- gata 25 per om. 0 26 XL β discipulis suis 0 27 cottid. K sinebant Bx ) [*]( XIII. CUI. s. ) [*]( 38 )

GEBMANVS: Quare igitur tota Quinquagensima abstinentiae rigorem prandiis relaxamus, cum utique Christus quadraginta tantum diebus post resurrectionem com discipulis fuerit conmoratus?

THEONAS : Non incongrua interrogatio uestra rationem integerrimae ueritatis meretur agnoscere. post ascensionem saluatoris nostri, quae quadragensimo resurrectionis eius acta est die, apostoli reuersi de monte Oliueti, in quo se ad patrem pergens praebuit intuendum, sicut etiam Actuum apostolorum lectio contestatur, ingressi Hierosolymam decem diebus aduentum spiritus sancti expectasse referuntur, quibus expletis quinquagensima eum die cum gaudio susceperunt.

et ita est per haec festiuitatis huius numerus euidenter inpletus, quem in ueteri quoque legimus testamento figuraliter adumbratum, in quo consummatis ebdomadibus septem primitiarum panis per sacerdotes domino iubebatur offerri: qui uerissime per apostolorum praedicationem, qua in illo die contionati leguntur ad populum, oblatus domino conprobatur, uerus scilicet primitiarum panis, qui nouae doctrinae institutione prolatus quinque milibus uirorum escae suae munere satiatis primitiuum de Iudaeis Christianorum populum domino consecrauit.

et idcirco hi quoque decem dies cum superioribus quadraginta pari sollemnitate sunt ac laetitia celebrandi. cuius festiuitatis traditio per apostolicos uiros ad nos usque transmissa eodem tenore seruanda est. ideo namque in ipsis diebus nec genua in [*]( 10 cf. Act. 1, 12 sqq. 14 cf. Dent. 16, 9 sqq. 17 cf. Act. 2 ) [*]( 1 qainquagesima BFO Lma β 3 XL 0 7 qaadragisimo Bl quadragesimo B\'FO 10 hiernsolimam BK1 hierusolymã (~ add. m. 2) F iherosolimam 0 hierosolimam K2Z X- β 12 eo Kl snaciperunt B1K1Z 14 testamento legimas Οβυ15 ebdomatibos a VII- fS panes 0K1 16 iubebantur 0 offerre K1 17 apostalorum B praedicatione F1 quia Bx que 0 continati BF continuatim 0 20 primitiuo Kl 21 cristian. BF 22 hii BFOKZ1 X- β quum 0 XL- a 23 sollempn. B solemnitate β 25 ipsius 0 ienua 0 )

GERMANVS: Potestne haec caro insolitis blandimentis tam longae festiuitatis inlecta non aliquid sentuosum de illo quamuis absciso uitiorum fomite germinare, aut mens praesumptis ultra consuetudinem dapibus onerata non erga famulum corpus rigorem dominationis inflectere, praesertim cum in nobis uiridior aetas cito ad rebellionem subdita membra possit conpellere, si uel escas solitas abundantius uel certe insolitas licentius praesumamus?

THEONAS: Si rationabili mentis uniuersa quae gerimus adpendamus examine et de puritate cordis nostri non aliorum indicia, sed nostram semper conscientiam consulamus, certum est istam refectionis intercapedinem iustae districtioni obesse non posse, si modo ut dictum est aequam indulgentiae continentiaeque mensuram pari lance perpendens utramque similiter nimietatem mens incorrupta castiget, et utrum spiritum nostrum deliciarum deprimat pondus, an uero alteram hoc est corporis partem maior abstinentiae inclinet austeritas, uera discretione distinguat, illam uel conprimens uel subleuans portionem, quam uel extolli senserit uel grauari.