Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Catholic Church. Pope

Catholic Church. Pope. Epistulae imperatorum pontificum aliorum (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 35, Pars 1-2). Günther, Otto, editor. Vienna: Gerold, 1895-1898.

Multifarie multisque modis a ueritate declinasti, karissime. agendo quae sunt dominico sacramento contraria, non sequendo euangelia aut apostolos seu sanctos patres. grauiter enim fert, quando aduersus eos introduxisti ecclesiae catholicae nouitatem: uerum tamen noluisti ab hac multis tibi episcopis denuntiantibus abstinere, maxime sanctissimo papa Felice, quatenus ab hac recederes et rectus atque orthodoxus in praedicatione saluberrima permaneres. sed inlaqueatus haeresibus scripturae diuinae talentum in terra celasti nec eum potius in mensam proponere decreuisti, hoc est sanam in hominum corde doctrinam.

sed e diuerso seminasti zizaniam. quis ergo te amplius sustinebit subuertentem euangelium Christi? non ex utrisque unum filium, ex duabus naturis et in duabus, dominum nostrum legum Christum, et hunc propter nos crucifixum praedicantem sed peruersa nouitate ad hoc cessantem dicere crucifixum deum fortem inmortalem, tamquam unam trinitatis essentiam crucifixam. et non solum hoc sed etiam unam naturam dei uerbi carnisque dixisti.

quod si una natura est [*]( 4 Hebr. 1, 1 11-13 cf. Matth. 25, 25 et 27 15 cf. Gal. 1, 7 ) [*](72. B — Berolin. lat. 79. Duodecim damnationes in fine epistulae additas exhibet etiam K — Paris. lat. 12098, cuius lectiones et hic et in epp. 78 et 79 debeo Erico Bethe amico meo. epistulam ex codice B ed. Fronlo Duc. I. c. 553, qui tamen nonnumquam interpolauit uerba alterius Latinae uersionis primum editae a Merlino, Concil. general II fol. 4h. 2 B titulum omittit linea uacua relicta, cui Sirmondus inscripsit Quintiani episcopi ad Petrum Fullonem, sed argumenti instar praemittit: quia non oportet passibilern dicere trinitatem 3 ANTYOCHRNUM V 4 multifariac VB declinasti carissime B: kariasime declinasti V 5 agendi B domino V 6 seu V: et B 7 eas V 10 hac B: ac V recederis B 11 inlaquaeatus V: inlaqueatos B 12 celesti V nec V: na B inmensam B, I mensa V 13 est om. B homine V corde:de B; fort. corda 14 sede V: sed de B fort. zizania te amplius B: tamplius V 15 sustinuit B ex utrisque V: eutrius que B 18 nobitate ab B cessante VB, correxi 21 carnisquae V dixist B una1 tura V )

171

[*]((72.) Επιστσλὴ Κυντιανοῡ ἐπισϰόπου\'Ασϰουλιανω̄ν πρὸς Πέτρον ἐπίσϰοπον \'Αντιοχείας. Πολομερω̃ς ϰαὶ πολοτρόπως ἐξένευσας, ἀγαπητὲ, τη̃ς ἀληϑείας τἀνατία πράττων του̃ δεσποτιϰου̃ μυστηρίου, μὴ έπόμενος τοις εὐαγγελίοις ἤτοι τοι̃ς ἀποστόλοις ἤτοι τοι̃ς άγίοιςπατράσυ xat γὰρ βαρέως ϕέρει ϰατ\' αὐτω̃ν ϰαινοτομίαν τη̄ς ϰαϑολιϰη̑ς ἐϰϰλησίας r, ἔϰϑεσίς σου, ϰαὶ μέντοι γε cox ἀπείπω ταύτην πολλω̃ν ἐπισϰόπων ύπομεμνηϰότων os, μάλιστα του̃ άγιωτάτου ἀρχιεπισϰόπου Φίληϰος, τοῡ ταύτης ἀποστραϕη̃ναί as xat ευ̇ϑη̃ xat ὀρϑότομον εὶναι του̃ σωτηρίου ϰηρύγματος ἀλλ\' οὑν γε ἀντιποιούμεος αίρέσεων TO τη̃ς ϑείας διασϰαλίας τάλαντον ἀπεϰρύψυω εἰς τὴν γη̃ν xat co μα̃λλον του̃το προβάλλεσϑαιἐπὶτράπεζαν εὶξϰς, οίον sv ταὶς τω̄ν ὰνϑρώπων ϰαρδίαις τὴν ὑγιη̃ διδασϰαλίαν, ἀλλἀ τοὐναντίον ζιζάνια ἔσπειρας. ϰαὶ τίς Irt ἀνἐξεταί aoo διαστρέϕοντος TO TOO XptaToO εὐαγγέλιον; 2 οὐ τόν sv δύο ϕύσεσιν ἕνα υἱὸν, τὸν ϰύριον ήμω̄ν \'Ιησου̃ν Χρισὸν, τοῡτον ϰηρύσσων ἐσταυρωμένον ἀλλὰ τὸν ϑεὸν τὸν ὶσχυρὸν τὸν ἀϑάνατον οίον τὴν μίαν τη̃ς τριάδος οὐσίν ϕάσϰων ἐσταυρωμνον xat οὐ μόνονἀλλά FS xat μίαν ϕύσιντου̃ ϑεου̃ λόγου ϰαὶ τη̃ς σαρϰὸς ϕή̩ς. xat sl μία ϕύσις του̃ ϑεου̃ λόγου xat τη̃ς σαρϰὸς, μία 3 )[*](Verba graeca e codicibus edd. Fronto l. c. 553 et Binius l. c. 778 (cf. Acta Concil. ed. Harduin II 836). 2 ϰυντιανοῡ 0: ϰωντιανοῡ ae, ϰοντιανοῡ gh ὰσϰουλιανω̃ν scripsi: ὰρϰουλιανω̃ν a, ἀρϰουλιάνων eo, ἐρϰουλιανω̃ν gh 4 πολυμερω̃ς ϰαὶ πολοτρόπως eo: πολυτρόπως xai πολυ- μερω̃ς agh 7 βαρέως aeo: αρείσν gh 8 ταύτην gh: ταύτης aeo 9 ύπομεμνηϰότων g: ύπομεμνιϰότων e sed cum leui rasura in t, ύπομεμενι- ϰότων 0, ύπομνημνηϰότων h, ὑπομνησάντων a 10 ταύτης aeo: ταύτην gh ὀρϑοτόμονa 11 περιποιούμενος a 13 προβάλλεσϑαιeo : προβαλλέσϑαι gh, προβαλέσϑαι a 16-18 nihil excidit, immo interpres de suo dilatauit 18 ἐσταυρωμένην ao 19 xat του̃ ϑεοῡ λόγου ϕύσιν μίαν trsp. gh )

172

dei uerbi et carnis, una uero natura est dei uerbi et patris. quodammodo eadem natura est patris et corporis et uerbi. si autem non una natura dei patris et carnis humanae et uerbi, expone, quomodo una natura [patris et uerbi et carnis. quomodo enim creata et increata una natura est? si autem hoc impossibile est, quomodo creata caro et, qui creatus non est. una natura est et non duae diuersae? si autem unius naturae est filius et non duarum, quid dicis? Christum factum sicut Arrius aut non factum sicut Manichaeus?

ubi est autem et temporalis natiuitatis Christi natura et diuinitatis eius ante saecula generatio naturalis? ubi enim: hodie genui te et illud: ex utero ante luciferum genui te et illud: Iesus Christus heri et hodie, ipse et in saecula? quomodo autem dicis \'ex duabus naturis ante unitionem dei uerbi et carnis\', si non praeextitit, qui ex Maria secundum substantiam? etenim si non praeextitit Christi caro ante Mariam secundum impii Ualentini sermonem, quomodo duae praeextitere naturae?

cuius autem est haec elocutio? nonne Eutychis, potius nimis infelicissimi, dicere ex duabus naturis unam factam esse naturam ? si autem quae sunt illius sapis, quomodo hunc respuis et eius suscipis pessimas uanitates? nam si uere apud te hoc ageretur, susciperes sanctos patres aduersus eum Calchedone collectos.

uemm tamen expone [*]( 11 Act. 13, 33. Hebr. 1, 5 (Psalm. 2, 7) 12 Psalm. 109, 3 13 Hebr. 13, 8 ) [*]( 4 expone quomodo UDa natura patris et uerbi om. V, supra linea adnotans hd (= hic deest) patris et iam ab interprete falso additum uidetur 6 inpassibile B 7 due B: om. V diuerse V: diuersa B unae B 8 est B: et V 9 manicheus VB 10 natinitas V diuinitatis V: natiuitatis B 11 geracio V ubi scripsi: ait YB genuit te V 12 ex utero om. B genuit te V 13 odie V 14 ex V: et B unitatem B 16 xpi aro (caro corr. man. post.) B 17 maria B duo B 18 praeextitere 0: praeexistere V, praeextiterit B eloquutio B 19 eutiches B diceret ex B 20 sapiens B V 21 respuens B sisscipis Jr 22 suscipere B 23 calcedone collectus B expo B )

173

[*](όι ϕύσιςtοῡ ϑεοῡπατρδςϰαῑτοῡλόγου, πω̄ς06 μὶϰ XCtt ή aotTj ϕύσιςτοὺ πατρδςxat τοῡ σὼμϰτος ϰαὶ του̃ λόου; 61 se δύόὶα ϕύσιςϑεοῡ πατρδςxat σαρϰόςάνϑρωπῑςxat του̃ λόγουcppaaov, πω̃ςμῑ̄αϕύσιςτούλόγυxat τη̃ςσϰρϰόςπω̃ςyap XTtanj ϰὶ άάτιστοςμὶαϕύσιςei se τυ̃̃το αδύνατον πω̃ς ή XTtarfj σάρξϰαὶ 0 άϰτιοςλόγος μὶαϕύσιςxat 00 δύοένηλλαγμέαι; ei 5e ϕύσεως μιαςέστιν0 Χριστόςxat 00 δύο, te λέγεις; τον Χρισϔδν ϰτισδν ὠς "Apetoç t] άϰτιστον 6>; Ó Μανιχαι̃ος; πού ôi xat ήχρονιϰἠ 4 Χριστου̃γεννήσεωςϕύσιςxat ή τη̃̃ςϑεδητςπροαιὠνιος γέννησις που̃ το σήμερονγεγέννηϰά σεxat to ex γαστρδς πρόέωσϕοpoo γεγέννηάσε ϰαἰτο \'Ιησου̃ςΧριστδς χϑεςϰαὶ σήμερον, 6 αύτδς ϰαἰ εἰςτουςαἰω̃νας;πω̃ς se xat λέγεις„πρδτη̃ςένὠσεως too ϑεου̃ λδγουxat τη̃ς σαρϰδς δύο"; r προϋπη̃ρχενή ϰατ\' οὐσἰαν ex παρϑένου ένωσις; xat γαρ 6t 〈όυ〉 πρϋπάρχειή του̃ Χριστου̃̃σαρξ πρδΜαρὶ̀ας ϰατα ττδν Ούαλεντἰνουάσεβη̃λόγον, πω̃ς 860 προϋπη̃ονϕύσεις npo Μαρἰϰς; τὶνος se ϰαἰ̓ αϋτη ήέϰϕρσις; ούχὶ Εύτυχου̃ςτου̃ μαλλονάτυχου̃ς 5 to ex 860 λέγεινϕύσεωνμὶανγεγενησϑαι ϕύιν; et se TaOTa btetvtp ϕρονει̃ς πω̃ς του̃τον άπβοάλλη Ó Ta αύτου̃ παραδεχόμενος ϰάϰιστσ ϰαισματαei iàp έπ\' έληϑεἰαςοοt tooto πέέπρραϰτο, tcoc xaT\' αύτου̃artoo; πατέραςtooc ev Χαλϰηδόνιεἰχες av δεϰτούς.πλην«ppaaov μοι, πω̃ςήνωωμένος 0 πατήρϰαἰ 0 υἰδςxat 6 ) [*]( 3 πατρόςaeo: ϰαἰπατρδςgh 5 μ̀ιϰ om. h 6 λόγοςnon legit interpres 7 χριτόςaeogh: fort. υὶδςcum interprete tt λέγειςeo: tt 00 λέγειςgh, λέγειςa 10 h γαστρδς.....ϰαἰ̓to om. eo 11 προωσϕόουgh γεγέννηϰάgh: έγέννησαa 14 Yj aeoh: om. g 15 00 addidi secundum interpretem προυπάρχεινg 19 άποβάληa 20 s: yap scripsi: ειπερaeo, δπερgh cot gh: om. aeo 21 tou; eo: άν τούς a, av et \'tob; g, άν a:; tou h xatt h av eo: om. agh 22 ήνωμένοςgh: ήνωμένως aeo )

174

mihi, quomodo unitus pater et filius et spiritus sanctus dicatur trinitas, cum unus sit deus, si non suscipis in uno filio dicendum duas naturas. et si trinitas unus est deus, quomodo deus uerbum et nostrum corpus ei unitum non debet dici unus filius in duabus naturis? si autem una natura deus uerbum et caro, certum est, quia conuersum uerbum iam non est uerbum sed caro et, (si> caro conuersa facta est uerbum, etiam non erit caro; si autem in his non est facta conuersio. quomodo non sunt in Christo duae naturae? caro enim caro est, licet dei sit caro, et uerbum uerbum est, licet adsumpserit nostram carnem.

si uero conuersa est, quomodo caro non est consubstantialis et coaeterna patri sicut uerbum? si autem alterius essentiae est caro quam pater, secundum quod haec quidem recens, pater autem sine tempore est, quomodo non est recens et uerbum, secundum quod unam naturam esse carnis et dei uerbi confirmas et a patre alterius eum dicis essentiae ? si autem non est eadem natura dei uerbi et carnis, quomodo non sunt duae naturae caro et uerbum? si quidem omnis diuinitas caro facta est, quomodo permansit uerbum quod erat? si uero pars caro facta est, diuisa est uerbi diuinitas. si autem incarnatum uerbum permansit quod erat, quomodo non est inconuertibile etiam incarnatum? et si non est Christus in duabus naturis, quomodo incarnatus deus uerbum mansit quod erat?

et si est deus uerbum passibilis, impassibilis autem pater, quomodo unus et solus est deus? quomodo autem et horum una natura est? si uero impassibilis trinitas est, quomodo deus uerbum pro nobis est passum, si in altera natura carnis non est passum? et si omne, quod patitur, etiam creatura est, quomodo deus uerbum non est [*]( 1 dicitur B 2 unum V susscipis V 3 dicendo B si T; non B 5 una tura V 7 cacaro B si om. VB aerum B 8 etiam VB: fort. iam est B: st V conuersae B 10 dei om. B 12 coaeaeterna pari V 13 ulterius essentia B 14 equidem B 16 uerbum B a om. B 18 duae om. B 19 diuitas B 20 diuinitas om. B 26 exorum B 27 in B: n V )

175

[*]( td άγιονπνευ̃μαλέγεταιτριάς,p.6voç tov deo?, 61 co παρδέχη έγεινsv ένιυιψ860 ϕύσειςϰαι61 ή tpta; εὶςϑεδςπω̃ςb ϑεδς λαὶto ήμω̃̃νσω̃μααύτψ̃ένωϑενούϰόϕεὶ̀λειλέγεσϑαιer; υἰδςev 5uo ϕύύσειν61 ss μὶϰϕύσις6 ϑεδςλδγος xat r σαρξ δηλοότι tpaset; 0 λόγοςούέτιλόγςaXXa σάρξp$, ϰαιet rt aap4 τραπεὶσα γέγονελόγος, ούϰέτι σάρξ εὶ δέev τούτοιςοu γέγονετρορήπω̃ς; cox elatv ev Χριστψ̃560 ϕύσειςfj yap σάρξοdp; έστιν,et xai satt ϑεου̃σάρξϰσὶ0 λόγοςλόγοςέστίν, et ys xat άνέλαβετήν ήμωνπρόσληϕιν εὶ δέ έτράπη, πω̃ς ούχδμούσος ή aapS ϰαὶ 7 συαὶδιος τψ̃ πατρὶxado ϰαὶ6 λόγος;el δέέτεροούσιόςέστινfj σάρξτψ̃πατρι ϰαϑότ ι αύτημένπρόσϕατος, 0 se πατήράχρονος, πωςούχι πρόσϕατος xat 6 λόγοςϰϰαϑόμιανetvat ϕύσιντής σαρϰδςxat του̃dsoo λόγου λέγειςϰαι τψ̃πατρὶέτερούσιον αύτδν λέγειςεὶ se ούχή αύτή ϕύσιςτου̃ ϑεούλόγουxat τήςσαρϰδς πω̃οὺϰalor. δύοή σαρξΧlXt Ó λόγοςειss πασαr; ϑεότηςς σάρξ γεγένηται, πως έμεινεν0 λόγος B ijv; * * * * * * * * * * f * * * * * πω̃ςse ϰαι άτρεπτος σαρϰωϑεὶςϰαὶεἰ ούϰ eatt Χριστόςέν δύο ϕύσεσι, πω̃ςσαρϰωὶς0 deo; λόγοςέμεινεν0 ήν; xαὶ̀ d έστιν 8 0 ϑεός λόγος παϑητδς έπαϑής se 0 ϰατήρ, πω̃ς st; ϰαὶ μόνος εστίν0 ϑεός; πω̃ς ss xat τοούτωνμία έστὶνfj ϕύσις; et 85 ϰαὶ απαϑής ή τριάς, πω̃ς0 ϑεδςλόγοςέπαϑεν υπὲρ ήμων; 51 81 oux έπαϑε, πω̃ςfj έτέραϕύσιςτη̃ςaapxd; oux έπαϑε; ϰαὶsl πα̃νtd πάσχονxttatdv, πω̃ςÓ ϑεδςλόγοςού xttatd; πάσχωνaapxt; el) [*](1 άγιον gh: om. aeo εὶ aeo: ή εὶ gh 3 εὶςÓ υίόςg 4 δυσὶgh δέ οὺμία aϑες ϰαί λόγδος a δηηλοντιι τραπείς... 6 σάρξ εί om. a 5 et 6 post ούϰέτιadd: είηgh 6 δέeogh: xal a 7 έστινεί xat aeo : έστιϰαίεί gh 8 γεagh: om. eo 12 ϰαϑόaeo: ϰαϑδγάρgh 15 s: 5E aeog: ή OE h, ET YE legit interpres 16 lacunam indicaui; quae cum propter homoteleuton exorta esset, interpolata sunt quae seiuuntur, cum lectio codd. agh πως^ ϰαί ατρεπτοςσαρϰωϑέιςsecundum uersionem sine dubio in πωςοu ϰαὶ ατρεπτοςσαρϰωϑείςuel etiam rectius in πως οδϰ άτρεπτοςxal σααρϰϑείς mutanda sit. interpolationi interpolationem addiderunt eo: πως5i xat άτρπτως έσαρϰώϑη )

176

creatura patiendo carne ? si autem patitur carne deus, quomodo non patitur deitate? si uero non patitur deitate, qua patitur carne? si autem carne patitur, quomodo non patitur etiam ipse deus?

si autem idem est dicere ldeo passo carne\' quod dicere \'Christo passo carne\', quomodo non erit <idem> dicere \'spiritus sanctus patitur carne\', quoniam deus spiritus est? si uero non est simile dicere \'deo passo carne\' quod dicere \'Christo passo carne\', quomodo possibile est amplius propria efficere deum uerbum ea, quae carnis sunt, quam patrem ea, quae uerbi sunt?

quomodo autem, si proprie patitur deus uerbum carne, quomodo non erit etiam pater proprie deo uerbo patiens? et si mortuus est deus uerbum carne, quomodo erit consubstantialis patri per inmortalitatem? qui enim pro nobis mortuus est, non est immortalis; mortuus est enim secundum quod scriptum est. et si unus trinitatis mortuus est, quomodo non est facta dualitas trinitas? et si dualitas trinitas non est umquam facta, quomodo unus trinitatis mortuus est, si altera natura dei uerbi, hoc est hominum natura, non est mortua? si autem ter sancta uox trinitas non subsistit, palam est, quia unius subsistentiae esse asseris trinitatem: et quomodo non monstraris esse Sabellianus? si autem in tribus subsistentiis una natura est uocis ter sanctae, quomodo non trinitatem crucifixam dicis et temet ipsum sine deo sicut Marcionistae esse non dicis in mundo?

I Omnis itaque, qui dicit unam naturam dei uerbi et carnis et non duas unitas indiuisasque, damnetur. [*]( a 2 qui V 3 etiam supra linea V (ai ipse B, ita ut ai et 8. a manu 1 postea addita sint 4 quod dicere Christo passo carne om. F, in marg. add. man. 2 ut uidetur qui dicere B 5 idem om. VB 6 spiritus V: sanctus B 7 est om. B 8 passibile B propriae B 9 efficare V sunt om. B aea V 10 propriae B 11 ante quomodo erasum est alterum quomodo B non supra linea B 15 criptum F 16 est post mortuus om. B trinitas ante non om. B 18 ho est ominum V mortua non est trsp. B 19 ter om. B eubsistit V: subsistentiae B 21 monstrari B sabellianus ex sabellianos corr. V 22 uoci ter scae B non V: igitur B 23 martionista B 25 omnes B et K hic incipiens )

177

[*]( ss πάσχεισαρϰὶ 6 ϑεὸςπω̄ςοὐ πάσχειϑεότητι; ei δὲοὺ πάσχει ϑεότητι,τίνι πάσχεισαρϰί;ει81 aapxt πάσχει,πω̄ςοο πάσχει ϰαὶ ἑαυτω̄ 6 ϑεός;el Ss ταυ̉τονto εὶπεĭν ,,ϑεοῡπαϑόντος σαρϰί" 9 tii- εὶ̀πεῑν ,,Χριστοῡ παϑόντος σαρϰί\'\', πω̃ςοὐϰ ἔσται taotov to εὶπεῑν ,,πνεῡμα ϑει̃ον πάσχει σϰρϰι\'\', ἐπειδὴ πνεμα ὁ ϑεός ; el 2e οὐχο̃μοιον to ,,ϑεου̃ παϑόντος σαρϰί\'\' τῳ̃ εἰπεῑν ,,Χριστου̃ παϑόντοςσαρϰί", πω̃ςδυνατν πλέον οἰϰειοῡϑαι tov ϑεὸν λόγον 〈τὰ〉 τη̄ςσαρϰὸςἢοὶϰειοῡταιta too ϑεοῡ λόγου6 πατήρ; πω̃ς 10 is ϰαὶ, el οὶϰειώσει 0 ϑεὸς λόγοςπάσχεισαρϰὶ, οὐϰ latat οἰ̕̕ϰι- ώσει ϰαὶ 0 πατὴρ τῳ̄ ϑεῳ̄ λόγῳ πάσχων; ϰαὶ et ἀπέϑανεν 0 (hd; λόγος σαρϰὶ, πω̄ς eattv όμοούσιος t(j) παρτὶ τὴ ὰϑανασία; o fap ϑανὼν ύπὲρήμω̄ν οὐϰ ἔστιν ὰϑάνατος ὰπέϑανε yap ϰατὰ tas ϒραϕάςϰαὶ sl et; τη̄ς τριάδος ὰπέϑανέ ποτε, δυὰς 7j tptac wxt et δυὰς ή τριὰς 06 ϒέϒονέ ποτε, πω̄ς είς τη̄ς τριάδος ὰπέϑανεν, st ϒε rt έτέρα ϕύσις του̃ ϑεου̃ λόγου οίον ἡ trov ὰνϑρώπων ϕύσις οὐϰ ἔϑανεν; et 81 rj τρισαγία ϕωνὴ tpta? οὺχ ὑϕίσταται, δη̄λον ott μια̃σ ύποστάσεως εἱναι λέγεις τὴν τριάδα, ϰαὶ πω̄ς 00 δείϰνυσαι ει̇vαι Σαβελλιαvός ; et ss ev tptatv ύποστάσεσιμία ϕύσις ύϕίσταται τὴςτρισαγίας ϕωvη̄ς, πω̄ς οὐχὶ τὴv tptaSa σταυρωϑεὶσαv λέγεις ϰαὶ ἄϑεοvέαυτv ώς οί Μαρϰιωvισταὶ εὶvαι06 λέγεις; Πᾱς γοῡv, ốστις λέγει μίαv ϕύσιv ϑεου̃ λόγου ϰαὶ σαρϰὸς *at 11 00 δύο ήvωμέvας ϰαὶ ὰδιαιρέτους, ϰαϑαιρείσϑω. ) [*]( 4 τω̄ aeoh: tb g 6 τὸ aeo: om. gh τω̄ aeo: tb gh 8 τὰ addidi γ̄, scnpsi: o3 aeogh 9 s\'t om. a πάσχωva 10 xa: 6 aeo: 6 gh 13 6t om. et εί̄ς ex tt; corr. 0 ποτὲ eo: kots agh scribendum uidetur <r.w; ou γέγοvε〉δυὰς y, om. 0 16 τρισάγιος a δηλοvότι gh 18 ὑϕ- ίσταται eo: ύϕεῑσται gh, συvίσταται a 20 μαρϰιαvισταὶ 0 23 xa: αδιαι- ρέτους eo: om. agh ) [*]( xxxv. ) [*]( 12 )

178

II Si quis confundit duas Christi naturas dicens deum passum carne et non passum Christum carne secundum apostolum, damnetur.

III Si quis impassibilem et immortalem deum uerbum dicit conuersum in passionem ac mortem et non haec reddit eius carni, damnetur.

IV Si quis uocem trisagiam id est ter sanctam dicit propter nos crucifixam et non dominum nostrum Iesum Christum filium dei unigenitum, damnetur.

V Si quis post uocem ter sanctam deum dicit crucifixum propter nos et non potius unum filium, cui in medio ter sanctae uocis hymnus dicitur, damnetur.

VI Si quis hominem dicit, qui pro nobis crucifixus est, siue deum diuidendo naturas et non eas copulando in crucifixione eius, damnetur.

VII Si quis dicit duas personas seu duas subsistentias et non potius duas naturas in unam personam et unam subsistentiam concurrentes, damnetur.

VIII Si quis alterius essentiae dicit carnem domini a carne nostra et non potius nobis consubstantialem absque peccato, damnetur.

VIIII Si quis deum hominem et non magis deum et hominem dicit, damnetur.

X Si quis dicit creatum patris uerbum et nou magis eius carnem, damnetur. [*]( 2 Petr. I 4, 1 ) [*]( 2 carnem secundum B 4 impasibilejn V dicit VK: dt B 5 im V passione ac morte BK 6 carne V 7 qui V trisagion B, tti. sagian K ester V 8 crufixam B 12 uoces B ymnus VBK 13 est om. K 14 diuidendo (J9 B 15 eius om. K 16 qui B personas VK: naturas B duas om. BK 17 et una B 19 a om. BK 20 nostra K 23 dam damnetur B 24 ercatum cratum V non om. B 25 carnem omissum in marg. ndd. V (man. 1 ?) )

179

[*](ϰαὶ et tt; ϕύρειτὰς 860 τοῡ Xptatou ϕύσεις λέγωv ϑεὸv πα- ϑόvτα aapxi xat oÒ παϑόvταΧρισὸv σαρϰὶ ϰατὰτὸvὰπόatoXov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶet tt; tov ὰπαϑη̄ ϰαὶὰϑάvατοv ϑεοv λόγοv λέγειτετράϕϑαι εἰςπάϑος ϰαὶ Slt; ϑvη̄σιv xat cox ἀποδιδοῑτἠ αὐτοῡ oapxl, xad- αιρεσϑω. xai et τις τὴv τρισαγίαv λέγει δι̕̕̕̕̕̕̕\' ἡμᾱς σταυρωϑεῑσαv ϑεότητα 12 ϰαὶ οὐχὶ τὸv ϰόριοv ἡμω̄v \'Ιησοῡv Xptatov tdv υίὸv τοῡ ϑεοῡ, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ ει̌ ttc μετὰ τὴv τρισαγίαv ϕωvὴv Xptatov λέγει Otrxupco- ϑέvτα xai coyi μᾱλλοv tdv έ̔vα υἱὸv τὸv ev μέσϕ τη̄ςτρισαγίας ϕωvη̄ς ἀvυμvούvov, ϰαϑαιρείσϑω. ϰαὶ et τιςά̆vϑρωποv λέγειtdv 5t\' ήμᾱς σταυρωϑέvτα ἤτοιϑε- όv χωρίωv τὰς ϕύσεις xai 00 συvάπτωv ἐv tip σταυροῡσϑαι αὺτόv, ϰαϑαιρείσϑω. ****** [xai e? τις ѱιλὸv ά̓vϑρωποv λέγειὡς Παυ̃λος0 Σαμοσατεὺς vj 13 ὤσπερΦωτειvός, ὰvαϑεματιζέσϑω. ϰαὶ st ttç ϑεαϑρωπὶαv λέγει ϰαὶ οὺχὶ ϑεόv ϰαὶ ά̓vϑρωποv μᾱλλοv λέγει, ὰvαϑεματιζέσω.] ϰαὶ et ttç ἑτροούσιοv λέγει τη̄ς ήμετέρας σαρϰός τὴv σάρϰα too Χριστοῡ ϰαὶ οὐχὶ δὴ μᾱλλοv ἡμῑv όμοούσιοv χωρὶς ἁμαρτίας, ϰαϑαιρείσϑω. ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ∗ ****** 14 ) ****** [*](1 ϕύρει ao: ϕέρει egh τὰς δύο bis, sed priore loco postea del. e 4 λέγει eo: om. agh 5 ϑvη̄σιv aeo: ϑvη̄σιv ϕησὶgh ἀποδιδοῑ scripsi: ὰποδιδω̄ eogh, ἀποδιδος a post ἀποδιδω̄ add. τό πάϑος gh 7 xaZ et tt; .. 9 ϰαϑαιρείσϑω om. eo τὴv τρισαγίαv agh: <μετὰ> τὴ̀v τρισαγἱαv <ϕωvὴv Fronto Duc. 10 tptaaYtov a 11 τρισαγίου a 13 ή̓τοι tov ϑεόvh 16 lacttnam indicaui uncisque inclusi interpolationem, quam iam inde agnoscis quod non ϰαϑαιρείσϑω sed ἀvαϑεματιζέσϑωdictum est ; ceterum cum uerbis 19-20 xat et tt; ϑεαvϑρωπίαv etc. cf. latinae interpretationis damnationem nonam 17 Σαμοσατεὺς eo: Σαμοσάτωvagh, Σαμοσατέωv Binius 24 lacunam indicaui ) [*](12* )

180

XI Si quis dicit consubstantialem carnem domini deo et patri et non potius deum uerbum, damnetur.

XII Si quis dicit sine mente et sine anima dominum nostrum legum Christum et pro ea habuisse diuinitatem et quia ex hoc dicendum passum carne deum uerbum et non magis mente cum anima rationabili inhumanatum deum uerbum et impassibilem dicendum eundem diuinitate, humanitate uero passibilem, damnetur.

Has duodecim damnationes direxi tibi, ut metuens harum iudicia recedas a tua callidissima nouitate sciens, quia oportet nos sequi reuelationem sanctissimi Constantinopolitanae ecclesiae episcopi Procli: quomodo dum in Campo concurreret cum omni populo suo undante per terrae motum eadem ciuitate et luctu ab omnibus emisso repente puer in aera a quadam uirtute eleuatus est eique praeceptum est, ut in litania diceretur trisagion hoc est \'sanctus deus, sanctus fortis, sanctus inmortalis, miserere nobis\' et haec denuntiare episcopo iussus est. qui post tres horas stetit in tribunali circa pedes eiusdem episcopi et haec enarrauit [puer] et ita litaniam facientibus steterunt illi terrores.

sic itaque et tu litaniam facito et cessabit aduersum te ira prolata; alioquin ueniet super te Felicis papae nostri damnatio. custodiat autem deus [*]( 1 fort. deo patri 2 et non VB: non K uerbum supra linea V 3 XII om. B 4 nom͠ (pro nostrum) B ea VK: eo B 5 quia ex e hoc K: ex ho V, quia hoc B passum carne.. (7) dicendum om. B 6 rationali K inhumana tum K 7 eodem B diuinitatem BK 8 damnetur B et K hic desinens: damnatur V 9 horum B 10 siens V 11 nosse qui B relationem V sanctisimi V: sanctissime B 12 concurret V 13 cumoni B pro terrc motu V 14 ciuitatem B lucto B sepente B grae in agra corr. V man. 2 a om. B 15 leuatus B est (post. eleu.) supra linea add. V man. 2 in F: et B 16 litanea in letania corr. V man. 2 tresagion B 17 est supra linea add. V man. 2 denuciare V 18 iussus ex iussu corr. V man. 2 19 eius B narrauit B puer deleui letaniam ex litaneum corr. V man. 2, laetania B 20 terroros B tu supra linea V: cum B laetania facto B 21 cessauit VB aduersum te ira B: atra F, quo deleto a te ira V man. 2 in marg. alioqui B )

181

[*]( ****** ****** xat et τις λέγειάνουνϰαίάϕυχον τον ϰυριονημων\'Ιησου̃ν Χριστδνxat avtt ϕυχη̃ςέχεινtYjv ετηταϰαίωςιx τούου πάσχεινοapxt τδν ϑεδνλδγονλέγεινxat ούχίδήμαλλοννουν έχεινxat ϕυχήν λογιήνανειλϕέναι τονϑεδν λδγονxai απαϑη λέγειaotov τηϑεδτητι, παϑητον61 rjj ανϑρωπότητι, ϰαϑιρεισϑω Taota; ta; δωδεϰαϰαϑαιρέιςπέστειλάοοt, δπως ϕοβηϑείς 15 τούτνταςϰρίσειςδιεστηωςέσητη̃ςπανδειοτάτηςσουxatvoto- μίαςείδως, õtt χρήέξαϰολουϑει̃ν τη̃άποϰαλύϕειtoo δσιωτάτου τὴςΚωνστατουπολιω̃vέϰϰλησίαςέπισϰδπουΙΙρόϰλουπω̃ςέν tip Κάμπψϰαταδραων συνπαντίτψÀacp ϰυμαςομένης υπό σεισμω̃ντη̃ς αύτης πϜλεωςxat ϑρήνουύπόπάντωνάναπεμπομένου άϕνωπαίδαείςtov aepa άρϑη̃ναιύπότινοςδυάμεςxat τούτψ ένϑέσϑαιtorj λιτανεύειν τὸ τρισάγιον ϰαὶ λέγειν ,,ἅγιος ó ϑεὸς, ἅγιος ἰσχυρὸς, ἅγιος ἀϑάνατος, ἐλέησον ἡμα̃ς ϰαὶ taota του̃ ὰπαγγει̃λαι τψ̃ ἐπισϰόπψ προσετάχϑη• ôς ϰαὶ μετὰ τρίωρον ἔστη iv τψ̃ τριβουναλίψ παρὰ τοὺς πόδας too αὐτοῡ ἐπισϰόπου xai taota διηγήσατο ϰαὶ οὕτως λιτανευσάντων ἔστησαν οί σεισμοί. οὕτως ουν ϰαὶ ο̈ὺ λιτάνευε ϰαὶ παύσεται 7j ϰατά σου μελετωμένη 16 ἐξενεχϑη̃ναι ὀργή ̇ εἰ se μὴ, ἥξει ἐπί os ϰαϑαίρεσις ὑπὸ tso πάπα ) [*]( 4 ε̌χει h 5 λέγειν eo: λέγειagh νου̃ν ε̌χεινl eogh: νουεχη̃ a 6 xal Ψυχὴν eo et g man. 2: τὴ Ψυχὴν t-r,v ah et g man. 1 11 ϰωνσταντι- νουπολιτω̃ν eo: ϰωνσταντινουπόλεως agh πρόϰλου ἐπισϰόπου trsp. a sed ordinem ipse restituit suprascriptis litteris β et a 14 fort. παι̃δα <ει̌δεν> : certe excidit uerbum aliquod sentiendi ad Proclum referendum ἀέρα aeo: οὐρανὸν gh 17 ὰγγίλαι h 05 xat agh: xat ου̃τως eo 18 πόδα g 19 οὕτω eo 20 οὕτω g )

182

mundum ab scandalis, <cui gloria> nunc et semper et in omnia saecula saeculorum. amen.

EXPLICIT EPISTOLA QVINTIANI EPISCOPI ASCULITANI AD PETBUM ANTIOCHENUM.