Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Perhibent de eo, quia patellas in genucula non

v3.p.534
habuisset, sed mobiles[*](mobiles]; nobiles, B.) fuissent, ut etiam cursum velocissimum[*](cursum uelocissimum]; curse uelocissimo, B.) ultra modum hominum haberet. In re publica omnino providentissimus, favens genti[*](genti] Rühl; gentis, B.) suae.

Huic insidiabatur Basiliscus, ipse primus senator; quo cognito, Zeno cum aliquantis divitiis petiit Isauriam. At ubi ille egressus est, mox[*](est mox]; mox est, B.) Basiliscus, qui ei, ut dictum est, insidiabatur, arripuit imperium.

Basiliscus imperavit annos II. Zeno confortans Isauros intra provinciam, deinde misit ad civitatem Novam, ubi erat Theodericus dux Gothorum, filius Walamerici, et eum invitavit in solacium sibi adversus Basiliscum, obiectans militem, post biennium veniens, obsidens civitatem Constantinopolim.

Sed quia senatus et populus Zenonem metuentes, nequid mali pateretur civitas, relicto Basilisco se illi omnes dederunt aperta civitate. Basiliscus fugiens ad ecclesiam, intra baptisterium cum uxore et filiis ingreditur. Cui Zeno dato sacramento securum esse de sanguine, exiens, inclausus cum uxore et filiis intra cisternam siccam,[*](cisternam siccam]; cisterna sicca, B) ibidem frigore defecerunt.

Zeno recordatus est amorem[*](amorem]; amore, B.) senatus et populi, munificus omnibus se ostendit, ita

v3.p.536
ut omnes ei gratias agerent. Senatum Romanum et populum[*](senatum populum]; senato populo, B.) tuitus est, ut etiam ei imagines per diversa loca in urbe Roma levarentur. Cuius tempora pacifica fuerunt.

Odoacar[*](Odoacar]; odoachar, P; oduacar, B 3) vero, cuius supra fecimus mentionem, mox deposito Augustulo de imperio, factus est rex mansitque in regno annos XIII. Cuius pater Edico[*](Edico]; Aedico, BP.) dictus, de quo ita invenitur in libris vitae Beati Severini monachi intra Pannoniam, qui eum admonuit, et praedixit regnum eius futurum.

Ita reperis ad locum: Quidam barbari cum ad Italiam pergerent, promerendae benedictionis ad eum intuitu deverterunt, inter quos et Odoacar, qui postea regnavit Italiae, vilissimo habitu iuvenis statura procerus advenerat; qui dum se, ne[*](se ne, Eugippiani libri]; BP omit.) humillimae tectum[*](humillimae tectum] Eugippiani; humillimo tectum (tecte, B3), B; humillimum tectum, P.) cellulae eius suo vertice contingeret, inclinasset, a viro dei gloriosum se fore cognovit. Cui etiam vale dicenti vade, inquit, ad Italiam, vade vilissimis nunc pellibus coopertus, sed multis cito plurima largiturus.

Interim, ut dei famulus ei praedixerat, mox in Italiam ingressus est, regnum accepit. Eodem tempore Odoacar rex memor factus quod a viro sancto praedictum audierat, statim familiariter litteras ad eum dirigens, siqua speranda duceret, dabat suppliciter optionem.[*](After optionem Eugippus inserts memor illius praesagii, quo eum quondam expresserat regnaturum. )

v3.p.538
Ergo vir dei tantis itaque eius alloquiis per litteras invitatus, Ambrosium quendam exsulantem rogat absolvi; cuius[*](cuius imperatis, Eugippus]; cui, P; imperanti, B3P.) Odoacar gratulabundus paruit imperatis.

Igitur Odoacar rex gessit bellum adversus Rugos, quos in secundo vicit, et funditus delevit. Nam dum ipse esset bonae voluntatis et Arrianae sectae favorem praeberet, quodam tempore dum memoratum regem multi nobiles coram sancto viro humana, ut fieri solet, adulatione laudarent, interrogat quem regem tantis praeconiis praetulissent. Respondentibus 'Odoacrem,' 'Odoacar,' inquit, 'integer inter tredecim et quattuordecim annos ';[*](annos]; annos'; annos, Knoell (probabiliter, Momm.).) annos videlicet integri eius regni significans.

Zeno itaque recompensans beneficiis Theodericum, quem fecit patricium et consulem, donans ei multum et mittens eum ad Italiam. Cui Theodericus pactuatus est, ut, si victus fuisset Odoacar, pro merito laborum suorum loco eius, dum adveniret, tantum praeregnaret. Ergo superveniente Theoderico patricio de civitate Nova cum gente Gothica, missus ab imperatore Zenone de partibus Orientis ad defendendam sibi Italiam.

Cui occurrit venienti Odoacar ad fluvium Sontium, et ibi pugnans cum eodem, victus fugit

v3.p.540
et[*](et, B2]; at uero odoacer (odoachar, P), B2P.) abiit in Veronam et fixit fossatum in campo minore Veronense V kalendas Octobres. Ibique persecutus est eum Theodericus, et pugna facta, ceciderunt populi ab utraque parte; tamen superatus Odoacar fugit Ravennam pridie kalendas Octobres.

Et perambulavit Theodericus patricius Mediolanum, et tradiderunt se illi maxima pars exercitus Odoacris, nec non et Tufa magister militum, quem ordinaverat Odoacar cum optimatibus suis kal. April. Eo anno missus est Tufa magister militum a Theoderico contra Odoacrem Ravennam.

Veniens Faventiam, Tufa obsedit Odoacrem cum exercitu, cum quo directus fuerat; et exiit Odoacar de Ravenna, et venit Faventiam, et Tufa tradidit Odoacri comites patricii Theoderici, et missi sunt in ferro, et adducti Ravennam.

Fausto et Longino. His consulibus Odoacar rex exiit de Cremona et ambulavit Mediolanum. Tunc venerunt Wisigothae in adiutorium Theoderici, et facta est pugna super fluvium Adduam, et ceciderunt populi ab utraque parte et occisus est Pierius comes domesticorum III idus Augustas, et fugit Odoacar Ravennam, et mox subsecutus est eum patricius Theodericus veniens in Pinetam et fixit fossatum, obsidens Odoacrem clausum per triennium

v3.p.542
Ravenna,[*](rauenna] B; in rauenna, P.) et factum est usque ad sex solidos modius tritici. Et mittens legationem Theodericus, Festum,[*](festum] BP; Faustum, edd.) caput senati, ad Zenonem imperatorem, et ab eodem sperans vestem se induere regiam.

Olybrio V.C. Cons. Hoc consule exiit Odoacar rex de Ravenna nocte, cum Herulis ingressus in Pinetam in fossatum patrici Theoderici, et ceciderunt ab utraque parte exercitus, et fugiens Levila, magister militum Odoacris, occisus est in fluvio Bedente[*](Bedente] Gardt.; uecente, BP.) ; et victus Odoacar fugit Ravennam id. Iul. Igitur coactus Odoacar dedit filium suum Thelanem[*](Thelanem]; thelane, B.) obsidem Theoderico, accepta fide securum se esse de sanguine.

Sic ingressus est Theodericus et post aliquot dies, dum ei Odoacar insidiaretur, detectus ante[*](ante, Momm.; conte, B; caute, Hadr. Val.) ab eo praeventus in palatio, manu sua Theodericus eum in Lauretum pervenientem gladio interemit.

Cuius exercitus in eadem die iussu Theoderici omnes interfecti sunt, quivis[*](quiuis, Momm.; quis, B.) ubi potuit reperiri, cum omni stirpe sua. Et moritur Constantinopolim Zeno imperator, et factus est imperator Anastasius.