Expositio Evangelii secundum Lucan

rapuit [*]( 1384 A ) igitur ecclesia synagogae regnum. regnum meum Christus est; rapio illum Iudaeis missum sub lege, natum in lege, nutritum iuxta legem, ut me qui eram sine lege seruaret. rapitur Christus, cum aliis promittitur, aliis praedestinatur; rapitur Christus, cum aliis nascitur, aliis suffragatur; rapitur Christus, cum ab aliis occiditur, sepelitur a nobis; rapitur insidiantibus, rapitur dormientibus. habes ubi ipsi confessi sunt nos rapuisse, se dormisse dicentes: dicite quia discipuli eius nocte [*]( B ) uenerunt et furati sunt eum nobis dormientibus. surge igitur qui dormis, ne et tu, dum dormis, Christum amittas. surge qui dormis et exsurge a mortuis. uides mortuos esse qui dormiunt. et ideo non inuidemus aliis, sed prouidemus nobis; non enim monui poterant seruare uiuentem.

exsurgant uel sero qui dormierunt, etiam qui Christum perdiderunt. non sic amittitur Christus, ut non reuertatur, si tamen [*]( 1 Matth. 15, 26 sq. 6 Exod. 12, 11 9 Matth. 15. 28 10 Luc. 18, 3 sqq. 14 Galat. 4, 4 20 Matth. 28, 13 23 Ephes. 5, 14 25 Luc. 24, 5 ) [*]( 1 ad A et (at corr.) KV 7 est ista X 8 uoluntas A 12 saltem APC saltim B (tim in ras.) cet. 18 prius regnum om. A spatio in u. ult. relicto 14 in] sub X 16 praedistinatur PEGLX (corr. m3 PO, m2 ic) 17 ab om. X («. u. m2 V); cum ab aliis om. L 18 occidetur P (-itur m2) L 19 se] sed (d del.) P, om. FO 27 renertatar] reperiatur X )

rapitur ergo regnum caelorum, cum Christus a domesticis denegatur, a gentibus adoratur; rapitur cum ab illis [*]( D ) repudiatur, colitur a nobis; rapitur cum per hereditatem non agnoscitur, per adoptionem adquiritur.

[*](7,29 sq. ) Et omnis populus audiens et publicani [*]( 1383 E ) iustificauerunt deum baptizati baptismo Iohannis,Pharisaei autem et legis periti consilium dei spreuerunt in se non baptizati. aperuit sanctus Lucas specialibus additis quod quasi generalibus sanctus Matthaeus subobscurum reliquerat; ille enim ait: et iustificata est sapientia a filiis suis. primum quae sit illa sapientia hic uidemus expressum; ait enim: iustificauerunt deum. deus ergo [*](F ) sapientia est quia, sapientia dei filius est, sapientia per [*]( 1 Matth. 25, 13 2 Hier. 23, 24 4 Rom. 5, 20 5 Ioh. 11, 25 17 Matth. 11, 19 20 I Cor. 1, 30 ) [*]( 1 regredietur (e tert. eras.) P 3 deficit PaBCL defecit cet. deficimus OLBCEKT defecimus cet.; nos ... deficit om. G deficit PaBCL defecit cet. 6 resurrectio est L 7 ergo] enim X 8 gentilibus PLKX et (li eras.) V rapietur (e eras.) P 10 requiritur (in mg. m3 al. adquiritur) A FINIT (EXPLICIT /j LIB. V. INC. LIBER VI Aym et gui post QVINTVS add. IN EVGL0 SCDM LVCAN C DE EUAN- GELIO LIBER V EXPLICIT. INCIPIT EIUSDEM LIBER SEXTUS a EXPLICIT LIBER IIII. INCIPIT LIBER V PB FINIT L. in X nee subscriptio est nec inscriptio. in mg. cod. A m3 adscr.: in alio codice iste liber non diuiditur 13 baptismum A pharisaei (i pr. 8. u.) A 15 baptizati ab eo x 17 est om. a 18 uidimus P (corr. -emus) L; uideamus FO Y 20 sapientiam (m del. m2) P filius ... dei in mg. inf. m3 A natura A et (per om.) a )

iustificatur itaque deus ipse per baptismum, dum se homines peccata propria [*]( 1384 EI ) confitendo iustificant, sicut scriptum est: dic tu iniquitates tuas, ut iustificeris, et iustificatur in eo quia non per contumaciam refutatur, sed per iustitiam dei munus agnoscitur; iustus enim dominus et iustitias dilexit. in eo ergo iustificatio dei est, si non ad indignos et obnoxios, sed ad innocentes per ablutionem factos uideatur et iustos sua munera transtulisse. iustificemus igitur dominum, ut iustificemur a domino.

quid sit iustificari deum inpensius [*]( F ) requiramus. apostolus dicit: sit autem deus uerax, omnis autem homo mendax, sicut scriptum est: ut iustificeris in sermonibus tuis et uincas, dum iudicaris; Dauid quoque dicit: tibi soli peccaui et malum coram te feci, ut iustificeris in sermonibus tuis et uincas. dum iudicaris. ergo is qui peccat et confitetur deo peccatum iustificat deum cedens ei uincenti et ab eo gratiam sperans. in baptismate igitur iustificatur deus, in quo est et confessio et uenia peccatorum.

non contemnamus [*]( 1385 AI ) igitur sicut Pharisaei consilium dei. consilium dei est in [*]( 8 Esai. 43, 26 11 Ps. 10, 7 16 Rom. 3, 4; cf. Pa. 115, 2; 50, 6 19 Ps. 50, 6 ) [*]( 2 uirtutis animae PBL est (s. fl., eras.) creata E creata est L 3 alia est sap. ET 6 itaque] igitur X 7 hominis P (-es m3) L 9 et om. PBL 10 contumacia? (ra s. e m2) A 11 iustitiam PaBCL 12 est iustificatio dl X . et ad noiios aXy 14 iustus (ad [s. «.] iostos. m2) A ad iustos a 15 impensius sequi (sequitur n) paulus apostoluB X 16 ait (t s. u.) P 18 et 21 dum AG cum cet. 19 ipse dauid quoque EGT ipse quoque dauid 7 tibi (i alt. 8. fl.) A 21 his P autem L 23 ab eo] habet X sperant (s 8. t m2) A 24 et post est om. PBLXy 25 sicut 8. U. m2 A consilium dei 8. u. m2 A )

Cantauimus uobis, et nonsaltastis;lamentauimus, [*](7,32) et non plorastis. etsi non incongrua haec puerorum uideantur esse personae, qui leuem corporis motum inprudentia adhuc maturioris grauitatis exercent, tamen ad altiorem sensum referri posse praesumo, eo quod uideantur Iudaei nec psalmis primo nec threnis postea propheticis credidisse, psalmis ad [*]( C ) praemia prouocati, threnis ab errore reuocati. cantauit Dauid, ut in salicibus nostra suspenderemus organa, cantauit ipse et ante arcam domini non pro lasciuia, sed pro religione saltauit. ergo non histrionicis motibus sinuati corporis saltus, sed inpigra mentis et religiosa corporis agilitas designatur. sed non in triumphis, non in excidiis Iudaeorum secuta correctio, qui diuinae indulgentiae muneribus prouocati leuare mentem, corpus adtollere, terrena deserere, caelestia quaerere debuerunt [*]( D ) et iniuriis captiuitatis adtriti deflere peccatum, quod culpa esset auctor iniuriae.

iustificata est ergo sapientia ab [*](7,35) omnibus filiis suis. bene ab omnibus, quia circa omnes iustitia reseruatur. ut susceptio fiat fidelium, reiectio perfi- . [*]( 2 Eeai. 9, 6 3 Rom. 11, 34; cf. Esai. 40, 13 14 Ps. 136, 2 15 Reg. II 6, 14 sqq. ) [*](1 esse dei PBL 5 quis. P 6 offeret A 7 sapienti PL 9 puerorum (p s. u.) P 11 sensum (e in ras.) A 13 sq. therenis (e eras.) P 14 reuocati (re s. u. m2) AP uocati cet. 15 et ipse et A (et pro exp.) 0 (et alt. eras.) FGV et ipse (om. deinde et) n 16 salutauit P (u pr. eras.) L 18 inpigra ed. Rom. inpigrae libri 20 in- . telleRentiae PL muneri P (-re m3) L munere X 21 debere (vi2 debuerunt) A 22 et om. A (in mg. m3 et iniuriis) 23 iniuriae (n in ras.) A 25 seruatur PB et (in quo spatium ante seruatur) L perditorum (in mg. m3 al. perfidoruni) A )

cantauit enim Moyses, quando in mari rubro ad transitum Iudaeorum fluctus obriguit, unda circumstetit eademque equos Aegyptiorum ascensoresque refusa demersit. cantauit Esaias dilectae uineae suae canticum, significans asperam flagitiis fore plebem, quae fecundis prius erat uirtutibus fructuosa. cantauerunt Hebraei, cum uestigia eorum tactu flammae rorantis umescerent et intus extraque ardentibus omnibus solos tamen ignis innoxius [*]( F ) lamberet nec adureret. Ambacum quoque cantico publicam doctus mulcere maestitiam prophetauit dulcem domini fore fidelibus passionem. cantauerunt ergo prophetae spiritalibus modulis publicae salutis oracula resultantes, fleuerunt prophetae threnis flebilibus dura Iudaeorum corda mulcentes.

Docuit nos scriptura cantare grauiter, psallere spiritaliter; docuit etiam saltare sapienter dicente domino ad Ezechihel: plaude manu et percute pede; neque enim histrionicos fluxi corporis motus deus morum censor exigeret aut [*]( 1386 A ) indecoros crepitus uiris plaususque femineos imperaret, ut tantum prophetam deduceret ad ludibria scaenicorum et mollia feminarum. non congruunt resurrectionis reuelata mysteria et obprobria saltationis exacta. est sane, est quidam proprius bonorum actuum factorumque plausus, cuius sonus in orbem exeat et bene gestorum resultet gloria, est honesta saltatio, qua [*]( 5 Exod. 15, 1 sqq. 7 Esai. 5, 1 9 Dan. 3. 24 sqq. 12 Ambac. 3, 13 16 Esai. 46, 12 17 Ps. 46, 8 19 Ezech. 6, 11 25 Ps. 18, 5 ) [*]( 9 Hebraei om. PL 11 ex utraque aX innoxios PL 12 aduderet (r 8. d alt.) P adcideret L ambacum APaX abacuc B (in rew.) EG T et m2 n, abbacuc Or et m2 0, ablacuc L 15 tehrenis A therenis (? eras.) P 18 ezechiel A 20 fluxu LX exigerat (e a. a) P 21 screpitos A strepitus X 22 ludibria (i pr. ex e m3) P acenicorum P 24 est sane est ACXy (est pr. exp. 1t) et sane est y sane est cet. 26 honesta? sal.tatio (u eras.) A dripudiat A (t 8. d pr.) y (trip. m2 JEy) )

iubetur ergo propheta [*]( B ) plaudere manu et percutere pede, iubetur psallere, quia sponsi nuptias iam uidebat, in quibus sponsatur ecclesia, Christus adamatur. et bonae nuptiae, quando uerbo anima, spiritui caro nubit. in his propheta Dauid ludere nos nuptiis uoluit, ad has inuitauit, quia suos posteros copulabat, et ideo laetior quam ceteri quasi in ipso actu positus nuptiarum nos ad celebritatem festi muneris adhortatur dicens: exsultate deo adiutori nostro, iubilate deo Iacob. sumite [*]( C ) psalmum et date tympanum, psalterium iucundum cum cithara. nonne actum quendam prophetae saltantis aduertis? denique alibi: psallam tibi in cithara, sanctus Israhel. gaudebunt labia mea, cum cantauero tibi, et anima mea, quam redemisti. audis citharizantium uoces, audis saltantium crepitus?

nuptias crede. sume et tu citharam, ut pulsata spiritus plectro interiorum corda uenarum boni operis sonum reddat. sume psalterium, ut armonia dictorum [*]( D ) factorumque tuorum concinat. sume tympanum, ut organum tui corporis spiritus moduletur interior factisque operantibus dulcis morum tuorum suauitas exprimatur. sic psallebat propheta, cum diceret: ueni huc a Libano, sponsa, ueni huc a Libano. hoc canticum cecinerunt pueri nec auditi sunt. qui pueri? de quibus dicit: ecce ego et pueri quos dedisti mihi. sed hoc canticum non in foro, non in plateis canebatur, sed in Hierusalem; ipsa est enim dominicum forum, in quo [*]( E ) praeceptorum caelestium iura conduntur.

[*](7,37) Et ecce mulier, quae erat m ciuitate peccatrix. [*]( 1 Ps. 136, 2 9 Ps. 80, 2 aq. 13 Ps. 70, 22 sq. 22 Cant. 4, 8 24 Esai. 8, 18 ) [*]( 4 disponsatur X (desp. corr. Er) 5 quando ] quam A 8 ipso 8. u. m3 A 11 iucundum AB iocundum cet. 12 aduertis a. u, m2 A 13 tibi dS P (dS 8. u.) cet. srf A 19 concinnat A et (n pr. 8. u. 1*3) P sume et x timpanum A 20 spm PL 22 bis hucj nunc X 23 hoc (c s. fl.) A 24 dicit ypg A )

habes enim in euangelio secundum Matthaeum quia Iesus cum uenisset in Bethaniam in[*]( F ) domum Simonis leprosi, accessit ad eum mulier habens alabastrum unguenti pretiosi et recumbente illo fudit super caput eius. deinde istic [*](7,39) Pharisaeus intra se dicit quod, si esset propheta, sciret peccatricem et unguentum eius uitare deberet, illic unguento effuso discipuli conqueruntur. utrumque igitur explicandum est, sed ante quod scriptorum ordine prius est priorem quoque ordinem interpretationis accipiat.

uenit ergo dominus Iesus in domum Simonis leprosi. apparet oeconomia, quod leprosum non refugit, non uitat inmundum, ut maculas humani corporis possit abluere. domus autem leprosi erat in [*]( 1387 A ) Bethania; (Bethania> per interpretationem domus oboeditionis dicitur. omnis igitur locus Bethania, portio autem totius loci domus Simonis. nonne tibi uidetur Bethania mundus hic esse, in quo seruitii oboedientis debemus obsequium, domus autem Simonis leprosi terra esse, quae mundi portio est? princeps autem saeculi huius quidam leprosus est Simon. ergo dominus Iesus Christus ex illis superioribus locis uenit in hunc mundum et descendit in terram. non erat in hoc mundo, sed [*]( B ) oboediente pietate missus est in hunc mundum. ipse dicit: sicut me misit in hunc mundum. audiuit ergo mulier ista [*]( 5 Matth. 26, 6 sq. 26 Ioh. 6, 57 ) [*]( 1 et serere PL quaestionis A 3 in dictorum (dictorom in y) diuersitate EJr L T in diuersitate (diuersitate s. v. m2, am. dictorum) G 7 ungenti P 8 istic aBC stic A isti (c 8. i, eras.; vi3 iste) P pharisaeus x publicanus cet. 10 ungentum PL 11 illi PL ungento P 13 priorum A 14 oechonomia A 16 abolere (re in ras.) P 17 Bethania add. Engelbrecht; quae add. 8. u. m3 P, m2 n 19 nonne] ne A non BFGQKT 20 oboedientes AX (-tis corr. F) 24 in terram ... oboediente s. u. m2 A 26 me misit ArzX me misisti PBLX misit me C ista mulier C ista s. u. m2 A )

Hanc ergo mulierem inducit Matthaeus supra caput Christi [*]( C ) effundentem unguentum et ideo forte noluit dicere peccatricem; [*](7,38) nam peccatrix secundum Lucan supra Christi pedes effudit unguentum. potest ergo non eadem esse, ne sibi contrarium euangelistae dixisse uideantur. potest etiam quaestio meriti et temporis diuersitate dissolui, ut adhuc ilia peccatrix sit, iam ista perfectior. etsi enim personam non mutet ecclesia uel anima, tamen mutat profectum. itaque si constituas animam fideliter [*]( D ) adpropinquantem deo, non peccatis turpibus et obscenis, sed pie seruientem dei uerbo, habentem inmaculatae fiduciam castitatis, aduertis quod ad ipsum Christi ascendit caput; caput autem Christi deus est et odorem meritorum spargit suorum. Christi enim bonus odor sumus deo; deum quippe honorat bonum fraglans odorem uita iustorum.

si haec intellegas, uidebis hanc feminam plane beatam, ubicumque [*]( E ) praedicatum fuerit hoc euangelium, nominari nec eius umquam exolescere memoriam, eo quod supra caput Christi bonorum fraglantia morum iustorumque factorum effudit unguentum. [*]( 5 II Cor. 2, 14 sq. 7 Matth. 26, 7 17 I Cor. 11, 3 19 II Cor. 2, 15 21 Matth. 26, 18 ) [*]( 2 potuisset (s pr. ex t) P haec et (et s. u. m2) A 4 habeat (a ait. 8. u.) P 8 nngentum P 9 lucan AP lucam cet. effundit A (n 8. u. m2) GOxtV 10 ungentum P 14 constituas (s pr. s. u.) P 15 peccastis P (s pr. eras.) L 16 seruantem dl uerba PL 17 aduertes A ascendat / 18 suorum spargit X 20 fraglans P ml et (corr. ex flagrans) T fragrans (1 a. r pr.) i flagrans P m3 cet. (1 ex r m2) G 21 feminam PL feminam uidebis (uidete ic) cet. plane] plene Y ualde PL beatam et P 23 memoriA (4 ex a graphio) P super y 24 fraglantia P fraglantiam G et F (1 ex r m2) T (corr. ex flagr.) flagrantia ABCL fragrantiam (1 8. r pr.) 7 flagrantiam cet. effundit arc et (n exp.) V ungenta P unguenta L et (a ex um) B ungentum F )

altera est illa, uel persona altera uel profectu,[*]( F ) quae propinqua nobis est; nondum enim peccatis nostris renuntiauimus. ubi sunt nostrae lacrimae, ubi gemitus, ubi fletus? uenite, adoremus et procidamus ante eum et ploremus ante dominum, qui fecit nos, ut saltim ad pedes Iesu uenire possimus. nondum enim possumus ad caput uenire; peccator ad pedes, iustus ad caput.