De Natura et Origine Animae

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VIII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 60). Urba, Karl; Zycha, Joseph; editors. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1913.

Prolixioris autem sermonis est de isto genere similitudinum corporalium diligentissima disputatio, utrum et angeli, seu boni seu mali, sic appareant, quando specie hominum uel quorumlibet corporum apparent, an habeant aliqua uera corpora et in ipsorum potius ueritate uideantur, an uero in somnis uel in extasi in istis cernantur non corporibus, sed similitudinibus corporum, uigilantibus autem uera cernenda et, si opus est, etiam tangenda ingerant corpora. sed ista in hoc libro requirenda et pertractanda esse non arbitror. nunc de anima incorporea satis dictum sit. quam si corpoream mauis credere, prius tibi definiendum est quid sit corpus, ne forte, cum de re ipsa inter nos constet, incassum de nomine laboremus. quanta te tamen absurda secuta sint tale corpus in anima cogitantem, qualia sunt quae ab omnibus eruditis corpora nuncupantur, id est quae per distantiam longitudinis, latitudinis, altitudinis locorum occupant spatia, minora minoribus suis partibus et maiora maioribus, puto quod iam prudenter aduertas.

Restat ostendere quemadmodum, quamuis et proprie dicatur spiritus non uniuersa anima, sed aliquid ipsius — sicut apostolus dicit: et integer spiritus uester et anima et cor pus, uel illud multo expressius in libro Iob: absoluisti animam meam ab spiritu meo —, tamen et uniuersa anima appelletur hoc nomine, quamuis multo magis haec quaestio nominum uideatur esse, 11011 rerum. cum enim [*]( 1 cf. Apoc. 5, 6 2 cf. Apoc. c. 6. 9 23 cf. Eug. Exc. 185 (CSEL IX 625, 7-629, 19) 25 I Thess. 5, 23 27 Iob 7, 15 ) [*]( 1 ut C 2 habes C 3 plicatum Bl TC (m2 ex placitu), b plcctfl E 4 cccidit T G dimus A 7 est s. I. ante autem II 8 ut C 10 in om.E 11 exstasi A 12 cernatur E 13 cernanda C 14 quęrenda E 15 sit] est £ e sitC 16 magis uis H diffiniendu E 17 conste et l 18 sequuta A 19 nuncupatur A noncupantur C 20 quae om.Iml 21 sapiencia mora A minoris E 24 non om.Cml 25 dicit s. expo ait T 27 soluisti Eugippii MV a spiritu b 28 appellatur Etuj. qu3 ee uis BCI 29 hoc BI uidetur II )

414
constet esse aliquid in anima, quod proprie spiritus nominetur, quo excepto proprie nominatur et anima, iam de rebus ipsis nulla contentio est, praesertim quia illud etiam ego dico proprie uocari spiritum quod et tu dicis, id est quo ratiocinamur et intellegimus, quando ita distincte ista dicuntur, quemadmodum apostolus ait: etinteger spiritus uester et anima et corpus. hunc autem spiritum etiam mentem uidetur appellare, cum dicit: mente seruio legi dei, carne autem legi peccati. nam ipsa sententia est: et caro concupiscit aduersus spiritum, spiritus autem aduersus carnem, ut quod ibi dixit mentem, hoc intellegatur hic spiritum dicere, non, sicut tu existimas, \'uniuersam mentem uocari, quae constat ex anima et spiritu\', quod ubi legeris nescio. mentem quippe nostram nisi rationale et intellectuale nostrum dicere non solemus. ac per hoc quod ait idem apostolus: renouam i n i spiritu mentis uestrae, quid aliud dixit quam \'renouamini mente uestra\'? sic enim spiritus mentis nihil est aliud quam mens, quomodo corpus carnis nihil aliud potest esse quam caro. nam et hoc scriptum est: in expoliatione corporis carnis, ubi carnem corpus carnis appellat. dicit sane et alio modo spiritum hominis, quem prorsus a mente discernit: si enim orauero lingua, inquit, spiritus meus orat, mens autem mea infructuosa. est. uerum nunc non de isto spiritu loquimur, qui est a mente distinctus – habet iste suam eandemque difficilem quaestionem; multis enim modis atque in diuersis significationibus scripturae diuinae spiritum nominant —, sed de quo nunc agimus, quo ratiocinamur, intellegimus, sapimus, constat inter nos sic cum etiam proprie spiritum nuncupari, ut non sit uniuersa [*]( 6 I Thess. 5, 23 8 Kom. 7, 25 9 Gal. 5, 17 12 Vinc Victor 15 Eph. 4, 23 19 Col, 2, 11 21 I Cor. 14, 14 ) [*]( 1 aliquid esse D in anima aliquid E spiritus om. Eug. MV spiritusexcepto om.lml n nominetur E nominatur Eug. MV 2 scepto A nominetur T 4 quo] qui C 5 distigte A distinctae B ait] dicit E 8 carne autem lege BCm2DH 10 spiritus autem] et spiritus BCJTd 11 dicitATbd mente Eug. 12 tu om. BCITb exestimas A exaestimas C 15 idem] quidem Eug. rcnouaniini autem BCITbd spmD 16 dicitbd quam] nisi BCIbd 20 carnis om. Eug. 23 ost] erit E non om.CIb 27 constanterC 28 nuneupari s. exp. nominari Iml )
415
anima, sed aliquid eius. tamen animam etiam spiritum esse si propterea negas, quia eius intellegentia distincte dicitur spiritus, poteris negare uniuersum semen lacob appellari Israhel, quoniam excepto Iuda etiam distincte appellatus est Israhel in tribubus decem, quae in Samaria tunc fuerunt. sed quid opus est hic diutius inmorari ?

Iam nunc unde facilius ostendamus adtende eam quae anima est etiam spiritum dici. cum audis uel legis domino moriente quod scriptum est: et inclinato capite tradidit spiritum, ita uis intellegi, tamquam a parte significaucrit totum, non quod ea quae anima est possit et spiritus nuncupari. at ego ut possim expeditius probare quod dico, te ipsum testem citius et commodius adhibebo. sic enim spiritum definisti, ut pecora appareant non spiritum habere, sed animam; inrationalia quippe ideo dicuntur, quod uim non habeant intellegentiae atque rationis. unde cum hominem ipsum anumoneres suam nosse naturam, ita locutus es: nam cum deus bonus nihil non ratione condiderit ipsumque hominem animal rationale, intellectus capacem, rationis compotem sensuque uiuacem, qui omnia rationis expertia prudenti ordinatione distribuat, procreauerit. his tuis uerbis satis asseruisti, quod omnino uerissimum est, hominem esse compotem rationis atque intellegentiae capacem, quod utique non sunt animalia rationis expertia. unde et testimonio diuino eos, qui non intellegunt, pecoribus comparasti non utique habentibus intellectum. quod et alio loco scriptum est: nolite esse sicut equus et mulus, quibus non est intellectus. quae cum ita sint, adtende [*]( 4 cf. III Regn. 12, 20 9 Ioh. 19, 30 17 Vinc/Victor; cf. pag. 3*1, 13 23 cf. P*. 4S, 13 25 Ps. 31, 9 ) [*]( 1 esse] dici D 4 tribus Hml 5 saniaria A s. tnc add. m2 tum <\\ om.Eug. hic om.C 7 iam nunc adtondcre (om. posl. adtcndc) T inde-l ostendam E 8 cum] quani Eug. 9 quid E Eug. AV 11 ea q; Ctnl noncupa ri T 12 prob. exped. Eug. tcstes .1 13 adhibeo Eug. AMV 14 spiritum non habere E sedanimam habere BCITb inrationabilia Cm2EH inrationa∗∗lia / 15 habcnt E 1C admoncre uoluisses Eug. ista E 171oquutus.l nam om D cū in ras. D bonum Eug. rationale BC 18 homine A, om. T rationalem lJ 19 sensūque H (s. ū add, u) que A prudentior dinatio A ordonatione Cml 20distru- buat C distributa E 21 compotem esse E 23 et om. Eitg. diuir.o om.Cml 24 et om.B 25 acquus C 2G sunt Cml )

416
etiam quibus uerbis spiritum definieris atque descripseris, cum illum ab anima distinguere niteris. haec anima, inquis, quae ex flatu dei habet originem, sine sensu proprio atque intellectu intimo esse non potuit, quod est spiritus. et paulo post: et quamuis anima, inquis, animet corpus, tamen quod sentit, quod sapit, quod uiget, spiritus sit necesse est. item paulo post: aliud erit, inquis, anima et aliud spiritus, sapientia et sensus animae. his uerbis satis indicas quid esse spiritum hominis sentias, id est rationale nostrum, quo sentit atque intellegit anima, non sicut sentitur corporis sensibus, sed sicut est ille intimus sensus, ex quo est appellata sententia. hinc autem pecoribus sine dubitatione praeponimur, eo quod sunt illa rationis expertia. non habent itaque spiritum pecora, id est intellectum et rationis ac sapientiae sensum, sed animam tantum. nam et de illis dictum est: producant aquae repentia animarum uiuentium, et: producat terra animam uiuentem. ut ergo plenissime ac planissime noueris eam quae anima est more diuinorum eloquiorum etiam spiritum dici, appellatur pecoris spiritus. et utique non habent pecora illum spiritum, quem tua dilectio discernens ab anima definiuit. unde manifestum est, quod generali uocabulo anima pecoris recte potuit sic uocari, sicut legitur in libro Ecclesiaste: quis scit, spiritu sfiliorum hominis si ascendat ipse sursum et spiritus pecoris si descendat ipse deorsum in terram? itemque in diluuii uastitate scriptum est: et mortua est omnis caro, quae mouebatur super terram, uolatilium, pecorum et iumentorum et ferarum; et omnis serpens qui mouetur super terram et omnis homo et omnia [*]( 2 Vinc. Victor 14 Gen. 1, 20. 24 21 Eccle. 3, 21 24 Gcn. 7, 21. 22 ) [*](1 difinieris EHml discribseris A 2 distringere Cm1 renitereris B nitererisACEITbd ex] in B 5 anime-(ae-e)et ABC anime E 6 aliuc bis A et cm.EEug.AV 7 sapientiae HIT et cm.Il cst Eug. scnsu A S ido.l senti A 9 intellegit A (t tin. ex s) 10 essentia E 11 sint C 12 utique Cml aq; II (a s. q ml) 16 alt. plenissime B ueris A 17 more] i ore b 18 spiritum illum E 19 diffiniuitE 21 ecclesiasten BCTII (n s.l. add. uid.) ecclesizstes Eb ecclesiasten (s s. n) 1 qui D cit A si spiritus (om. post. si) E Eug. 22 hominumE 23 pccorum T 24 in terra ABCIIIbEug. ita scriptum est ECITbd 25 q (iuxta uirg. add. nę) H 26 pocoium A et om.E 27 monebatur BII )
417
quaecumque habent spiritum uitae, ubi remotis omnibus dubitationis ambagibus generale animae nomen esse intellegimus spiritum. cuius quidem nominis significa.tio tam late patet, ut etiam deus uoeetur spiritus; et iste flatus aerius, quamuis sit corporeus, appellatur in psalmo spiritus tempestatis. quapropter eam quae anima est etiam spiritum nuncupari puto (secundum illud: auferes spiritum eorum, et deficient, et iterum: exiet spiritus eorum, etreuertetur in terram suam, hoc est corpus in puluerem suum. ergo nomen animae spiritus est ab eo, quod spiritalis est; animae nomen est ab eo, quod corpus animet, hoc est uiuificet. aestimo) quod ammonitus his, quae commemoraui, diuinarum testimoniis paginarum, ubi et anima pecoris, cui non est intellectus, appellata legitur spiritus, non negabis ulterius. quocirca si et illa quae de anima incorporea disputata sunt capis et sapis, non est unde tibi displiceam, quod eam me scire dixi non corpus esse, sed spiritum, quia et corpus non esse monstratur et generali nomine spiritus nuncupatur.

Quamobrem si hos ad te libros inpensa dilectione conscriptos repensa dilectione sumis et legis, si in principio primi tui libri audis et te ipsum et studes, sicut dixisti, \'tuam sententiam non tueri, si inprobabilis detegatur\', illa praecipue undecim caue, de quibus in libro superiore commonui: ne \'animam sic dicas ex deo, ut eam non de nulla nec de alia, sed de sua natura creauerit\'; aut \'quod per infinitum tempus atque ita semper animas det, sicut semper est ipse qui dat\'; aut \'animam meritum aliquod perdidisse per carnem, quod habuerit ante carnem\'; aut \'animam per carnem reparare habitudinem priscam perque ipsam carnem renasci, per [*]( 4 cf. Ioh. 4, 24 5 cf. Ps. 10, 7. 106, 25. 146, 8 7 Ps. 103, 29 SPs. 145, 4 13 cf. Ps. 31, 9 20 cf. 357, 7 22—418, 14 cf. 377, 17-3is, 11 ) [*]( 1 remotus A 2 dubitationibus ACa.c. ambagimus Cml nomen animae bd 4 erius A aereus BCDEld quāuisit A5 qua | proter quq; anima 84 6 eam] et in DClml etiam Imlbd secundum—l. 11 aestimo add. Eug., om. coddLbd 7 suferens Eug. V 12 his] eis E 13 legatur Eug. 14 nominega I bisJ. 15 sunt] ē D displieeat Eug. 16 corpus non E sctA 18 hos] nos ABCl impensandi lectione E 19 conscriptos-dilectione om. D dilectioni II legisse (om. si) II tuiiibriprimi li 20 audissctet II all. et om. E 21 undecin-l 22 superiori I T ammonui li 23 sed d sunatura A 25 §. o ipse A perdissc Cm1 27 et per ipsam 11 carnem-quam om. IIm1 ) [*]( LX. Auguat. VIII para 1. Vrba et Zyoha. ) [*]( 27 )

418
quam meruerat inquinari\'; aut \'quod anima ante omne peccatum meruerit esse peccatrix\'; aut \'infantes sine regenerationis baptismate mortuos ad indulgentiam peruenire originalium peccatorum\'; aut \'eos, quos dominus praedestinauit ad baptismum, posse ante defungi nec in eis quod omnipotens praedestinauit inpleri\'; aut \'de his, qui priusquam baptizentur exspirant, dictum esse quod scriptum est: raptus est, ne malitia mutaret illius intellectum atque ad hunc sensum cetera pertinentia; aut \'earum aliquas mansiones extra regnum dei esse, quas multas in domo patris sui dominus dixit esse\'; aut \'sacrificium corporis et sanguinis Christi pro his qui non baptizati de corpore exierint offerendum\'; aut \'aliquos eorum qui sine Christi baptismate moriuntur in paradisum interim recipi ac postmodum et regni caelorum beatitudinem consequi\'. haec praecipue caue, fili, nec cognominari Vincentius delecteris, si uis esse uictor erroris, nec te, quando aliquid nescis, existimes scire, sed, ut scias, disce nescire. neque enim aliquid in occultis dei operibus ignorando, sed temere incognita pro cognitis astruendo et falsa pro ueris proferendo ac defendendo peccatur. ignorantiam uero meam, utrum animae hominum nouae fiant an de parentibus — quas tamen a creatore deo non de ipsius substantia fieri dubitare fas non est — aut non debere reprehendi aut ab eo debere, a quo potest docente et auferri, et habere in se animas corporum similitudines incorporeas, ipsas autem non esse corpora et salua distinctione animae et spiritus etiam uniuersaliter animam spiritum nuncupari puto quod persuaserim caritati tuae; si autem [*]( 7 Sap. 4, 11 9 cf. Ioh. 14, 2 ) [*]( 1 omne om.E 2 meruitEH regeneratione baptismatis BCEITbd 3 uenire E originalium—praedestinauit om.B peccatuCml 4 eos om. HITbd ad baptismum praedestinationi eius eripi posse et ante defungi quam (pro quam praeb. nec 1T) sqq.lTbd 5 quod om. A 6 baptizantur Cml baptizarentur E expirant BCII est om.H 7 raptus est om.A est em. H malitia mutare C 10 dixit post multas pon. b 12 baptismate xpi BCI Tb 13 a ac (exp. m2) C postmo du A beatitudine D 14 ne C cognominari (e s. ari) uincentium H 16 exestimes A existimas H 18 ad Cml 20 de parentibus] add. trahuntur T quae H deo] do A 22 debea (0 s. a) D pr. et om.ITb 23 corporeas E ipsa H 25 quod] quietos (s. 1.1 qui) I persaserim A suaserim H )
419
persuadere non potui, utrum tamen ea dixerim quae persuadere debuerim qui legent potius iudicabunt.

Si qua sane alia, quae plurima in tuis libris emendanda mihi uidentur, scire fortasse desideras, uenire tibi non sit onerosum, non tamquam discipulo ad magistrum, sed primaeuo ad grandaeuum, forti ad infirmum. etsi enim eos non edere debuisti, maiore tamen et ueriore gloria quisque correctus sua confessione reprehenditur quam cuiuslibet errantis ore laudatur. quamuis in eorundem recitatione librorum auditores et laudatores tuos 11011 omnes ista quae sana doctrina inprobat uel ante sensisse uel ad ea tibi consensisse crediderim, sed acie mentis ipso tuae recitationis impetu cursuque perstricta haec parum aduertere potuisse ant certe etiam illos qui aduertere potuerunt non in te rerum liquidissimam ueritatem, sed uerborum afluentiam et ingenii facultatem indolemque laudasse. plerumque enim praedicatur et amatur eloquium in spe iuuenis, etsi nondum habeat maturitatem fidemque doctoris. quapropter ut et tu recte sapias et alios non tantummodo delectare possit, uerum etiam aedificare quod loqueris, curam te oportet gerere de sermonibus tuis remotis plausibus alienis. [*](1 tamcn eras.E que per suā dere A 2 debuerint Td 3 alia quac] aliqua B aliq: C(s. ua m2) aliaque E aliaque H(alt. a s. l.m1) emcndcnda .1 4 scit fortas sedesidcras A desideras fortasse II onerosius -1 honerosumBC onorosum D 6 non cos ABCHITbd 7 reprcnditur .1 8 a uoce quamnis inc. c. XXVb erunde A rccitntionem C 9 librorum] correctus B librorum correctus C (correetus s.l.m2) laudatures A 10 uolante A consenisse A 11 crederim Cml crediderint HT 12 praestricta C 13 in te rerum] iterum HT 14 afflucntiam BCH 15 post enim ins. laudatur bd eloqui*um C(b iras.) lG qllaproter A 17 recta I tantumodo E possis HTb 18 quae HT, om. A curante A 19 EXPLICIT LIBER AD VICTOREM DE NATVRA ET ORIGINE ANIMAE IXCIPIT SERMO ARIANORVM A EXPLICIT LIBER SECVNDVS AD VICTOREM DE NATVRE (NATVRA C) ET ORIGINE ANIMAE BC EXPLIC LIBER \'IP AD VICTOREM DE NATVRA ET ORIGIXE ANIME SCI AG EPI ECCLESIE CATHOLICE, INCIP PROLOG EORV QVE OBICIVNT ARRIANI II EXPL AD VIN- CENTIV VICTORE DE NATVRA ET ORIGINE ANIMK AVIiKLII AV- GVSTINI LIB SECVND I FINIT AD VICTORE LiB _SCDS AVG DE NA- TVRA ET ORIGINE ANIMAE D Explicit lib sci aug ad uincentiū uictore de natura et origine animęi incip epta ei\'dē ad petru prbm de eadem re E; in codice T subscriptioue omisna Reiraclado sequitur ) [*]( 27\' )

420

Eodem tempore quidam Vincentius Victor in Mauritania Caesariensi inuenit apud Hispanum quendam presbyterum Petrum nonnullum opusculum meum, ubi quodam loco de origine animae hominum singulorum, utrum ex illa primi hominis ac deinde ex parentibus propagentur an sicut illi uni sine ulla propagatione singulae singulis dentur, me nescire confessus sum, uerum tamen scire animam non corpus esse, sed spiritum, et contra ista mea ad eundem Petrum scripsit ille duos libros, quos mihi de Caesarea Renatus monachus misit. quibus ego lectis responsione mea quattuor reddidi, unum ad Renatum monachum, alterum ad presbyterum Petrum et duos ad eundem Victorem. sed ad Petrum quamuis habeat libri prolixitatem, tamen epistula est, quam nolui a tribus ceteris separare. in his autem omnibus, in quibus multa necessaria disseruntur, defendi de origine animarum, quae singulis hominibus dantur, cunctationem meam et multos errores atque prauitates praesumptionis cius ostendi. quem tamen iuuenem non praepropere detestandum, sed adhuc docendum quanta potui lenitate tractaui et ab eo scripta correctionis eius accepi.

Huius operis liber ad Renatum sic incipit: Sinceritatem tuam nos, ad Petrum autem sic: Domino dilectissimo fratri et conpresbytero Petro; duorum uero nouissimorum ad Vincentium Victorem primus sic incipit: Quod mihi ad te scribendum putaui. [*](6 Retract. 11, 8. II 71, 1 23 patri Knodl cum CD1, sed e/. p. 336,2 et ceterorum codicum Retraeiationum lectionem )

421