Epistulae imperatorum pontificum aliorum

unusquisque ergo exilia et peregrinationes tamquam domum patriamque respiciat, ne desideriis retentus humanis Christi societate priuetur. ecce tempus, quo repetit fides [*](1 cetera B 2 substitit B nouis pa: nobis VBty 4 indicatur B 5 huiusmodi V<\\: in huiusmodi B impietatem BI}: impietate V, impietates Bar. semper uenire VI}: peruenire B, superuenire Bar. 8 pacienter fidelium trsp. B 9 morem B proponat B 10 reuerenda B 13 contempta V nunari B 14 exciderit B, excidere 4» ambiens passiones YcL: ambiit passionibus B 15 nam B\'ł: iam V maiora \'f: maiorum B, malorum V 16 ubi n,}: bi ex ui corr. V 17 subdere VI}: reddire R psecutionis B 18 obire «{/ caelesti.. militia scrtpsi: caelesti .. militiae VB, caelesti .. militem J/, caelestis .. militiae o 19 uos ψ sanguine B eui Bty: om. V 20 inuenienientibus B 21 tribueret I}, retinueret B 22 omnen B effectum B 24 que om. \'ł 25 prouocetur B )

\' pluribus caritatem uestram pro dispensatione nobis credita cuperemus hortari: sed quid opus nostrae uocis stimulis, ubi ad tolerandas pro Christo magnanimiter passiones apostolicis et patrum docemur exemplis, quae per damna humanarum rerum caelestium nobis ostenderunt augmenta uirtutum?

ergo pronuntiemus intrepidi claras ecclesiae cum magna fiducia disciplinas; longe sit a nobis prophetae sermo dicentis: et sacerdotes uera celauerunt. quem enim latet discipulorum scientiam a doctoribus exigendam et, quod non pronuntiatum laedit sequaces, hoc periculosum esse tacentibus? necesse est enim apud eos laborare ueritatem, apud quos non manifestatum latet sub ueritatis colore mendacium; magnum robur adimpugnantium fidem, quamdiu aduersus eos prolatae sententiae non uiriliter asseruntur.

sed de uobis dicere opto meliora: ut ea, quae per improbos confusa sunt, per uos correctionis remedium consequantur. non est tam durum decipi quem quam deceptum in errore persistere. malum hoc et malis omnibus grauius, quando a corpore suo membra dissentiunt; nam etsi non [*]( 11 cf. Esai. 28, 7; Hierem. 2, 8; Thren. 2, 14 et quae sunt similia ) [*]( 2 obtabilem B 3 fructuum B: fructum F\'{< prauis B 4 compenset 4» 6 nostrae VB1Į: est Bar. uoci Y 8 qui Bar. damnum v hunarum B uobis \'f 9 ostendunt \'ł pronuntiemus inter alia et dicamus cum sancto (p. 492, 18) omissis intermediis\'f 10 fidu- •ciam B 11 et B: ut V 12 scientiam V: uiolentia B 13 exigenda VB, e ■corr. a quod pro non uinciatum B 14 esset taccntibus B aput B 15 latet V: lacet uel iacet B 16 robor B adimpugnantium scripsi: •ad inpugnantium V. ad inpugnandum B 17 quandiu V aduersum B sentiae B 19 confussa B correptionis V 20 consequanter B, consequatur V est om. R tam B: am V relicto antea 2 uel 3 litterarum spatio quod expleuit man. rec. addita tittera t decipi quemquem dec. Y 22 quando B: quam Y, cum 02 disentiunt B etsi non V: et B )

unde addictorum fugienda communio; iuxta beatum apostolum pronuntiationem fidei nullus erubescat, uirtus enim est omni credenti. declinemus sacrilegum Eutychetis errorem cum Manichaea malitia congruentem; communionem quoque eorum, qui sunt a talibus educati, pari intentione uitemus, quae nunc quasi morbosa contagio ecclesiis partium uestrarum temptat inripere. nemo enim se pari cum praedictis ferri tempestate dissimulet, donec portum uerae fidei ab eorum communione separatus introeat.

quae quidem amans moneo, non odio persequentis accuso. nam qui culpanda uituperat nec utilia subministrat, exprobrantis habet potius studium quam amantis affectum, et qui hortatur ad profutura, uehementius boni propositi designat imaginem, ut feruentius utilia expetantur, inuitans. propter quod, fratres, illius bonam ecclesiae desiderantes unitatem et beatum decorem sacrae concordiae praesumentes dicamus cum sancto Dauid: quam bonum et quam iocundum habitare fratres in unum; ut et de nobis apostolus Paulus dixerit: uos autem omnes fratres in Christo unum estis. donec enim unitas ista non redeat, nullus ambigat eadem nihilominus esse uentura, quae in Constantinopolitana nuper ecclesia contigerunt. de quibus pariter mihi ingemescere necesse est et tacere: nam qui apostolicae sedis ammonitionem neglegendam esse crediderunt, [*](2 Cor. I 12, 26 4 Rom. 1, 16 18 Psalm. 132, 1 20 Gal. 3,28 ) [*](1 debilitat B 5 est om. V euticetis B 6 uiilitia V congruente B 7 edocati B 8 morbosa B: morbo a Y, morbo ac o2 partum B 9 inrepere B separari V redictis B ferre V 11 amons B 12 persequens Bar. accosant B uituperet B 13 exprobatis B antis (pro amantis) B 14 ortatur B 15 imagine VB, corr. o expetantur pJ: expectantur V, expectentur B 16 propter Vi pposito B bonam p: bona V, bone B 18 resumentes B 20 nobis B: bonis V, nobis \'f 21 ista.B\'Ψ: om. V 22 ampligat B 23 nuper om. B 24 pariter mihi Bţ:ł: mihi pariter V 25 commonitionem neglegendum B )

si quis ergo salutem propriam cogitans seruare cupit apostolica iudicia, cum a praefatorum se labe seiunxerit, nostrae communionis se nouerit sine dubitatione participem: qui autem se ab eorum, quos apostolica sedes damnauit, non societate remouerit, sciat nullo colore nullo figmento nullaque calliditate ecclesiasticae custodiae posse subripere, quia sicut illos, qui a supra scriptorum se, hoc est Eutychetis Dioscori Timothei Petri et Acacii, uenenis dissociant, libenter amplectimur, ita circa istorum sectatores cura et sollicitudo nostra, ne subripere possint, semper inuigilat. ET ALIA MANU: Deus uos incolomes custodiat, fratres karissimi. Data VIII. Iduum Oct. post cons. Felicis u. c. [*]( 1 incederunt B (in) ea IfI euenire Bar. 2 seruare YIfI: seruari B 3 se uixerit B 4 qui autem se Hartel: quia si YI}, qua si B 5 sede V non eoc. F: soc. non 1fI, non se soc. B societate ex societatg corr. V 6 fermento B 7 <se> custodiae Bar. 7 et 10 subripere VI}: subrepere B 8 euticetis diospori thimothei B 10 istorum Bty\\ storum V 11 possit V et alia manu om. IfI et alia .. karissimi om. B manus V, corr. 0 12 data .. u. c. om. <{< Dat. tertia non mar probo uc consule Bt quae temporis nota a V quam maxime distam quomodo ej-plicanda sit nescio. ) [*]( XXXV. ) [*]( 33)

SACRO ET BEATISSIMO ET COMMINISTRO PATRI HORMISDAE DORO- THEUS IN DOMINO SALUTEM. Ait quodam loco cuncta beatissimus diuinorum praeceptorum promens miracula Salomon, sicut aqua frigida animae sitienti suauis, sic benignum nuntium longinquis ex terris, et sacer Dauid spiritalem pulsans lyram psallit: quam speciosi pedes eorum, qui euangelizant bona! sed equidem et uos cunctos t dicetis.

quid autem sic est animae hominis suaue aut quid ita impinguat ossa quam specioso nuntio cognoscere uerae pacis nutritorem et rectae numquam errantem propugnatorem fidei ad ecclesiarum sanctarum transire gubernacula et tamquam ex arce quadam ad consensum rogare dispersa et continuo quidem in principatum suae sedis festinantis membra ecclesiae, quae [*]( 3 Prou. 25, 25 7 Esai. 52, 7 (cf. Nah. 1, 15 et Rom. 10, 15) ) [*]( 105. Dat. simul cum ep. 107 a. 515 die 12 Jan. per Patricium; <tccepta eiusdem anni die 28 Mart. De tempore omnium fere quotquot Auellana collectio continet epistularum aut ab Hormisda aut ad eum datarum adcuratius egi in commentatione \'Beitriige eur Chronologie der Briefe des Papstes Hormisda\' = Sitzungsber. der kais. Akademie der Wissensch. in Wien, philos.-hist. Classe CXXVI (1892), XI. Epist. 105 edd. Car. 12 438; Bar. ad a. 515, 8; Collect. Concil.; Thiel 743. 2 coministro V 3 beatissimis V, corr. aJ 4 diuinorum] uirorum Va: alias \'diuinorum\' in margine oJ, unde diuinorum receperunt codices ex a descripti 5 post suauis del. est traducta lineola V man. 1: recepit est a eiusque familia 8 sed V: sic al uos V: nos ofl cunctos del. aJ dicetis Va: dicens ut uidetur a2, docens Car., <beatos> dicetis dubitanter Hartel; desperaui desanandis uerbis sine dubio grauiter corruptis 9 sic est Thiel: sicut V qid V 10 uerae o: uir Va, uere a1 11 errantem scripsi: errantes V, quo seruato propugnatores 02 18 rogare V: ais \'congregare\' suprascripsit a2, unde deus (dS pro ais) congregare rogare o, deum congregare (del. rogare) os, dei congregare Car. 14 tuae Bar. festinantes V, correxi sublata uulgata ante membra interpunctione ) [*]( xxxv pars 2. ) [*]( 32 )

haec <di>dicimus non ante multa spatia temporis, sperabam autem et antiquam consuetudinem cognoscens ecclesiae et uestrum audiens socialem atque inreprehensibilem morem uestris litteris firmiora atque manifestiora cognoscere. sed quia tempore hiemis ad haec uos implenda retentos esse consideraui et aptum atque debitum fuit et plenam et dei amatricem caritatem etiam scripulosa transire, scribo atque alloquor beatum uestrae sanctitatis caput, significans conlaetari beatae sedi sacratissimi Petri apostoli, quod tali regitur manu, quae suscepit principem, non qui honorem raperet sed qui raperetur ab eo et, sicut multiplex tradit sermo ac nos ita habere credimus, nutritorem pacis et rectae fidei certatorem et humanitate mentis et caritate, quae circa cunctos est, tamquam pretiosis lapidibus coronatum.

etenim cuncta te uolo uenerande pater agnoscere, quod ex antiquis sanctis ac uenerandis patribus suscipiens illius beatae sedis affectum et hunc tamquam paternam sortem custodiens addere hoc opto atque festino, ut ueniat in hoc studio terminus utilis humanitate quidem domini et dei nostri Iesu Christi, intercessionibus autem in cunctis beatissimi apostoli Petri et in 26 omnibus sapientissimi Pauli, ut uenerandae eorum sedi et tuae beatitudini iuste debitus honor custodiatur atque reddatur, ut [*]( 1 patri V, corr. a2: fratris Bar. 3 praecidentem V, corr. a1 4 clanculo V, corr. Bar. concordia atque serenitate Thiel 6 dicimus V, con\'. Bar. 7 antequam V, corr. p2 8 uestrum 0 et a man. ec.; ur V 9 <ex> uestris Bar. firmior V, corr. aa 12 ecru-, pulosa a man. post . 14 <nos/ beatae Bar. beati V, corr. Car. sediS V 16 qui pJ: quia V ac scripsi: haec V, et Bar. <se> habere Bar. 18 humilitate (sic!) .. caritate .. coronatum Bar.: humanitatem .. caritatem .. coronantem V 21 affectu V, corr. p2 23 ut p: et V 27 honore V, corr. ras. man. post. a )

ista nunc scripsi beato capiti uestro per Patricium spectabilem, communem filium, et consuetudinis affectu superans rationem et circa illam beatam sedem caritate deuinctus et omni die uidere desiderans congruentem atque debitam uenerationem ei seruari.

scribe igitur, in cunctis beate, tamquam unianimi atque optanti animam quoque offerre pro fide orthodoxa et ecclesiarum pace sanctarum et ut custodiantur uenerandae sedi in omnibus beati Petri conuenientia. quod facile fiet ordinata unitate cunctorum et omnium ad uos tamquam ad firmum festinantium portum; diuisiones etenim et cetera contemnere consuerunt et ordini decentia non seruant.

omnem fraternitatem, quae est uestrae sanctitati coniuncta, ego et qui mecum sunt multum in domino salutamus. ET ALIA IANU: Saluari me in domino orate, sanctissimi et beatissimi patres! Accepta epistola Dorothei [*]( 13 cf. Matth. 7, 15 ) [*]( 1 nostris Car. sedis apostolice V, correxi 2 honori congruenti V, corr. p: honorem congruentem a2 3 ex ecclesia scripsi: et ecclesie V 9 nulla V, corr. Bar. uenerando capite p: uenerandi capiti V, uenerando capiti o 10 horrentes V, corr. Bar. 14 reppellantur V 15 expectabilem V, corr. p: uirum spectabilem Car. 19 uni animi V: unanimi a2 21 uenerande V 24 et cetera temptatti: et contra V, contra Bar. 25 sanctitati§ V 26 ret; ego Bar. 27 manu o2: mamus V, manus a ) [*]( 82. )

DILECTISSIMO FRATRI DOROTHEO HORMISDA. Ubi caritatis interest seruare praecepta, etiamsi aliquid tale eueniat, quod cuiuslibet possit animos commouere, tamen, ut ea, quae de concordiae conseruatione praediximus, debeant custodiri, oportet aequanimiter praetermitti, quia utique, si quid ignorantia tale proueniat, excusationem potest de ipsa simplicitate recipere. suam deus noster ecclesiam propria ordinatione constituit et, quod diuinis praeceptis noscitur esse dispositum, nullatenus poterit praeteriri.

cuius notitiam uel scientiam te non cognoui ignorare: in faciendo namque bona laudantur et tunc uerborum cultus ornatur, quando sibi conuenientia rite coniungit. litteras siquidem per Patricium filium nostrum spectabilem uirum tuae suscepimus caritatis, in quibus spera<ba>mus opus plenum et probabile reperire, ut nihil esset, quod ab integritate unitatis secerneret.

sed quia in his ipsis hunc promittis affectum, qui nos < ad > hoc < quod > praediximus possit specialiter prouocare, domino nostro preces effundimus, ut ipse, cuius et causa tractatur, abstersis uel amputatis uniuersis scandalis ex ecclesia sua sub uno consensu et parili faciat fide conexos nec in sacerdotibus suis quicquam reperiri patiatur, quod cuiuslibet aut odiis propriis aut inanibus intentionibus aut hominibus in iniuriam dei, quod nefas est, uelle [*](2 die] d 0: cl V Ki ap V) [*]( 100. Dat. (simul cum ep. 108) a. 515 die 4 Apr. per Patricium; respondet epistulae 105. Edd. Car. 12 440; Collect. Concil.; BTA I 370; Thiel 746. 5 quos V, corr. 0 6 de inseruit pJ 7 conuersatione T, corr. p2 8 ptermiti V 10 noster compendio nt pinxit V et p2: ut V 12 coguoui scripsi: cognouit V, couuenit pJ 13 laudamur Edit. reg. 14 fort. conuenientia <facta> 16 sperabanius Coustsperamus V 18 fort. integritate <te> 1H ad et quod inseruit 0 21 causa V, corr. 0 22 ex p2: et V 23 repperiri Y 24 sq. patiatur quo .. intentionibus hominibus .. uelint placere .. contemnentes .. possint Thiel; at ferri possunt tradita quamuis satis contorta 25 iniuria r, corr. 0 nefa V, corr. 0 )

hortor propter commune remedium, inuito pro salute delium, propter generalem suadeo medicinam. quis namque contentus est hos uidere diuisos, quorum potest unitate gloriari? unde opus est labore communi, ut hoc, quod a patribus nostris accepimus, conseruantes securi de his in illo diuino possimus asstare iudicio.

UICTOR ANASTASIUS PIUS FELIX INCLITUS TRIUMPHATOR SEMPER AUGUSTUS HORMISDAE SANCTISSIMO AC RELIGIOSO ARCHIEPISCOPO ET PATRIARCHAE. Beatitudini uestrae non putamus ignotum, quod pro temporis qualitate loquendum atque tacendum etiam diuinae scripturae prouida est ammonitione dispositum. exactum proinde silentii tempus incitamenta nobis loquendi concessit atque ideo oportunum esse perspeximus, quae apud nos sub religionis specie commouentur, auditui uestro committere.

ante hoc siquidem duritia eorum, quibus episcopatus, quem nunc geritis, erat sollicitudo commissa, temperare nos a transmittendis faciebat epistolis; nunc autem currens de uobis suauis opinio ad memoriam nostram bonitatem paternae affectionis adduxit, ut illa requiramus, quae deus et saluator noster sanctos apostolos diuino sermone docuit ac maxime beatum Petrum, in quo fortitudinem ecclesiae suae constituit. [*]( 1 Tit. 2, 12 13 Eccl. 3, 7 ) [*]( 2 ab V: a o 3 inuita V, corr. 0 4 contemptus V 7 securi de his scripsi: secundę his V, secum Coust., secure Thiel ) [*](107. Dat. (simul cum ep. 105) a. 515 die 12 Ian. per Patricium; accepta eiusdem anni die 28 Mart. Edd. Car. 12 437; Bar. ad a. 515, 3; Collect. Concil.; Thiel 742. Ex hac epistula et ea, quae sequitur, nonnulla eaque hic illic a V discrepantia adfert Petrus Crassus in libello a. 1080 Henrico IV oblato (ed. L. de Heinemann, JEon. Germ. hist., Libell. de lite inEper... Ip. 437). qua de re uide, quae. exposui in ProJeg. cap. I sub fine 11 religiosissimo Crass. Car. 17 comittere V 19 comissa V 20 transmitendis V currens ex currentium corr. V 22 affectionis yuestrae; Crass. 24 beatissimum Crass. )