De Paradiso
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Prima, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.1). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1896.
erat fons qui inrigaret paradisum. qui fons nisi dominus Iesus Christus, fons uitae aeternae sicut pater? quia scriptum est: quoniam apud te fons uitae, denique: flumina [*]( lr.O A ) de uentre eius fluent aquae uiuae. et fons legitur et fluuius legitur, qui inrigat paradisi lignum fructuosum, quod ferat fructum in uitam aeternam. hic ergo fons, sicut legisti — fons enim procedit inquit ex Edem, id est: in anima tua fons est, unde et Solomon ait: bibe aquam de tuis uasis et de puteorum tuorum fontibus-hie est fons, qui procedit ex illa exercitata et plena uoluptatis anima, hic fons, qui inrigat paradisum, hoc est uirtutes animae eminentissimo merito [*]( B ) pullulantes.
et diuiditur mquit fons in quattuor initia. nomen est uni Phison; hic est qui circuit omnem [*]( 4 Philo Legg. alle/r. I 14 (52. 25; I 72. 14 C) 9 Gen. 2. 10 11 Psalm. XXXV 10 loh. 7. 38. cf. Esai. 58. 11 (44, 3) 15 ton. 2, 10 16 Prouerb. 5, 15 20 Gen. 2, 10-14 ) [*]( 1 inplioasset P (n ex m) VI implicasset cet. inmortalitatem R (m alt. eras.) 4 aedem PMlM aeuen J2 V e.den S eden eet. 5 animae ex anima P NOTS PVC NOyC M noyf RC\'P\'V\' NOUS S nous B 7 uelut (om. alii PVCC uel ad cet.; fort. uel obnoxiam scribendum; nam uel et uelut saepe confunduntur 9 nisi om. RY; 10 sicut et N 11 te est BG; et est (s. u. m2) P\' fons est V flumina om. B, in mg. m2 S, denique flumina om. P\' 14 ferat P (t s. u.) 15 inquit om. MP* inquit procedit B edem S aedem PVMP4 aeden R eden cct. 16 salomon libri 17 de om. R, a MV4 hic est fons om. RV\' 18 uoluntatis M (p s. n) S hic est P4 19 uirtutis P (-es corr.) V uirtus R 20 pullulantes VM pullulantis S (ti in rns.) crt. hic fons N 21 phison Uindob, 779 fison (fyson C\') cet. semper )
Phison igitur prudentia est et ideo habet bonum aurum, splendidum carbunculum et prasinum lapidem. aurum enim pro inuentis prudentibus frequenter accipimus, unde et dominus per prophetam ait: dedi illis aurum et argentum et [*]( FI ) Dauid de prudentibus dicit: si dormiatis inter medios cleros, pinnae columbae deargentatae et posteriora eius in specie auri, eo quod ueteri et nouo qui inhaeserit testamento in ipsa secreta sapientiae dei disputationis possit ubertate procedere. hoc ergo bonum aurum dicere <licet>, non monetale, quod corruptibile ac terrenum est. habet etiam splendidum, inquit, carbunculum, in quo quidam animae [*]( 151 AI ) nostrae uiuit igniculus. habet et prasinum lapidem, qui uiride quiddam atque uitale coloris sui specie ostentare uideatur. uirent enim arbusta quae uiuunt, arescunt contra quaecumque moriuntur; uiret terra, dum floret, uirent et semina, dum prorumpunt. et bene primo loco hic fluuius positus est Phison, qui secundum Hebraeos Pheoyson dicitur, hoc est coris mutatio\', quoniam non unam gentem circumfluit, sed etiam per Lydiam fluit. non enim angusta quaedam, sed diues utilitatum [*]( BI ) [*]( 3 Philo Legg. alleg. I 19 (56, 35; I 78, 9 C.) Quaest. I 12 4 Philo Legg. alleg. I 25 (59, 17; I 81, 14 C.) 6 Oseae 2, 8 7 Psalm. LXVII 14 19 Philo Legg. alleg. I 24 (58, 33; I 80, 19 C.) ) [*](1 uerba quattuor... usque ad nuncupatur (p. 276, 15) desttnt in S; intercidit folium 2 fluenta] flumina P 4 et splendidum N 5 accepimus YO\' et (corr.) PM 6 illi tacite Maurini 8 pinnae M pennae cet. posteriora dorsi eius BP\' 9 qui inhaeserit] quiesceret iJ qui haeserit V\' 11 dicere <licet> scripsi diceret PJRVCC\' dicere et V\' dicit et B decorum et M decorum P\' 12 non 8. u. R, om. cet. quod non corruptibile MP\' ac terrenum PYGC\' atque terrenum RPV\' et terrenum B sed quod aeternum M non est B 14 igniculis (v 8. i tert.) PV prassinum P 15 species R (s alt. eras.) speciem (m eras.) P\' uideatur R (a s. u.) 18 primo hic loco P1 phison om. M 19 feoyson PCC\' feoson Y fison cet. motio M 20 quo- Į niam PV qui cet. non om. P liziam B ligiam V, Indiam ed. Rom., recte puto )
secundus est fluuius Geon, iuxta quem lex lata est Istrahelitis, cum essent in Aegypto constituti, ut ex Aegypto recederent et succincti lumbos ederent agnum, quod insigne est temperantiae; castos enim et sanctificatos oportet domini pascha celebrare. et ideo iuxta istum fluuium legitima primo [*]( D ) obseruantia constituta est, quia significat nomen hoc quendam terrae hiatum. sicut igitur terram et quaecumque uel purgamenta uel sordes in ea sunt hiatus absorbet, ita castitas omnes corporis passiones abolere consueuit meritoque ibi primum obseruantiae constitutio, quia per legem absorbetur carnale peccatum. bene ergo Geon, in quo figura est castitatis, circumire terram Aethiopiam dicitur, ut abluat [*]( 9 Psalm. XVIII 5 12 Exod. 12, 11 16 Philo Quaest. I 12 ) [*]( 1 primum RV\' de] e M 3 excipiet 12V ne cito BP\' nec cito RV nece (om. cito) M nec ita cet. hunc RV 4 a multis BP\'C\' 7 saluatoris M 9 et Olla. R C\' V\' 11 est pro om. RP\' V\' gion R lex lata est PV.JICC\' et P\' (in quo s. lata acriptum est hoc S data) lex data est V data est lex B data est terra B data est V ishraheliticis B et Monac. 2549 israhelitis cet. (h s. u. C\') 14 domini om. B 15 pasca BCVI pascha C" (h s. «.) 16 est constituta V hoc nomen MBP1 17 tcrramJ terra PVV\' 18 frondes C (s. tt. m2 at sordes) /i cet. eo PV obsorbet B 19 omnis BP" passiones corporis P1 {/■ eras.) 20 constitutio est R absorbeatur Y (a alt. eras.) obseruatur R carnale absorbetur B 21 bene P (ne s. u. m2) gion R in ovi. RV qui V figurata (ta s. u.) est castitas R 22 circnire BMBCC\' et (u ex 0) P" aethiopicam P" (c eras.) aethyopiam P\' ethyopiae R ethiopiae V ) [*]( 18* )
tertius est fluuius Tigris, qui uadit contra Assyrios, ad quem praeuaricator Istrahel captiuus est ductus. hic fluuius dicitur uelocior esse omnibus, quem incolunt Assyrii, hoc est dirigentes; hoc enim significat interpretatio. ergo quicumque fortitudine animi praeuaricantia corporis uitia [*]( F ) captiuauerit dirigens ad superna, iste huius fluminis similis aestimatur. et ideo etiam fortitudo de illo qui est in paradiso fonte emanat. fortitudo autem quodam cursu rapido obstantia quaeque transuerberat nec aliquibus cursus eius impedimentorum haeret obstaculis.