Itinerarium

De Golgotha usque ubi inuenta est crux sunt gressos quinquaginta. In basilica Constantini cohaerente circa monumentum uel Golgotha, in atrio ipsius basilicae, est cubiculum, ubi lignum crucis reconditum est, quem adorauimus et osculauimus. Nam et titulus, qui ad caput Domini positus erat, in quo scriptum est: \'Hic est rex Iudaeorum>, uidi et in manu mea tenui et osculatus sum. Qui lignus crucis de nuce est. Procedente sancta cruce ad adorandum de cubiculo suo et ueniens in atrio, ubi adoratur, eadem hora stella apparet in coelo et uenit super locum, ubi crux resedit, et dum adoratur crux, stat super ea et offertur oleum ad benedicendum, ampullas medias. Hora, qua tetigerit lignum crucis orum ampullae [*]( 15 Lnc. 23, 38 ) [*]( 1 grados G 2 cmx fixa B parit G apparet Br 3 cruor sanguinis parit om. R altario G 4 ibat om. R eum obtulit G offerre quando temptauit eum dens, ibi et melchisedech hobtulit sacriflcium Br 5 ipsum om. G creptura GR cripta Br crepatura Gildt- B4 meister 6 melo G, 2. m. corr. milu G pomum Br potestare corr. 2. m. G 7 uadit G ailua G solua Br fonte om. G fon R fonte Br 8 sinam R sjna Br golgotham R hierosolima R 9 silua R aolaa Br fonte G 10 de om. G gressos G gressus R gressi Br 11 coerentem R 12 golgoda R atrium G cubibi cnlus R 13 ulignum corr. 2. m. G repositum G 14 capud ieen G 16 quod lignum RBr nuca G nocte R 17 procedentem sanctam crucem G ad om. GR et om. G 18 ueniente Br atria G atrium R atrio Br 19 in loco G resedit] stat G resedit-crux om. G 20 super ea G affertur RBr 21 horum G R has ampullae Br orum (= oram) scripsi, cf. Archiv f. lat. Lexik, IX, 300 )

Ascendimus in turrem Dauid, ubi psalterium decantauit, magna ualde, in qua sunt monasteria in cenaculis singulis. Quae turris quadrangulis et opus caluum, non habens tectum; in quo etiam christiani pro deuotione ad mansionem ascendunt. Et circa medium noctis surgentes audiunt uoces murmurantium iusum in ualle Iosapha contra Iordanen in loca, quae respiciunt ad Sodoma et Gomorra, et uulgariter appellatur ipsa uallis Iosapha, quae et Gessemani.

Deinde uenimus in basilica sancta Sion, ubi sunt multa mirabilia, inter quibus quod legitur de lapide angulare, qui reprobatus est ab aedificantibus. Ingresso domino Iesu in ipsa [*]( 1 mediae om. RBr moi om. G epuliscit G ebulliet Br clu- ditur corr. 2. m. R cicius GR 2 totum om. R refunditur litt. d 2. m. super f scripta G ebulliet Br reuertentem crucem G in locum suum R reuertetur R 3 et om. G reclusa R et post reclansam crucem Br 4 spungia G 5 spungia aqua G onichenus G hunichenus R 6 specillum coni. Gildemeister 7 ligamentum ex leg. corr. ,, a 2. m. G 8 cathethrae, alterum t in ramra G cathere corr. 1. m. R marmorie G 10 in turre Br 12 turre G in turribua R quadrangolis G quadranculis R 13 in qua Br christianis G debutionem, cctrr. 1. m. in deuotionem G 14 media nocte G medio noctis spatio Br surgentis G murmorantium G 15 iuso R deorsum Br iosafa G R iosaphat Br iordana G iordanem R iordanen Br in loco qua G in locis quae R ad loca quae Br 16 sodomam et gomurram R \' uocaliter R appellatur om. G ualle G 17 iosapha littera t 2. m. superscripta G gessemani G gessameni R 18 basica G basilicam R sancti G sanctam R multe mirabilie G 19 inter quae R que reprobatus G 20 iesu christo G om. Br in ipsam ecclesiam R)

De Sion uenimus in basilica sanctae Mariae, ubi est [*]( 2 deforme GR 3 tenia 22 pones R ipsum angulum B 4 multo R 5 murmorantia corr. 1. m. ex murmurantium G murmurantiam R munnuratio Br 6 talis est signus G amplexaa sic G 7 inest G ambas GR 8 et digitas et palmas in ipsa petra apparent G digiti et palmae RBr 9 tollitur G post circa uox habet erasa est G colla habit et sanatur G 10 ille cornus G ungebantur G 11 in om. R ecclesia 2. m. superscr. G 13 et om. R multe lapides R lapides multe G cum quas G 14 beatus add. R post columnella ib erasum est G 15 posita est crux R crux posita fuit Br 17 multe alie miracule quas G mirabilia Br nunc recolo G 18 teata G inclausa G 19 lucello R aurum G ornatam Utn. GR quem GR quae Br quam Gildemeister quae dicunt esse capud martyris theodote Br 20 martera G martyre R esse l. t 2. m. affixa G 21 bibebant RBr aquam add. RBr 22 usro RBr Post bas:lica lacuna est in Br usque p. 175, 14 praeturio congregacio G )

Et exinde uenimus ad arcum, ubi antiqua porta fuit ciuitatis.

In ipso loco sunt aquae putridae, ubi missus est Hieremias. Ab arcu illo descendentibus ad Siloa per gradus multos super [*]( 1 ubi-oirorum om. B et om. G exsenodocia G 2 suscepcio G ionumerabilibus G 3 trea G orabimus G praeturio R 4 basilica est G sancta sofie R suffiae G 5 ate rui G decurrit B 6 silua l. m erasa G siloa lineola 2. m. superscr. R fontis G portico salomis G 7 ipsa sedis G pilatus om., sed 2. m. superscr. G palia tus R quam G audit G 8 quadrangolis qui G preturio G e in qua G lauatur corr. 2. m. G leuatur R 10 quam RB 11 pedum R pulchram GR modica subtilia R 12 statura GRB commane R communis B faciem om. G pulcra facies B capillo RB 13 sabanelatum R subanelato B obanellatus G formonsam G digitas longa G digiti longi R quantum add. RB 14 picta sunt quae posita est in R ipsum praetorium R 15 de om. G R post ubi rasura trium litterarum in G 16 ipsis uestigiis R mensura G legantes G 19 antiquitus Br 21 Ad arcum illum descentibus G ad silua per silua gradus G ad siloam per siluam per gradus B ad fontes siloa per grad Br super siloam B )

Nam et modo ipsa fons Siloa infra ciuitatem inclausa est, quia Eudoxia imperatrix ipsa addidit muros in ciuitate. Nam ipsa muniuit basilicam et sepulchrum sancti Stephani et ipsa sepulchrum habet iuxta sepulchrum sancti Stephani. Inter sepulchra habet continuo gressus XX. Nam et ipse sanctus Stephanus requiescit foris portam, sagittae iactum unum ad uiam, quae respicit ad occidentem, quae descendit ad Ioppe et Caesarea Palestinis uel Diaspoli ciuitatem quae antiquitus dicitur Azotus, in qua requiescit sanctus Georgius martyr. In ipsa strata non multum longe ab ipsa ciuitate stat columna [*]( 1 ae uuptus G 2 qui G quae ma I nu in rasura R habet om. GR 3 unum GBr lanant R 4 alio GR alium Br benedictionem G 5 ostenduntur uirtutes R multa ostenduntur omisso uirtutes Br 6 pissina G monita G assiduae GRBr 7 solis G ipse RBr 8 discendunt G in B ualle G iessemani G gethsemani Br quam] quae GBr 9 iosafa GR uocatur Br ingrediuntur Br 10 iordanem R 11 sodomam GR gomurram R 12 ipsa siloa G ipse fons siloa RBr intra R Iciuitate G inclausus R inclusa Br 13 qui edux ab G qua corr. 2. m. R imperatricis G addedit G ciuitatem G 14 ipsa 2. m. in margine G monibit G basicam G sepulcrum G steffani G et ipsa-stephani om. G 16 sepulcra G habent R sunt Br et om. G 17 porta G iactu ad omisso unum G 18 ad om. R orientem G discend in fine lineae G ioppem R iopen Br 19 caesaream R diaapolis G diaspoli RBr ciuitates R 20 azotos corr. 1. m. G 21 ad ipsa ciuitate G a ciuitate omisso ipsa RBr)

Exeuntibus nobis de Siloa uenimus in agrum, qui conparatus est de pretio Domini, qui uocatur Acheldemach, hoc est ager sanguinis, in quo sepeliuntur omnes peregrini. Inter ipsas sepulturas cellulas seruorum dei; uiri multi uirtutum. Poma et uineas inter ipsa monumenta per loca.