Retractationum

Inter haec scripsi etiam duo uolumina secundum studium [*]( (1)) meum et amorem ratione indagandae ueritatis de his rebus, quas maxime scire cupiebam, me interrogans mihique respondens, tamquam duo essemus ratio et ego, cum solus essem. unde hoc opus Soliloquia nominaui; sed inperfectum remansit, ita tamen, ut in primo libro quaereretur et utcumque appareret, qualis esse debeat, qui uult percipere sapientiam, quae utique non sensu corporis, sed mente percipitur, et quadam ratiocinatione in libri fine colligitur ea, quae uere sunt, esse inmortalia; in secundo autem de inmortalitate animae diu res agitur et non peragitur.

In his sane libris non approbo, quod in oratione dixi: deus, [*]( (2)) qui nisi mundos uerum scire noluisti. responderi enim potest [*](2 Aug. de ciu. dei VI, 5. VII, 35 17 Solil. I, 1, 2 ) [*]( 1 credisse CVD1 nullus Cl (error)es in pytagorica D2 in ras. a pytagoric (a m. 2) C, pytagorica FGRW, phytagorica EN, phythagorica B, pytagorice H 2 itemque V, iidemque v idemque capitales D2 in ras. 3 de ordine] ordinem EHOPQ2Vν zenoui CD\\ cenobi B1, zenobii H2, zenouii R, coenobii E 5 soliloquiorum D-FGVWv, de soliloquiis BS, de soliloquio B, de soliloquiorum E, om. Q 6 scribsi HP 7 et amorem meum E rationem C1D1GN2S1, rationemque S2W, rationis l 8 quae BHP maximae C intergans 01 mihique que D, mihiq;»# Q 9 et ego-nomi (naui) add. C2 in mg. 10 *hoc G, et hoc 0 11 ut primo in El utcumque (ut add. s. l.) V adpareret H 13 utiquae D sensu Nl quaedam P1, ex quadam a 14 »*ratiocinatione (in ras.) M, rationatione Bl fine libri FORa collegitur V uera W immortalia esse Sv, immortalia GW 15 res ne diu B 17 san.e (a ras.) M, sa (ne m. 2) H adprobo HPSlV, approbabo Ml dixi om. Hl deus om. H 18 nisi in ras. Ml mundus CID1M1 uerum om. a uoluisti§ 0, uoluisti FIHa respondere ClDl, respondi W )

illud, quod ibi positum est: detis, cuius regnum est totus mundus, quem sensus ignorat, si deus intellegendus est, addenda fuerant uerba, ut diceretur: quem mortalis corporis sensus ignorat. si autem mundus dictus est, quem sensus ignorat, ille recte intellegitur, qui futurus est caelo nouo et terra noua; sed etiam hic addenda erant illa, ut diceretur: mortalis corporis sensus. sed illo more adhuc loquebar, quo sensus proprie corporis appellatur, nec adsidue repetendum est, quod et superius inde iam dixi, sed hoc recolendum, ubicumque ista locutio in meis litteris inuenitur

[*]( (3) ) Et ubi dixi de patre et filio: qui gignit et quem gignit. unum est, dicendum fuit: unum sunt, sicut aperte ipsa ueritas loquitur dicens: ego et pater unum sumus.

nec illud mihi placet, quod in ista uita deo intellecto iam beatam esse, animam dixi, nisi forte spe.

item quod dixi: ad sapientiae coniunctionem non una uia perueniri non bene sonat; quasi [*]( 3 Solil. I, 1, 3 8 Es. 65, 17. 66, 22. II Petro 3, 18. Apoc. 21, 1 11 Retract. I, 1, 4. 3, 3 13 Solil. I, 1, 4 15 Io. 10, 30 16 Solil. I, 7, 14 17 Solil. I, 13, 23 ) [*]( 1 etiam B difinitum ClD, diffinitum F hic defin. est E 2 quid] quod HOPR 3 poesent Bl, possunt B2D2FW scire D2 in ras. illud] et illud EHMOPRVv 4 est regnum E est otua H mundos El ignorat D2 in ras., ignurat C1, ignora. (t euan.) H 5 addenda* (e ras.) H erant B dicerem W 7 fu»turus (e ras.) H 8 caelum P, in caelo a nouum P terra] cetera Dl sed] si Bl hic] hec N illal illa uerba 82VWa 9 ut (a ras.) H dicerentur C, dicerem W sensu H 10 proprie H2 in ras., propriae DM appellantur Q assidu»e (a ras.) M, adsiduae D2 11 quo H iam inde B 12 recolendum] r. est Q ista] i. mea E loquutio HPl inueniatur H 13 gignat H et quem-dicendum M2 in ras. et om. HQ1R quem om. QlB, qui Q2 in mg. gignit om. QIR, gignitur Qa in mg. 14 fuit] est Bl apertae D 15 unum om. Pl mihi illud W 16 quod-deo D1 in ras. uita om. C, uita iam Wl esse om. P 17 nisi om. B in spe (in m. 2) Q coniunctionem sapientiae B 18 coniunctionem] cognitionem D2 in ras. 02Qa )

in eo, quod ibi dictum est, pmitus ista sensibilia fugienda, cauendum fuit, ne putaremur illam Porfyri falsi philosophi tenere sententiam, qua dixit omne corpus esse fugiendum. non autem dixi ego: omnia sensibilia, sed: . ista, hoc est corruptibilia; sed hoc potius dicendum fuit, non autem talia sensibilia sensibilia futura sunt in futuri saeculi caelo nouo et terra noua.

Item quodam loco dixi, quod disciplinis liberalibus crudili [*]( (4)) sine dubio in se illas obliuione obrutas eruunt discendo et quodam modo refodiunt. sed hoc quoque inprobo. crelibilius est enim propterea uera respondere de quibusdam disci- plinis etiam inperitos earum, quando bene interrogantur, quia praesens est eis, quando id capere possunt, lumen rationis [*](1 Io. 14, 6 4 Ps. 24, 4 5 Solil. I, 14, 24 7 Porphyr. ad Marc. §§ 8. 32. 34. De regressu animo ap. Aug. de ciu. dei X, 29. XXII, 12. 26. 27. 28 11 Ks. 65, 17. 66, 22. II Petro 3, 13. Apoc. 21. 1 12 Solii: II, 20, 35\' ) [*]( 2 offensio haec M ariam HI, aurum Qt, aurib; W relegiosarum C\'D\'M, religiosorum W 3 illa om. W, ∗∗∗illa (uia ras.) H uniuersalis illa (om. uia) F et CDHMO, e R, om. cet. v psalmo] ipsa H 4 cantamus M 5 edoce R in CDM\', et in cet. vest. W2 in ras. penitus CD1EM1 R, penitus esse cet. v 6 fugientia R iie] nec C1D1 illa R, ipsam 01 7 porfyrii C2, porfi∗ii D, por- . phirii BFGNPRSVW, porfirii HO onme] ne H 9 huc est om. H1 corruptiuilia Cl hoc] h. etiam H 10 alia (t ras.) C pr. sensibilianoua G2 in ras. sensibilia sensibilia C, cf. Confess. 1,16, 25; sensibilia cet. v futura] futuri H 11 saeculo H nouo caelo F 12 quod] quo Hl in disciplinis a *eiuditi C, ∗eruditi∗ (h et s ras.) D 13 se] res R illas] scintillas El, scillas E2 s. l. obrutas in ras. E, obruta C1D1M1RS1 seruunt CD, serunt MISI, *uunt H1, seruiunt B, seriunt W dicendo W 14 modo (do s. l. m.. 2) M. modam V credebilius Cl 15 enim est B respondere (pr. re euan.) H ue om. H 16 inperitus C1D1 interrogatur Gl quia] quando W 17 est eis] esse is E1, estei W quando C1D1FGMNRW, quantum cet. v )

Hoc opus sic incipit: Volucnii mild multa ac uaria mecum.