Confessiones

Cumque ad eum finem sermo perduceretur, ut carnalium sensuum delectatio quantalibet in quantalibet luce corporea prae illius uitae iucunditate non conparatione, sed ne conmemoratione quidem digna uideretur, erigentes nos ardentiore affectu in id ipsum perambulauimus gradatim cuncta corporalia et ipsum caelum, unde sol et luna et stellae lucent super terram. et adhuc ascendebamus interius cogitando et loquendo et mirando opera tua et uenimus in mentes nostras et transcendimus eas, ut attingeremus regionem ubertatis indeficientis, unde pascis Israel in aeternum ueritate pabulo, et ibi uita sapientia est, per quam fiunt omnia ista, et quae fuerunt et quae futura sunt, et ipsa non fit, sed sic est, ut fuit, et sic erit semper. quin potius fuisse et futurum esse non est in ea, sed esse solum, [*]( 3] Phil. 3, 13. 6] I Cor. 2, 9. 8] Ps. 35/10. 15] Ps. 4, 9. 19] cf. Ezech. 34, 14. cf. Ps. 77, 71. ) [*]( 1 hostia BFHO*PQW, hostia M*0\\ hospitia V tyberina Q, tiberina M 3 nauigatione F 4 obliuiscentis W1 6 uita esset M a oculis F 8 hiniabamus S, iniabamus FH1 pr. fontis (nti ex corr. post ras.) S tuae W 9 qui est] que W 10 quoquo] quo FW 11 pduceretur FM sensum V 12 in quantalibet om. CSV 13 iocunditate BH\'*OPQVW, iocunditate F nec BFGHV 14 erigentis Wl ardentiori F 15 ipsum] in ipsum BPQ 17 ascendimus V loquendo] loquendo te BPQb 18 in] ad V 19 eam 0 ut] et F ubertates H1 unde] ubi BCFGHMOPQV edd. passis W, pasci V 20 isrl S, israhel BGMO ueritatis pabulo BC*GO*PQedd., pabulo ueripabulo tatis . M (pabulo add. m. 2), ueritatis populo (0 pr. in a corr.) F ubi CO edd. uitę F 21 finiunt V futurae C )

Dicebamus ergo: "si cui sileat tumultus carnis, sileant phantasiae terrae et aquarum et aeris, sileant et poli et ipsa sibi anima sileat et transeat se non se cogitando, sileant somnia et imaginariae reuelationes, omnis lingua et omne signum et quidquid transeundo fit si cui sileat omnino — quoniam si quis audiat, dicunt haec omnia: non ipsa nos fecimus, sed fecit nos qui manet in aeternum — his dictis si iam taceant, quoniam erexerunt aurem in eum, qui fecit ea, et loquatur ipse solus non per ea, sed per se ipsum, ut audiamus uerbum eius, non per linguam carnis neque per uocem angeli nec per sonitum nubis nec per aenigma similitudinis, sed ipsum, quem in his amamus, ipsum sine his audiamus, sicut nunc extendimus nos et rapida cogitatione attingimus aeternam sapientiam super omnia manentem, si continuetur hoc et subtrahantur aliae uisiones longe inparis generis et haec una rapiat et absorbeat et recondat in interiora gaudia spectatorem suum, ut talis sit sempiterna uita, quale fuit hoc momentum intellegentiae, cui [*]( 3] Rom. 8, 23. 6] cf. Sap. 7, 27. 13] Ps. 99, 3. 5. 17] cf. Ps. 76,18. 18] cf. I Cor. 13, 12. ) [*]( 1 aeterna] ineterna V iam W alt. est] est in ea sed ee solum in eternum V in eternum F 2 hiniamus S, inhiemus W, inhiabamus F attigimus GHMOPQ edd. 3 suspirauimus] ausum spirauimus H relinquimus V 4 oris nostri] mortis n?e uel oris nostri F 5 pr. et om. V qui W 6 innouati H1 8 dicebamur P1 fantasiae GM 9 scileant W 10 se non (om. se) F omnia V 11 omfs ignu V1 12 quis] qui C\'M 13 audiant W, audiunt M 14 nos om. G 16 ut] aut W 17 angeli neque BPQb 19 pr. his] heis G sine] si M 20 attigimus HMOm 21 manantem F continetur pIS, continentur Q1 subtraantur F alienae W 22 genere O1, generibus C papiat G obsorbeat V 23 recondeat GHl in om. S, n G 24 uita om. V )

Dicebam talia, etsi non isto modo et his uerbis, tamen, domine, tu scis, quod illo die, cum talia loqueremur et mundus iste nobis inter uerba uilesceret cum omnibus delectationibus suis, tunc ait illa: "fili, quantum ad me adtinet, nulla re iam delector in hac uita. quid hic faciam adhuc et cur hic sim, nescio, iam consumpta spe huius saeculi. unum erat, propter quod in hac uita aliquantum inmorari cupiebam, ut te christianum catholicum uiderem, priusquam morerer. cumulatius hoc mihi deus praestitit, ut te etiam contemta felicitate terrena seruum eius uideam. quid hic facio?"

Ad haec ei quid responderim, non satis recolo, cum interea uix intra quinque dies aut non multo amplius decubuit febribus. et cum aegrotaret, quodam die defectum animae passa est et paululum subtracta a praesentibus. nos concurrimus, sed cito reddita est sensui et aspexit astantes me et fratrem meum et ait nobis quasi quaerenti similis: "ubi eram?" deinde nos intuens maerore attonitos: "ponitis hic" inquit "matrem uestram." ego silebam et fletum frenabam. frater autem meus quiddam locutus est, quo eam non in peregre, sed in patria defungi tamquam felicius optaret. quo audito illa uultu anxio reuerberans eum oculis, quod talia saperet, atque inde me intuens: "uide" ait "quid dicit." et mox ambobus: "ponite" inquit "hoc corpus [*]( 1] Matth. 25, 21. 2] I Cor. 15, 51. ) [*]( 1 in om. W 2 resurgemus GHMQ edd., resurgeremus V, resur F o i 4 dicebamus b ista C 6 uilisceret P delectationgs ub; F 7 ait om. F 8 quur GP 9 consumata V saeculi huius F 11 morer V 12 deus] deus meus BCFGHMOPQVWedd. contenta S 14 qui W 16 defectu S 17 paulolum BM a om. W 18 astantes me] adstautis me W, me et adstantes Q 20 ponetis CGH2Mbm inquit hic n FGH 21 fletu C 22 quo eam] quo W, quod eam V, quo.iam (n add. m. 2) M in peregre] peregre BCGHMOPQVWedd. aU. in qm. W patria V, patria suam H 23 anxia G reueruerans V, reurberans F 24 uidi F 25 qui W, qd M )

Ego uero cogitans dona tua, deus inuisibilis, quae immittis in corda fidelium tuorum, et proueniunt inde fruges admirabiles, gaudebam et gratias tibi agebam recolens, quod noueram, quanta cura semper aestuasset de sepulchro, quod sibi prouiderat et praeparauerat iuxta corpus uiri sui. quia enim ualde concorditer uixerant, id etiam uolebat, ut est animus humanus minus capax diuinorum, adiungi ad illam felicitatem et conmemorari ab hominibus, concessum sibi esse post transmarinam peregrinationem, ut coniuncta terra amborum coniugum terra tegeretur. quando autem ista inanitas plenitudine bonitatis tuae coeperat in eius corde non esse, nesciebam et laetabar admirans, quod sic mihi apparuisset, quamquam et in illo sermone nostro ad fenestram, cum dixit: "iam quid hic facio?" non apparuit desiderare in patria mori. audiui etiam postea, quod iam, cum Ostiis essemus, cum quibusdam amicis meis materna fiducia conloquebatur quodam die de contemtu uitae huius et bono mortis, ubi ipse non aderam, illisque stupentibus uirtutem feminae — quoniam tu dederas ei — quaerentibusque, utrum non formidaret tam longe a sua ciuitate corpus relinquere: "nihil" inquit "longe est deo, neque timendum est, ne ille non agnoscat in fine saeculi, unde me resuscitet". ergo die nono aegritudinis suae, quinquagensimo et sexto anno aetatis suae, tricensimo [*]( . pUcnerit 1 ubicumque. (pJamrit add. m 2) M 2 ubiubi] ubi BCFGHM PQWbm, ubicunque V 4 ingrauiscente W 7 agebam tibi BPQbm 8 extuasset V sepulcro HQV 10 humanus UtJl. HV minus om. CH 11 commemoraui W1 15 non esse] inesse W 16 aperuisset HVmo in om. BPQb 17 dicit V quid iam V hoc W 18 cum om. S 19 ostis 8, hostis V, hostiis FGHW, tiberinis add. Q\' in mg., at ostensi G in mg. essemus om. V 20 loquebatur V contentu V 21 adderam V 22 quoniam] quam GHMVedd. quaerentibus M 23 formidare W1 25 finem GV, fines W 26 quinquagesimo BCF GHMOqPQVW edd. tricesimo BCFGHMO*P*QVW edd., treceusimo P1 )

Premebam oculos eius, et confluebat in praecordia mea maestitudo ingens et transfluebat in lacrimas, ibidemque oculi mei uiolento animi imperio resorbebant fontem suum usque ad siccitatem, et in tali luctamine ualde male mihi erat. tum uero, ubi efflauit extremum, puer Adeodatus exclamauit in planctu atque ab omnibus nobis cohercitus tacuit. hoc modo etiam meum quiddam puerile, quod labebatur in fletus, iuuenali uoce, uoce cordis, cohercebatur et tacebat. neque enim decere arbitrabamur funus illud questibus lacrimosis gemitibusque celebrare, quia his plerumque solet deplorari quaedam miseria morientium aut quasi omnimoda extinctio. at illa nec misere moriebatur nec omnino moriebatur. hoc et documentis morum eius et fide non ficta rationibusque certis tenebamus.

Quid ergo quod intus mihi grauiter dolebat, nisi ex consuetudine simul uiuendi dulcissima et carissima repente dirrupta uulnus recens? gratulabar quidem testimonio eius, quod in ea ipsa ultima aegritudine obsequiis meis interblandiens appellabat me pium et conmemorabat grandi dilectionis affectu numquam se audisse ex ore meo iaculatum in se durum aut contumeliosum sonum. sed tamen quid tale, deus meus, qui fecisti nos, quid [*]( 14] I Tim. 1, 5. ) [*]( 1 tertio] tertio anno V corporae CPW 3 eius] meos M 4 ingens] n magna GM lacrimis C 5 animo V resordebat F, resoluebant M 6 mihi male V tunc HV 7 extremum] extremum spiritum BPQVbtn plauctum BCFGMPQWedd. 8 *ominibus W coercitus CHOsQVedd. mecum M quiddam meum V 9 quod] quo* W, ille quod G leuabatur F, latebat** B iuuenili BCGHMsPQVedd. pr. uoce] uoce V alt. uoce owt. BCFGHMOPQVWedd. 10 coercebatur CHO*QV, cohercebar S tabescebat F dicere F 11 celebrari G 12 solebat H deplorare F 13 aut] et V omnimodo HMXV ille C1 misera V & 14 pr. et] ad F 15 radicionibusque F 16 ergo] erat ergo BFHMU PQVWo, ergo erat CGbm nisi] nisi quod V 17 uiuendi] iuuenili Ql repente] repente simul BPQ b disrupta BFGH*MPQ, dirupta CVW 19 aegretudine 0 obsequis M meis om. F 20 grande C, grandem F affectum CF, effectu V 21 mett 0 iaculum FS 22 sonum] sermonem BCFPQb )

Uohibito ergo a netu illo puero psaltermm arripuit Euodius et cantare coepit psalmum. cui respondebamus omnis domus: misericordiam et iudicium cantabo tibi, domine. audito autem, quid ageretur, conuenerunt multi fratres ac religiosae feminae, et de more illis, quorum officium erat, funus curantibus ego in parte, ubi decenter poteram, cum eis, qui me non deserendum esse censebant, quod erat tempori congruum disputabam eoque fomento ueritatis mitigabam cruciatum tibi notum illis ignorantibus et intente audientibus et sine sensu doloris me esse arbitrantibus. at ego in auribus tuis, ubi eorum nullus audiebat, increpabam mollitiam affectus mei et constringebam fluxum maeroris, cedebatque mihi paululum: rursusque impetu suo ferebatur non usque ad eruptionem lacrimarum nec usque ad uultus mutationem, sed ego sciebam, quid corde premerem. et quia mihi uehementer displicebat tantum in me posse haec humana, quae ordine debito et sorte conditionis nostrae accidere necesse est, alio dolore dolebam dolorem meum et duplici tristitia macerabar.

Cum ecce corpus elatum est, imus, redimus sine lacrimis.

nam neque in eis precibus, quas tibi fudimus, cum offerretur pro ea sacrificium pretii nostri iam iuxta sepulchrum posito [*]( 7] Ps. 100, 1. ) [*]( 1 dilatus V, delectatus Willi] illius W 2 solatio eius M 3 anima] anima mea BPQ b m dilaniebatur MV uitae S 5 euuodius M, eubodius H 6 et om. V coepit cantare F 7 et om. V canta F 8 relegiosae P 9 quarum W 11 quodquod V 12 fnlmento F 13 intente] in te W 15 mollitiem M*edd. 16 paululum u mihi F paulolum BMP rersusque F inpectu W 18 mutatione G 19 tantum om. F 20 coudicionis FHI0S accedere BMlPW 21 alio] et alio F 22 macerabar (b ex t corr.) 0, macerabus W, macerabatur M 23 redimur 0, & redimus HV sine] in S 24 nam neque] namque MV fundimus BCIMOIVłV offeretur F, tibi offerretur H 25 sepulcrum FQ V positum FW )

Atque inde paulatim redducebam in pristinum sensum ancillam tuam conuersationemque eius piam in te et sancte in nos [*]( 10] Ps. 67, 6. 15] Patrol. XVI, p. 1409 M. ) [*]( 1 poneretur G 2 ego precibus Ho, ergo precibus et F, precibus ego b-m occulto maestus eram] occultu extusera V 3 quod PQb sanaris W 5 uel] led F 7 etiam om. V est etiam mihi F ire V audieram] audieram quare balueuin dictum G 8 balanion BGHOPQ SV, ualanion CF, balniou MW dixerunt F 10 qualis-enim om. M cI; priusquam] prius cum H 11 enim om. V exudauit] exudauit (* add. m.2) M, exudauit W moris W 12 amaritudinem HV euigilaui BGHMOPQWedd. 13 mitigatam F1 lectu F 14 uersos F 15 omnium Onto H 18 soporis BFGMQVWb, sopore Co gratiae CQxo, gratiam W 19 solutus W 20 labores M\' SV\' W 21 mensesque F 22 luctu\'que 0, luctusque BCHMPQV edd., luctumque W, luctu*que G 23 reducebam BGFGH*MO%PQV 24 pia* V sanctam b in nos] inops V )

Ego autem iam sanato corde ab illo uulnere, in quo postea redargui carnales affectus, fundo tibi, deus noster, pro illa famula tua longe aliud lacrimarum genus, quod manat de concusso spiritu consideratione periculorum omnis animae, quae in Adam moritur. quamquam illa in Christo uiuificata etiam nondum a carne resoluta sic uixerit, ut laudetur nomen tuum in fide moribusque eius, non tamen audeo dicere, ex quo eam per baptismum regenerasti, nullum uerbum exisse ab ore eius contra praeceptum tuum. et dictum est a ueritate, filio tuo: si quis dixerit fratri suo: fatue, reus erit gehennae ignis; et uae etiam laudabili uitae hominum, si remota misericordia discutiam eam. quia omnino non [*]( 17] cf. I Cor. 15, 22. 20] cf. Matth. 12, 36 sq. 22] Matth. 5, 22. 23] V . ) [*]( 1 blanda V, blande Fl uiorigera V, morieram M1, morigeramus W 3 dimisa G1 fluerent V 4 eas om. FV requieui* (t ras.) Mo 5 superbi F interpreta*tis F, interpraetis G 7 inueneris G 8 fleuisse (om. me) SW exiguam partem 0 matrem] me matrem F 9 in*tei r;\'m*** V me om. V 10 irrideant W grandis G 13 iam om. V 14 postea] poterat BCFGHMOPQV edd. carnalis B CFGHMOPQVedd. uoster] n V 15 man*at (e ras.) 0 16 considerationem C omnes F 18 necdum V a om. BPQb soluta V 21 a ueritate a filio tuo G, a filio tuo ueritate F 22 fratre F tuo FW 23 uae] tue H 24 discutias BCFGMOPQVWedd., discuties H omnino] uero BCF GHMOPQVedd. )

Ego itaque, laus mea et uita mea, deus cordis mei, sepositis paulisper bonis eius actibus, pro quibus tibi gaudens gratias ago, nunc pro peccatis matris meae deprecor te: exaudi me per medicinam uulnerum nostrorum, quae pependit in ligno et sedens ad dexteram tuam te interpellat pro nobis. scio misericorditer operatam et ex corde dimisisse debita debitoribus suis: dimitte et tu illi debita sua, si qua etiam contraxit per tot annos post aquam salutis. dimitte, domine, dimitte, obsecro, ne intres cum ea in iudicium. superexultet misericordia iudicio, quoniam eloquia tua uera sunt et promisisti misericordiam misericordibus. quod ut essent, tu dedisti eis, qui misereberis, cui misertus eris, et misericordiam praestabis, cui misericors fueris.

Et, credo, iam feceris quod te rogo, sed uoluntaria oris mei adproba, domine. namque illa imminente die resolutionis suae non cogitauit suum corpus sumptuose contegi aut condi aromatis aut monumentum electum concupiuit aut curauit sepulchrum patrium: non ista mandauit nobis, sed tantummodo [*]( 4] II Cor. 10, 17. 9] Rom. 8, 34. 11] cf. Matth. 18,35 et 6,12. 13] Ps. 142, 2. Iac. 2, 13. 14] cf. Matth. 5, 7. 16] Rom. 9, 15. cf. Ex. 33,19. 18] Ps. 118, 108. ) [*]( 2 locum] locum inuenire indulgentiae BCPQbm anumerat W uera-enumerat om. 01V 3 homines et homines CM, omnes homines PQ (in mg.) b, homines F 4 et om. CMW gloriatur] gloriantur CMb glorietur] glorientur CMb 5 positis V 6 bonis-exaudi me add. F2 in mg. 7 me ovi. F 8 meorum M 10 operatam] ai opera i tua G in mg. et om. F 11 demitte V illi et tu BCFGHMOP QW edd., illi V si quid F 12 salutis] af postqua saluata e G in mg. 13 superexaltet BCGHMPQ edd., superexultet (a ras.) 0 14 iudicium BGPQbm misericordiam] misericordiam tuam V 15 quo W 16 eris] fueris F 18 credo] credo quod 0 te om. V 19 die] die ire F 21 condi S: condiriBCFGHMOPQVWedd. aromatibus BCF G H2 MPQ edd. monumentum (u alt. ex o corr.) H 22 sepulcrum Q V )

Sit ergo in pace cum uiro, ante quem nulli et post quem nulli nupta est, cui seruiuit fructum tibi afferens cum tolerantia, ut eum quoque lucraretur tibi. et inspira, domine meus, deus meus, inspira seruis tuis, fratribus meis, filiis tuis, dominis meis, quibus et corde et uoce et litteris seruio, ut quotquot hoc legerint, meminerint ad altare tuum Monnicae, famulae tuae, cum Patricio, quondam eius coniuge, per quorum carnem introduxisti me in hac uita, quemadmodum nescio. meminerint cum affectu pio parentum meorum in hac luce transitoria et fratrum meorum sub te patre in matre catholica et ciuium meorum in [*]( 3] Col. 2,14. 4] cf. Apoc. 12,10. 10] cf. Ps. 90,13. 14] cf. I Tim. 5, 9. 15] Luc. 8, 15. 16] cf. I Petr. 3, 1. ) [*]( 1 sui] suam F nullus F 2 scierat G dispensari (dis ex corr. post ras.) S, dispensare F 3 cyrografum SV, cyrographum FP, cirographum GM, cirografum OW 4 qua] quo H, quia F 5 quod] quid BCFGHMOPQ edd. inuenies V 6 uindicamus F refundit F 7 restituit F quo] qui F offerat BPQ, afferat H* 9 interponit P1 10 alt. nec om. M dracho S 11 ne] nec W optineatur PQS, oppin*atur W 12 respondebat G 13 reddet] reddit F reddit S 14 sit] sed F pr. quem] q F 16 domine meus om. BPQbo, dne d? F 17 inspirans V 18 qui V et uoce et corde Obm, uOce et corde H seruiunt V 19 haec BGFGHMOPQV edd. *egerint (1 euanuit) S monicae HVb, *nonnicae 0, munnicae F 20 quondam] quodam M* s. l. 21 hanc uitam BCFGHMOPQWedd. in hacmeorum om. M 23 pr. eorum W alt. eorum MW ) [*]( XXXIII. AUf. Augustini conff. (Aug. 1, 1). ) [*]( 15 )

Cognoscam te, cognitor mens, cognoscam, sicut et cognitus sum. uirtus animae meae, intra in eam et coapta tibi, ut habeas et possideas sine macula et ruga. haec est mea spes, ideo loquor et in ea spe gaudeo, quando sanum gaudeo. cetera uero uitae huius tanto minus flenda, quanto magis fletur, et tanto magis flenda, quanto minus fletur in eis. ecce enim ueritatem dilexisti, quoniam qui facit eam, uenit ad lucem. uolo eam facere in corde meo coram in confessione, in stilo autem meo coram multis testibus.

Et tibi quidem, domine, cuius oculis nuda est abyssus 15 humanae conscientiae, quid occultum esset in me, etiamsi nollem confiteri tibi? te enim mihi absconderem, non me tibi. [*]( 6] I Cor. 13, 12. 8] Eph. 5, 27. 12] Ps. 50, 8. Io. 3,21. 15] Hebr. 4, 13. 16] cf. Eccli. 42, 18. 20. ) [*]( -u 1 aeternam PW hyerusalem W 2 ut] & V uberies F 8 illi m orationibus] in orationibus W per] tam per BOBPQb 4 meas] meas amen GMO, meas aui. âiñ. F EXPt • Ltfe - VIllI. IŃČP LIB X CONFESSIUNVM EIVSDEM S, EXPLICIT LIBER NONVS. INCIPIT LIBER DECIMVS BCHOPQVW, EXPLICIT LIBER NONVS SCI AVGVSTINI INCIPIT LIBER DECIMVS EIVSDEM G, EXPLICIT LIBER VIIII AVRELII AVGVSTINI EPI INCIPIT LIBER DECIMVS M, LIB X F add. m. post. in mg. i ) [*](6 pr. cognoscam] *ognosca F coguitur P1, cognotor Q sicut et] te sicuti et a te BPQb 7 sum eras. F 9 ideo] in deo V sane H 10 tanta 0 11 magis fletur-quanto om. F quanto] tanto W. minus] magis G fletus F 12 qui add. S1 s. I. 13 pr. eam] ea C lucem] lucem uolo eam uenit ad luce Q 14 confessionem CGV 15 dñe quidem G habyssus .W, abissus P 16 in] ut F 17 absconderem mihi H. )

Quid mihi ergo est cum hominibus, ut audiant confessones meas, quasi ipsi sanaturi sint omnes languores meos? curiosum genus ad cognoscendam uitam alienam, desidiosum ad corrigendam suam. quid a me quaerunt audire qui sim, qui nolunt a te audire qui sint? et unde sciunt, cum a me ipso de me ipso audiunt, an uerum dicam, quandoquidem nemo scit hominum, quid agatur in homine, nisi spiritus [*]( 9] Ps. 5,13. 10] Rom. 4, 5. 17] Ps. 102, 8. 22] I Cor. 2, 11. ) [*]( 1 gemitus (t ex m corr.) 81 est] est et V me om. W mihi] tibi O1 in ras. 2 refulgens CXF placens CXF 3 alt. et] ut V mihi nec tibi FGV placeam] placeam nec mihi V 4 te] te tibi BPQ tibi ego W, tibi ergo tibi C, tibi ergo si im F 5 neque] neque enim **** BPQedd., neque (mlm ras.) 0 7 aliud est M -8 quam] quam ut V prius V 10 bene dices M 12 tacet] tacit F 13 dico recti] a me tn do corectum F, dico recte Mb a mau 0 14 audierit W1 tale aliquid MV audies BPQb a om. V 15 prius tu mihi H 17 quas i Mt humaafl (\' add. m. 2) P ipsa M sunt W 18 genus \'(elt et huminn add. m. 3) Q 19 quaerant BP 20 uolunt G audire a te HV 21 de i ipso (om. me) F audant V uero F 22 quod P1, qui F agatur] diligatur F. ) [*]( 16* )

Verum tamen tu, medice meus intime, quo fructu ista faciam, eliqua mihi. nam confessiones praeteritorum malorum meorum, quae remisisti et texisti, ut beares me in te, mutans animam meam fide et sacramento tuo, cum leguntur et andiuntur, excitant cor, ne dormiat in desperatione et dicat: "non possum", sed euigilet in amore misericordiae tuae et dulcedine gratiae tuae, qua potens est omnis infirmus, qui sibi per ipsam fit conscius infirmitatis suae. et delectat bonos audire praeterita mala eorum, qui iam carent eis, nec ideo delectat, quia mala sunt, sed quia fuerunt et non sunt. quo itaque fructu, domine meus, cui cotidie confitetur conscientia mea spe misericordiae tuae securior quam innocentia sua, quo fructu, quaeso, etiam hominibus coram te confiteor per has litteras adhuc, quis ego\' sim, non quis fuerim? nam illum fructum uidi et conmemorauL sed quis adhuc sim ecce in ipso tempore confessionum mearum, et multi hoc nosse cupiunt, qui me nouerunt, - et non me [*]( 4] I Cor. 18, 7. 11] cf. Ps. 81, 1. 15] cf. H Cor. 12,10. ) [*]( 2 audire a te B 4 ipsi F 5 conexus F unum om. V 6 conms fitear F 7 confiteor G 10 aeliqua G meorum malorum F, tuorum malorum M meorum] meorum ostende mihi BPQ 11 remisisti] remisisti mihi G bearis S, beatificares FW* 12 meam om. M et audiuntur] exaudiuntur F 13 dormiant BW1 dicant BPQW 14 amore V misericordiae suae V 15 qua-infirmus om. V 16 infirmatis G suae (s ex c corr.) S adire M 17 mala eorum] malorum V qui] quia G, que F delectant GM 18 fuerint V domina] domine deus BMPQbo 19 confitetur om. V 20 fructo B1 22 sum MV 1 28 oquoonfessionum V 24 multo V nosse] non se W nouerunt me F alt. et - p. 229,1 nouerunt om. M et] et qui V )

Sed quo fructu id nolunt? an congratulari mihi cupiunt, cum audierint, quantum ad te accedam munere tuo, et orare pro me, cum audierint, quantum retarder pondere meo? indicabo me talibus. non enim paruus est fructus, domine deus meus, ut a multis tibi gratiae agantur de nobis et a multis rogeris pro nobis. amet in me fraternus animus quod amandum doces, et doleat in me quod dolendum doces. animus ille hoc faciat fraternus, non extraneus, non filiorum alienorum, quorum os locutum est uanitatem, et dextera eorum dextera iniquitatis, sed fraternus ille, qui cum approbat me, gaudet de me, cum autem inprobat me, contristatur pro me, quia siue approbet siue improbet me, diligit me. indicabo me talibus: respirent in bonis meis, suspirent in malis meis. bona mea instituta tua sunt et dona tua, mala mea delicta mea sunt et indicia tua. respirent in illis et suspirent in his, et hymnus et fletus ascendant in conspectum tuum de fraternis cordibus, turibulis tuis. tu autem, domine, delectatus odore sancti templi tui, miserere mei secundum magnam [*](12] n Cor. 1,11. 15] Ps. 148,7 sq. 24] cf. Apoc. 8, 3(?). 25] Ps. 50, 1. ) [*]( 1 audierint V aures F eorum] eorum quorum F 2 alt. sum] sim F, sunt W 3 confitentem BFGHMOPQVW edd. ipsi F quo] qui P 5 qua] quia BFGM, qui W boni] bonus M\' s. l. 6 sint MXV, sim M* 8. l. mentire F 9 aud***** F ad te om. Co accedant W1, accidam F 14 dolendo F 16 uanitatis W 17 illi F 18 contristatus F 19 pr. me om. BPQ me siue improbet bm 21 pr. sunt (om. tua) W, sunt tua M alt. sunt om. V 22 alt. et om. GMVb tn ymnus BFMlQSV 23 conspectu F tuo F, meo P *ordibus (c euanuit) S 24 turribulis FMl, turabulis W1, turilibus B, thuribulis edd. odo*e (r euanuit) S, odorem VW )

Hic est fructus confessionum mearum, non qualis fuerim, sed qualis sim, ut hoc confitear non tantum coram te secreta exultatione cum tremore et secreto maerore cum spe, sed etiam in auribus credentium filiorum hominum, sociorum gaudii mei et consortium mortalitatis meae, ciuium meorum et mecum peregrinorum, praecedentium et consequentium et comitum uiae meae. hi sunt serui tui, fratres mei, quos filios tuos esse noluisti dominos meos, quibus iussisti ut seruiam, si uolo tecum de te uiuere. et hoc mihi uerbum tuum parum erat si loquendo praeciperet, nisi et faciendo praeiret. et ego id ago factis et dictis, id ago sub alis tuis nimis cum ingenti periculo, nisi quia sub alis tuis tibi subdita est anima mea et infirmitas mea tibi nota est. paruulus sum, sed uiuit semper pater meus et idoneus est mihi tutor meus; idem ipse est enim, qui genuit me et tuetur me, et tu ipse es omnia bona mea, tu omnipotens, qui mecum es et priusquam tecum sim. indicabo ergo talibus, qualibus iubes ut seruiam, non quis fuerim, sed quis iam sim et quis adhuc sim; sed neque me ipsum diiudico. sic itaque audiar.