Expositio Evangelii secundum Lucan

metiendum. etiam hic ergo altioris sensus aliquod quaeramus arcanum. ficus in uinea est. erat autem uinea domini Sabaoth, quam dedit in rapinam gentium. itaque qui uineam suam diripi fecit hic etiam ficum iussit excidi. apta autem synagogae arboris istius conparatio est, quia sicut ista arbor foliis redundans [*]( B ) fiuentibus spem possessoris sui cassa speratorum prouentuum exspectatione destituit, ita etiam in synagoga, dum doctores eius operibus infecundi uerbis tamen uelut foliis redundantibus gloriantur, inanis umbra legis exuberat. spes autem falsi spectata prouentus populi uota credentis inludit.

est etiam in natura arboris, quo magis credas synagogae speciem conparatione huius expressam. etenim si diligenter inquiras, discretam ah [*]( c ) usu arborum ceterarum consuetudinem naturae huius inuenias. namque aliae florem ferunt ante quam fructum pomaque uentura praenuntio sui flore designant, haec sola ab initio germinat poma pro floribus. in aliis flos decutitur et poma nascuntur, in hac poma decidunt. ut poma succedant. ergo priora illa cassa fructuum uice floris emergunt; ita praecoci quodam nascendi usu quae ordinem naturae nesciunt beneficium [*]( 5 Rom. 11, 25 sq. 8 Esai. 5, 7 et 2 sqq. HEsai.34.4 ) [*]( 1 commemorat conici solere / utrumque aC 3 in aduentu / qui ab a quia ab C 7 metiendum aC\' esse metiendum / (esse s. M. Mt<3 T) metuendum cet. (ł metiendum in M!</. m2 r) etiam om. PBL sensus 8. M. m3 P, om. L 8 in uinea mC\' inuenta cet. autem] antem in a enim χ sabaoth (h 8. M.) P 10 ficos (v s. 99 m2) P ficus L excedi (i <. e alt. m2) P 11 sicuti ea PBL 12 poaseaaorea jP (-is m2) L 14 infecundis PBL tantum ed. Rom. 15 glori.antur P expectata -Y exspectata (ex s. u. m2) E 16 credentes P (-is m3) Lγ 19 inuenias P m1 inuenies J\'M!.? y 20 alias (e s. 9) P 2.3 deducunt P (decidunt m2) L 24 praecoquo P (-que m3) BL ) [*]( XXX<I. Ambr. par« 4. ) [*]( 23 )

Specta nunc cultus et animos Iudaeorum, qui quasi primi [*]( F ) fructus male feracis synagogae grossi labentis similitudine conruerunt, ut mansura supra aeuum nostri generis poma succederent. etenim primus synagogae populus quasi radice operum infirmus arentium ubertatem sapientiae naturalis haurire non potuit et ideo uelut inutilis decidit fructus, ut quasi ex isdem clauiculis arboris fructuosae de pinguedine religionis antiquae nouus ecclesiae populus emergeret. ergo ille qui erat esse desiuit, ut inciperet iste qui non erat. primi tamen ex Israhel. quos naturae ualidioris ramus extulerat, sub umbra legis et crucis in utriusque sinu suco gemino colorati grossi [*]( 1450 A ) [*]( 2 et 12 Uerg. Georg. II 74 sqq. 4 Cant. 2, 13 14 Uerg. Georg. II, 51 et 59 25Hebr.lO,l ) [*]( 1 naturam P (e s. m Mt3) L detrudere X de] e PL oM. B 4 grossus Fχ 6 ideo PL eatimaturior (iatis s. esti m3) P estimat uirior L istius maturior / 7 nam (OM. que) PL 9 exuruntur / et (r pr. prM.) T: 10 eaticulo P (clauiculo m3) BL 16 fructus primi PL 18 aeuum] eum PL 19 prins X infirmatus X 21 hisdem P cecnlis (clauicahs m3) P calcnlis BL 22 pinguitudine BC 23 emergeret] sempergeret F (sejaper emergeret M.3) L 24 desiit P (ip!\'. ex e m2) jSZ iste] esse P 25uaIidioresramosaCX 26 maturiscentis P (-escentis m2) J. )

nec illnd alienum quod Adam atque Eua. primi illi nostri ut generis ita erroris parentes, qui huius arboris texere se foliis, paradisi exules esse meruerunt, cum domini deambulantis praesentiam transgressionis suae conscii declinarent, ut significarent futurum quod ultimis temporibus populus Iudaeorum sub domini salutaris [*]( B ) aduentu, qui eos uocaturus aduenit, exutum se uirtutibus per diaboli temtamenta cognoscens et intecta conscientiae probra formidans a religione deuius praeuaricatione confusus esset a domino recessurus, uerborum fluentium uelut foliorum uelaminibus adopertus pudenda gestorum.

ergo illi qui folia de ficulnea, non poma carpserunt, eliminati sunt a dei regno; erant enim in animam uiuentem. uenit secundus Adam etiam [*]( c ) non folia, sed poma quaerebat; erat enim in spiritum uiui). ficantem. in spiritu autem fructus uirtutis adquiritur, dominus adoratur. quaerebat autem dominus non quia fructum ficulneae deesse nesciret, sed ut ostenderet in figura quia fructum synagoga iam habere deberet.

Denique ex sequentibus docet non se ante tempus uenisse. [*]( 13, 7 ) qui per triennium uenit; sic enim habes: ecce anni tres [*]( D ) sunt, ex quo ueni quaerens fructum in ficulnea hac et non inuenio. succide ergo illam; ut quid etiam terram occupat?

uenit ad Abraham, uenit adMoysen, uenit ad Mariam, hoc est uenit m signaculo, uenit in lege, uenit in corpore. aduentum eius ex beneficiis recognoscimus: alibi [*]( 2 Matth. 19,28; cf. Luc. 22,30 4 Gen. 3,7 15-17 I Cor. 15,45 sqq. ) [*]( 1 praestarunt X 2 super JPBL XII PCL (item M. 3) 4 ut ow. X (sicut extra tt. m2 F) 5 ae arboris texere C 8 saluatoris Χχ 9 adaentQ qui eos uocaturus a. M. w3 P, OM. L aduentum GX (m e.xp. F) ae uirtutibus (r s. M.) P seruitutibus L 10 probra (r alt. s. M.) P proba L 12 recessurum (s s. m m3) P recenaurum L praeceasuras (p e< a exp. JF) 15 et iam a. M. F 16 spu PBLX uiuificante PBL 19 figuram PBL 22 III P 23 feculnea F 24 succidere P (re ercM.) L ) [*]( 23* )

merito ergo[*]( F ) nullus in synagoga fructus inuentus est et ideo iubetur excidi. sed bonus cultor et fortasse ille, in quo ecclesiae fundamentum est praesagiens alterum ad gentes, se autem ad eos qui ei circumcisione sunt esse mittendum, religiose ne excidatur interuenit fretus uocatione sua etiam populum Iudaeorum per ecclesiam[*](13,8) posse saluari ideoque dicit: remitte illam et hoc anno, usquedum fodiam circa illam et mittam cofinum stercoris.

quam cito duritiam Iudaeorum superbiamque causas [*]( U\'.!A ) esse sterilitatis agnouit! itaque nouit excolere qui nouit uitia deprehendere. pollicetur dura cordis eorum apostolicis ligonibus esse fodienda, ut longo incultu situm mentis obductum sermo bis acutus inuertat et corde proscisso excitet sensum aerio spiramine iam uigentem. ne radicem sapientiae terrarum aceruus obruat et abscondat. cofinum quoque stercoris dicit esse mittendum. magna profecto uis stercoris, quae tanta est, ut de infecundis fecunda, de arentibus uirentia, de sterilibus [*]( B ) faciat fructuosa. in quo sedit lob cum temtaretur et uinci [*]( 21oh.l7,21 SRom.7,14 12cf.ICor.3,H 13 Act. 11, 2 1SExod.32,9 21Hebr.4,12 271ob2,8 ) [*]( 2 et unus G et in uno ed. Rom. 5 Indaeorum populus aX 9 quia PCγ qui cet. 13 praesciens PL 16 ideo P (que add. m3) L dimitte Χχ 18 superbiam quae nouit ei....... causas sterilitatis agnouit P m1 et (MMc lacuna) L aaperbiamquae agnouit ex cansM ease aterilitatis agnotiit itaque P m3 19 ideoque X et uitia L 21 aitam eC &. M. m3 jP. OM. BL situ Χχ 22 proscisao? P prociasos L 23 uigente aC acerbobruat (vus s. b pr.) P acreboobruat (o alt. s. «. m3) L )