De Interpellatione Iob et David

Accipe aliud. quam bonus inquit deus Istrahel rectis corde! non ergo omnibus bonus est deus? ille quidem omnibus bonus est, quia saluator est omnium hominum, maxime fidelium. et ideo uenit dominus Iesus, ut saluum [*]( E ) faceret quod perierat; uenit enim, ut peccatum mundi tolleret, uulnera nostra curaret. sed quia non omnes medicinam expetunt, sed plerique refugiunt, ne medicamentis conpungatur uis ulceris, ideo uolentes curat, non adstringit inuitos. accipiunt igitur sanitatem qui medicinam expetunt, illi autem qui refutant medicum nec requirunt bonitatem medici quam non experiuntur sentire non possunt. qui autem curatur etiam [*]( F ) sanatur, ideoque his bonus est medicus quos sanauit. his igitur bonus deus quibus peccata donauit; qui autem insanabile peccatum habet mentis suae ulcere quomodo potest medicum bonum aestimare, quem refugit? pulchre itaque apostolus, ut praemisimus, explanauit quia et omnibus bonus est deus, qui uult omnes homines saluos fieri. et maxime fidelibus diuinae bonitatis praerogatiua seruatur, quibus et uoluntas dei opitulatur et gratia. sed et psalmista dicendo: quam bonus deus Istrahel rectis corde!

[*]( 664 A ) ad ipsorum sententiam rettulit qui aliter de deo sentire non norunt nisi quia bonus ad omnia et in omnibus est.

Denique sequentibus exponit ipse quid senserit. dicendo: [*]( B ) mei autem paene moti sunt pedes, paulo minus effusi sunt gressus mei, quia zelaui in peccatoribus pacem [*]( 6 Luc. 19, 10 7 Ioh. 1, 29 19 I Tim. 2. 4 26 Psalra. LXXII 2 sq. ) [*]( 1 fractuos P securos B securius DP\' 2 est om. DP\' 3 illud B inquit s. u. P isht P isri cet. 4 ergo (e in ras.) omnibus (o s. u.) P 5 hominum om. DP 7 enim ergo P ergo C 10 adstringit P (n s. u.) 11 ezpectunt P (c eras.) 15 bonus est DP\' 16 peccatum P (p ex m) 17 aestimare] habere DP\' fugit B pulchre P (c postea add.) 20 pietatis DP\' 21 dei om. B 22 istrahel P isrf cet. 23 rettulit P (t pr. s. u.) retulit cet. )

denique et in euangelio habes esse pacem, quam respuit Christus, ut ipse ait: pacem meam relinquo uobis, pacem meam do uobis: non sicut mundus dat, ego do uobis. est enim pax quae non habet offendiculum, est quae habet. quae ex dilectione est non habet offendiculum, quae ex simulatione habet. ideo et propheta dicit: pax, pax; et ubi est pax? refugiamus ergo pacem peccatorum; conspirant enim aduersum [*]( E ) innocentem, coeunt ut iustum opprimant, uiduam exterminent uel expugnent eius pudorem.

et ideo non est reclinatio morti eorum, non declinatio, ut plerique codices Latini scripti sunt, sed reclinatio. quando enim laboramus et incuruamur ad opus aliquod atque inclinamur, nos reclinare consueuimus; peccatores autem grauium scilicet delictorum et maxime impii se reclinare non possunt, de quibus dictum est: et dorsum illorum semper incurua. non enim se [*]( F ) erigunt ad caelestia qui Christo non adhaeserunt. et ideo nec [*]( 3 Psalm. XXXV 12 10 Galat. 4, 18 13 Ioh. 14. 27 17 Ezech. 13, 10 19 Sap. 2, 12 20 Psalm. LXXII 4 26 Psalm. LXVIII 24 ) [*]( 1 peccatorum om. B uidens 8. u. P dicit et addidi, appellat Gelenius 2 mentes P 5 amicorum B 6 errore B 7 ea causa DP\' 10 eipressit P (r 8. u.) 11 malQ B et om. B 12 pacem esse B 13 meam om. DP\' 14 enim P (i 0. u.) 15 est] et DP\' habet... quae ex om. DP\' 16 simulationem DP\' 17 ubij non B 19 iustos D 23 aliquid B 25 impiis B (s eras.) 26 dorsa B 27 quia & B (n eras.) nec PP non BC non nec D )

Uidimus illum diuitem, qui indutus purpura et bysso in [*]( 665 A ) hoc saeculo recumbebat et epulabatur cottidie splendide, de cuius mensa quae cadebant pauper Lazarus colligebat, quemadmodum in tormentis positus in inferno se reclinare non poterat, sed uix ad Abraham non totum se, sed solos oculos erigebat rogans ut mitteret Lazarum, qui extremum digiti sui in aquam tingueret et linguam eius refrigeraret. ergo morti reclinatio non erat, nec firmamentum in plaga eius. [*]( B ) nihil enim prosunt flagella post mortem.

et ideo Dauid dum esset in istius corporis uita, in flagella se praeparabat, ut eum dominus reciperet castigatum. considera iterum mihi sanctum Iob, qui perfusus erat ulceribus et concutiebatur omnibus membris et plenus erat totius corporis sui doloribus, glaebas terrae uulnerum suorum sanie et umore dissoluens, quemadmodum cum se in hoc corpore positus reclinare non [*]( C ) posset, requiem mortis inuenerit. ideoque conscius sui dixit: mors uiro requies. is igitur in plaga non motus est nec nutauit sermonis sui lubrico, qui in omnibus illis nihil peccauit labiis suis, sicut scriptura testatur, sed magis plagae suae repperit firmamentum, per quam confirmatus in [*]( 2 Psalm. XXXIII 22 II Cor. 7, 3 Rom. 6, 4 4 Psalm. XXXX 4 8 Luc. 16, 19-24 14 Psalm. LXXII 4 19 Iob 2, 7 sq. 24 Iob 3, 23 25 Iob 2, 10. ) [*]( 1 sicut om. B 2 commoritur P (o pr. ex u) moritur B 4 se pulchre DP\' 6 cui.us P (i longum, i eras.) 9 splendidę P (d alt. ex t) 12 uix* ab B se totum (om. sed) B se 8. u. P 14 aquam B aqua cet. intingueret DFC illius ergo B 15 in plaga om. DP\' 23 posset P (e ex i) ideo (om. que) B consciuus P (u pr. del.) 24 requies uiro C his PC placa P 25 nutauit B mutauit cet. 27 repetierit DP\' )

Ideo optinuit inquit eos superbia eorum, cooperti [*]( E ) sunt iniquitate et impietate sua. malum uestimentum iniquitas, quod si qui uoluerit in nobis tenere, remittere nos oportet, ne incipiat in iudicium uenire nobiscum. et si qui tunicam nostram quam accepimus spiritalem auferre conetur, remitte pallium iniquitatis, sume operimentum fidei atque patientiae, quo se operibat Dauid in ieiunio, ne amitteret [*]( F ) integimenta uirtutis. ipsum ieiunium operimentum est. denique nisi sanctum Ioseph texisset ieiuna sobrietas, adulterae proteruitas exuisset. quo ieiunio si se tegere uoluisset Adam, nudus non fuisset effectus. sed quia de ligno scientiae boni et mali contra interdictum caeleste gustauit et imperatum ieiunium praeuaricatus est incontinentiae cibo, nudum se esse cognouit. quod si ieiunauisset, et fidei seruasset exuuias nec se aspexisset intectum. non ergo nos induamus iniquitate et impietate, ne de aliquo nostrum dicatur: et induit se maledictionem.

[*]( 666 A ) male se induit et Adam, qui dum quaerit integimenta foliorum, maledictionis excepit sententiam. induerunt se maledictione Iudaei, de quibus scriptum est: [*]( 2 Prouerb. 3, 12 Hebr. 12, 6 5 Psalm. LXXII 5 7 Psalm. LXXII 6 15 Gen. 39, 12 17 Gen. 3, 6 aqq. 22 Psalm. CVIII 18 ) [*]( 3 recipit BP1 4 suscipiuntur B (u alt. ex e) 5 perpetuum B perpetuo cet. 7 eos inquit B (om. eorum) cooperti P (i 8. tI.) 8 sunt om. DP\' 9 quid si P 9 et 10 qui P quis cet. 10 incipiat om. B 13 operiebat BDP\'C 14 integumenta B tegumenta DP\'C 15 nisi P (s in ras.) ieiunia C aobrietas ieiunia DP\' 16 tegeret P (et ex it) 18 contra P (a in ras.) 20 ieiunasset BPC et om. BDP* 21 intellectum. nos B 23 quaereret DP\' 24 integumenta BP1 et (u in raa.) D tegumenta C foliaruni P (0 8. a) filiorum B )

Posuerunt in caelum os suum, et lingua eorum [*]( c ) transiuit super terram. ponere in caelo os suum quid sit docet nos ille ex fratribus adulescentior, qui regressus ad patrem dixit: pater, peccaui in caelum et coram te. ponunt autem in caelum os suum qui sibi criminum [*]( D ) auctoritates natiuitatis putant quadam necessitate deferri. hi nec caelo nec terris parcere solent, ut cursu quodam stellarum arbitrentur uitam hominis gubernari. nihil prouidentiae, nihil bonis moribus derelinquunt. atque utinam et isti sicut ille unus de duobus adulescentibus reuertissent: bonus dominus remedium non negasset. et tamen etiamsi ipsi nolint sanari, reseruat dominus regressionis gratiam, ut qui in Istrahel expulsi sunt per cordis proprii caecitatem per plenitudinem [*]( E ) ecclesiae reuertantur et non uacuos dies uitae istius ducant, sed plenos habeant bonae operationis et fidei, cum repleuerit eos dominus gratia spiritali. quomodo autem reuertantur accipe. quia caecitas inquit ex parte Istrahel contigit, [*]( 1 Psalm. LXXII 7 4 Psalm. LXII 6 8 Psalm. LXXII 9 12 Luc. 15, 18 25 Rom. 11, 25 sq. ) [*]( 1 prodiit DP1 C 2 adipale scripsi adipsal PC adeps B et (in quibus antea spatium est 5 fere litt.) DP\' id est om. DP\' 5 sicut BC et P (s eras.) 6 fortuitu DP\' 7 labso P 10 trans. in terra B ponere P (re s. u.) caelum B, recte puto, cf. u. 13 13 autem om. B 14 natiuitatis C natiuitates PB uanitates DP\' hic (c eras.) P hii ])P\'C nec] in DP\' 15 cglo P (c s. u.) cursu P (u alt. ex o) 17 moribus bonis B derelingunt P 18 reuersi essent B reuerterentur DP\' 19 etiam ipsi si nolunt DP\' 20 istrahel P (e s. u.) isrt cet. 24 dominus om. DP\' 25 sq. istrahel P isrt cet. )

et implebit dies uitae suae. quod utique sic accipies, ut populus quidem redimatur, [*]( 667 A ) qui crediderit. in quo etsi non redimantur qui non crediderunt, tamen redemptio populi dei praerogatiua defertur.

isti ergo m errore positi dixerunt: quomodo sciuit deus? et si est scientia omnis in altissimo? putant enim non esse in deo scientiam, quia peccatores abundant prosperis saecularibus. et adhuc inducit eos loquentes: ecce ipsi peccatores et abundantes in saeculum optinuerunt diuitias. habes hoc in euangelio planius expressum, ubi Simon ille Pharisaeus [*]( B ) uidens quod mulier illa peccatrix uenit in domum eius et super pedes Christi effudit unguentum dicebat intra se: hic si esset propheta, sciret utique quae et qualis mulier, quae tangit eum, quia peccatrix est. sed patientia dei non praeiudicat ueritati et praescientia eius ac prouidentia [*]( 2 Rom. 11, 32 5 Reg. I 26, 8 10 Psalm. LXXII 10 12 Psalm. LXXII 10 16 Psalm. LXXII 11 19 Psahn. LXXII 12 23 Luc. 7, 39 ) [*]( 6 misericortiam P 7 est om. DP populos P sed addidi sed is celeri scr. Costerius seri PC aeris B seu D sui P1 aceleri PDP\' 8 traditus DP\' ut C et cet. 10 ideoque DP\' reuertentur PC reuertatur DP\' 11 et] ad B 12 meum om. B implebit ed. Rom. impleuit libri 14 crediderit in eo (om. in quo) DP\' 15 redemptio scripti redempti P (p s. w.) cet. ergo P (r ex c) 16 sciuit P (s. u ras.) scit B 19 et om. B 20 acto B 21 plenius B farisaeus P 24 qualis esset B qualis est FC 25 peccatrix P (i s. «.) )

Denique psalmista dicit dixisse se: ergo sine causa iustificaui cor meum et laui inter innocentes manus meas, hoc est: uideo illos abundare, uideo illis commoda [*]( D ) omnia secundare, me autem conteri atque exagitari temptationibus plurimis. frustra ergo dedi me innocentiae atque ad studium sobriae conuersationis intendi. et pulchre ait: laui inter innocentes manus meas, ut non adrogare sibi summam innocentiae, sed sedulum deferre studium uideretur. interea non inpune huiusmodi a se sermonem exisse testatur.

nam tota die flagellatum esse se memorat, quia frustra [*]( E ) iustificasse se domino cor suum dixerat; post flagella autem continuo secuta est prauae opinionis correctio. statim enim index meus inquit in matutinis, id est in aperto et perspicuo; lux enim ueritatis conprehendens eum non siuit haec sentire quae dixit. reuincebat itaque et redarguebat me ueritatis lumen offusum animo meo, eo quod non recte dixerim: sine causa iustificaui cor meum. locutus enim illa sum tamquam in tenebris constitutus et recordanti illa mihi cor [*]( F ) conpungebatur, conpuncto autem corde inluminabatur affectus, ut fieret in corde meo ignis flammigerans, qui faciebat in me diei spiritale principium. inluminata itaque oriente mihi die et quasi in multis matutinis positus intellegebam quia extra constitutionem generationis filiorum dei factus sum, qui cum primo credidissem eo quod operator mundi prouidens [*]( 4 Psalm. LXXn 13 13 Psalm. LXXII 14 16 Psalm. LXXII 14 23 Hier. 20, 9 ) [*]( 1 successum (m del.) afiuit P 2 prosperitatum B 4 dicit dixi (dixit, t eras. P) ergo DP\' iustificaui sine causa C 5 nocentes B 9 subriae P probe D (prob in ras.) P1 pulchre P (r s. u.) 10 sibi om. B 11 sed sedulum] sed ullum DP\' 13 se esse DP\', se om. B 15 correptio DPC 16 uindex DP\' aperto P (a s. «.) 19 effusum DPG 20 sum enim illa DP\' 21 et om. DP\' 26 constructionem DP\' 27 operatur P (u ex o) DP\' ) [*]( XXXII. Ambr. para 2. ) [*]( 17 )

conferebam itaque cum corde meo et dicebam mihi: si narrabo sic quia sine [*]( 668 A ) causa iustificaui cor meum; occurrebat mihi dei uox dicens: ecce generationi filiorum tuorum, cui disposui, id est: ecce in scripturis inuenis quia disposui, o tu Adam, generationi filiorum tuorum quia fortuito diuitiae ad impios, non aliquo merito deferantur. nec praemia uirtutis sunt emolumenta thensauri, ut e contrario < non) inopia poena peccati est, sed indiscrete ueniunt ista, quae modo fluminis quodam saeculi profluuio uolutantur.

et existimabam et [*]( B ) uidebar mihi cognoscere hoc esse uerum, hoc congruere diuinae prouidentiae et conuenire, me autem frustra in his turbatum esse in quibus inhaerere non debui.

Itaque quia uidebar mihi ueram sententiam conprehendisse [*]( C ) et cognitionem esse rei ipsius adsecutus, dicebam mihi: hoc labor est ante me, donec introeam in sanctuarium dei et intellegam in nouissimo, id est: solus mihi labor superest, ut ingrediar in sanctuarium dei, ubi est Cherubin,[*]( D ) id est cognitionis profundum, et non laborem in incertis et opinionibus; narratio enim fatui sicut sarcina in uia. ideo ingrediamur adytum cognitionum sacrarum atque interiora penetralia ueritatis, ut non sit in nobis labor; sapientia enim nos a sensu laboris abducit. denique non est labor in Iacob, causa autem laboris ignorantia est, quoniam [*]( 4 Psalm. LXXII 15 sq. 6 Psalm. LXXII 16 12 Psalm. LXXII 16 17 Psalm. LXXII 16 sq. 20 Exod. 25, 17 21 Philo de uit. Moys. III 8 (II 150, 15) 22 Sir. 21. 16 (19) 26 Gen. 27, 20 ) [*]( 1 tristitia P (ti alt. s. u.) B (ti alt. eras.) 2 fecerint P (n 8. M. eras.) 3 amiserim turbatus B 6 gen.rationi P (e s. ras.) 7 id est] adest DP\' in] his DP\' scribturis P (i pr. 8. u.) 8 tuorum om. B fortuitu DP\' et m2 B 10 thensauri P (n 8. u.) thesauri eet. ut PBDP\' et C nec a non addidi 12 et (e in ras.) uidebar (r in raB.) P 14 prudentiae B 17 rei ipsius esse C 18 sanctoaurium P 21 cogitationis DP\' et non est labor B 23 aditum libri 24 non om. DP\' in om. B 25 nos om. B )