De Fuga Saeculi

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

quid enim aliud a te, o homo, quaeritur [*]( B ) nisi ut timeas deum, requiras eum, post ipsum ambules, conprehendas uias eius ? in quo, inquit, conprehendam [*]( 1 Gen. 4, 10 3 Psalm. XXXII 6 Exod. 12, 36 7 Luc. 21, 23 Matth. 24, 19 10 Matth. 24, 20 12 Matth. 24, 20 18 Matth. 11, 12 19 Deut. 10, 12, cf. 13, 4 21 Mich. 6, 6 sqq. ) [*]( 2 accusauit ed. Rom. accusat libri 4 post quorum add. C remissae sunt iniquitates 5 non Pm1 (nep m2) 6 hoc P haebreus P 8 possint A et (n exp.) V (n m3 del.) N (-it m3) N\' (-it m2) laetantem A (8. m2 l lactantem) lactantem C (n 8. u. m2) T (e 8. a alt.) lactentem E 11 operarius ... sed tamquam om. PCx operarius A (s. m2 t operosius et 8. hoc m2 operosior) nec A (c exp. tn2) nec T (c 8. u.) 13 ergo haec น\' (haec 8. u. m2) %xE 15 contradictionem APCCx et (di exp.)น" quae leguntur inde a sollicitudinis usque ad p. 202, 21 [be]nediiit om. V, in quo erasa est scriptura in foliis 56-63 dissolutionis otia A (i nes etia m2 8. nis otia) 16 otia (8. u.) et T otia 21\' (H ex a m2) WE lentitudinis A (is eras., 8. m2 i lenitudinis) lenitudinis น et (corr. ml) T 20 dum N\'C 2L dm A (m2 ex dum) T, recte puto )

190

dominum ? si conprehendam in holocaustis ? non in decem milibus haedorum, non in milibus arietum, non in fructibus impietatis reconciliatur dominus et peccata redimuntur, sed in bona uita domini gratia conprehenditur. renuntiatum est, inquit, tibi, homo, quid sit bonum. aut quid dominus exquirat a te aliud[*]( C ) nisi ut facias iustitiam et diligas misericordiam et paratus sis ire cum domino tuo? dicit tibi ergo euangelium: surgite, eamus hinc, dicit tibi lex: post dominum deum tuum ambulabis. didicisti quomodo hinc fugias: quid moraris ? dicit tibi euangelium iterum: progenies uiperarum, quis uobis demonstrauit fugere ab ira uentura? et dicit hoc illis qui ueniebant ad baptismum paenitentiae.

Ergo paenitentia fuga est bona, gratia dei fuga est bona. [*]( D ) in qua est adsumptio fugientis, desertum fuga est bona, ad quod fugit Helias, Helisaeus, Iohannes Baptista. fugit Helias mulierem Iezabel, id est effusionem uanitatis et fugit ad montem Choreb, quod significat exsiccationem, ut siccaretur in eo carnalis profluuium uanitatis et cognosceret plenius deum. erat enim ad torrentem Chorrad, quod est cognitio, ubi abundantiam profluentem diuinae cognitionis hauriret, ita[*]( E ) fugiens saeculum, ut nec cibum corporis huius exquireret nisi quem aues detulissent ministrae, quamquam esca eius plerumque terrena non fuerit. denique quadraginta diebus in uirtute escae, [*]( 6 Prouerb. 14. 21 7 Ioh. 14, 31 8 Deut. 13, 4 10 Matth. 3, 7 15 Reg. m 19, 4 Matth. 3, 1 Luc. 3, 2 16 Reg. III 19. 2 17 Reg. III 19, 8 19 Beg. III 17, 5 sq. 23 Reg. III 19, 8 ) [*](1 olocaustis Aน\' decim A 5 0 horao A (0 add. m. ant., del. m2) T (o s. u.) Cx requirat CC"%x quid aliud A (quid s. u. m2) C (quid s. u.) NT 7 domino deo tuo a tuo del. m2 A. 8. u.. T ) [*](ergo tibi T tibi ergo ST tibi om. นxE 9 didicisti A (8. m2 i dixisti) didicistis T (s alt. eras.) 14 quam CCxT 16 mulierem P (li s. u.) iezabel 91 (i ex z m2) zezabel it\' id A m1 id 8 (6 s. u.) A m2 17 choreb A (ch s. u. m2) coreb 21 (c del.) 21\' (c eras.) horeb C (h 8. u.) T oreb cet. 18 profluuius PC 19 chorrad A (d exp. m2) C -(h s. u.) N\' chorrat Cx corrad C\' chorad 21 chora T chorrsed P (se ex a, b s. d) 23 eschae A )

191

quam acceperat, ambulauit. utique non mulierem fugiebat propheta tantus, sed hoc saeculum nec mortem timebat, qui se obtulerat requirenti et qui dicebat ad dominum: recipe animam meam, taedium uitae istius sustinens, non cupiditatem, sed fugiebat saecularem inlecebram et conuersationis [*]( F ) maculosae contagionem et impiae ac praeuaricatricis nationis sacrilegia.

Solomon quoque iu mulieris illius specie corruptelam saeculi huius exponit et meretricias artes declinandas edocet. haec est mulier aliena et fornicaria, a qua te ut custodias adhortatur nec declines ad uias saeculi cor tuum, sed conloces illud in manu domini, in qua est cor regis. qui enim se ipsum regit, quod pluris est quam aliis imperare, cor eius in manu est dei, et quo uult deus conuertit illud. non mirum si conuertit in bonum, qui perfectae bonitatis est. in manu ergo dei simus, ut bonum quaeramus, illud bonum [*]( 432 A ) incorruptibile atque inmutabile, de quo dicit Amos propheta: exquirite bonum et non malignum, ut uiuatis: et sic erit uobiscum dominus deus omnipotens, quomodo dixistis: odio habuimus mala et dileximus bona. ubi ergo bonus deus, ibi bona sunt, quae desiderauit uidere Dauid et uisurum se credidit, sicut ait ipse: credo uidere bona domini in terra uiuentium. illa enim bona sunt, quae manent semper, quae non queunt temporis uel aetatis mutatione corrumpi.

in illis bonis est qui deum quaesiuerit et [*]( B ) [*](1 Reg. III 19, 3 3 Reg. III 19, 4 7 Prouerb. 7, 5 11 Prouerb. 21, 1 17 Arnos 5, 14 sq. 21 Psalra. XXVI 13 ) [*]( 2 hoc om. WD nec mortem A (s. m2 i a morte) an mortem 91xE 3 optulerat 91\' 5 inlecebr»am (ae eras.) A 6 hac A rationis A (t na 8. ra m2) PCCI 7 salomon libri (salemon E) 10 nec A (c exp. m2) nec T (c a. u.) ne CxN\' declinet PCx 11 conloces A (t cet m2 8. ces) 12 post enim add. quis (del. m2) A plus WP* /. /c 13 est dei A (/■ m2) dei est W\'CxET deus uult %xE 15 sumus WP1 16 incomntabile WP4 19 dixistis A (t ti m2 8. tis) 20 uidere dauid A (A m2) dauid uidere T dauid uidere D 21 ait ipse A « m2) ipse ait นxET 23 mutationis A mutati. E (s ertw., 8. ras. one) )

192

inuenerit. ubi enim cor hominis ibi et thensaurus eius est; non enim solet bonum datum deprecantibus dominus denegare. ergo quia bonus dominus est et maxime sustinentibus se bonus est, ipsi adhaereamus, cum ipso simus tota anima nostra, toto corde, tota uirtute, ut simus in lumine eius et uideamus eius gloriam et delectationis supernae fruamur gratia. ad illud igitur bonum erigamus animos et in illo simus atque in ipso [*]( C ) uiuamus, ipsi adhaereamus, quod est supra omnem mentem et omnem considerationem et pace utitur perpetua ac tranquillitate, pax autem supra omnem mentem est et supra omnem sensum. hoc est bonum, quod penetrat omnia, et omnes in ipso uiuimus atque ex ipso pendimus, ipsum autem nihil supra se habet, sed est diuinum; nemo enim bonus nisi unus deus. quod ergo bonum diuinum et quod diuinum bonum. et ideo dicitur:aperiente te manum implebuntur omnia bonitate; per bonitatem enim dei nobis uniuersa tribuuntur merito [*]( D ) bona, quibus nihil admixtum est mali. haec bona promittit scriptura fidelibus dicens: quae bona sunt terrae manducabitis. boni ergo illius similes simus, ut quae bona sunt adipiscamur, bonum quod est sine iniquitate et sine dolo et sine asperitate, cum gratia, cum pietate, cum sinceritate et beniuolentia caritate iustitia. itaque omnes uirtutes bonitas tamquam mater fecunda amplectitur. [*]( 1 Matth. 6. 21 4 Deut. 6, 5 Matth. 22, 37 10 Philipp. 4, 7 12 Act. 17, 28 13 Marc. 10, 18 15 Psalra. CIH 28 18 Esai. 1, 19 ) [*]( 1 thesaurus libri 2 dns A is. m2 X dum) dum T (corr. dns) Cx denegare A if i m2 s. e ult.) 3 bonus s. u. A et del. m2 A 4 adhaereamus A (t mur m2 8. mus) ipso A (0 ex i) 5 ut del. m2 A 6 delectationis A (ta a. u. m2) 7 ut in N\' 9 utitur A (t mur m2 s. tur) 12 ex (s. m2 i in) A in (s. ex) P\'T pendimus APCx pendemus cet. supra se nihil นxEP\' 13 nisi solus deus CP1 15 manu A (m2 mantl) P adimplebuntur T et (ad 8. u. m2) A implebuntur น (imple in ras., buntur 8. u.) replebuntur C 20 iniquitate P (i alt. a. u. m2) et pr. del. m2 A, om. T, est N et alt. del. m2 l1, om. NT 22 beniuolentia 31 (i pr. ex e m2) )

193