Conlationes Patrum (Collationibus)

proinde quantum uestra patefecit adsertio, cum ad id uos loci sponsio inconsulta perduxerit, ut ex utroque nobis grauis inconmodi subeunda iactura sit, in eam partem inclinandum est electionis arbitrium, quae uel tolerabiliora dispendia inferat uel satisfactionis remedio facilius expietur. si ergo maiora spiritui uestro lucra ex hac conmoratione creditis conferenda quam illa sunt quae nobis de conuersatione illius coenobii nascebantur, neque sine iactura ingentium [*]( 1 deetrictione ∑Π1O descriptione T 4 snfferre H 6 cott. T instotione 77 13 praeuacaritor Π1 existat ΠΥΟ post existat in T est: VIIII 15 priore Tv 16 scopolo Π1 17 perDit. 71 19 conditio IIT 21 in om. T 22 apetendum II 27 satisfactiones Π1 29 credetis 77\' 30 indigentium X. )

ueniabiliter enim, immo uero etiam laudabiliter definitio incauta mutabitur, si ad salubriorem transeat partem, nec constantiae praeuaricatio, sed temeritatis emendatio esse credenda est, quotiens sponsio uitiosa corrigitur. quae omnia scripturarum quoque possunt testimoniis apertissime conprobari, quam multis etiam letaliter cesserit statuta conplesse et e contrario quam multis eadem refugisse conmodum fuerit ac salubre.

Quod utrumque liquidissime sancti apostoli Petri et Herodis exempla testantur. ille enim quia discessit a definitione sententiae quam uelut sacramento firmauerat dicens: non mihi lauabis pedes in aeternum, inmortale Christi consortium promeretur, abscidendus procul dubio ab huius beatitudinis gratia, si in sermonis sui obstinatione mansisset. hic uero fidem inconsulti retinens sacramenti cruentissimus praecursoris domini extitit interemptor uanoque timore periurii damnationi semet ipsum atque suppliciis perpetuae mortis inmersit. in omnibus ergo rebus considerandus est finis et secundum eum propositi nostri dirigendus est cursus : quem si superueniente salubriore consilio ad deteriorem partemuergere uiderimus, rectius est incongrua constitutione submota ad meliorem transire sententiam quam statutis! pertinaciter inhaerendo peccatis grauioribus obligari. [*]( 16 loh. 13, 8 ) [*]( 1 conditio TIT 4 in om. TO 5 incedere Υ1 cott. T 6 detrimentam Π1 7 enim om. T aerum (?) 2 8 pertransest Π 9 qaoties T* 14 non distinguit T et herodis et 2 et erodis hac iade traditoris O, de quo cf. Prolegomena 18 promereretnr T* ad 77\' 20 inconsalte Π1 21 domini om. T entitit Π interemtor 20 )

GERMANVS: Quantum spectat ad desiderium nostrum, \' quod a nobis pro spiritalis conmodi utilitate susceptum est, optaremus aedificari uestri iugitate consortii. si enim ad coenobium nostrum fuerimus reuersi, non solum nos ab hoc tam sublimi proposito relapsuros, sed etiam pro mediocritate conuersationis illius multis certum est dispendiis quatiendos. uerum illud nos euangelicum mandatum uehementer absterret: sit sermo uester est est, non non: quod autem his abundan tius est, a malo est. credimus enim tanti transgressionem praecepti nulla conpensari posse iustitia, nec in extremis recte cedere quod malo initio semel fuerit inchoatum.

IOSEPH: In omnibus ut diximus causis non processus operis, sed uoluntas operantis est intuenda, nec statim quisquid egerit, sed quo uoto egerit inquirendum, ita ut nonnullos pro his factis de quibus bona postea orta sunt repperiamus fuisse damnatos et e contrario quosdam per reprehensibiles actus ad summam peruenisse iustitiam. et nec illi utilis rerum exitus profuit qui pessimo rem adgressus proposito non illam quae subsecuta est utilitatem, sed quiddam contrarium uoluit operari, nec huic nocuit reprehensibiliter inchoasse qui non pro contemptu dei nec delinquendi proposito, sed necessarii et sancti finis intuitu uituperabilis initii sustinuit necessitatem.

Et ut haec eadem sanctarum scripturarum dilucidemus exemplis, quid salubrius, quid utilius uniuerso orbi potuit [*]( 8 Mt. 6, 37 ) [*]( 1 expectat 0 8 obtaremna TO 5 relabsnros ∑Π elabsuros T 8 ster eat est Π habet in spatio, quod a librario uacuum relidum fuerat; suppleuit manus fere contemporanea 9 habun- dantrug T 12 incoatum T10 19 processio T 17 reprehensibilem actum T 19 pesBimorum adgreesns T (ram deletum) 21 incoasse 20 22 contentu ∑ domini T de**linquendi Π necessario 71 26 ita ∑ΠΟ cap. XII post exemplis incipit; T ROta distinguit haec om. r delncidemns Π1 26 salubrius queso quid 0 )

et rursum quid criminosins dolo atque mendacio etiam in extraneum, ne dixerim in germanum patremne conmisso? et tamen non solum nullam pro his damnationem aut reprehensionem Iacob patriarcha contraxit, uerum etiam perpetua benedictionis hereditate ditatus est. nec inmerito, quia et iste benedictionem primogenitis destinatam non ex praesentis lucri auaritia, sed ex fide sanctificationis perpetuae concupiuit, et ille non humanae salutis obtentu, sed filargyriae crimine morti tradidit omnium redemptorem.

et idcirco utrique eorum fructus operationis suae secundum destinationem mentis ac propositum uoluntatis adscriptus est, qua nec ille fraudem nec iste salutem statuit operari. illud enim pro retributione mercedis iuste unicuique repensatur quod principaliter mente conceperit, non quod exinde uel bene uel male contra uotum operantis emerserit. ideoque iustissimus iudex excusabilem, immo laudabilem talis mendacii censuit praesumptorem, quia sine eo ad benedictionem primitiuorum non poterat peruenire, nec debuit in crimen uocari quod desiderio benedictionis exortum est.

alioquin non modo iniquus in fratrem patriarcha praedictus, sed etiam circumuentor in patrem et sacrilegus extitisset, si habens aliam uiam qua ad benedictionis illius gratiam perueniret hanc quae fratri [*](4 Mt. 26, 24 ) [*]( 4 ei erat ∑ 7 se esse Tc 9 fratremne 0 10 dampnationem II 11 perpetuam Π1O perpetuae T 12 nec] non T et om. T primogeniti Z 13 diatinatam TIT 15 fylargiriae I pbylargiriae II philargiriae T pbilargyriae 0 redemtorem 2 O 18 quam Π1 quia TOv 20 concipitur 77 22 tales IP 23 praeaumtorem ∑O 25 extortum TO 27 patre 2 abiens 2 )

GERMANVS : Prima ut diximus extitit causa, qua nostros maestificare seniores ac praeceptis eorum obsistere uerebamur, secunda, qua, si quid perfectum atque magnificum uel uisu uel auditu percepissemus a uobis, cum reuersi ad coenobium fuissemus, exercere nos posse inconsultissima persuasione credidimus.

IOSEPH : Sicut praefati sumus, destinatio mentis uel remuneratur hominem uel condemnat secundum illud: et inter se inuicem cogitationibus accusantibus aut etiam defendentibus, in die qua iudicabit deus occulta hominum, illud etiam: ego autem opera et cogitationes eorum uenio ut congregem cum omnibus gentibus et linguis. quamobrem desiderio perfectionis, ut uideo, hoc uos sacramenti uiucuio conligastis, dum creditis illo eam posse ordine conprehendi quo nunc superueniente pleniore iudicio ad sublimitatem eius conscendi non posse perspicitis.

non ergo praeiudicat quidquid discrepans ab illa dispositione uisum fuerit accidisse, si modo nulla principalis illius propositi diuersitas subsequatur. neque enim opiticii cuiusquam desertio est demutatio ferramenti aut s [*]( 14 Rom. 2, 15-16 17 Esai. 66, 18 ) [*]( 1 apot ∑ΠΟ 2 destiuationes corr. ex distinatioDis 71 distinationem T1 3 perstructis I 5 primatas I 7 numerus capitis deest in T exstitit TI 11 nos] non II 12 credimus 771 13 numerus deest in T destinatione TO 14 remunerator ∑O1 remunerat ΥΟ2υ hominem deus uel TO uel condemnator vel condemnat Z condempnat 77 15 inuicem om. n aut] uel Z 16 iudicauit dominus I 20 Bacramenti] sponsioius Πυ (non T) sponsionis ac sacramenti 0 am. 2 ex sponsionibns sacramenti 21 credetis Π1 credidistis Π2υ 23 quicquid TO )

et idcirco nihil praeiudicat refragatio sponsionis incautae, si quolibet genere scopos tantum, id est proposita pietatis destinatio teneatur. omnia namque ob hoc agimus, ut deo corio mundum exhibere possimus: coios consummatio si in his locis facilior iudicatur, nihil uobis oberit extortae mutatio pactionis, dummodo principalis illius perfectio puritatis, pro qua sponsio uestra processerat, secundum domini uoluntatem maturius adquiratur.

GERMANVS : Quantum spectat ad uim sermonum qui rationabiliter prudenterque digesti sunt, haud difficile sponsionis nostrae scrupulus a nobis potuisset extrudi, nisi illud nos uehementissime deterreret, quod infirmioribus quibusque intromitti per haec uidetur exempla occasio mentiendi, si ullo modo,. pacti fidem licito dissolui poese cognouerint, quippe eam tantis hoc ipsum et tam minacibus interdicatur eloquiis propheta dicente: perdes omnes, qui loquuntur mendacium, et: 08 quod mentitur, occidet animam.

JOSEPH: Occasiones causaeque perditionum his qui perituri sunt, immo qui perire desiderant, deesse non possunt. [*]( 5 I Tim. 4, 8 23 Ps. 5, 7 24: Sap. 1, 11 ) [*]( 1 seguitia II niatores IP directionis ∑Π1O 3 quicqaid TO 4 more Π1 6 inchotre Π1 T incohari 0 9 destinatione ∑ 10 agemas 21 11 in om. Π 12 exorte 0 15 adqaintnr] sequitur in Or locus interpolatus de qwo cf. Prolego- mena 16 numerus capitis deest in T exspectat II expeetat O 17 degesti Π1 haut ∑Π ant 0 diffieili 77 18 scrupuloe Π1 19 intromitto ∑ 20 fortasse per Ov 21 lieito om. Π*. dto 0 22 prof. 77 23 locuntur ∑ΥΟ 24 occidit IIOv et VuIg. 25 numerus capitis deest ita T )

et idcirco non debemus alienae inhdelitatis obtentu οἰκονομίας id est dispensationes prophetarum atque sanctorum quas scrip- . tura conmemorat abdicare, ne, dum infirmitati eorum condescendere debere nos credimus, non solum mendacii, uerum etiam sacrilegii crimine pollaamur: sed quemadmodum diximus oportet nos ea et secundum historiam confiteri et quemadmodum pie gesta sint explanare.

ceterum his qui prani propositi sunt non ex hoc mentiendi aditus obstruetur, si earum remm quas uel prolaturi sumus uel protulimus ueritatem aut penitus abnegare aut extenuare allegoricis interpretationibus laboremus. quid enim illis horum testimoniorum nocebit auctoritas, quibus etiam sola corruptio uoluntatis sufficit ad peccandum?

Itaque taliter de mendacio sentiendum atque ita eo utendum est, quasi natura. ei insit ellebori. quod si inminente exitiali morbo sumptum fuerit, fit salubre, ceterum absque summi discriminis necessitate perceptum praesentis exitii est. ita namque etiam sanctos ac probatissimos deo uiros utiliter legimus usos fuisse mendacio, ut non solum nullum ex hoc peccati crimen incurrerint, uerum etiam summam sint iustitiam consecuti: quibus si gloriam potuit conferre fallacia, quid eis [*]( 8 obturatur V 4 gentiles II1 6 ΘГΧΘΧΟωac 2 OIKNO. miac II OIKONOMACT coonomias 0 7 prof. II adque 0 scribtura ϒΟ 8 condescere Σ conducendere ϒ1 12 sunt IIOc 13 extraitnr 2 17 nolaptatis ΠΟ 18 suffecit Π1 ad peccandum om. Πυ ad peccatum 0 19 non distinguit T eo ntendum] coutendum JTO 20 sit 2 21 exitiabili 0 sumtum 2 O sumpto 77\' 23 neniabiliter ΠϒΟυ 24 usus II ut non solum........ pelg. 476,1 ueritas intuliseet om. IITOv in 2 uerba nullum ex hoc ...... sicut raab cuius cum non solum, quae propter ὁμοιοτέλευτουnon solum omissa fuerant, a man. 2 addita sunt partim supra lineam, partim in margine inferiore )

quae si neritatem loqui ant saluti ciuium consulere maluisset, nulli dubium quod nec inminentem cum uniuersa domo sua fugisset interitum nec auctoribus dominicae natiuitatis inserta et in patriarcharum adnumerata catalogo per successionem suae prolis edere meruisset omnium saluatorem. denique Dalila, quae utilitati ciuium consulens exploratam prodidit ueritatem, perpetuae perditionis uicissitudinem consecuta solam criminis sui cunctis memoriam dereliquit.