Conlationes Patrum (Collationibus)

nam licet alio operis huius tendat intentio, at scilicet abbatis Iohannis, qui derelicta heremo illi se coenobio summa. humilitatis uirtute subdiderat, proferamus eloquia, nequaquam tamen putamus absurdum, si absque ulla circuitione uerborum magna ut credimus studiosis quibusque uirtutum aedificatio conferatur. in ingenti itaque atrio subdiuali illa monachorum multitudine per duodenariam numerum distinctis orbibus considente cum quidam fratrum susceptum ferculum paulo tardius intulisset, [*]( 3 explorare Kl 4 docomentis K1 agnosci B Finiunt (eipt F) capitula FK: om. BBZ Incipit abbatis iohannis de fine coenobiotae et heremitae conlatio -II- p conlatio abbatis iohannis orditur B: om. BF Explicit capitula. Incipit conlatio iohannis. Liber XVIIII. 0 5 ammodum BF 6 ad om. 0 coenobio F summa BFOB: s. spiritus βν 8 honore К2Z idem B\' (cf. Tac. Ann. XIII, 16): id rell. 11 solemniter BlZ 12 facimus B βν: cf. eap. 9, 1 14 lenitatem brebiter Fl breuiter om. 0 praestringamus OB 16 herimo Bl nirtute om. 0 18 si] qui 0 circumitione B 20 in om. OB ingentibus 0 sub din alii F1 21 numero β1 ordinibus Ov 22 intulisset et rell.] de hoc loco ef. Prolegomena )

sed id memorabilis patientiae iuuenis tanta animi lenitate suscepit, ut non modo nullus fuerit ex ore eius sermo prolapsus uel tenuissimum murmur tacita labiorum agitatione signatum, sed ne ipsa quidem oris modestia ac tranquillitas aut color saltim quantulumcumque mutatus. quod factum non solum nobis, qui nuper de Syriae monasterio uenientes patientiae huius uirtutem non tam euidentibus perceperamus exemplis, sed etiam cunctis qui expertes talium non erant studiorum ita mirum fuit, ut etiam summis uiris praecipua per hoc factum inferretur instructio, quod scilicet, etiamsi patientiam eius correptio paterna non mouerat, nec spectaculum quidem tantae multitudinis ullo uultum ipsius ruboris tinxisset indicio.

In hoc itaque coenobio repperimus antiquissimum senem nomine Iohannem, cuius uerba pariter et humilitatem qua sanctis omnibus praeminebat nequaquam silentio praetereunda censuimus, scientes eum hac maxime perfectione uiguisse, quae cum sit uirtutum omnium mater ac totius spiritalis structurae solidissimum fundamentum, a nostris penitus exulat institutis.

unde non mirum est nec ad illorum sublimitatem nos posse conscendere, qui non dicam usque ad senectam in coenobii permanere non possumus disciplina, sed uix biennio subiectionis iugum sustinere contenti ad praesumptionem noxiae libertatis protinus euolamus, cum tamen illo ipso paruo tempore non secundum illam districtionis regulam, sed pro nostri arbitrii libertate utcumque senioris subici uideamur [*]( 1 abbas Bx 2 alapam F\' 8 ac BF: hac 0 adque B atque βν saltem BFOR1 12 experti. K experti Z 14 conferretur O2Rβν 15 ne Rβν 16 roboris F tincxisset OK1 Z 17 reperimns K 18 iohanem B qui B qui F 19 silentio om. F 20 in hac 0 22 ezultat F 24 in BF: sub ORβν 26 iugo 0 27 ipso illo Bav 28 secundum] solum 0 destrictionis B1F1O 29 subici aideamur imperio BF OB: sabiciamur imperio βν, qui addunt: ut non patientiae fructum )

hnnc igitur senem eum in praedicti abbatis Palin coenobio uidissemus, aetatem primum et gratiam uiri qua. erat praeditus admirati demisso in terram uultu coepimus deprecari, ut nobis pandere dignaretur, quam ob causam relicta heremi libertate et illa professione sublimi. qua eum prae ceteris eiusdem uitae uiris fama celeberrima conmendabat, sub coenobii iugum maluisset intrare.

ille neint inparem se anachoretieae disciplinae et summitate tantae perfectionis indignum ad iuniorum scolas reuertisse dicebat, si tamen uel ipsorum instituta secundum professionis meritum posset. inplere. cuius responsionis humilitatem cum refragatio nostrae deprecationis excluderet, ad extremum ita exorsus est.

Anachoreticam disciplinam, quam. me deseruisse miramini, non solum non respuo nec refuto, sed tota potius ueneratione conplector atque suscipio: in qua post triginta annos, quos in coenobii commoratione transegeram, ita alios uiginti explesse me gaudeo, ut inter illos qui eam uel mediocriter adpetebant non usque quaque segnitiae denotarer.

sed quia degustata eius puritas sollicitudine interdum carnalium rerum interpolata sordebat, recurrere ad coenobium commodius. uisum est, ut et promptior adrepti propositi planioris consummatio consequeretur et minus de praesumptae sublimioris professionis humilitate periculum. melius enim est deuotum [*](ediscere, sed tempus adipiscendae licentiae exspectare nideamur haec etiam in marg. 0 a m. 2 extant 1 praedicti om. βν 3 demisso O1B1: dimisso rell. terra BFO 4 precari coepimus βν 5 relictam F\' herimi Bl libertatem F\'O qua eum] quę eum F 6 celeberrima con(com-)mendabat BFOBr: celebranemt pc 1 iugo BF snbire maluisset intrare 0 coenobii iugum tnbire maluisset β nelud B 8 anachorit. R sublimitate O2Rβν 10 meritum... 11 responaionis om. 0 possit BŲ 13 anachorit. OR1 15 adque B suspicio 0\'Rl XXX BF B 16 congregatione Rβν 17 XX BF XXX B 18 aignitiae FR1K1 segnitie 0 19 gnstata Bl sollicitudinem β1 21 promtior B\'0 pramptior R1 adrepti FO: arrepti rell. planioris propositi βν 22 sequeretur ORβν 23 humilitate B FB: humilitate difficnltate (corr. ex difficilitate) 0 difficaltate βν)

arbitror enim instructionis uobis aliquid posse conferri, si paulisper humilitate seposita simpliciter omnem propositi mei patefecero ueritatem. confido enim, quia nec apud uos de libertate dictorum cenodoxiae notam neque apud conscientiam meam de suppressione ueritatis quoddam mendacii crimen incurram.

Si quis igitur alius secretis heremi delectatus obliuioni tradere potuit humana consortia ac secundum Hieremiam dicere: et diem hominis non desideraui, tu scis, ego quoque id domino sua gratia largiente uel adsecutum uel certe adsequi adnisum fuisse me fateor. itaque pio domini nostri munere memini me in huiusmodi raptum frequenter excessum, ut obliuiscerer me sarcina corporeae fragilitatis indutum, mentemque meam ita omnes exteriores sensus subito respuisse et a cunctis materialibus rebus omnimodis exulasse, ut neque oculi neque aures meae proprio fungerentur officio. et ita diuinis meditationibus ac spiritalibus theoriis animus replebatur, ut saepe ad uesperam cibum me percepisse nescirem ac sequenti die de hesterna absolutione ieiunii penitus dubitarem.

ob quam etiam causam septem dierum cibus, hoc est septem paxamatiorum paria sequestrata in prochirio id est admanuensi sporta [*]( 14 Hierem. 17, 16 ) [*]( 1 indebotum Fl professionibus 0 corr. v 2 inuenire Zl 4 depromtum B1O depromptum R1 et om. βν 5 caritati... 6 depntetis om. βν 9 neque aput nos 0 10 aput FO 12 alius BFOBr: om. βν eremi 0 13 hierimiam Rx iheremiam OZ 16 suam gratiam ORβ 16 nostri] non F 17 me memini B corr. in om. BF excessus B excessu BF: cf. IIII, 5 18 corpore ac F 20 exsoiasse B exultasse F 23 pereipisse R sequente c quenti die ...... cap. 10, 1 commotionis inpulerit desunt in Z: interciderunt 4 folia 25 cibos K1 paximatiorum B7OR paxmat. K 26 sequestratim RKv admanuensis B1F1 admanuenBe K )

et ut eeteras heremi uirtutes silentio praetermittam (non enim est nobis de earum numerositate ac multitudine, sed de solitudinis atque coenobii fine tractandum), causas potius ob quas illam deserere maluerim, quas etiam uos agnoscere uoluistis, breuiter explicabo, omnesque illos quos conmemoraui solitudinis fructus quibus e diuerso sublimioribus meritis duxerim postponendos, breui oratione perstringam.

Quamdiu igitur raritate eorum, qui in heremo tunc temporis morabantur, libertas largior nobis diffusiore solitudinis uastitate blandita est, quamdiu maioribus remoti secretis frequentissime ad caelestes illos rapiebamur excessus, nec tanta uisitantium fratrum inruens multitudo parandae humanitatis necessitate sensus nostros ingentium curarum distentionibus adgrauabat, solitudinis plane tranquilla secreta et illam conuersationem angelicae beatitudini conparandam insatiabili desiderio ac toto animi ardore sectatus sum.

sed cum maior ut dixi numerus fratrum habitationem illius solitudinis coepisset expetere et coangustata uastioris heremi libertate non modo ignem illum diuinae contemplationis frigere fecisset, sed etiam multimodis mentem carnalium [*]( 2 quae F\' errore Bl 3 ebdomadis R solemn. RK 5 solempnitas B 7 nihilhominus Bl cottidiani B cotiditoe Kl 8 significans B 11 illa K 12 adnosoere K brebiter BlO 14 dixerim B\'c 15 prestringam 0 16 raritas Κν herimo R1 17 libertatem nobis largiendo (Jargiendum O2) O2Κν diffusione B 20 parendae B* 22 adgrababat F 23 et RΚν: ad BFO beatitadinis FO conparanda F 25 quum B1F1 dixi∗∗∗ (uid. fuisse dixunus) B 26 herimi Bl 28 frigeacere Kc frigeschere 0 )

Quamobrem quantis nunc in hac conuersatione perfruar commodis, breuiter explicabo. uos utrum illa solitudinis lucra his beneficiis ualeant conpensari digesta narratione perpendite, per quam etiam hoc probare possibile est, utrum fastidio an desiderio solitariae illius puritatis his maluerim coenobii angustiis coartari. in hac igitur conuersatione diurni operis nulla prouisio, uenditionis uel coemptionis nulla distentio, non annui panis ineuitabilis cura, non sollicitudo corporalium rerum, qua non tantum propriis, sed etiam multorum aduenientium usibus necessaria praeparantur, postremo nulla adrogantia laudis humanae, quae inmundior his omnibus in conspectu dei etiam magnos heremi labores nonnumquam euacuare consueuit.

uerum ut in illa anaohoretica disciplina illos elationum spiritalium fluctus et exitiabilis cenodoxiae pericla praeteream, ad hoc generale cunctorum pondus, id est communem parandi uictus sollicitudinem reuertamur, quae eo usque mensuram non dico illius antiquae districtionis excessit, quae usum penitus olei nesciebat, sed ne hac quidem nostri temporis remissione coepit esse contenta, in qua uno olei [*]( 5 cf. Mt. 6, 34 ) [*]( 1 competiret F1 conpederet R1 inpediret K(ν) 2 inplere OB: impl. rell. 4 spiritalia denegfttur B 6 theorica ORKc 11 uos uero utrum 0 12 conpensare 0 16 est pronisio B* proaieio est c coemt. B distensio BF\' disstensio F1 18 quU O 19 adrogantia OR: arrog. rell. 21 nonnumquam enaouare consueuit BFOB: frequenter euaonat Kv 22 anachorit. OR1 23 coenodoxiae BFK pericula ORKc 26 destrictionis Bl0 )

et in tantam apad nonnullos uis noxiae hains remissionis inerenit, ut aceto mariaeque permixtis non illam unam olei admisceant guttam, quam praecessores nostri, qui heremi instituta maiore abstinentiae uirtute sectati sunt, repellendae tantum cenodoxiae gratia stillare consueuerant, sed infringentes Aegyptiacam pro salibus caseum plus olei quam necesse est saperfandant, et ita duos cibos propria suauitate distantes, qui singillatim diuersoque tempore monachum reficere iucundissime potuissent, sub unius saporis oblectatione percipiant.

in tantum sane haec ὑλιϰὴ ϰτη̃σις, id est materialium rerum possessio supercreuit, ut sagum quoque, quod absque uerecundia referre non possum, sub obtentu humanitatis ac susceptionis huius anachoretae in suis habere cellulis coeperint: ut illa praeteream quibus adtonita anima ac spiritalibus theoriis semper intenta specialius ingrauatur, concursus scilicet fratrum, susceptionis quoque ac deductionis officia, mutuas uisitationes diuersarumque confabulationum atque occupationum interminabilem curam, quarum etiam illo tempore, quo haec uidentur inpedimenta cessare, tamen animum consuetudinariae inquietudinis adsiduitate suspensum expectatio ipsa distendit.

atque ita fit, ut anachoreseos illa libertas huiuscemodi nexibus inpedita ad illam cordis ineffabilem alacritatem numquam omnino conscendat ac fructum heremiticae professionis amittat. [*]( mo u uo 1 itidemque RK -III- i,demq) B iti idemque F ididemque 0 3 et BFO: ac RKv modio F2ν -4 aput FO 5 muriaque B\'Fi moriaque R moriaeque K 7 herimi R1 8 coenodoxiae BFRK instillare RΚν consnerant K1r 11 destantee Bl F\' 12 iocundissime BK\' incundissime reficere 0 13 ὑλιϰὴ ϰτη̃σις scripsi: ΛΙΚΗΚΤΗCIC K ΛΙΚΗΚΙΗCIC BF ( plane corrupte OB) 14 supercrebit FO 16 anachoritae BlFOR 18 concnnu BF 0 20 adque J? 21 quod K1 23 Bpectatio BFO suspendit BFO1 adque B 24 anachoreos BF 25 claritatem 0\' numquam omnino conscendat BFORx praepedito non perueniat aacensu K v 26 herimiticae R )