Epistulae imperatorum pontificum aliorum

Smaragdinum uero sic uocatur naturaliter insula modica, ex aduerso sita Beronicae, in qua portus est Indiae dirigens ad Thebaidam, quae a continenti terra Thebaica distat unius diei cursu, cum est nauigium prosperum, hoc est milibus octoginta. contigua est autem Beronice, quae sic appellatur. regioni Elephantinae nec non et Telmi, quae nunc a Blemyis obtinetur. corruerunt autem montis huius metalla suntque metalla alia in ipsorum barbarie Blemyorum iuxta Telmeos in montibus constituta, quae nunc effodientes barbari smaragdos incidunt. uis autem lapidis huius in speculandam faciem;

dicitur et ab his, qui fabulosa confingunt, praescius esse futurorum.

DE LAPIDE CARBOXCULO. Carbunculus habet speciem rubricae nimis acutissimae. nascitur autem apud Carthaginem Libyae, quae Africa uocatur. alii uero dicunt hunc lapidem sic inueniri: non uideri per diem sed per noctem; procul autem in modum lampadis uel carbonis ignis naturaliter scintillas emittere et hora quidem sicuti carbo ignis accendi, hora uero desinere, ita ut splendorem eius, qui hunc lapidem quaerunt, eminus intuentes ob hoc ipsum, quod per interualla comparet et rursus extinguitur, eum esse cognoscant pergentesque ad eius fulgorem ita reperiant. sed qui eum portat, eum latere non potest; nam quibuslibet uestimentis occulat, splendor extra uestimenta conlucet. unde et carbunculus appellatus est, ob hanc scilicet causam.

parumper autem et ceraunius ita [*]( 1 sflt V 2 icthiophagis Y 7 beronice Y 8 Thebaida Fogg. 10 beronice Y, Beronicae Fogg. 11 ab lemys V: a Blemis Fo g. 13 Barbaria Fogg. blemmj orum V Telmin aut Talmin Fogg. 18 acutissime V 21 lampadis scripsi (λαυπάδοϚ Ep. 1 Ep.2) : lapidis V sintillas Y 26 latere transitiue usurpatum, ut idem sit quod occulere (βασταϚόμενον ὸέa56votov διαλϑεὶνEp, S) 29 et F: et (qui> 02 )

nec mirum, quod diuina scriptura Phison eum flumine esse pronuntiat, cum possit et in Africa reperiri. fluit enim Phison in mare iuxta regionem australem et occidentalem Oceanum. circuit Oceanus uniuersum orbem terraium sed in occidentalem eius partem Phison, ut diximus, influit et idcirco lapis iste in Libyae partes aduehitur. dicit autem scriptura diuina: fluuius egreditur ex Edem ad irrigandum paradisum, qui inde diuiditur in quattuor initia. nomem uni Phison: iste est, qui circuit omnem terram Euilat, ubi est aurum, et aurum terrae illius optimum; ibi est carbunculus et lapis prasinus.

DE SAPPHIRO LAPIDE. Sapphirus lapis t dicitur in modum purpurae, quam blattam uocitant, cuius est pressior species. multa uero genera sunt huius lapidis. est enim in ipsis regalis auri punctis intermicans: qui non adeo est mirabilis.

sicut purus ille lapis, qui per omnia purpurae specie renitet. et hic fortassis esse dicitur in India et in Aethiopia, propter templum Liberi patris apud Indos, quod habere dicitur, licet incredibile uideatur, CCCLXV gradus, omnes ex lapide sapphiro. in ornamentis autem suis et monilibus reges utuntur eo uel maxime, quia mirabilis est atque pulcherrimus et gratiosus. 27 unde et nonnulli uocauerunt eum monilis ornatum. pellit dolores: nam si teratur cum lacte, medela scabiosis et ulcerosis efficitur linitus super loca, quae fuerint uulneribus [*]( 11 sqq. Gen. 2, 10-12 (LXX) ) [*]( 1 uocatur T* oJ, corr. Fogg. 4 hisdem V 7 repperiri V tison V T 11 eadem Fogg. 12 irrigandam V 17 dicitur corrupte T: \'supple lncere, -splendescere\' Fogg. (λίϑοϚϲάπϕειροϚπορϕυϚων ώϚβλάττηϚπορ- ϕύϱαϚ τήϚ μελ̀αίνηϚTO είδοϚ Ep.1, σάπϕειροϚπορϕυρίϚωνμένέστινFp.2) 20 punctus 1x, corr. Fogg. (ϰρυaτιήϚEp.l) )

DE LAPIDE IASPIDE. Iaspis est lapis uelut speciem smaragdi referens, qui apud ostia Thermodontis fluminis inuenitur et apud Amathunta: non quae in Cypro est, sed naturaliter Amathusiorum generatio multiplex habetur. hic uero lapis hanc habet speciem: sub smaragdo est interuirescens sed obtunsior et obscurior* interiusque corpus habet uiride ad instar aeruginis aeris. delectantur autem phantasiae, id est speculationes, huic insidere, sicut asserunt. qui fabulosa commemorant.

est et alia iaspis albidior quam mare, flore uero tincturaque pressior. alia uero in speluncis Idae montis, qui est in Phrygia, reperitur similis sanguini cochleae, sed lucidior magis et ueluti similior uino et amethysto rubicundior. non enim sunt unius coloris eiusdemque potentiae, sed alia quidem rarior est et albidior quam aer fumi, <nec> nimis effulgens nec impar, item caeruleae uibrationis, ueluti si tempore hiemis de terra uapor aut nebula au.stro desinente consurgat. alia. quae glaciei similis est, ab his, qui fabulosa fingunt, phantasiis dicitur esse remedium. repertum est autem ab Hiberis et pastoribus Hyrcanorum, qui circa Caspium -solum lacumque consistunt.

est et alter iaspis, qui uocatur oppalius. similis niuibus aut spumis maris aut ueluti si [*]( 1 Eiod. 24, 10 ) [*]( o nonque in cipro T sed natura littera mathusiorum r, corr. Fogg.; sed aliam nam Amathusiorum Dindorf (OJ rijv gv Κόπρω̩ο, άλλ̍\'erxt γένοϚ πολαχαλούμενον\'Αμαϑούϭιον Ep.1, &\') t. t K. άλλ\'〈έτέραν τινά〉eat1. 〉γάϱγένοςetc. Dindorf) 7 xata t-fjv ϭυάραγδόν έaτι γλ̀ιωρὶςουjαEp. 1 10 speculationis Y, corr. Fogg. incidere Dindorf w; 3s touto ήϰούϭαμενstva: ϕανταϭὶαςu»s οὶ μυϑολύγοι λέγουϭιν corrupte Ep.1 11 est ex et V 13 phrigia V 14 amethisto V 16 rarior ex ratior F (χαυνοτέραEp.l) nec inserui secundum Ep.t ου̂τεjcavu ϭτλβουϭαοuts πάλινάπμέουα 17 post impar interpunxi: nec impar item cerulea uibratione coni. Fogg. bibrationis V 19 glacie F, corr. Fogg. 21 hircanorum V 22 qui FO\'lg.: que V 23 oppalius scripsi: appalius JP, Opallius Fogg.; ό παλ̀αιὸςEp,1 corrupte nauibus r corr. Fogg. ) [*]( XXXV para 2. ) [*]( 48 )

DE LAPIDE LIGYRIO. Ligyi\'ii inuentionem nequaquam nouimus nec a physiologis, id est naturarum scrutatoribus, nec ab aliquibus antiquis, qui harum rerum curam gessisse referuntur. inuenimus autem laggurium sic appellatum lapidem, quem nonnulli pressiore locutione liggurium uocant, et fortassis arbitror hunc esse ligyrium, quoniam quidem diuinae scripturae nonnulla nomina aliter immutarunt, sicut smaragdum dixere prasinum aliisque nominibus -alia uocauerunt.

et liggurus quidem uel etiam laggurus, si ipse sit ligyrium, rursus ex quo sit loco, nescitur a nobis. arbitrati sunt autem eum de superiore esse Thebaida, propter quod affirmant aliquos lapides ex lapide hoc in aede Asclepii, quae sic appellatur, in Memphi Aegyptia reperiri. in quibus sunt ueluti notae intermicantes, non sicut ophitae, sed habentes puncta iuxta cerinum lapidem sic uocatum. puncta sunt uiridantia ita, ut intellegamus in profundo lapidis huius uenam esse lectissimam.

sed et adhuc lucidius et speciosius haec petra uidetur sumpsisse cognomen; explanatur enim liggurus a quodam animali, quod liggium nominatur, habens colorem pulli bubali uel buculae rufae, cuius cauda modica est et habet puncta quaedam uiridantia: propter quod et lapis liggurus idem liggi cauda uocitatur.

ego autem uehementer ammiror, cur scriptura diuina curans ad ornatum decoremque pulchritudinis regalium sertorum et uestimentorum pontificalium uti lapidibus pretiosis et nonnullorum, qui multum erant noti manifestique, commemorans [*]( 1 masagete V 4 LIGIRIO ligirii V 5 phisiologis V, altera i ex o O corr. 7 inuenimus scripsi: inueni I m V, inueni modo a Fogg. (εδρομεν aÈ Ep.l) Laggurium Fogg.: laugurinum V, ).arfxo6piov uel λαγγουριον Ep.t 8 Ligguriutn Fogg.: ligguriorum V, Xoppiov Ep,t 9 ligirium V 12 quidam V, corr. Fogg. (ἐπειή αὶ ϑεĭαι γραϕαὶ Ep.t) liggirium V, correxi 17 ophite V: in ophitg a 23 cauda V, corr. Fogg. 24 ligurus Y, correxi liggii Fogg. 28 multorum V, corr. Fogg. )

hyacinthus autem species habet diuersas; quanto enim quis inuenitur colore profundior, tanto est aliis necessarior. hyacintho uero uel callaino purpureus color est aliquanto consimilis; unde diuina quoque scriptura ex hyacintho purpuraque pontificalia uestimenta dicit ornari. et praecipuus quidem lapis hyacinthus thalassites appellatur, eo quod tranquilli maris similitudinem referat. est et alius, qui uocatur rhodiaeus, alius oppalius, rursus alius perileucius. inueniuntur autem lapides isti in interiore barbarie Scytharum.

Scythiam uero soliti sunt ueteres appellare cunctam septentrionalem plagam, ubi sunt Gothi et Dauni, Uenni quoque et Arii usque ad Germanorum Amazonarumque regionem. illic igitur interius in deserto huius magnae Scythiae conuallis est profundissima, hominibus prorsus imperuia: montibus namque saxosis hinc atque inde uallatur, ita ut si quis desuper a summitatibus montium tamquam de muris aspiciat, solum conuallis peruidere non possit sed a profunditate caligo tenebrosa ueluti chaos alicuius occurrat.

igitur qui mittuntur a regibus iuxta commanentibus ad istorum lapidum perquisitionem, secundum dispensationem necessitatis sibi commissae iugulant agnos et excoriante dimittunt desuper e saxis in illud chaos conuallis inmensum lapidesque, ut ferunt. agnorum decoriatorum carnibus adhaerescunt. aquilae uero in petris [*]( 8 Exod. 28, 5 ) [*]( 1 fort, achntis 2 crhisoliti V 3 hiacinthi V et sic semper per i 5 cognominet Fogy. 9 ornari ex ordinari V 13 sq. scitharum stihiam V 15 Uenni] Uanniani regni (Plin. n h. 4, 81) mentionem facit Fogg., addens tamen fortasse Hunni restituendum 16 arii V: \'fortassis Abii\' Fogg. coll. Ptolem, vi 15 ad om. a Fogg. amazanorumque ex amazonorumque V 17 schithie V 20 sumitatibus V 22 ω̂ϭπερΤ: χάοϚFp* nituntur V, corr. o2 (ot άπεϭταλμένοι Ep. 2) ) [*]( 48* )

omnes autem lapides isti. cuiuscumque sub diuersitate coloris existunt, cum sint pretiosi, tamen hanc habent efficaciam, ut superpositi carbonibus ignis uehementibus ipsi quidem minime laedantur, carbones autem protinus extinguunt. non solum autem hoc, sed etiam tollens quis ex his lapidibus et inuoluens diligenter in orario uel in aliquo linteo ponensque super carbones ignis manu retinens ipse quidem calore cruciabitur, linteum uero, quo lapis estinuolutus.

nullo modo laeditur aut aliqua ustione uexatur. fertur autem lapis iste utilis esse mulieribus, quatenus onere partus absque difficultate liberentur. phantasias autem pellere similiter dicitur.

DE LAPIDE ACHATE. Achates autem lapis est aestimatus esse perileucius, qui post hyacinthum lapidem ponitur. est autem specie mirabilis, colore caeruleus, exteriorem circulum habens album. et hic circa Scythias inuenitur. est autem in lapidibus istis achates colore leonino, qui cum aqua tritus et inlitus super loca, quae morsu contracta sunt uiperae uel scorpii ceterorumque serpentium, uenena depellit, dico autem achatem, qui leonis speciem praefert.