Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Sed forte dicatur: \'regnum quidem caelorum promissum est, sed fidis et bene agentibus*. recte. uides itaque non ideo reos fieri homines, quia nati sunt, sed quia male conuersati sunt. neque enim non natis promissum est regnum caelorum, ut natiuitati inputent, quibus non dabitur; promissum est autem natis bene agentibus, ut neque natiuitas prosit male agenti neque obesse possit bene agenti.

A fidelibus enim et bene agentibus melioratur natiuitas, ab infidelibus autem et male agentibus deterioratur. sic enim est natiuitas quasi arbor quae inseritur, quia, si bono surculo inseritur, melior fiet et bona dicetur, sin uero malo surculo inseratur, et deterior erit et non bona, sed mala uocabitur. ita et natiuitati si bona accedat doctrina, bonos faciet fructus; si autem mala, malos faciet fructus. ita sicut necessaria est arbor, ut sit ubi inseratur, ita et necessaria est natiuitas, ut sit ubi proficiatur.

Sed respondetur e contra: \'si utilis est natiuitas, cur renascitur?\' non renasceremur, nisi utilis esset natiuitas. renasci enim renouari est et qui renouatur instauratur. non ergo accusat renascibilitas natiuitatem, sed reformat, et quod reformatur bene ab initio institutum probatur. igitur quod renascimur, consilio mutamur corporis expiatione percepta, ut reddamur ad pristinum statum Adae. animae autem peccato maculatum est corpus, quod reparato et meliorato per fidem consilio

[*](def.Ii)[*]( r 1 gehenne (corr.) C generaret C 4 fidelibus PCGA fides F, (s s. I.) B recte uides] recdes M ideo] ide M 7 est om. M 8 neque] que M 9 obesse] esse C 11 et] uel P 12 est] cum P 13 fiat CX ein] si CX 15 accidat CX bonos] bona P faciat GA fractus (r in ras.) C fractos FB 16 si antem-inseratnr (17) om. (add. inf. mgpostea iterum in textu inuenies ita sicut [16] - inseratur [17]) M necessaria (alt. a in ras.) C 17 arbor ut] ut arbor P 20 renacitur M renaacimur P naceremur M natiuitaa] hic desmit P 21 renouare M 23 renatimur M 24 eipiratione M praecepta C 25 antern] a autem C maculat M 26 et meliorato om. X )

Itaque si ab anima coepit peccatum, cur natura corporis accusatur, cum in causa peccati Adae non fuerit desiderium corporale, sed spe deitatis inlecta anima «transgressa sit dei praeceptum, ut et corpus suum subiugaret peccato et nasce. rentur homines sub peccato? quod quidem nihil obest homini, . si tamen legi dei oboediat, nisi quod moritur, cui rei beniuolentia dei promisit mercedem, ut, quoniam in creatoris deuotione fideles inueniuntur, per praeuaricationem autem Adae corruptioni subiecti et morti sunt, pro hac re accipiant a iudice deo ultra quam fuerat concessum Adae, ut in futuro et gloriosi sint et aeternam habeant uitam et adoptati filii dei uocentur, ut lucrum sit, quia nati sunt.

Ex hoc iam reuertar ad reliquam partem lectionis. cum positus esset homo in paradiso, haec accepit mandata: ex omni, inquit, ligno, quod est in paradiso ad escam, edes; de ligno autem, unde dinoscitur bonum et malum, non edetis ex eo. omnia ligna, quae memorat, fructuum sunt ad edendum creatorum. denique uno nomine ligna dicuntur, sed uaria intelleguntur in fructibus; omnia tamen ligna sunt et edendi unum est genus, quamuis diuersa sunt quae edantur, cum enim multa fructuum ligna creasset homini ad edendum, sicut dixi, de uno ligno edi prohibuit, ut reuerentiam creatoris ex aliqua parte haberent, qui omnia in potestate acceperant, dum una reseruata est arbor, cuius licentiam non haberent, ut memores essent conditionis legem. [*]( 6 cf. Gen. 3, 5 11 ef. Bom. 5, 14 17 Gen. 2, 16. 17 ) [*](f.PN) [*]( 1 ablitar M 2 hobedientia M oboediendam FB 5 desideria (corr.) C 6 transgeMa M 7 et pr. om. X et alt, om. codd. add. edd. nascereotur-peccato om. M 8 nihil quidem OA homini si] homo nisi X 10 mercidem M 12 abiecti C (corr.) et morti om. X pro] per FG 17 accipit (eorr. f) C 20 editis CX 21 frnctum CX creatorem M 22 omni M 24 fructam CG, (om. add. m2) A 25 de ano] denuo M 26 quia M 28 memores] merorea (r pro in rtJI.) C legum mauult Engelbrecht )

Quo modo ex sententia peccati genus intellegebatur? et homicidae enim et malefico et adultero et infami congruit haec sententia. Achar quoque filius Charmi cum peccasset, consumi cum omnibus suis adiudicatus est. quo modo potest ex sententia peccati genus intellegi? grande delictum fuisse potest cognosci, non tamen genus delicti intellegi. scimus enim etiam alios hac damnatos sententia, cum sciantur aliter deliquisse. et Aman enim et Sodomitae cum omnibus suis perisse noscuntur. ita enim fit ut et unius peccati rei diuersa feriantur sententia et diuersi criminis peccatores uno adque eodem genere puniantur. quam ob rem Adae et Euae non ex data sententia peccati genus potest intellegi.

Quamuis enim unum eorum peccatum sit, sed secundum personam suam uir et mulier sententiam acceperunt, nec non et serpens, ut non solum in eo quod facti sunt non manerent, uerum etiam adderetur eis labor ad poenam. cum enim omnia pecora et animantia homini fuissent, sicut legimus, subiecta, serpens uero contra hanc constitutionem erexit se et dolo per fallaciam circumuentum hominem sibi subiecerat. sine dubio enim qui aliquem capit intra se eum facit. propter quod serpens, ne astutiae suae effectum haberet, sententia dei reuocatur et reprimitur ultra quam fuerat factus, ne supra hominem esset, ut calliditate sua non solum nihil profecisse se doleat, sed et deteriorasse. cum enim prudentior legatur fuisse ceteris bestiis, postquam decepit hominem, maledictus factus est ab omnibus bestiis terrae.

Post sententiam datam in serpentem sequitur ut et [*](3 cf. los. 7, 25 8 cf. Estb. E (16), 18 cf. Gen. 19, 24. Z5 17 cf. Gen. 1, 26 21 cf. Gen. 3, 14. 15 24 cf. Gen. 3, 1. 14 ) [*](def.PN) [*]( 1 sentitia M intellebatur M 2 homioidiae G, (corr.) A 3 carui M 4 consum con M sois om. M 8 dereliquisse M et Aman] et amen X 9 perisse] peripse (corr.) C ut et] et G,.A (eorr. m2 ut) 11 puniatur FB 13 eecunda M 22 repremitur CG, (corr) A 24 et om. M 25 decipit X 27 sequitur] datam in feminam datam in serpentem sequitur X )

Si coitum dominus damnabat in seruis, cur addebat: ad uirum conuersio tua? nemo, quod damnat, hoc pro poena constituat, cum utique poena sit damnato contraria nec umquam ex uno, sed e contra proueniat. quod si in uno essent, damnationem nemo metueret. deinde aliquis in hoc addiceret, ex quo in legem commissum uideret? hoc est confirmasse, non punisse peccatum. si ideo conuersio feminae ad uirum et ex eo, quod coiit, et non quod t uerum est, conuersio simpliciter ante concessa cum ultima seruitute propter poenam eidem credatur inposita. quoniam per mulierem subiectus factus fuerat uir et sine dubio superior uidebatur, cuius consilio usus putauit prodesse quod suasit, ut factum dei subtilitate serpentis destrui uideretur, instauratur per sententiam dei institutum, ut reuertatur mulier ad condicionis subiectionem humiliata uiro, sicut fuerat constitutum, [*]( 2 Qen. 3, 16 7 Qen. 3, 16 8 Gen. 1, 28 14 Gen. 3, 16 ) [*]( 2 memores CF 3 tristitiam CFB 4 conaenatio M 7 parias CX )[*](PX) [*]( 10 concessam (con a. I.) C 11 subdaretar codd. omnes ob] ob ad M ad GA 14 seraia idest hominibus addebet C 15 conser«sio (pr. 8 eras.; n a. e; si in rcu.) M consersio (corr.) C 16 cum] eum M damnatio C (i in ras.), AB nec] ne AB 17 sed e contra] se de contrario (rio eras,) M sed contra C, (corr.) F in om, M essent scil. poena et damnatam 18 deinde] demque X 19 est om. M 20 coiit Turner colit codd. 21 connersi M 23 malierem] add. concessum X 24 prodisse C. )

Numquid aliter fuerat decretum, quam mulier dominio uiri esset subiecta? hinc ergo apparet mulierem reuocatam esse ad id, quod fuerat facta, cum additamento. unde ait: replens replebo maerores tuos et gemitum. quid replet? in eo quod minus est addit, non in eo quod non est uidetur operari. hic ergo sententia, quae ante processerat: crescite et multiplicamini, non incipit ad creandum, sed ad creaturae, quae fuerat concessa, perniciem. mulieri ad pariendum filios dolor additur, difficultas inponitur, non procreationis noua forma conponitur. nam si ex hoc recte speratur generatio, intellegi potest magis arbitrio serpentis generationem extitisse quam domini et est uere, ut ait ille, progenies uiperarum. si quis autem se existimat ita natum, quid mereatur, aduertat, ut propter peccatum amplificaretur ei dolor e partu, ut quae modicum doloris habitura erat filiorum, cresceret ei causa delicti, quia et cum gemitu et maerore pariuntur, nati autem sine tristitia non habentur.

Nunc tertio promitur in uirum sententia talis: quoniam audisti, inquit, uocem mulieris tuae et edisti de ligno, de quo praeceperam tibi ne ederes, ex eo edisti, maledicta terra in operibus tuis et in maeroribus tuis edes ex ea omnibus diebus uitae tuae: spinas et tribulos generabit tibi, et cetera. etiam hic, id est Adam, ad hoc reuocatur, ad quod fuerat factus, sed cum detrimento. ante enim positus erat ut operaretur terram simpliciter, ut [*](1 Gen. 3, 16 8 Gen. 8, 16 11 Gen. 1, 28 17 Matth. 8. 7 22 Gen. 8, 17. 18 29 cf. Gen. 2, 15 )[*](del. PN) [*](2 memores CG 6 reuocatum MFB 7 ait om. M 8 memores FG 10 hine X 19 dolor e seripri dolorem MCGA dolore FB partus G A 22 promittitur X 23 uocem inquit G A 24 ederes] ederis CX 25 et in maeroribus tuis om. M 26 edis GA 27 generauit C germinabit G A )

Uideamus nunc sequentia legis, an concordent cum initiis eius. Abraham cum placuisset deo, inter cetera, quae ad remunerationem fidei eius pertinent, cum senior esset, etiam filium generare dignus est iudicatus. quo modo ergo accusari potest quod pro merito cessisse uidetur, ut, quia ipse dei uoluntatem fecerat, deus uoluntatem eius impleret? quae minime fuisset impleta, nisi innoxia esset, nec deus impleret. quod male uel inperite posci uidebat, maxime ab eo, qui sibi placeret; hoc enim nec homini conuenit. et Anna, cum sterilis esset et deum diligeret, petit ut haberet filium et accepit. quod si contrarium esset, moneri potuit ab eo quem diligebat, ne rem postularet aduersam. et natus ex ea sanctissimus Samuhel filios genuit et non tamen iustitiae suae merita minuit. prima enim aetate sua semper auctus est, ut in senectute propensiori dei testimonio commendetur. et Zacharias sacerdos, uir iustus, in senectute sua dei nutu filium genuit, quo nato meruit profetare. qua igitur ratione accusatur quod minime obesse [*]( 8 Eph. 5, 29 14 cf. Gen. 18, 10. 21, 2 20 cf. I Reg, 1, 11. 20 23 cf. I Reg. 8, 1 26 cf. Luc. 1, 57. 67 sqq. ) [*](pN) [*]( 1 adubi scripsi at ubi MX ut ubi C 2 aerpentes (corr.) C B stitutum M 4 ei] eia M 6 quam quam CX 7 quam] quem CFB dominus CX 9 foueet C 10 eclesiam M 11 concordant CX 13 remunem M 15 quia] qui CX ipsi C 20 petiit GA accipit C 21 muneri C 24 sne a semper M ut] et GA 26 genuit filium CX 27 qua] quia M )

Et ut hoc loco aliquid de apostolis dicatur, ad robur pertinet causae. certe sanctus Iohannes sanctimonii fuit custos; condiscipulus autem eius adaeque sanctus Petrus uxorem et filios habuisse cognoscitur et, primatum ut acciperet inter apostolos, non ei obstitit generatio filiorum. quo modo ergo condemnandum putatur quod non inpedit meritis?

Hinc apostolus eum qui uxorem habeat, si in ceteris seruet mandata, sacerdotem fieri posse ac debere ostendit. quod si inlicitum esset, non poterat utique peccatorem dicere debere fieri sacerdotem. et quid tam apertum? eiusdem enim apostoli uox est dicentis: de uirginibus imperium domini non habeo. cum enim Corinthii exagitarentur ab hereticis. qui in hypocrisi nuptias damnandas docebant, consuluerunt apostolum litteris, an liceret nubere aut uxorem remittere. tunc praecepit apostolus non debere uxorem a uiro recedere, cum habuerit occasionem dicendi, si scisset sic docendum, non licere nubere quoquo modo uirum. quod sibi sciit non traditum, docere se non posse ostendit. quis ergo audeat discipulorum docere quod a magistro traditum non est et quem audiat praedicantem: uolo adulescentas nubere, filios procreare?

Sed forte dicatur: (si licet et bonum est nubere, cur sacerdotibus non licet uxores habere, id est, ut ordinatis iam non liceat conuenire?\' quis nesciat unum quemque pro persona [*](5 cf. Matth. 8, 14. Clem. Alex. Strom. III 52 (p. 535) 9 cf. I Tim. 8, 2 sqq. 13 I Cor. 7, 25 15 cf. I Tim. 4, 2. I Cor. 7, 1 sqq. 17 cf. I Cor. 7, 10 19 cf. I Cor. 7, 10. 12 22 I Tim. 5, 14 ) [*](def. PN) [*]( 1 deberi G, A (corr. mS) dicit M 8 et ut] ut et G, (corr. m2 ut ex) A 4 iohanoi3 CFB 5 cumdiscipalos C, F (corr. cumdileipulus). B 6 acceperet M 11 si om. M 12 quid om. M 14 corinthi C chorinti FB 17 praecipit C 19 quoquo scripri quo codd. quoquo modo om. GB sibi sciit] sibi Icit C sibesciit FB om. G sibi (ibi mS) A 20 se] sedJf audiat (corr.) C 22 audeat CX adulisceutaB M adolescentaa C adalescentes GA adulescentulaB (corr.) B 25 uxores non licet God. )

Numquid omne, quod inter ceteros licet, ante imperatorem licet? quanto magis in dei causis! ac per hoc antestitem eius puriorem ceteris esse oportet; ipsius enim personam habere uidetur. est enim uicarius eius, ut quod ceteris licet illi non liceat, quia necesse habet cotidie Christi uicem agere aut orare pro populo aut offerre aut tinguere. et non solum huic non licet, uerum et ministro eius, quia et ipse mundior debet esse, quia sancta sunt quae ministrat. nam sicut ad conparationem lucernae tenebrae non tantum obscurae, sed et sordidae sunt, ad conparationem autem stellarum lucerna caligo est, ad solis uero conparationem stellae nebulosae sunt, ad dei autem claritatem sol nox est, ita quae ad nos licita et munda . sunt, ad dei autem dignitatem quasi inlicita et inmunda sunt; quamquam enim bona sint, dei tamen personae non conpetunt. numquid non tunica mediocris hominis, quamuis munda, [*](10 I Cor. 7, 5 12 cf. Esai. 58, 3 sqq. ) [*](fPN) [*]( 4 liceret] licet CX fornicare M 5 et om. CX 8 enim om. M 16 esset M 17 est-liceat om. X 18 necessa M 20 munior C 22 et om. OA 24 soli M 25 ita quae scripsi itaque codd. ad] et CX nos] noz M licita] lncita M mande C 27 quamquame (corr.) M sunt X dei tamen] deitatem G, (corr. m2) A persona M )