De Natura et Origine Animae
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.
Deinde et in hoc falleris. nam diuina testimonia, quae ad istam quaestionem soluendam referre uoluisti, non id aperiunt. aliud est quod illa demonstrant, sine quo uere non possumus pie uiuere, quod scilicet animarum nostrarum deum habeamus datorem, creatorem, formatorem. sed quomodo id faciat, utrum nouas eas flando an de parentibus trahendo, non exprimunt nisi de una illa quam primo homini dedit. lege diligenter quod scripsi ad fratrem nostrum dei seruum Renatum; ibi enim quia id ostendi, non fuit necesse et hic scribere. uelles autem me definire quod ipse definisti, ut in tales angustias contruderer, in quales ipse contrusus aduersus catholicam fidem tot et tanta locutus es, ut ea si fideliter et humiliter recolas atque consideres, uideas profecto quantum tibi profuisset, si scisses nescire quod nescis, et quantum tibi prosit, si uel nunc scias. nam si intellegentia tibi placet in natura hominis, quoniam reuera si eam non haberet, nihil, quantum ad animas pertinet, pecoribus distaremus. intellege quid non intellegas, ne totum non intellegas, et noli despicere hominem. qui ut ueraciter intellegat [*]( 18 cf. pag. 317 sqqa ) [*]( 1 nihil om.E legis] legisse opus est H 2 me om.E hoc scire possim sqq. T non om.l 3 possim] sim A ctsi Cb natura BCHIb 4 scriptiiru A 5 a po- core bd alt. a pecoribusHbd 7 ipso] isto C quod ABOITb 8 dissere B et-sie om.JI 9 uius A cogitationis DCI,b in mg. 12adistainC 13 ille C possimus A 14 habemus C 15 id quod facit C 16 an de] unde B illa una BClTbd huna A 17 legi C scripsitC 18 seruus A ostendi] optinet II 19 difinire E ipsi BC difinisti E 20 contruerer C 21 tote (om. et) C et-quantum tibi om.A loquutus B1 eas Hb et] atque bd 23 si cisses E scireC si om.H 25 si reuera A pcrtinent.4 26 a pecoribus bd intellege∗∗A ne] nec CE ne-intellegas om.D 27 dispicere CH ut]itC )
Non itaque displiceat praesumptioni tuae iuuenali meus senilis timor, fili. ego enim, si hoc quod de animarum origine quaerimus nec deo nec aliquo spiritali homine docente scire potuero, paratior sum defendere quam recte etiam hoc deus sicut alia multa nos scire noluerit quam temere dicere, quod aut ita sit obscurum. ut hoc non solum ad aliorum intellegentiam perducere nequeam, sed nec ipse intellegam, aut certe etiam hereticos adiuuet, qui propterea persuadere conantur ab omni noxa puras esse animas paruulorum, ne scilicet eadem noxa in auctorem deum recurrat et redeat, quod insontes animas, quibus nec lauacrum regenerationis subuenturum esse praesciuit, dando carni peccatrici esse conpulerit peccatrices nulla baptismatis gratia subuentura, qua liberentur a damnatione perpetua, quando quidem innumerabiles animae infantum, antequam baptizentur, de corporibus exeunt. absit enim. ut hoc nolens diluere dicam quae ipse dixisti, \'quod anima per carnem meruerit inquinari et esse peccatrix nullum habens ante peccatum, quo recte id meruisse dicatur\', et \'quod etiam sine baptismo originalia peccata soluantur\' et \'quod regnum quoque caelorum non baptizatis in fine tribuatur\'. haec atque huiusmodi [*]( 2 Ps. 48, 13 7 cf. Rom. 8, 13 18 cf. pag. 356, 11 20 cf. Tit. 3, 5 25 Vinc. Victor ) [*](1 intelligat E 2 palmo C 3 mmentis (s. I.1 pecoribus) I iusrntatis .1 4 eis] illis BCITd 6 de his] deis B quiaC solam uitani EH 9 tutins] tocius A totiusC potius BIllTbd hanc infirmitatem snam b 10 conndant E 11 itaque] enim I praesentioni A iuuenili BITld 12 de hoc B 15 noluerunt C lOnecC 20 insonantes H (exp.m1) lauachmmC 21 praestiuit A carnis A 22 peccatores B libenterC 2.5 infantium EI 25 delucre B 27 quod BCb dicamurA 2ssoluenturJ 29 finem BCI )
Nunc iam, quantum dominus donare dignatur, etiam ad illud debeo respondere, ubi de anima loquens meum nomen iterasti atque dixisti: non enim, sicut Augustinus peritissimus episcopus profitetur, incorpoream et eandem spiritum esse permittimus . prius itaque utrum anima incorporea, sicut ego dixi, an corporea, sicut tu, existimanda sit disputemus; deinde utrum etiam ipsa secundum scripturas nostras dicatur spiritus, quamuis etiam proprie spiritus nuncupetur non uniuersa, sed aliquid eius. ac primum scire uellem corpus quid esse definias. si enim non est corpus nisi quod membris carnalibus constat, nec terra erit corpus nec caelum nec lapis nec aqua nec sidera nec si quid huiusmodi est; si autem corpus est quicquid maioribus et minoribus suis partibus maiora et minora spatia locorum obtinentibus constat, corpora suntetiam ista quae commemoraui: corpus est aer, corpus est lux ista uisibilis et omnia, sicut dicit apostolus, corpora caelestia et corpora terrestria. [*]( 4 cf. Rom. 5, 18 5 cf. Ioh. 3, 3 15 Vinc. Victor 27 I Cor. 15, 40 ) [*]( 1 timerem dicere b diffinire E 4 dixisse E 5 condem∗nationem H 6 sicuti ABCTbd institui BCI in corpore i 8 pracdistinauit CH mortem] uitam B 9 nolentes BCI 10 alt. adicent A (e in i mut. et a s. n add.) propter] pręter b 11 hac] illa d diffinitio Eb 13 dignabitur 1 14 nomen meum b 15 iterasci agustinus AC 17 an corporea] incorporea C 18 sicut tu om. B exestimanda AC disputamus A etiam utrum T u«rum H (t s. •) 19 quamuis—spiritus orn.C 20 uniuersas C 21 uelim E diffinias b 23 aque A si om.A huiuscemodi E 24 quidquidST et minoribus om.Dml 25 ma et minora A (mi s. I. ml) optimtibus A 26 istam A auer A est alt. om.ABCHIT 27 inuisibilis C dixit 1 )
Sed utrum aliquid tale sit anima, scrupulosissime ac subtilissime quaeritur. uemm tamen tu, unde tibi maxime gratulor, deum corpus non esse confirmas; sed me rursus sollicitum facis. ubi dicis: si anima caret corpore, ut sit, sicut quibusdam placet, cassae inanitatis aeria futilisque substantia. his enim tuis uerbis uideris credere omne quod caret corpore inanis esse substantiae. quod si ita est, quomodo deum audes dicere carere corpore nec times, ne sequatur inanis eum esse substantiae ? porro si et corpore caret deus, quod iam confessus es, et cum inanis esse substantiae absit ut dicas, non ergo inanis substantiae est quicquid corpore caret. et ideo qui incorpoream dicit esse animam, non est consequens, ut eam uelit uideri inanis futilisque substantiae, quia et deum, qui non est inane aliquid, simul incorporeum confitetur. uide autem quantum intersit inter id quod dico et quod tu me existimas dicere. ego enim nec aeriae substantiae animam dico: alioquin corpus esse confiteor. aer quippe corpus est secundum omnes, qui de corporibus cum loquuntur quid loquantur sciunt. tu autem propter id quod incorpoream dixi animam, non solum cassae inanitatis, sed ob hoc aeriam me putasti eam dixisse substantiam, cum et corpus eam non esse dixerim, quod est aer, et quod aere inpletur inane esse non possit. quod nec utres tui te ammonere potuerunt. quid enim aliud in eos nisi aer, quando inflantur, artatur? qui usque adeo inanes non sunt, ut eadem plenitudine etiam pondera sufferant. quodsi forte aliud tibi uidetur esse flatus, aliud aer, cum aer motus ipse sit flatus, quod et flabello agitato doceri potest, certe uasa quaelibet concaua, quae putas [*]( 4 Vinc. Victor ) [*](1 tale aliquid BCElTb scrupolosissime B 2 tu om.B 3 rursum T sollititum E 4 nt sit om.E 5 aerias BC aeriae ld futtilisque AH utilisque BC inutilisque D fictilisque E substantiae Dd; c/. I. 19 6 inanis—corpore om.Iml 7 quod—substantiae om.A 9 et] sed E et ex csDm2 10 absi t absit-substantiae lin. 15 om.C substantiae Substantiae est B quidquid DETbd 11 caret corpore T 12 uiderinanis A futtilisque All inutilisque D fictilisquoE 14 uidetur EI 15 exestimas A aereae b aeri ut substantiae AB 16 quippe] enim b 17 corporeę colloquuntur E qui E 20 non eam H eH in mg. add. E 21 substantiam exp. anfe quod E aere] est aere A ut I r∗∗A. te om./l 22 in eos aliudE illud C 23 inflatur E Cuiusque ABC 24 tibi om.B 25 aliud aer commotus ipso sit flatus in mg. H 21; a∗gitato H certa A concaua post inania pos. tigno transp. add. E )
Cur autem animam nolis esse spiritum, sed corpus eam uelis esse non uideo. si enim propterea spiritus non est, quia distincte apostolus nominauit spiritum dicens: et inte g er spiritus uester et anima et corpus, eadem causa est, cur ea non sit corpus, quia distincte nominauit et corpus; si autem affirmas, quod et anima corpus sit quamuis distincte corpore nominato, permitte, ut etiam spiritus sit quamuis distincte spiritu nominato. multo magis enim tibi debet uideri anima spiritus esse quam corpus, quia spiritum et animam unius fateris esse substantiae, unius autem substantiae animam corpusque esse non dicis. quo igitur pacto corpus est anima, cum eius et corporis sit diuersa natura, et spiritus non est anima, cum eius et spiritus sit [*]( 19 I Thess. 5, 23 ) [*](2 umoris AH in ea om. BCITbd repleta E 3 quod B uerso H 5 aerequexitus A qua∗H et hoc E 6 possit El T demonstrare C 7 siue] sine A intelligis E corporeaC 8 debebis H aeream BHl 9 et om.C 10 que C audies A est C 11 potest BC imputabilis A substantia B substantia C 12 inanitatis s. exp. iniquitatis H incorporeā A cum- incorporeum om. A 13 deus Htnl fateamur esse b 14 incorporeus deus b 15 queadmodum C 18 uellis A 19 distinctae7/ 21 quiad C 23 etiam ut B 24 multaA enirn magisbd animas AC 25 fateris unius I substantiae om.E 26 autem] enim E corpus qu*e H 27 Quod B pac*to E 28 spu BC )
sed hoc omitto, nc de nominibus inter nos sit potius controuersia quam de rebus. quisnam sit homo interior uideamus, utrum anima an spiritus an utrumque. sed, sicut te scripsisse uideo, interiorem hominem animam dicis. de hac enim loquebaris, cum diceres: et gelante substantia, quae conprehendi non poterat, efficeret corpus aliud intra corpus naturae suae ui et spiramine conglobatum exindeque inciperet homo interior apparere, quem uelut in formam uaginae corporalis inclusum ad similitudinem sui deliniauit exterioris hominis habitudo. deinde infers: flatus ergo dei animam fecit, immo flatus ex deo anima factus est, effigiata substantialis et [*]( 7 I Tliess. 5, 23 22. 26 Vinc. Victor ) [*](1 quid est quod II 2 et anima om.A 3 eadem BC 4 autem om.ll duc que dā sententias nā A dο̄ quaedam sententias unam C Genim om. B possunt aliter E 8 uester] uero T 9 pr. corpore E 10 diuersa nature T diuersae naturae d 14 anima et] animaeO 15 duares; uniuseiusdemque substantie id est anima et sps; sed impare diuersae que substantiij .1 16 imparis et diuersę T habeat II 17 corporibus A 18 mitto C potius sit E 10 nideanus4 21 hominem om.B 22 substantiae II quae] qua AH quā BCEIT quod b cophendere T poterant A 23 et efficeret E ui otn.BCTb et om.T 24 inperet V ueluti d 25 forma BCEITbd declinanit E delaniauit T delineauit d 26 iners A animum Ad 27 effigiat asubstantialisC et—corporea om.Im1 )
Sed, inquis, si anima caret corpore, quid est quod apud inferos diues ille cognoscit ? certe, inquis, nouerat iam Lazarum, non nouerat Abraham. unde illi tanto ante tempore defuncti Abrahae prouenit agnitio ? haec dicens si agnitionem hominis prouenire non putas sine corporis forma, ut noueris te ipsum, credo quod assidue speculum adtendis, ne, si fueris oblitus faciem tuam. non te possis agnoscere. rogo te, quem magis hominem nouit homo quam se ipsum et cuius minus potest faeiem uidere quam suam ? quis autem potest cognoscere deum, quem tu quoque incorporeum esse non dubitas, si praeter corporis formam, sicut putas, non potest cognitio prouenire, id est si corpora possunt sola cognosci? quis autem Christianus de tam magnis difficillimisque rebus disputans animum in uerba diuina tam neglegenter intendat, ut dicat: (si incorporea est anima, necesse est careat forma\'? oblitus es te formam legisse [*]( 9 cf. liom. 12, 2 10 cf. Rom. 8, 6 12 Vinc. Victor 13 cf. Lllc. 16, 19-31 25 cf. Rom. 6,17 ) [*]( 2animaeC coepit B coepit H 3 eius E cum H 4 dei]det A imaginemC numū T 5 alt. alter C ? noli | suae C nolis E conipellis B 8 capit AH 9 corpus om.C ut r non (sic) C conformaris T liuic-reformeris in mg. m2H lOsapiesC carnem (in mg. al. 1 hominem) b 12 aput C 13 inquit C iam om.ABCHITb cleazarum ADm1 non orn.E 14 habraham I habraā T ille C ante om.E habrahe/ 15peruenitB nominis H non putas prouenire CITb peruenire B 16 putes B 17 attendas E oblitus bis pon. A possi A possit B poscLs H (s s. c) 18 quaC liominuni BITd 19 cuius facicm potest nidere minus b potest minus Ell faciem potest BCIT potes A. uire C 21 corpus C 22 peruenire C sola possint E quis] quāuis C 23 magis Hml difficilimisqui A 24neglegentC 25es] estll te om. H legis se H ) [*]( LX; August. VIII pars I. Vrba et Zycba. ) [*]( 26 )
Dicis etiam \'cessare illic nomina, ubi non distinguitur forma, et nihil illic agere appellationem nominum, ubi nulla est designatio personarum\', hinc uolens probare Abrahae animam fuisse corpoream, quia dici potuit: pater Abraham. iam diximus etiam ubi corpus nullum est esse formam. si autem appellationem nominum nihil putas agere, ubi non sunt corpora, numera ista nomina, quaeso te: fructus autem spiritus est caritas, gaudium, p a x, longanimitas, benignitas, bonitas, fides, mansuetudo, continentia et dic mihi utrum res ipsas non agnoscas, quarum ista sunt nomina, uel sic agnoscas, ut aliqua liniamenta corporum uideas. ecce, ut alia taceam, dic mihi quam figuram, quae membra, quem colorem caritas habeat, quae certe, si ipse inanis non es, inane aliquid tibi uideri non potest. cuius auxilium inploratum est, inquis, corporeus utique uisus est atque formatus. audiant te homines et dei nemo inploret auxilium, quia nemo eum potest uidere corporeum.
Denique, inquis, membra illic animae describuntur, ut uere sit corpus, et uis \'per oculum totum caput intellegi\', quia dictus est leuasse oculos suos, \'per linguam fauces, per digitum [*]( 2 cf. PhiL 2, G 3 Vinc. Victor 7 Vinc. Victor 10 Luc. 16, 24 13 Gal. 5, 22. 23 20 Vine. Victor 20-25 cf. Luc. 16, 24. 23 23 Vinc. Victor ) [*](1 ergo—doctrinae om.H es] est H 2 Iesu om.AH homine CEll 3 dici C incorpore A 4 qua B estC 5 ita] ista cum H forma ora.A 7 caesare C distinguntur C 8 illic otn. 11 appellationum C est om. A 9 uoles C habrahe C inter animam et fnisse eras. uerba: fuisse anima .1 10 habraham C habraa T 14 caritas bonitas (om. post. bon.) E pax patientia longanimitas f loganimitas A bouitas bonignitasi 16 quarum—agnoscas om.H 17uel]ut C 18 quain] con A mebraque (om. quem)C 19 colerē AH innanis A est E 20 imploratus H corporeius A 21 usus C Audiante (om. te) A 22 eum om.A 23 inquis] dicisfe discribuntllr C 25 es C lanas se CEm1 linguas II fauces C per om. A )
Quod uero \'illum Abrahae sinum\' existimas -esse corporeum et per ipsum\' asseris totum corpus eius agnosci\', uereor, ue in re tanta ioculariter atque inridenter, non serio grauiterque agere credaris. neque cnim usque adeo desiperes, ut arbitrareris corporeum unius hominis sinum ferre tot animas, immo, ut secundum te loquar, \'ferre tot corpora bene meritorum, quos illuc angeli sicut Lazarum perferunt\'. nisi opinaris fortasse illam unam animam solam ad [*]( 1.13 cf. Luc. 1G, 24 10 locus cx Ps. 54, 7 et Ps. 138, 9 contractus nidetur; cf. infra lcct. cod. Treccnsis 15 Prnu. 18, 21 17 Ps. 37, 4 19 Vinc. Victor 24 cf. Luc. 16, 22 ) [*]( 1 dictura] digitumC inittaC ut om. T 2 aqua AEHITb ut] et II d n\'frigiret A 3 mea A 4 corporeas intellegendas b 6 menbrorum A 7 cretura I 9 tropiceque (om. atque) B pennas UDm2EHlTbd dat. es nob. corporeas E datur B est AHCIIl 10 quoniam] add. est A 11 assumpsero BCHITbd sumpsero E pennas meas diluculo et rurs quis dabit mihi pcnnas sicut columbe T 12 autem om.b habeat BCT 13 refrige∗∗ret H hoc adhucC 14 quia scriptum est oin.E 16 esse om.A in creaturam Engelbrecht (c/. Ps. 30, 3 esto mihi in deum protectorem) in creatura D cientore B in crea- tore ACEHIT creatura b creatunmd 17 faciam E 19 illam sinum om.E 20 per om.E asscritC 21 serigio C 22 dcsiparas C desperes E arbitre∗∗ris A arbitrerisET 23 sinum unius horninis Tb sinum om.B fere E animusA 24 fere E quotrf angelis B 25 opineris T ) [*]( 26* )
Neque. haec ita me disserere existimes, tamquam negem fieri posse, ut anima mortui sicut dormientis in similitudine corporis sui sentiat seu bona seu mala. nam et in somnis quando aliqua dura et molesta perpetimur, nos utique sumus et, nisi euigilantibus nobis illa praetereant, poenas grauissimas pendimus; sed corpora esse credere, quibus hac atque illae quasi ferimur et uolitamus in somnis, hominis est, qui parum uigilanter de rebus talibus cogitauit. de his quippe uisorum imaginibus maxime anima probatur non esse corporea, nisi uelis et illa corpora dicere, quae praeter nos ipsos tam multa uidemus in somnis: caelum, terram, mare, solem, lunam, stellas, fluuios, montes, arbores, animalia. haec qui corpora esse credit, incredibiliter desipit; sunt tamen corporibus omnino simillima. ex hoc genere sunt etiam, quae aliqua significantia diuinitus demonstrantur siue in somno siue in extasi. quae unde fiant, id est quaenam sit uelut materies eorum, quis indagare. possit aut dicere? procul dubio tamen spiritalis est, non corporalis. namque huiusmodi species uelut corporum, non tamen corpora et uigilantium cogitatione formantur et profunditate memoriae continentur et ex eius abditissimis sinibus nescio quo mirabili et ineffabili modo cum recordamur prodeunt et quasi ante [*](2 cf. Luc. 16, 22 4 cf. Gen. 17, 4. 5 6 cft Ex. 3, 6 10 if. II Cor. 5,10 ) [*]( 2 sinon A habrahe C intellegere motam BH _3 habrahae C 5 est om.T mitandum A imitandam H principatū b ppositus T 6 et om.E ysaac E et om.E se] sed C, om.H uoluit uocf.ri 1 8 neque enim T me haec ita d hoc T exestimas A 9 animam H dormientes H dorm.] add. uelut AEH similitudinem EH 11 pr. et] uel E 12 euigilantibus I illamB poenis C 13 corporea T hiic atque illuc C ferimus D 14 uolutamus C 18 stcllaE et stellas IT 19 esse om.E 20 omni | nosu millima A genera B aliqua] alia Blbd 21 demonstratur B somnio EHI somniis bd ectasi d 22 fiunt C 23 ind«gare II (a s. «) potest BCITbd spiritualis Id 24 neque AE uiusmodi A 25 pr. et om.H 26 nescio quod quo B 27 ineffabilis C recordantur T )
De conscriptis uisionibus martyrum dicendum tibi est aliquid, quoniam tu etiam inde testimonium adhibendum putasti. nempe sancta Perpetua uisa sibi est in somnis cum quodam Aegyptio in uirum conuersa luctari. quis autem dubitet in illa similitudine corporis animam eius fuisse, non corpus, quod utique in suo femineo sexu manens sopitis sensibus iacebat in stratis, quando anima eius in illa uirilis corporis similitudine luctabatur? quid hic dicis? uerumne erat corpus illa uiri similitudo an non erat corpus, quamuis haberet similitudinem corporis? elige quid uelis. si corpus erat, cur non seruabat uaginae suae formam? neque enim in illius [*]( 3 Vine. Victor 18 cf. Acta martyrum cd. Th. Ruimrt I 10 p. 212. 213 ) [*]( 1 corpora C 2 ante anima exp. autem H esse 1 memorie C recon I tinendo 11 (d 8. tin) retinendo b 3 quippe tuam D diffinitionem CilI difinitionem E 4 est exterius H magnitudini A 5 pene nulla T illa C corporum om.H 6 regnorum B regionē T mirum] mistim C 7 in om.BCITb et-apparet om.IIml 8 enim cum] ent in 11 9 ignota loca b 10 tristicia A tu nec b aaudeasC llsiC uidetur habere I 14 ligneumque IIlignumque T (s.l. l ligni) habens corpus b qua II 15 et om.H auriro I) 20neppeC nemphe H sibi uisa D uisa ex uera Hml in somnis est R codi B egypcio A ab aegyptio BCII egiptio E 21 luctaru A 22 f∗emineo II 23 sensusA 24 ic A 25 uiri] ueri E quauisE 26 elie A alig∗e C (i er.) quodT )
Quid si tale aliquid apud inferos geritur et in eis se non corporibus, sed corporum similitudinibus animae agnoscunt? cum enim tristia patimur quamuis in somnis, etsi membrorum corporeorum sit illa similitudo, non membra corporea, non est tamen poenae similitudo, sed poena; sic etiam ubi laeta sentiuntur. sed quoniam sancta Perpetua nondum erat mortua, non uis hinc tibi fortasse praescribi, cum ualde ad rem pertineat, cuius esse naturae existimes illas similitudines corporum quas habemus in somnis. et tota ista causa finita sit, si eas et similes corporibus et non esse corpora confiteris. uerum tamen Dinocratcs frater eius mortuus erat; hunc uidit cum illo uulnere quod uiuus habuit et unde est perductus ad mortem. ubi est quod tantis conatibus laborasti, cum ageres de praecisione membrorum, ne simul concidi anima putarctur? ccce uulnus erat in anima Dinocratis, quod eam ui sua, quando erat in eius corpore, exclusit e corpore. quomodo ergo secundum tuam opinionem, \'quando membra corporis praeciduntur, [*](28 Yinc. Victor ) [*](1 reppererat BIT reperereratC reppererant E ista E sese]esse BCI se E 2 tuom.A 4 uinentibus E 5 de qua ET 6 illos sieut bis pon. BC 8 uirilae 1m1 9 et] ea BC 10 labora ut A 11 posset E 12 quaedam similitudo E ne A ipse C 13 non corporibus sed corporibus sed corporum simitudinibus A 14 agnoscant C 15 tristitia (alt. tcxa m1) C, B tristitiam Hb corporeū B 17 sed om.e etia A 19 perscribi C eB 20 exestimes AC existimas A 21 causa ista BCITb 22 dnocrates C 23 ante quod er. uid. quod uiuus II uiuus] uulnus C perductns est T esset E 24 conatibus om.C 25 praecisionē A prccisione B (pr. i ex e) pretione C praeci*sione H anima concidi E 26 donocratis C quod—sua] quando ea uisu. aut C 27 e om.A a T )
Iam illud quale est dicere, quod \'anima formam de corpore accipiat et cum incremento corporis protendatur et crescat, et non [*]( 17 ef. Mattli. 10, 28 2G Vinc. Victor ) [*]( 1 ab ictu] obictus C abicctis eis E densando ABllTbd desecando E collegitC neque E 2 atquo se nescienti II 3 praecidaturm1 ex praedicatur B tamquam A tantum C 4 tribuisti BClTbd tribuens E somnioniorum A 8 set A 9 praecidatur E 11 denocraten C dinocraten ACHT quareiusC se non H 12 uulnero II uestabatur BC 13 in om.A faci∗e H appcreret C 14 iam] etiam BCITbd corpore e credamus C 16 unlnas ita] uuln\' sit a C 17 nihil B n̄nihil H (n̄ s. l. m1) 18 occidunt corpus BClTbd 19 ne B donocratisC 20 eius corpusE uulueraE 21 est] suntE 22 in similitudinSE 23 in non] innQ T cGrporis B 24 uulncre corporis T 26 diceres C (s s. I) anima*C 27 all. et] ut C )
Proinde si anima corpus esset et corporea esset figura, in qua se uidet in somnis, eo quod de corpore eius fuisset expressa, nullus hominum membro corporis amputato sicut eo caret, ita sine illo se uideret in somnis, sed potius semper integrum, eo quod animae ipsius nihil fuerit amputatum. cum uero aliquando se integros uideant, aliquando autem, sicut sunt, ex quacumque parte truncatos, quid aliud ista res docet nisi animam sicut aliarum rerum quas sentit in somnis ita et corporis modo sic, modo sic non [*]( 2 Vinc. Victor 18 cf. I Thcss. 4, 12 cf. Verg. Aen. 6, 278 ) [*]( 1 attendat BCI attenditur T attendis b quamors tro seuadat A monstruose E monstros$auadat H siue] aut H 2 brahium A 4 corporis partes II densando 1\'bd distendendo E concluditnr B brahium A 5 breuis E ceperat ABCTbd coeperatI formam om. T 6 eius cuius E 7 possit E potest II exiit ABCIT qui manum] cumanima A cu manum (manu C) BCI 8 abens A tuas A 9 amputatu B iuuenilem codd. praeter D 10 uero om.T 12 fingi A 13 omniantium A 14 quedam T sed om.AIl 15 ea quae] etaq; A eaq; C 18 consanguincus B(in mg. 1 consimilis) 20 cor- pora C 21 esset E, om.l 23 se om.1 uidere A tiidet E 24 a uoee cum inc. c. XIX b 26 troncatus C 27 sensit Aebd corparis H (ris 8.1. m1) )
Post mortem uero quam uim cognitionis corruptibilibus exoneratae corporibus animae accipiant etiam non bonae, ut uel pariter malas uel etiam bonas ualeant interioribus sensibus intueri et agnoscere siue in ipsis non corporibus, sed similitudinibus corporum siue in bonis aut malis affectionibus mentis, in quibus nulla sunt quasi liniamenta membrorum, quis ualeat indagare? unde est et illud, quod patrem Abraham diues ille, cum in tormentis esset, agnouit, cui figura corporis eius non erat nota, cuius corporis similitudinem quamuis incorpoream potuit anima retinere. quis autem recte dicat se aliquem hominem cognouisse, nisi in quantum potuit eius uitam uoluntatemque cognoscere, quae utique moles non habet uel colores? sic enim et nos ipsos certius quam ceteros nouimus, quia nobis conscientia nostra nota est et uoluntas. quam [*]( 4 Vinc. Victor; cf. pag. 341, 25 5 cf. Luc. 16, 24 Vinc. Victor cf. I Regn. 28, 14 21 cf. Luc. 16, 23. 24 ) [*]( 1 siue] sicut 11 2 dilectatio C in fin. om.H 3 duxisti H uereque dixisti om.E 4 corpore necassaria C 5 aqua | ē illā A sā uel A samuel CEHT 6 ipso A indumento] uestimento b 7 uestus C aparuit AB nunquid A sianimacC shumoris HCEHlT deficere BI 9 cruciebatur CE 10 in anima b sicut potuit appamitfe 13 et Qm.A porriit A 14 formetur (tn mg. al. t informetur) J 1G exonore C exhoneratae BOIT accipiam B 17 bonas] malas.4 interiopus A 18 cognoscero b 19 siue bis pCln. C in malis Ib 21 et om. BD habraham C diuies B 22 non erit bis pon. C 23 incnrporea BCITbd corpoream 11 25 uoluntatcm A molets A 26 uel] nec C coleres Dml et] ut A certius quam om. Iml 27 nolimus A scientia A contientia C )
Cum ergo aliud sit in anima, quo corpora uera sentimus — quod facimus quinque sensibus corporis —, aliud, quo praeter ipsos similia corporibus non corpora cernimus — ubi et nos ipsos non aliter quam similes corporibus contuemur —, aliud, quo nec corpora nec similitudines corporum, sicut fidem, spem, caritatem, sine ullis coloribus et tumoribus eorumque similibus certius sane firmiusque conspicimus, ubi magis esse et quodammodo familiarius habitare debemus, ubi renouari in agnitione dei secundum imaginem eius qui creauit nos? nonne in hoc quod tertio loco posui? ibi enim certe neque ullum sexum neque ullam sexus similitudinem gerimus.
Xam illa masculinae uel femininae animae forma membris uirilibus muliebribusquc distincta, si non corporis similitudo, sed corpus est, uelis nolis est masculus, uelis nolis est femina, quaecumque aut masculus apparet aut femina. sed tamen si secundum tuam opinionem et corpus est anima et uiuum corpus est et habet mammas protumidas et propendulas et non habet barbam et habet uuluam et genitalia, quae habent feminae corporis membra, et non est femina, egone non dicam uera constantius: \'et habet oculum et habet linguam et habet digitum et habet cetera similia corporis membra et haec tota est corporis similitudo, non corpus\', cum hoc [*]( 14 cf. Col. 3, 10 ) [*](1 plene A plenaC similitudinem corporisII 3nouimus—uero in mg.m21 cogimus A 4 faciet A, deest in l fol reciso 5 illud b 7 in om.A qua corpora H 8 sentibus A quod EH quę T 10 non aliter] manaliter A 11 similitudinem II 12 similitudinibus bd 14 renouamur II ac I nitione A agnitionem ETd 15 tertio ibi loco H loqo A 1G enin A nim Ilml ulla A similitune A 18 ille Dml uel s. eras. et Hm2 fcmineę T (eę in ras.) 19 uiribus B mulieribusqua ABCIIml distiecta A 21 si om. BCITb 22 suam ABCI anime H uiuunt H 23 ante mammas eras. mam A propenduras A fin. et] sed E habet C (et s. exp. is) 24 feminae om.D 25 ergono BCb non om.E et post habet pan. E 26 et fin. om. E similia cm.E membra corporis C 27 atile similitndo exp. in membra II similitudinS (om. non) A )
Quod enim de phoenice loqueris, ad rem de qua agitur omnino non pertinet. resurrectionem quippe illa significat corporum, non sexum destruit animarum, si tamen, ut creditur, de sua morte renascitur. sed arbitror, quod tuum sermonem parum putaueris fore plausibilem, si non multa de phocnice more adulescentium declamares. numquid enim sunt in eius corpore genitalia masculina, et non est masculus, uel feminina, et non est femina? tu autem adtende, quid dicas, quid adstruere, quid persuadere coneris. \'animam\' dicis \'per cuncta membra diffusam gelando riguisse et a uertice usque ad ima uestigia, a medullis intimis usque ad superficiem cutis totam totius accepisse corporis formam; ac per hoc accepit in feminae corpore quicquid habent femineorum uiscerum feminae et uerum est hoc corpus et haec uera sunt membra et tamen non est femina. cur, obsecro te, in uero et uiuo corpore omnia sunt membra feminea, et non est femina, in uero et uiuo corpore membra sunt omnia masculina, et non est masculus ? quis ista credere, dicere, docere praesumat? an quia non generant animae? ergo nec muli et mulae sunt masculi et feminae. an quia nec concumbere poterunt sine carneis corporibus amimae? sed hoc aufertur et his qui castrantur et tamen, cum eis adimatur et motus et opus, non adimitur sexus figura quantulacumque masculinorum manente membrorum. [*]( 14 Vine. Victor ) [*]( 1 quod] enim T prebet B 2 prebct U fignram et suas Halia A 3 ubi] ut H 4 nium C alt. est om.E corpus est b femineū ABC fi excmplo r 6 plioenice B foenice CH fenice DE qua de agitur.l de orn.C 7 nou pertinct omuino E resurrectione ABC ille E 8 ditur A 9 putarcs in tny.tn21 10 forte BCEHI (in mg. m2), otn. T si C (i s. c) phoenicē A phoenicQ BI foeniche C (f ex p) fenice D foenice EH ore A adolescentium HI 11 enimJ ergo E masculine (om. et) A 12 femina B (ne s. n) feminina—est om.E et—femina in mg. ml H, om. b 14 riguisset (otn. et) 15 uortigia A meldullis I superfaciem A 17 faemine A fetmneo Ebd feminaeo C quidquid AE 19 et cx ut C in uiuo E omnia—corpore in mg.T 20 in uero om. T in uiuo E 21 omnia om.HCITb 23 qui A comeubercC poterant UC 23 et opus et motus bd adimatur BCI )
Non omnis similitudo corporis corpus est. dormi, et uidebis; sed cum euigilaueris, uigilanter discerne quod uideris. in somnis enim tibi uelut corporeus apparebis; neque id corpus tuum, sed anima tua, nec uerum corpus sed similitudo corporis erit. iacebit enim corpus tuum, ambulabit ipsa; silebit lingua corporis tui, loquetur illa; clausi erunt oculi tui, uidebit illa; et utique uiuentia iacebunt tui corporis membra, non mortua. ac per hoc nondum extracta est uelut de uagina sua gelata illa forma, sicut putas, animae tuae et in ea tamen tota atque integra cernitur similitudo carnis tuae. ex hoc genere similitudinum corporalium, quae non corpora sicut corpora apparent, sunt omnia quae sanctos libros legens in propheticis etiam uisionibus non intellegis, quibus significantur ea quae geruntur in temporibus, uel praesenti uel praeterito ucl futuro. falleris autem in eis, non quia sunt ipsa fallacia, sed quia non ea sicut accipienda sunt accipis. ubi enim uisae sunt animae [*]( 4 Vinc. Vietor 27 cf. Apoc. 6, 9 ) [*]( 1 negaui BC nega I uite unichu A quicquod E quid cst quod II 2 ani- mae**E enucoruiuC 4 tuam opinionem E opioneA 5 carnis pars B execari T 6 unde I quando-sumpta est om.T 8 inter eius A ut ex in C salua seruetur] saluetur A salua rcseruetur I salua saluetur E 9 masculus nou sitE 10 afferrens C auferens b quę E ilIe E 12 in om.E animas C 15 enim om.A 16 corj corpus A 17 ∗∗ipsa. ambulabit (et eras) I sil∗uit E ante lingua exp. ipsa C 19 iacebmt H corporis tui E 21 tota tamen E 22 similitudine C 23 corpora sunt sed I sicut H 24 prophetisC 25 eaque A tempobus A prasenti A )