Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Aut ne forte legem nihil prodesse dicant, quia qui sic natus est, ut malus sit, per legem non potest inmutari? quod si est, superflue lex data est; et quo modo fata rem superfluam nasci fecerunt, quia \'nihil sine fato\'? itaque fata et pro se et contra se faciunt. quod si ita est, stare non potest quod per inconstantiam rationis non tenet firmitatem.

Sed ne propter hoc legem fata esse uoluerunt, ut quos malos fata faciunt nasci a lege damnentur, ut conueniat fatis et legi ad horum punitionem? ad hoc quid erit quod dicatur, nisi quia et leges et fata proprio iudicio condemnari merentur, si pari iniustitia hoc elaborant, ut occidantur qui non sponte, sed fatis agentibus mala fecerunt? ad haec lex contra dicit, quia fata propria professione damnanda sunt. non enim negant eos qui mali sunt fati esse quod mali sunt. lex autem usque adeo aduersa est fatis, ut neget malos fati esse quod mali sunt, sed uoluntatis illorum; quam ob rem reos illos rite constituet. nihil ergo legi et fatis commune est, quando a lege negatur quod a fatis adseritur. [*]( 1 et om. GA 2 destruuntnr X 3 quia] quia (i a. l.) M qui CX quia (a s. l.) N eat] e PCNX e (corr. m. rec.) M dicit (?) P non ante debere odd. P 5 fiunt (corr. m. rec. mg.) M 6 ponitione G puuitione NX 8 for M legem nihil] nihil legere P prodisse CF qui] si M 11 fata] fato (corr.) N 12 si ita] sita. M potest (test in ros.) iV 14 fata] factam N 15 malus (corr.) C malas (corr.) N fata om. C 16 lege P, (corr.) M dicantur (n eras.) N 19 qui] quia CGA haec] hoc P 21 fati ease quod mali sunt om. M (add. mg.) 23 eorum P 24 ob] ab GA constituit X leti N 25 conmuni (corr. m. rec.) M a alt. om. P ) [*]( 22* )

Qua autem ratione nati dicentur, qui mathematicos urbe Roma prohibuerunt, quod ius seruatum non ignoratur et certe pagani fuerunt? quo modo fato fiunt quae contra fatum sunt? sed si est fatum, non facit contra se: isti non habent fatum, qui faciunt contra fatum, et si hi non habent fatum, non est fatum.

(Sed est\', inquiunt, \'fatum uni cuique praestans qua morte moriatur\'. quod si ita est, non est accusandus homicida. nam et duplici genere se defendet, quia et ipse fatis agentibus hoc fecit et ille agentibus fatis occisus est. sed inter haec lex pulsatur, quia punit oblatum homicidam. simili quoque modo nascitur qui adulter sit et quae adultera et cui fiat adulterium. quod si et hoc sic se habet, etiam nunc lex tangitur, quae punit adulteros, quod si uere fati esset, etiam ille puniendus erat, qui tale habet fatum, ut adulterium patiatur. et ipse enim particeps inuenitur, quia fatum eius admisit ut fieret adulterium. aequum ergo erat ut aut simul damnarentur aut simul absoluerentur; inter haec iniusta lex uidetur.

Ideoque si a deo sunt fata, lex non erit dei, quia hoc non solum deo, sed nec prudenti conuenit homini id damnare quod fecit. sed quoniam nemo umquam contra legem ausus est dicere uel a deo hanc esse negare, fata ex deo dici esse non poterunt, quia ista deus punit per legem. quando enim damnatur quod fit inpellentibus fatis, sine dubio fata damnantur.

\'Sed animae\', aiunt, \'malae ad hoc nascuntur, ut male [*](1 qua] qui N 2 ius] diu C iguorantur N certi GA 3 fati N 4 sed si est—faciunt contra fatum em. C contra se] add. si ergo non facit contra se P 5 et si hi non habent fatum non est fatum om. P si hi] si hii C sibi FB 8 homicidia PG 9 defendat P 10 haec] hoc P 12 qui] quia C adultera] adultare (corr. m. rec.) M . 13 quod Bi—adulteros om. N 14 illi (corr. m. rec.) M 15 utj et N 16 et] est (corr.) N quia] qui GA 18 obsoluerentur CNX 20 ideoque] ideo quia P hoc om. P 22 lege FB sausus M 23 poterant MG 24 damnantur GA quod fit—damnantur sed om. X )

Et quoniam decernere dicuntur singulis, quo modo moriantur, aut ferro aut laqueo aut praecipitio aut naufragio uel aliter, multis eadem praestant. nemo enim potest solus ab omnium fatis discrepare. quod si quis inuentus fuerit discrepare, iam non est fati, sed euentus; et si in unius morte euentus est, erit et in multorum et iam non erit fati. Anaxagoras in pilam coniectus iussu regis contusus expirauit, quod contigit nulli hominum. et Sisarae regi allofylorum mulier palum in tempora fixit et ita reddidit spiritum. hoc modo nemo est mortuus. et antea cruci homines figebantur, quod postea edicto prohibitum manet. si fati erat, quo modo desiit? quando enim quod fati est prohibetur et non fit, uin. citur fatum. aut si non erat fati, non fato homines cruci fige. bantur, sed iudicio legis. et ita est ut non fato homines damnentur, sed conuicti malis operibus suis. :.. [*]( 15 cf. Iodd. 4, 21 ) [*]( 1 faciunt N esto] eat X tali] alii CN alias FA alios GB 2 poaaint M 8 ne] nec GA 4 mala P 5 occidantur (add. inique m. rec.) M 6 fata et si iniqua sant om. P sunt t6rt.] sunt Et ai a deo non sunt P 7 ergo om. P poat sunt add. et si a diabolo sunt CNX aimnl cum illo damnanda] sunt add. P damnanda sunt simul cum illo C simul damnanda sunt cum illo NX 8 discernere CNX 10 eadem tlng GA praeatunt (corr. m. rec.) M 11 disc*repare (corr. m. rec.) M 12 eat] erit P nentne N in om. P 13 in] im N anarazoras C anaxatoras NX 14 iussum (curr.) P 15 non add. m. rec. ante contigit M contingit P ulli MCNX (corr. A) sisarrae C, N (corr.), X alliphilorum (corr.) C 16 tempore PC niiit C fit FB reddit P 17 ante C figibantur (corf. m. rec.) M fiebantur CFB 19 et non fit) ut non sit GA 20 figibantur M 21 non om. CNX (add. post homines A) 22 conuinti N conuica FB cenuinoi a GÃ )

Apud Etruscos natus dicitur quidam tam formosus facie, qualis numquam fuit, et quia uir bonus erat, ne cui in suspicionem ueniret, quia etiam honestarum mulierum oculos inlicebat, faciem sibi septem plagis uulnerauit, ut pulcritudinem, quae ab omnibus desideratur, damnaret. ecce quo modo, si fata sunt, superata sunt! sed forte dicatur: \'naturae fuit ut formosus nasceretur, fati uero, ut species eius uulneraretur). quod si ita est, iam non nascitur fatum, sed accidens causa est; et si accidens res est, non erit fati, sed consilii aut certe euentus, quantum ad reliquas pertinet partes.

Nam quid aliud est uincere fatum, nisi inmutare naturam? quod si a deo utique esset, nec inmutari posset nec uinci. legitur namque cautum in quodam iuris libello aliquando mulierem quinque peperisse: quo modo subreptum est fatis, ut huic soli hoc natura decerneret, quod non erat fati? quod ei fati fuisset, aliquantae hac sorte oneratae fuissent. et cum quidam ad peregrina loca proficisceretur, uxorem suam amico, quem fidelem sciuit, commendauit, non utique puero, sed maturae aetatis, qui, ut diligentior custos eius esset, abscidit se, ut cum ea sine cuiusquam suspicione caute dormiret. quid putamus: fati fuisse aut consilii? sed quo modo fati fuit quod contrarium est? qui uincit enim quod natum in eo est, hic inanit fatum.

Et in studiis certe fatorum uertitur causa, ut sciat quis [*]( 1 cf. Valer. MM. IIII 5 ext. 1. Claud. Mam. grato act. Iuliano c. b ) [*]( 1 Etruscos] et ruaticos N (corr.), FB 2 erit (corr. m. rec.) M 3 inligebat (corr. m. rec. inligabat) M inliciebat CNX 5 omnibus (corr. m, rec. bominibus) M 8 nascetur OA accedene (corr. m. rec.) M utroque loco 11 immutari M 12 eaeet-naunque om. X 13 ligitur (corr. m. rec.) M 14 quo modo] quando (do in ras.) P fatis ut) fati sunt X 15 quod alt.] quia P 16 fati] fatis CNX aliquanta. CNX honoratae PCNX 17 proficeretur (corr. m. ree.) M 18 quem tidelem) infidelem X scit C sciit NFB sciens GA puero sedj pueros ad C 19 aetatia om. (add. m2 8. l.) C ut] et CNX 20 caotel caste P 22 contrarium] contra fatum P )

Sed si quod nascitur dicitis fatum, quidquid accesserit extra fatum erit. aut si quod accedit ex fato uenit, quare per laborem uenit? tunc enim fati diceretur, si inuito homini eueniret. quod enim imminet sine prouidentia, fatorum dicitur; quod enim excogitatur et diu pensitatur et exercitiis mediis adquiritur, cur fati esse dicatur?

Eunuchus aliquis natus est, alii fiunt: ubi erit fatum? in illo, credo, qui natus est; qui fiunt, quid dicendum de his est? diuersum est enim. aut si hi fato facti eunuchi sunt, ille contra fatum natus est eunuchus. et quare tam raro eunuchus nascitur, ut incredulum uideatur? quaedam fuit mulier in urbe Roma, quam constat undecim maritos habuisse, et alius uir, qui duodecim habuit uxores: quae fata sunt, quae his hoc decreuerunt? nam tempore imperatoris Constantii manifestum est puellam in parte Campaniae inmutatam in masculum et Romam perductum: quae hoc fata fecerunt? alia, ut opinor, quae uos nescitis..

0 si de hoc nomine taceretis et aliqua euentui et casibus remitteretis, quaedam prouidentiae concederetis! nam tantum potest uirtus et industria animorum, ut non solum naturae [*]( 16 cf. Hieron. Ep. 138, 10 ) [*]( 1 posset CNFB 3 fatum om. CNX 4 est seniorum C 7 accedit (corr. m. rec. accidit) M accidit CNX uenit (n in ras.) C 9 fatorum] futurum PMCN futurum, fatorum coni. Engelbrecht 10 penaitatur (it eras.) C pensatur G A exercitiis edd. exitus P ezitiis cet., cf. p. 261, 5. 19 12 natus eat] add. qui fiunt, quid dicendum est P 13 est] est (add. s. I. m. rec. an in his) M quid] qui CF eat de his P 14 his P hii CNX 15 rare N 16 mulier fuit CNX 17 orbe M 18 undecim C 19 decreuitur FB decreuit OA constantini PG 21 perductum (corr. perductam) P perductam M (corr.), N que (eraa.) M fecerunt fata (corr.) P 24 prouidentiae (add. 8. I. m. rec. dei) M )

Traduntur enim mulieres Scytarum, quae Amazonae dictae sunt, quia, cum uiri earum occupati bello longinquo diu abessent, propter sobolem seruis se miscuisse et omnem marem natum necauisse relictis feminis ita, ut nulla lanificio operam daret, sed ab ineunte aetate palestra et armis inbuerentur. harum tanta uirtus et industria in rebus gestis fuit, ut per multam annorum seriem regnantes nonnullas gentes subigerent Asiamque omnem sub tributo ponentes. quid ad haec poterit dici? numquid haec fati fuerunt, quae per tot annos sic gesta sunt, ut omnia, quae tati putantur esse. inanirent? primum ut contra naturam mulieres spretis uiris regnarent; deinde quod seruis mixtae sunt propriis; tertio ut omnes nati masculi necarentur, feminae uiuificarentur tanta eas prosperitate secuta, ut sine uiris regnum coeptum magnis copiis et temporibus propagarent. certe hoc factum a mundi constitutione est numquam, nisi in Scytia tantum: ne forte dicerent, quia, cum mundus innouatur post annos mille quadringentos sexaginta, sic haec ueniunt, quippe cum mundus iam sexto millesimo anno agitur.

t quamdiu quod imitatus quis fuerit facit. nam M. Crassus (Agelatus) dictus est, quia semel traditur in uita [*](3 cf. Iustin. Hiat. II 4 23 cf. Cic. Fin. V 30, 92 ) [*]( 1 emendet] emen*«*det C enim det X inemendet] emendet GA qui M 3 scytharum MN scitharum CF schytarum X mazone P amazone M (corr. m. rec. amazones), CFB 4 quia pleonastice] quae C 5 subolem F seruia] suis add. P 8 gestis] gentis CX gentes FB gente G, A (corr. gentes) 10 subige**** (rent a. l.) M subierent CG, (corr. aubicerent) Å ponentes (corr. m. rec. ponerent) M 11 haec pr.] hoc hoc (alt. eras.) M dici om. N 14 repugnarent P mixti X 16 secuta ut] sicut aut (corr. m. rec. siccut aut) M 17 fatum PM mundi conditione P constitutione mundi CNX 18 est eras. M umquam (corr. fJI. rec.) M uniquam CNX scyciia P scithia F scithya GA schithia B tantum (add. m. rec. fnit) M 19 quadragintos FG 20 hic CNX eueniunt P 21 agatur P 22 ante quamdiu aliqua excidisse susptcatur Turner quisj qui X M. om. CNX 23 agelatus (corr. m. rec. agelastus) M )

Illud autem quale est, quod fatorum adsertores subplicationibus sunt deuoti, cum sint his aduersae? nam et annos suos commendant et de nuptiis et de profectione quaerunt et de emptionibus et de dignitatibus. quod si fati est, quid oras, quid supplicas, quod etiam te inuito futu rum est? \'sed quaero\', inquit, \'si debeam emere\'. ergo non in fato consistit quod tunc facere debere te dicis, si didiceris expedire. nam si fati est, frustra quaeris, quod, uelis nolis, quaeras non quaeras, facturus es.

Quia autem nec apud eos ipsos fixa est ista adseueratio, idcirco incerti temptant, ne aliud uerum inueniant quam tractaut. sed prudentiores qui inter eos uidentur: 'non propter fata\' inquiunt, \'supplicamus, cum ea minime inmutari sciamus, sed horum causa, quae iuxta fata sunt, ne faciant nobis aliquid aduersum). age uero, si nescio quis bonum fatum habeat et iuxta se sit aliquid quod uideatur contrarium, quid poterit [*](1 cf. Liu. I 56, 8 ) [*](1 et om. X C. Iuniue] centum iunius (pr. i s. I.) C cum iunius F cum unius G cn unius (m2 corr. comuniua) A cur iunius B 2 concilio X ae simulauit] esimulauit P Superbo scripsi superbo edd. 3 Constantini] constant in X (corr. A) 4 murionem NX annos P qui] quia P sampaucius P samsutius M samsuciis G samsutua A 6 auocaretnr M (corr.) 8 aupplicatione C 12 quod] quid MONFB 14 dediceris CFB 15 uellis CNX nollis N 16 quaeras] queris (aliqwid s. i eras.) M 17 quia] que (corr.) C 18 incerte CNX inuenient C 19 non] nam X 20 facta (corr.) P ea om. C minime] minime scire (scire eras.) P anime N 21 facta (c exp.) P ne] nec (corr.) C nobis CN aliquod P 22 qui N fatum] factum (corr.) P suam C om. N 23 contrarium quid] contrarii inquid (inquit) X )

Uidete autem ne et hoc fati sit quod supplicatis, quia sine sale solet esse quidquid fato adsignatis. certe non mala resest supplicare: cur ergo non fati esse dicatur? si ergo fati erit quod supplicat, cuius erit supplicare et non impetrare? quia, si fati erat, impetrare deberet quod supplicat. si autem fati est supplicare et non impetrare, stultum est fatum, quia supplicare facit hominem, quem scit non impetrare. quod si nescit an possit impetrare, quod illum facit supplicare, inprouidum erit fatum et carens ratione, quia omnis ignorantia insipientia est, insipientia uero stultitia est. in hanc partem cadit omnis tractatus paganorum. uiderint pagani, qui circumfusa caligine non uident lumen. antiquo enim errore circumuenti ueritati, quae prius latebat, aures accommodare detractant.

Quid de Christianis quibusdam dicimus, qui in solo nomine mutati pristini erroris uindicant uanitatem in tantum hebetati, ut ipsum dominum sub fato egisse contendant dicentes: (ipse dixit: nondum uenit hora mea\', ut hora haec non uoluntatis, sed fatalis condicionis fuisset necessitas, cum ille uoluntatis suae horam significauerit, qua se pati permisit [*](17 cf. quaest. 114 24 Ioh. 2, 4 ) [*]( 1 esse] obesse P cui adsentitur Tumer immitari (corr. m. rec.) M 2 iusta X ne om. Å 3 fuerit (e in ras.) N 4 legatur C nee) ne P 6 fatu X dicatus C 8 ne] nec G, A (corr.) 10 dicitur N 11 imperare (corr. m. rec.) M 12 supplicare] supplicaret (corr.) C 14 possit] potit FB potest GA 16 quia] qui N 17 cadet X omnes FB tractus X 18 pagina X qui] qu(a)e GA 21 dicimus (corr. m. rec. dicamus) N solo] salo N (corr. m. rec.), FB 22 in. N 23 habitati CX haebitati N 26 uoluntati C pati] parati FB )

Et quo modo saluator appellatur a nobis, si fati sunt quae agimus uel accidunt nobis? quia ideo saluator dicitur, quoniam ostendit nobis uiam salutis. itaque si ab hoc ostensa est, non fati fuit, quia et prius latuit et quod fati esse dicitur ex inprouiso euenire contendunt. hic enim fidei meritum est, quae non potest dici ex fato, quia quod creditur aliis saeculis auditum non fuit; fata enim hoc dicunt praestare, quod in conuersatione hominum uertitur.