De Helia et Ieiunio
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.
Itaque ne terrenum quis aut nouellum putet esse ieiunium, primus usus mundi a ieiunio coepit, quando lux clara [*]( F ) resplenduit. secundus dies ieiunio, quando caeli factum est firmamentum. tertio die terra pabulum germinauit, natura obsequium praebuit: ieiunium tamen caelestis disciplina seruabat. quarto die luminaria facta sunt solis et lunae: et adhuc ieiunium. quinto produxerunt aquae repentia animarum uiuarum et uolatilia super terram secundum firmamentum caeli, et uidit deus quia bona sunt. et benedixit ea deus dicens: crescite et multiplicamini et replete aquas, quae sunt in mari, et uolatilia [*]( 538 A ) multiplicentur super terram: et adhuc ieiunium. denique \'benedixit ea\' scriptum est \'et dixit: crescite,\' non dixit: edite et manducate. sexto die bestiae sunt creatae et cum bestiis orta edendi potestas est et usus escarum. ubi cibus coepit, ibi finis factus est mundi, ibi coepit sua incrementa nescire, ibi coeperunt diuina circa eum opera feriari. quo [*]( 5 Gen. 1, 3 6 Gen. 1, 6 7 Gen. 1, 11 9 Gen. 1, 16 10 Gen. 1, 20 12 Gen. 1, 21 13 Gen. 1, 22 17 Gen. 1, 25, cf. 28 sqq. ) [*]( 1 cura illis H\' mensarom] cenarum R PHUus nullus B 2 nnllae r. epulae om. B in olla nullae DP\' copulae B potis P positus B et (si eras.) D 3 ac sicerae H distentio P dissensio B distensio cet. eflFusio R 4 esse om. B 5 ieiunio (i tert. 8. u. m2) H 6 in ieiunio P (in 8. u. m2) BGH\' a ieiunio H (a in mg. m2) DP\' 7 terra om. R pauolum (bu 8. uo) P praebuit germinatis H\' nature obs. tenuit R 8 disciplinae BH\' 9 seruauit G lunae lumina H\' 10 quinto H\' quinto die GH, om. cet.; V. scriptum fuisse uidetur aqua B 11 uiuarum om. G uolatilia uolantia RGH uolatilia celi B 13 ea deus PH\'DP\' ea cet. 14 maris (om. quae sunt in) R uolatilia cgli DP\' 16 sicut scriptum est BDP4 et om. B 17 edite] uenite B die (e ex o) P et alt.] ut (ct m2) H et \\it 0#t eras.) G 19 fines (finis m2) P cibua R ibiJ ubi B 20 ibi (v 8. i pr.) P ubi H quod G (d exp.) H )
plantauit dominus paradisum ad gratiam beatorum, posuit ibi hominem operari et custodire eum et, uti sciamus non esse nouellum ieiunium, primum illic legem constituit de ieiunio; sciebat enim quod per escam culpa haberet intrare. prima poena de ieiunii praeuaricatione dicente mandato dei: de ligno quod est scientiae boni et mali non edetis; qua die autem manducaueritis ex eo morte moriemini. eo usque autem [*]( C ) nemo praeuaricari nouerat, ut adhuc orta non esset quae prima est praeuaricata indictum abstinentiae. lex a domino deo, praeuaricatio legis a diabolo: culpa per cibum, latebra post cibum: cognitio infirmitatis in cibo, uirtus firmitatis in ieiunio. denique quamdiu interdictis abstinuerunt, nesciebant esse se nudos : posteaquam manducauerunt de interdicta arbore, nudatos se esse cognouerunt. merito ergo mulier, ubi culpae agnouit auctorem, interrogata: serpens persuasit [*]( D ) mihi, et manducaui. serpens gulam suadet, dominus [*]( 3 Gen. 2, 7 eq. 4 Gen. 2, 15 8 Gen. 2, 17 Bas. 168 A (3 A) 13 Gen. 3, 1 et 8 18 Gen. 3, 13 ) [*]( 1 indicium H [indjicio declaratam ... mundus 8. u. md P quo per cybo B cibus (o s. n m2) H haberet mnndus DP\' haberet periret (om. imminui) B 2 inminni (i tert, in ras.) G denuit B m1 desiuit B m2 H dilectum (corr. m4) P sciebat dilectum B sciebat delictum H\' 3 nemo. nonerat timorem G 4 et posuit DP 5 costodire (v 8. o pr.) P cnstodiret B nti (i del. ml) P nt cet. 6 primam BGH instituit R 7 intrare (ex in terra) B intrare. intranerat G imitari. intranerat H 8 ieiunii praeaaricatione ieivgii J2 discidente mandato (v m2 8. o) H 9 non] ne H\' edetis (a s. e aU. m3) G edatis BH\' 11 praenaricationis B 12 non est H\' praenaricatio G indictum ieiunium abstinentiae BGH 13 latebra BGH inlecebra eeL 15 abstinuere R abstinuerant H abstinere (bant s. re 3) G neaderant H\' 16 se esse WDP1 postquam DP1 de om. H inter- dicto B 17 nndos H\' 18 agnouit culpae DP\' cognouit H\' interrogata respondit RGH serpens respondit H\' serpens inquit DP\' snasit R 19 mihi inquit BH\' gulae GH Buadit (e I. i) B persuadet H (per exp.) DP\' )
Et dixit deus: ecce Adam factus est tamquam unus ex nobis. inridens utique deus, non adprobans dicit, hoc est: putabas te similem fore nostri? quia uoluisti esse quod non eras, destitisti esse quod eras. itaque, dum supra te esse [*]( E ) adfectas, infra te esse coepisti. denique uestiuit eum tunica pellicia prius et sic ait: ecce Adam, quasi dicat: ecce amictus tuus, ecce dignum indumentum tuum, hic te uestitus decet. qui diuina affectant tali digni habentur ornatu. ecce quo te tua culpa deduxit, ecce nunc in hac tunica pellicia tamquam unus ex nobis aperuisti oculos. circumspice diligenter: nudum te aspicis, quem uestitum putabas.
gula ergo [*]( F ) nudos facit, ieiunia operiunt et exutos. unde dominus ait: operui in ieiunio animam meam. bonum operimentum quod et animam tegit, ne a temptatore deprehendatur, ne a temptatore nudetur. bonum uelamen quod tegit culpam, tegit abstinentia, tegit gratia; beati enim quorum remissae [*]( 1 Matth. 26, 41 2 Bas. 168 B (3 C) 5 Gen. 3, 22 10 Gen. 3, 21 17 Psalm. LXVIII 11 20 Psalm. XXXI 1 ) [*]( 5 est om. R tamquam (tam in ras.) P quisi G 6 itaque B non 8. u. B h?c dicit H\' ait B 7 potabus (v s. o) P putas H\' 8 desiste R desisti GH eras. itaque dum BGH eras. eras itaque dum P et P (in quo m. rec. add. dum intra te eras) eras. erras (r alt. s. U. itaque dum D eras. eras itaque dum intra te eras. cum B et (te eras. dum autem) H\' 9 effectas (a s. o m3) G affectans (n del. m2) H affectabas H\' intra PGH tunicam pelliciam PRH\' 10 sic om. H\' 11 amictus G (t s. u. m3) P\' (ctus in ras.) amicus PBT) indumen- --\'/ tuum tuum dignum B, dignum Onto DP\' 12 ornatum G 13 culpa 8. u. B reduxit (de s. re) H\' hanc tunicam pellitiam R pellicip B 15 potabus (v s. o m2) P 16 fecit R ieiunia (v a. a m2) operiunt R et om. RH unde et HI])P\' dominus] Dauid ed. Rom. 17 operuit B 18 et (eras.) P, om. cet. 20 abstinentia (ia ex ii) G abstinentiam (om. tegit gratia) R gratia B in ras. vi2 et (ia ex ift) G remissae (om. suntj H\' ) [*]( XXXII. Ambr. pars 2. ) [*]( 27 )
Nudatus erat Noe, quando inebriatus est: texit eum pietas filiorum. at nudatus erat per ignorantiam, non per [*]( C ) intemperantiam; adhuc enim uinum nesciebatur. in principio generis humani ignorabatur ebrietas. primus uineam ipse plantauit: dedit naturam, ignorauit potentiam. itaque uinum nec suo pepercit auctori. quid mirum si, cum dominus ipse creaturas suas laudauerit, et iste miratus est? itaque cum delectaret eum reperti muneris gratia, temptauit uehementior creatura [*]( 4 Tob. 4, 10 7 Gen. 3, 7 8 Esai. 58, 8 12 Psalra. CITI 2 14 Gen. 9, 21 sqq. Bas. 169 B (4 C) 17 Gen. 9, 20 ) [*]( 1 iniquitates (es ex is m2) P 1 sq. tetigit (ti eras.) P .2 gratiaIll R aboletur (ur eras.) H terrorem B 3 obumbrat] abluit GH mestu (0 m3 s. u) G 4 elimosina P elymosina R elemosina cet. 5 liberat RHB 7 esse se R se esse P (se in mg. m2, esse ex essed) cet. indunientum (in 8. u.) R, quia indumentum om. H 8 inquit (ipr. ex t) P 9 matotinurn (v s, o m2) P magnum GH matura om. R, matuti 1) mutatina P\' 10 post orietur repetit uerba sed tamquam ... orietur G procedet H circumdabit (b ex u) P 12 uestimento GHH\' uestimentum eet. 14 Noe] ne G est om. H eum om. B 15 at scripsi sed RGH et cet. non per intemperantiam om. B 16 principio enim H\' humani generis DP\' 17 uinea G 18 sed ignorauit P (sed s. u. m. ant.) cet. poenitentiam B uinom (v s. 0) P nec] non R 20 laudauorat BH\' miseratus (se del. m2) H adiectaret H delectaretur DP\' 21 eum] cum PGDP1 gratis P gratia R )