De consolatione philosophiae

Tum illa: Vetus, inquit, haec est de providentia querela M.que Tullio, cum divinationem distribuit, vehementer agitata tibique ipsi res diu prorsus multumque quaesita, sed haudquaquam ab ullo vestrum hactenus satis diligenter ac firmiter expedita.

Cuius caliginis causa est, quod humanae ratiocinationis motus ad divinae praescientiae simplicitatem non potest ammoveri, quae si ullo modo cogitari queat, nihil prorsus relinquetur ambigui.

Quod ita demum patefacere atque expedire temptabo, si prius ea,, quibus moveris, expendero.

Quaero enim, cur illam solventium rationem minus efficacem putes, quae quia praescientiam non esse futuris rebus causam necessitatis existimat, nihil impediri praescientia arbitrii libertatem putat.

Num enim tu aliunde argumentum futurorum necessitatis trahis, nisi quod ea, quae praesciuntur, non evenire non possunt?

Si igitur praenotio nullam futuris rebus adicit necessitatem, quod tu etiam paulo ante fatebare, quid est, quod voluntarii exitus rerum ad certum cogantur eventum?

Etenim positionis gratia, ut, quid consequatur, advertas, statuamus nullam esse praescientiam.

Num iaritur, quantum ad hoc attinet, quae ex a.rbitrio veniunt, ad necessitatem [*]( 10 CIc. Div.II ssqq. 24 Orig. (Euseb. Praep. ev.VIll): ἡ πϱόγνωσις τοῡ ϑεοῡ οὐϰ ἀνάγϰην ἐπιτίϑησι τοīς πεϱὶ ὡν ϰατείληϕε, cf. 116, 33sq. 25 p. lli, 23 ) [*]( 10 M.que om. T1 mensque tulit iocam divinatione P distruit )[*](PTLVKE) [*](T1L1V describit L2 12 antqaaquam P 19 effica computes P praesentiam bis P 29 eveniunt T Peip. ) [*]( 8* )

cogantur? — Minime. — Statuamus iterum esse, sed nihil rebus necessitatis iniungere;

manebit, ut opinor, eadem voluntatis integra, atque absoluta libertas. Sed praescientia,

inquies, tametsi futuris eveniendi necessitas non est, signum tamen est necessario ea esse ventura. Hoc igitur modo, etiam si praecognitio non fuisset, necessarios futurorum exitus esse constaret;