Explanatio Psalmorum XII

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Sexta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 64). Petschenig, Michael, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1919

non requirebat istam corporis huius alimoniam uerum semen Abrahae, cui panes deferebantur de caelo; denique corui ei cotidianum conuiuium ministrabant. ita indiguus erat omnium, ut nihil haberet suum, et mittebatur ut uictum aliis largiretur. uerum semen Danihel, cui inter leones posito aeria fercula per Habacuc prophetam referta messorum epulis uehebantur.

est ergo panis angelorum quem manducauit homo; sic enim scriptum est: panem angelorum manducauit homo. hic est panis de quo dixit Dauid: dominus pascit me et nihil mihi deerit. in loco uiridi ibi me collocauit, super aquam refectionis educauit me. bonus Dauid docuit me panem angelorum et ipse me docuit aquam refectionis. haec refectio spiritalis est, haec refectio requies est mentis internae. bona aqua quae peccatum lauat, mundat interna.

quae sit aqua haec, audiamus: si quis, inquit, sitit, ueniat ad me et bibat. qui credit in me, sicut dicit scriptura, flumina de uentre eius fluent aquae uiuae. hocautem dicebat de spiritu quem incipiebant accipere qui credituri erant in eum. ergo nec pane hoc nec aqua refectionis indiget iustus, cui spiritus sanctus est requies et refectio. [*]( 2 cf. Ioh. 6, 33 4 cf. Ioh. 8, 39 5 cf. III Reg. 17 sqq. 11 cf. Dan. 14, 32 sqq. 14 Ps. 77, 25 15 *Ps. 22, 1-2 21 *Ioh. 7, 37—39 ) [*]( 1 habraae A (passim) habrahae B 5 uerbum DFm1 uero Fm2 semen abrahae B semini tl helyas C heli (-y-) e tl cui om. p 6 illum Bm1 7 huius om. F 9 cottidianum B indignus Bmlfi indigus Bm2av 11 daniel fJ(av) aerea ACDEav 12 abacuc ACDa abacum B abacuch EF ueebantur Am1 B 16 uiridi] pascuae a 18 alt. docuit me F 19 spiritualis Fa 20 est om. Bft 22 inquid C 23 dixit B 27 hoc pane tlav )

120

Quomodo autem poterit indigere qui tota die mis eretur e t faenerat ? quid est quod faenerat iustus ? non aes, non ferrum, non plumbum, sed argentum igni examinatum. hoc defert ad mensam domini et diuidit requirentibus, cui unam, cui duas, cui quinque mnas cotidie diuidit, et numquam deficit.

sed faenerationem audiuimus in lege reprehensam dicente Moyse non faenerabis. duplex est faeneratio, una pecuniae, altera gratiae. diuide utramque, quia scriptum est: si recte offeras, non recte diuidas, peccasti; quiesce. et tu recte diuide, ne pecces. ipse Moyses doceat te diuidere qui ammonuit recte diuidendum, ut sequaris quod Abel, qui recte diuisit, fugias quod Cain erat; parricida erat qui recte diuidere nesciebat. diuidit ergo spiritus sanctus

diuisiones, qui operatur omnia diuidens singulis prout uult. ille prout uult, tu prout potes, prout ingenio uales. diuide quando lex de pecunia dicat, quando de gratia. dixit enim tibi: faenerabis gentibus, cuius dominus usuras exigit, tu autem non mutuaberis. est et pecunia faenoris, est et gratia, cuius dominus usuras exigit; pecunia faenoris aes habet, gratia fidem confert . faenerato ergo fidem gentibus, ut tibi abundet gratia;

tu autem noli mutuari quasi indiguus, sed quasi diues et locuples faenerato. faenerauit Petrus, faenerauit Paulus, faenerauit Iohannes Euangelista uel uterque et non indiguit, hoc est: faenerarunt pecuniam Christi, non faenerarunt pecunias ad usuram. faenera ergo et noli desistere faenerare. audis quid dicat scriptura: tota die miseretur [*]( 1 . 26 *Ps. 36, 26 3 Ps. 11, 7 5 cf. Luc. 19, 13 sqq. 7 Deut. 23,19 8 *Gen. 4, 7 14 cf. I Cor. 12, 6 *J Cor. 12,11 17 *Deut. 15, 6 ) [*]( 1 poterat ABml 2 fenerat codd. v foenerat a (passim) 5 post quinque del. michi B minas Fmla 6 in lege] intellege Bml 7 fenerauit Bm2 peccuniae C 9 quiesce del. C 10 moises A 12 Abel] add. egit fiav cayn fJ pr. erat om. fiav alt. erat] fecit fiav 13 diuidet B 14 diuisionibus BCml 16 peccunia C (saepe) dicat om. fJ 18 mutuaueris « 19 pr. et] ut B fenerantis B gratie Fml 20 fenebris, s. scr. uel fenerantis B fenerantis in ras. Cm2 21 habundet aF 22 indignus BmlDml indigus Dm2Fav locupex A locuplex BC 23 ioannes B(av) 24 peccuniam AC )

121
et faenerat? iustus per diem faenerat, auarus in nocte; gratia enim lucis est, auaritia autem usura tenebrarum est. et ideo semen faenerantis fidem in benedictione erit, habens utique praemium benedictionis.

Declina a malo et f ac b onum et inhabita in s aecula saeculorum. quoniam dominus amat iudicium et non derelinquet sanctos, in aeternum conseruabuntur; iniusti autem puni entur et semen impiorum p erib it. iusti her e d ita t e possidebunt terram et inhabitabunt in saeculum saeculi super eam. his uersiculis demonstrat propheta, quod pertineamus ad dominum et ipse arbiter cogitationum operationumque nostrarum sit spectans merita singulorum, qui nihil sine iudicio agit, sed malos et bonos actus iudicio discernit.