Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Catholic Church. Pope

Catholic Church. Pope. Epistulae imperatorum pontificum aliorum (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 35, Pars 1-2). Günther, Otto, editor. Vienna: Gerold, 1895-1898.

IV Si quis uocem trisagiam id est ter sanctam dicit propter nos crucifixam et non dominum nostrum Iesum Christum filium dei unigenitum, damnetur.

V Si quis post uocem ter sanctam deum dicit crucifixum propter nos et non potius unum filium, cui in medio ter sanctae uocis hymnus dicitur, damnetur.

VI Si quis hominem dicit, qui pro nobis crucifixus est, siue deum diuidendo naturas et non eas copulando in crucifixione eius, damnetur.

VII Si quis dicit duas personas seu duas subsistentias et non potius duas naturas in unam personam et unam subsistentiam concurrentes, damnetur.

VIII Si quis alterius essentiae dicit carnem domini a carne nostra et non potius nobis consubstantialem absque peccato, damnetur.

VIIII Si quis deum hominem et non magis deum et hominem dicit, damnetur.

X Si quis dicit creatum patris uerbum et nou magis eius carnem, damnetur. [*]( 2 Petr. I 4, 1 ) [*]( 2 carnem secundum B 4 impasibilejn V dicit VK: dt B 5 im V passione ac morte BK 6 carne V 7 qui V trisagion B, tti. sagian K ester V 8 crufixam B 12 uoces B ymnus VBK 13 est om. K 14 diuidendo (J9 B 15 eius om. K 16 qui B personas VK: naturas B duas om. BK 17 et una B 19 a om. BK 20 nostra K 23 dam damnetur B 24 ercatum cratum V non om. B 25 carnem omissum in marg. ndd. V (man. 1 ?) )

179

[*](ϰαὶ et tt; ϕύρειτὰς 860 τοῡ Xptatou ϕύσεις λέγωv ϑεὸv πα- ϑόvτα aapxi xat oÒ παϑόvταΧρισὸv σαρϰὶ ϰατὰτὸvὰπόatoXov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶet tt; tov ὰπαϑη̄ ϰαὶὰϑάvατοv ϑεοv λόγοv λέγειτετράϕϑαι εἰςπάϑος ϰαὶ Slt; ϑvη̄σιv xat cox ἀποδιδοῑτἠ αὐτοῡ oapxl, xad- αιρεσϑω. xai et τις τὴv τρισαγίαv λέγει δι̕̕̕̕̕̕̕\' ἡμᾱς σταυρωϑεῑσαv ϑεότητα 12 ϰαὶ οὐχὶ τὸv ϰόριοv ἡμω̄v \'Ιησοῡv Xptatov tdv υίὸv τοῡ ϑεοῡ, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ ει̌ ttc μετὰ τὴv τρισαγίαv ϕωvὴv Xptatov λέγει Otrxupco- ϑέvτα xai coyi μᾱλλοv tdv έ̔vα υἱὸv τὸv ev μέσϕ τη̄ςτρισαγίας ϕωvη̄ς ἀvυμvούvov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ et τιςά̆vϑρωποv λέγειtdv 5t\' ήμᾱς σταυρωϑέvτα ἤτοιϑε- όv χωρίωv τὰς ϕύσεις xai 00 συvάπτωv ἐv tip σταυροῡσϑαι αὺτόv, ϰαϑαιρείσϑω. ****** [xai e? τις ѱιλὸv ά̓vϑρωποv λέγειὡς Παυ̃λος0 Σαμοσατεὺς vj 13 ὤσπερΦωτειvός, ὰvαϑεματιζέσϑω. ϰαὶ st ttç ϑεαϑρωπὶαv λέγει ϰαὶ οὺχὶ ϑεόv ϰαὶ ά̓vϑρωποv μᾱλλοv λέγει, ὰvαϑεματιζέσω.] ϰαὶ et ttç ἑτροούσιοv λέγει τη̄ς ήμετέρας σαρϰός τὴv σάρϰα too Χριστοῡ ϰαὶ οὐχὶ δὴ μᾱλλοv ἡμῑv όμοούσιοv χωρὶς ἁμαρτίας, ϰαϑαιρείσϑω. ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ****** 14 ) ****** [*](1 ϕύρει ao: ϕέρει egh τὰς δύο bis, sed priore loco postea del. e 4 λέγει eo: om. agh 5 ϑvη̄σιv aeo: ϑvη̄σιv ϕησὶgh ἀποδιδοῑ scripsi: ὰποδιδω̄ eogh, ἀποδιδος a post ἀποδιδω̄ add. τό πάϑος gh 7 xaZ et tt; .. 9 ϰαϑαιρείσϑω om. eo τὴv τρισαγίαv agh: <μετὰ> τὴ̀v τρισαγἱαv <ϕωvὴv Fronto Duc. 10 tptaaYtov a 11 τρισαγίου a 13 ή̓τοι tov ϑεόvh 16 lacttnam indicaui uncisque inclusi interpolationem, quam iam inde agnoscis quod non ϰαϑαιρείσϑω sed ἀvαϑεματιζέσϑωdictum est ; ceterum cum uerbis 19-20 xat et tt; ϑεαvϑρωπίαv etc. cf. latinae interpretationis damnationem nonam 17 Σαμοσατεὺς eo: Σαμοσάτωvagh, Σαμοσατέωv Binius 24 lacunam indicaui ) [*](12* )

180

XI Si quis dicit consubstantialem carnem domini deo et patri et non potius deum uerbum, damnetur.

XII Si quis dicit sine mente et sine anima dominum nostrum legum Christum et pro ea habuisse diuinitatem et quia ex hoc dicendum passum carne deum uerbum et non magis mente cum anima rationabili inhumanatum deum uerbum et impassibilem dicendum eundem diuinitate, humanitate uero passibilem, damnetur.

Has duodecim damnationes direxi tibi, ut metuens harum iudicia recedas a tua callidissima nouitate sciens, quia oportet nos sequi reuelationem sanctissimi Constantinopolitanae ecclesiae episcopi Procli: quomodo dum in Campo concurreret cum omni populo suo undante per terrae motum eadem ciuitate et luctu ab omnibus emisso repente puer in aera a quadam uirtute eleuatus est eique praeceptum est, ut in litania diceretur trisagion hoc est \'sanctus deus, sanctus fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis\' et haec denuntiare episcopo iussus est. qui post tres horas stetit in tribunali circa pedes eiusdem episcopi et haec enarrauit [puer] et ita litaniam facientibus steterunt illi terrores.

sic itaque et tu litaniam facito et cessabit aduersum te ira prolata; alioquin ueniet super te Felicis papae nostri damnatio. custodiat autem deus [*]( 1 fort. deo patri 2 et non VB: non K uerbum supra linea V 3 XII om. B 4 nom͠ (pro nostrum) B ea VK: eo B 5 quia ex e hoc K: ex ho V, quia hoc B passum carne.. (7) dicendum om. B 6 rationali K inhumana tum K 7 eodem B diuinitatem BK 8 damnetur B et K hic desinens: damnatur V 9 horum B 10 siens V 11 nosse qui B relationem V sanctisimi V: sanctissime B 12 concurret V 13 cumoni B pro terrc motu V 14 ciuitatem B lucto B sepente B grae in agra corr. V man. 2 a om. B 15 leuatus B est (post. eleu.) supra linea add. V man. 2 in F: et B 16 litanea in letania corr. V man. 2 tresagion B 17 est supra linea add. V man. 2 denuciare V 18 iussus ex iussu corr. V man. 2 19 eius B narrauit B puer deleui letaniam ex litaneum corr. V man. 2, laetania B 20 terroros B tu supra linea V: cum B laetania facto B 21 cessauit VB aduersum te ira B: atra F, quo deleto a te ira V man. 2 in marg. alioqui B )

181

[*]( ****** ****** xat et τις λέγειάνουνϰαίάϕυχον τον ϰυριονημων\'Ιησου̃ν Χριστδνxat avtt ϕυχη̃ςέχεινtYjv ετηταϰαίωςιx τούου πάσχεινοapxt τδν ϑεδνλδγονλέγεινxat ούχίδήμαλλοννουν έχεινxat ϕυχήν λογιήνανειλϕέναι τονϑεδν λδγονxai απαϑη λέγειaotov τηϑεδτητι, παϑητον61 rjj ανϑρωπότητι, ϰαϑιρεισϑω Taota; ta; δωδεϰαϰαϑαιρέιςπέστειλάοοt, δπως ϕοβηϑείς 15 τούτνταςϰρίσειςδιεστηωςέσητη̃ςπανδειοτάτηςσουxatvoto- μίαςείδως, õtt χρήέξαϰολουϑει̃ν τη̃άποϰαλύϕειtoo δσιωτάτου τὴςΚωνστατουπολιω̃vέϰϰλησίαςέπισϰδπουΙΙρόϰλουπω̃ςέν tip Κάμπψϰαταδραων συνπαντίτψÀacp ϰυμαςομένης υπό σεισμω̃ντη̃ς αύτης πϜλεωςxat ϑρήνουύπόπάντωνάναπεμπομένου άϕνωπαίδαείςtov aepa άρϑη̃ναιύπότινοςδυάμεςxat τούτψ ένϑέσϑαιtorj λιτανεύειν τὸ τρισάγιον ϰαὶ λέγειν ,,ἅγιος ó ϑεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀϑάνατος, ἐλέησον ἡμα̃ς ϰαὶ taota του̃ ὰπαγγει̃λαι τψ̃ ἐπισϰόπψ προσετάχϑη• ôς ϰαὶ μετὰ τρίωρον ἔστη iv τψ̃ τριβουναλίψ παρὰ τοὺς πόδας too αὐτοῡ ἐπισϰόπου xai taota διηγήσατο ϰαὶ οὕτως λιτανευσάντων ἔστησαν οί σεισμοί. οὕτως ουν ϰαὶ ο̈ὺ λιτάνευε ϰαὶ παύσεται 7j ϰατά σου μελετωμένη 16 ἐξενεχϑη̃ναι ὀργή ̇ εἰ se μὴ, ἥξει ἐπί os ϰαϑαίρεσις ὑπὸ tso πάπα ) [*]( 4 ε̌χει h 5 λέγειν eo: λέγειagh νου̃ν ε̌χεινl eogh: νουεχη̃ a 6 xal Ψυχὴν eo et g man. 2: τὴ Ψυχὴν t-r,v ah et g man. 1 11 ϰωνσταντι- νουπολιτω̃ν eo: ϰωνσταντινουπόλεως agh πρόϰλου ἐπισϰόπου trsp. a sed ordinem ipse restituit suprascriptis litteris β et a 14 fort. παι̃δα <ει̌δεν> : certe excidit uerbum aliquod sentiendi ad Proclum referendum ἀέρα aeo: οὐρανὸν gh 17 ὰγγίλαι h 05 xat agh: xat ου̃τως eo 18 πόδα g 19 οὕτω eo 20 οὕτω g )

182

mundum ab scandalis, <cui gloria> nunc et semper et in omnia saecula saeculorum. amen.

EXPLICIT EPISTOLA QVINTIANI EPISCOPI ASCULITANI AD PETBUM ANTIOCHENUM.

(73.) INCIPIT EPISTOLA IUSTINI EPISCOPI AD EUNDEM PETRUM ANTIOCHENUM DE EADEM CAUSA.

Oportet armari militem aduersus hostes et athletam contra resistentes. certamen itaque nostrum non carnale est neque in superficie corporis unctionibus neque uacans quilibet ab hoc certamine diuinitatis praemia possidebit neglegendo fatigationibus certamen adprehendere ueritatis. nam et athleta non coronatur, nisi legitime uicerit, et arma nostra non carnalia sed potentia deo ad destructionem munitionum, cogitationes destruentia et omnem altitudinem eleuatam aduersus scientiam dei.

unde tamquam fratrem in hac commonitione resuscito, quoniam bonum est parere patribus et abnegare propriam nouitatem. pare, karissime, Felicis adhortationibus, [*]( 1 Hebr. 13, 21 12 Timoth. II 2, 5 13 Cor. II 10, 4 sq. ) [*]( 1 ab candalis ab scandalis B cui gloria addidi 3 episcopi asculitani om. B ad eundem Petrum B 4 antiohenum V, anthioc B ) [*](73. B = Berolin. lat. 79. aliam uersionem Latinam edd. Merlin l. c. 3 b, Fronto l. c. 538, Collect. Concil. 6 EPISCOPI AD UNDE. (corr. α) PETRUM ANTIOCHENUK DB EADEM CAUSA V: BPI SICILIAB AD PETRUM ANThio- CENUM QUONIAM NON OPORTBT ADICI IN TRESAGION CRUCE. NB DUO filii inducatur (!) B 9 resistentes in resistentis mutauit V man. 2 (?) interpunctionc post certamen posita nom non carnalem B 10 nequeua ans B ad B cerminae V 11 post fatigationibus repetit neque ua ans B 12 athd letam B 14 deo V: deo sunt B exstructionem V 15 monitiollum B, unicionum V post monit. add. et B cogitacionis dextruentia V 16 elebatam V, eleuatum B 17 undaam quconfratrem B communione B 18 parere ex parare corr. V man. 2 19 paTre V carissime B )

183

[*](ήμω̃ν Φίληϰος. ϕυλάξαι 81 o ϑεὸς tov ϰόσμον aico σϰανδάλων, ψ̔ ἡ δόξα νυ̃ν xai rist ϰαὶ εἰς τοὺς αἰω̃νας trov αἰώνων. ἀμήν. (73.)\'Επιστολὴ \'Ιουστἱνου ἐπισϰόπου Σιϰελίας rpoc τὸν αὐτὸν Ilitpcv ott οὺ δει̃ προσϑήϰηνει̌ναι Iv τψ̃ τρισαγίψ σταυρου̃, ἵνα μὴ δύο εἰσάξη̩ς υίούς. Ast τὸν στρατιώτην ὁπλίζεσϑαι ϰατὰ trov πολεμίωνϰαὶ τὸν ἀϑλητὴν τοι̃ς ἀνϑισταμένοις fj 54 πάλη ἡμω̃νοὐ σαρϰιϰὴ οὺδὲ ἐπιϕανείας σώματος ἀλείμμασιν, οὐδὲ σχολάζων tt; τη̃ς πάλης tu στέϕος; list tţ; ϑεότητος ῥα̩ϑυμήσας tol; ἐπιπλήττουσι μὴ προέσϑαι τη̃ς ἀληϑείας τὴν πάλην ̇ el γὰρ xat ἀϑλη̩̃Į ttc, οὐ στεϕ a- νου̃ται, iav μὴ νομίμως ἀϑλήση̩ ϰαἰ τὰ ὄπλα ἡμω̃ν co σαρϰιϰὰ ἀλλὰ δυνατὰ τψ̃deq> πρὸς ϰαϑαίρεσιν ὀχυρωμάτων, λογισμοὺς ϰαϑαιροῡντα ϰαὶπα̃ν ὕΨωμα ἐπαιρόμενον ϰατὰ τη̃ς γνώσεως τοῡ ϑεοῡ. sto ὡς 2 ὰδελϕὸν διανίστημιιv ύπομνήσει, ott ϰαλὸν to ὑπείϰειν totc παtpaat xat ἀπείπασϑαιοlxetac ϰαινοτομίας ̇ πείϑου Φίληϰος, ἀγαπητὲ, ται̃ς ὑποϑέσεσιν iv τψ̄ μὴ παραϑέσϑαι as ἐν τψ̄ τρισαγίψ ) [*]( 1 ϕυλάξαι scripsi: ϕυλάξει egh, ϕϊλάξει o, ϕυλάξοι a ) [*]( 78. Verba Graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 538, Bintus l. c. 777 4 ἰουστιϰηνοῡ agh, ἰουστιϰίνου eo, corr. Fronto Duc. σιϰελλίας eo 6 εἰάξης eo: υ̌ξης agh 8 οὐὄὲ aeogh: fort. οὺδ\' Jv 9 πάλης eo: πλάνης agh 10 στέϕος eo: στίϕος agh ἔξει eo: a$e: gh, om. a rfjj aeo: xata τη̃ς gh ἐρραϑυμήσας aeo, ἐραϑύμησας gh, corr. Fronto Duc. 11 πάλην eo: πλάνην agh ἀϑλη̩̃ τις scripsi: ὰϑλητὴς agh, ὰϑλει̃ (corr. ex ἀλϑει̃ 0 man. 2) τις eo 14 ϰαϑαιρΟῡντες a 17 Φίλιϰος g: ϕιλιϰω̃ς e aeoh 18 παραϑέσϑαι eo: πααϑέσειν gh, παραϑέσ a )

184

ut non adicias in trisagion duos filios; oboedi etiam serafim trinitatem similiter glorificantibus et noli praeter haec in nouitate languere pessima faciendo commenta: crucem itaque huic adiciens hymno caecitas multis effectus es.

cur ergo lumina ignorantium effodis exaltando impetus impiorum, Manichaeum et Ualentinum et Eutychen armando, cum dicis passibilem diuinitatem, magis autem Paulum Samosatenum et Nestorium, quoniam in trinitate quaternitatem addis? quocumque enim modo hunc impium uerteris intellectum, pietatem nequaquam gerit sed multarum haeresum formas ostendit.

Arrius enim minorem dicit filium, similiter Eutyches, eo quod diuinae naturae filii inferat passionem. unde nec consubstantialem dicit filium sicut Eunomius. nam si apud eos pater impassibilis est, filius uero deitate passibilis, quomodo consubstantialis ? Macedonius autem secat a patre sanctum spiritum; adaeque Nestorius diuidit in dualitatem filiorum unum filium et iucundatur, sicut tu ais, dicere in trisagio quaternitatem, crucem impie post confessionem trinitatis adiciens.

quiesce ergo ab hac impietate saeuissima, non adicias scandalo scandalum et non eris causa perditionis simplicium hominum, ne forte pontifex noster Felix secundum canones te condemnet, et nihil tibi proderit dicenti \'ego bene hoc adposui, dum crucifixum in uoce trisagia sum confessus\'. aufer iniquitatem ex orbe terrarum, ne hoc forte uelociter ubique discurrat, quoniam impietas cito suscipitur, quod uero melius est, nequaquam. [*](1 tresagios B obedi etiam B: oboedientiam V serafin Y, seraphyn B 3 commendat B 4 immo B quur B o effodis et B maniclieum VB 6 eutichen B dices B 7 nostorium V 8 trinitatem B quaternitatem in marg. add. V man. 2 ut uidetur addis V; adices B quoquumque V 9 ueteris VB, corr. 0 10 hereseum B 11 simiter V 12 dicit V: esse dicit B 13 aput VB impassibilest V 14 fili B machedomius V 15 atgque B 16 dualitate V iocundatur B 17 tua est B in om. B tresagios B 18 trinitati V 19 scandalo B: ////////////////// (eras. candalus) V 20 non om. B 21 uester B scdm I*: scm B condemnit B 22 prodelerit B 23 tresagia B aufert B urbe B 24 ne V: et B uolociter ubi quae B 25 uerum B )

185

[*]( 86o υἱοὺς ϰαὶ πείθου totq σεραϕὶμ τὴν τριάδα ὡσαύτως δοξολγεῑν xat μὴ jrapa tacita voaetv ϰενοδοξίαν tor) ποιεῑσθαι ϰαϰίστην eicta6<ptatv ataopov τω̣̄ ὕμνω̣̣ προστιθεὶς πηρὸς πολλοῑς γινόμενος. tt ουν διορύττεις ο̌μματα ἰ̕̕̕̕̕̕̕̕̕̕διωτω̄ν ἐπισϰαλίζων ἀσεβω̄ν όρμὰς, Μάνην 3 ϰαὶ Οὐαλεντι̃νον xat Εὐτυχη̃ όπλίζων τοῡ ϕάσϰειν παθητὸν to θεῑον, μη̃λλον Se Παο̄λον tov Σαμοσατέα ϰαὶ Νεστόριον, διότιsv t(j) τρισαγίω̣̕̕̕ προστιθεῑς τετράδα; οτι, w; av περισιραϕη̣̃ς, to ἀσεβὲς νόημα soasSstav ουϰ ε̌χει aXXa πλείστων αίρέσεων δείϰνυσι μορtpic. νΑρειος vap ἐλαττοι̃ τὸν υἱὸν mt Εὐτυχὴς ὁμοίως διὰ to to 4 πάθος παραθέσθαι rjj θεία̩ ϕύσει too υἱοῡ. διὸ ODSS όμοούσιον ϕράσαι av 00; Εὸνόμιος τὸν υίόν et fap δὴ rap1 αὐτοῑς o πατὴο̩ ὰπαθὴς, 6 OtQ; 5e zr θεότητι παθητὸς, πω̄ς όμοούσιος: Μαϰε- δόνιος se τέμνει ἐϰ τοῡ πατρὸς to ἅγιον πνεῡμα ϰαὶ Νεστόριος ὡσαύτως διχάζει el; δυάδα υίω̄ν τὸν ἕνα υἱὸν ϰαὶ ἡδύνεται, 00; ao ἔϕης, ϕάσϰειν ἐν τω̩̃ τρισαγίω̩ τετράδα, σταυρὸν μετὰ το όμο- λογη̄σαι τὴν τριάδα προστιθεὶς ἀσεβω̄ς. παῡσαι cov τὴς τοιαύτης 5 σου ἀσεβοῡς ϕαραγγώσεως, (trj προσθεὶναι tip σϰανδάλω̩ σϰάνδαλον, xat μὴ ἔση̩ αἴτιος ὰπωλείς τω̃ν άπλουστέρων ὰνθρώπων, μἡ πως o zp6s3po; ἡμω̃ν Φίληξ xata too; ϰανἐνας ὰποϕήνηται xata σου, xat οὐδέν as ὠϕελὴσει τὸ λέγειν ,,ἐγὼ εὐχρήστς τοῡτο ἀπετιθέην τοῡ τὸν σταυρωϑέντα εν τω̩̃ τρισαγίω̩ όμολογεῑν. αρον ἀνομίαν εϰ τη̃ς οἰϰουμένης, μή πως τοὺτο τάχος περιπολάση̩, ott to ὰσεβὲς ) [*]( 2 ϰενοδοξίαν eo: ϰενοδοξίας agh; ϰαινοδοξίαν legit tnierpres 4 ὀρύτ- τεις gh 7 προστιϑεὶς a: προστιϑὶς gh, προστίϑης τὴν eo av scripsi ἐάν aeogh 8 εὺσεβείας aeogh, correxi 9 τὸ τὸ eo: ti agh 11 cppcbat av scripai: ϕράσειαν aeo, ϕράση av h, ϕράσει av g (sed st corrj 14 υἱω̃ν eo: om. agh 16 προστιϑὺὼν a 20 ὼϕελήση h ἐπετιϑέμην Fronto Duc. 22 τούτο τάχος eog: to τάχος a, τάχος τοὺτο h ὲπιπολάση̩ eo )

186

sume ergo tamquam fratris tui monitionem et extingue haereticorum fremitum et esto pastor ouium et non lupus. sequere etiam beatissimum Proclum et eius in Campo reuelationem, cum terrores essent, et simpliciter cane trisagion, ut ira cesset, et noli rursus ualidas indignationes erigere. alioquin tu uidebis; fraternitas uero mea innocens erit et ego cum eis et qui mecum sunt scribentes tibi de istis.