[*]( (6) ) Ecce tam . longe, antequam Pelagiana heresis extitisset, sic disputauimus, uelut iam contra illos disputaremus. cum enim [*]( 9 De lib. arb. III, 18, 52 ) [*](1 peccata H1, peccanti EOP et om. R minatur H 2 est poena EQa quoniam] cura GS, cura iustam B poena D1 esse om. Bt 3 dominan.te (n ex m) M homine Bl imposuit H 4 iustia Hl *«iusta (pe ras.) M haec p. est B2 in mg.. 5 impenditur F1 6 dominatur B2DlExFGHORSa surripere F bomini V uelud CIH, uel B1 ignorante Bla aut B1 8. l. 7 extorqueri GS tamquam om. H intalidiori H terreno Bx conturbando CDENOPQBS2 (mg.), confligendo cet. v 8 ut] aut C homine ClDl . cruciare relinquitur. Ergo CDl 9 aprobare EXM 10 beris P1 ueris, ut erret] uersu terret CDI, uerisu terret R, uerisu terreret H inuit B resistente (nte m. 2 8. I.) CM, resistet C pr. 11 atque∗∗∗∗∗∗ H, ac B torrente QI colore HI, calore a in mg. uincoli V posse Q1 in mg., possit EOPV a4 CD 12 operibus (b m. 2) H est] potest B institui QI, infatuati 0 homini H 13 damnati (ti in ras.) C uoluntate (te m. 2 8. l. CD) CDB, illa uoluntate cet, l, libera uoluntate am recta CD, rectae M, . recte cet. v loquitur ClDl 14 post loquimur eras.: de illa scilicet H 15 ecce Cl in ras. tam] quam BD2E{FGNQS pelagina C1 extetisset ClDV, exstitisset. (& ras.) M si H1 16 disputabamus R ueluti (om. iam) E enim] omnia enim QI )
46
bona dicerentur ex deo, id est et magna et media et minima, in mediis quidem bonis inuenitur liberum uoluntatis arbitrium, quia et male illo uti possumus; sed tamen tale est, ut sine illo recte uiuere nequeamus. bonus autem usus eius iam uirtus est, quae in magnis reperitur bonis, quibus male uti nullus potest. et quia omnia bona, sicut dictum est, et magna et media et minima, ex deo sunt, sequitur, ut ex deo sit etiam bonus usus liberae uoluntatis, quae uirtus est et in magnis numeratur bonis. deinde dictum est, ex qua miseria peccantibus iustissime inflicta liberet dei gratia, quia sponte homo, id est libero arbitrio, cadere potuit, non etiam surgere. ad quam miseriam iustae damnationis pertinet ignorantia et difficultas, quam patitur omnis homo ab exordio natiuitatis suae, nec ab isto malo quisquam nisi dei gratia liberatur. quam miseriam Pelagiani nolunt ex iusta damnatione descendere negantes originale peccatum, quamuis, ignorantia et difficultas etiamsi essent hominis primordia naturalia, nec sic culpandus, sed laudandus deus esset, sicut in eodem libro tertio disputauimus. quae disputatio contra Manicheos habenda est, qui non accipiunt scripturas sanctas ueteris instrumenti, in quibus peccatum
[*](9 Id. n, 20, 54. ill, 18, 50 sqq. deinde dictum-47, 5 profitentur] Aug. de don. persen. 11, 27 16 De lib. arb. III, 20, 58. I 22, 64 20 Aug. de haer. 46. Confess. VillI, 4, 8 ) [*]( 1 bona CDlB, omnia bona cet. v ∗∗∗∗dicerentur D pr. et om. O, del. D2 2 librum Ql 3 quia] quo EtR illo om. C1D1E1R possimus D1 4 nequeamus (a add. m. 2) C eius om. N, est P 5 in ) in Q repperitur MM., repperetur Dl bonis om. D1 (n)ullus F5 ita ras., nollus Dl 6 omnia M in ras. sicnt] s. et B 7 aU. ex F7 8. I. etiam B1 8. I., et a 8 qui B1 9 numersbitur E donis M1 10 liberat D2E*Q 11 resnrgere FO 12 pertinit T ignorantiae (om. et) EHIOP 14 gratia dei BEQNOP pelagiani (ni m 2 8. l.) S 15 nolunt El nolunt pelagiani a damnatio C1D1 discendere ClDlV, dei descendere a 16 et M in fas. hominis essent B 17 prim-ordia (0 ras.) E \' natu alia B culpandus] c. dens E 18 dens om. EH deus esse D1, esset dens v odem D1 tertio libro v dispotatio V 19 manicbeus D1 20 originale peccatam Pmx ) 47
originale narratur, et quidquid inde in litteris apostolicis legitur, detestabili inpudentia inmissum fuisse contendunt a corruptoribus scripturarum, tamquam non fuerit ab apostolis dictum. contra Pelagianos autem hoc defendendum est, quod utraque scriptura commendat, quam se accipere profitentur.