De Locis Santis
Adamnan, Saint
Adamnan, Saint. Itinera hierosolymitana saecvli IIII-VIII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 39). Geyer, Paul, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1898.
Mambre collis mille passibus a monumentis supra descriptis ad boream separatus distat, herbosus ualde et floridus, respiciens Chebron ab Affrico sibi occurrentem. Idem itaque monticellus Mambre nominatus habet in cacumine campestrem planitiem, ubi ad aquilonalem eiusdem cacuminis partem lapidea magna fundata est ecclesia, in cuius dextrali parte inter duos grandis eiusdem basilicae parietes, mirum dictu, quercus Mambre extat in terra radicata, quae et quercus Abraham dicitur, eo quod sub ea quondam angelos hospitio receperit. Quam sanctus [*]( 8 Hegea. IV c. 23 p. 258, 24, cf. Hieron. Onom. p. 112, 5 21 Hieron. Onom. p. 84, 16 et 114, 17, cf. etiam Heges. IV c. 23 p. 258, 30 ) [*]( 1 formatas Y 2 sepulchram uero adam Y 3 lapideae Br 4 aspezit P 5 et ante Rebeccae om. YBr in terra humatarum Z 7 cebron Z et sic semper 10 uniuersarum aegyptias Br 12 de patriarcaram sepulcra sufficiat craxare Br caraxare Z 13 Nunc de manbre colle P, De mambre colle Y ut titulus capiti XI praeponitur. Hinc numeri cap. desuntin Y XI De monte et quercu mambre Br Capitulum ipaum (X Z) incipit: Nunc de mambre colle ZBr 16 ab boream Br, corr. 2. m. et Borea habens Br 17 africo Br 18 caspestrem Br solus 19 aquilonem PBr 20 in duos Br grandes YBr 21 exiatit Z 28 reciperit PYZ, in Z correctum in reciperet quod Br )
Egredientibus de Chebron in campi latitudine sita ad aquilonalem plagam haut procul a margine uiae ad sinistram occurrit pinosus non grandis mons tribus milibus a Chebron distans, a cuius pineto pinea ad Hierosolymam usque in camelis [*]( 1 alibi om. Z 3 quod Z 5 tamen] sed 2. m. superscr. Br remanuitBr in suae stabilitatis loco Y 6 ut refert sanctus artulfus Z ut sanctus . refert arculfus Br propriis tamen Br 7 truncum Z 8 quasi duum om. P duorum Z 9 conso P conruso Br 10 et om. Z aut stellarum Br 1. m„ 2. m. corr. 11 ansportantur P 13 habraham patriarcam Br 15 honorificantiam Br 16 religiosorum Y 17 Bufficiat Br ad alia pergamus om. Y 19 XII = XI Z titulus deest in PYZ 21 Ad alia pergamus incipit Br decebron ZBr aquib lonem plagam Br 22 aut corr. 2. m. Br marginetenę P margine h. uenae Z sinistrum Y 23 escurrit Z acebron P acebron Z 24 pinea] pineta Y hierusolimam Br cameSlis P, una littera 1 eraM )
Hiericho urbis, quam Iesus Iordane transmisso subuertit rege illius interfecto, sanctus noster Arculfus conspexit locum, pro qua Oza de Bethel ex tribu Effraim aliam extruxit, quam noster saluator sua praesentia uisitare dignatus est. Quae eodem tempore, quo Hierusalem Romani obpugnantes obsedebant, propter ciuium perfidiam capta et distructa est. Pro qua tertia condita est, quae post multa temporum interualla et ipsa subuersa est, cuius nunc quaedam, ut Arculfus refert, ruinarum uestigia monstrantur. Mirum dictu, sola domus Raab post tres in eodem loco distructas ciuitates remansit, quae duos exploratores, quos Iesu Ben Nun transmisit, in solario eiusdem domus suae lini stipula abscondit, cuius lapidei parietes sine culmine permanent. Locus uero totius urbis ab humana desertus habitatione nullam domum habens commorationis segetes et uineta recipit. Inter locum eiusdem distructae ciuitatis et Iordanen fluuium grandia insunt palmeta, in [*]( 5 Hieron. Onom. p. 131, 31 13 Ios. 2, 1-6 ) [*]( 1 uechuntar Y flcoa Y in camelis om. Br in camelis inquam om. Z inquam om. Y 3 possunt sanctus noster arculfus conspexit Br 4 XIII = XII Z numerus est etwms in I, titulus deest in Z 5 Hierico urbae, littera i erasa Br urbis om. Z quam ex quod 2. m. corr. Br 6 interfecto, posteriores quattuor litterae in rasura sunt, qttas sequitur rasura trium litterarum Br sanctus-locum om. Br 7 Oza] contra Y aliam 1 alicui P 8 nostra salus Br 1. tn.. corr. 2. m. Quae om. Br 9 temporeque eodem Br obpugnantes om. P obpugnantea romani Z 10 propter in Z pallidiore atramento superscriptum est peruidiam P 11 tempora corr. 2. m. Br 13 raab meretricis Br 15 duos, om. Z iosue Br filius nun Y misit Br 16 lapideae P 18 habitatione corr. 2. m: ex -nis Br domus Z, sed corr. eadem manu commemorationis Z, syllaba me erasa est in Br 19 uineas recepit Br destructe corr. 2. m. ex distructe Br 20 Iordanem YZ palmita Br 1, corr. 2. m. )
Arculfus saepe memoratus quandam grandem ecclesiam in Galgalis fundatam uidit eo in loco constructam, in quo filii Israel Iordane transgresso castra metati primam in terra Canaan mansionem habuere.
In qua uidelicet ecclesia idem sanctus Arculfus illos considerauit duodenos lapides, de quibus ad Iosue Dominus post transitum Iordanis locutus est dicens: Elege duodecim uiros, singulos per singulas tribus, et praecipe eis, ut tollant de medio Iordanis alueo, ubi sacerdotum steterunt pedes, duodecim durissimos lapides, quos ponetis in loco castrorum, ubi fixeritis hac nocte tentoria. Hos, inquam, Arculfus uiderat, e quibus senos in dextera ecclesiae parte in pauimento iacentes et alios eiusdem numeri in aquilonali omnes inpolitos et uiles conspexit; quorum unumquemque, ut ipse refert Arculfus, huius temporis duo iuuenes uiri fortes uix possunt de terra subleuare. Ex quibus unus, quo casu accidente nescitur, in duas [*]( 13 Ios. 4, 2. 3 ) [*]( Bft 2 channaneae P cannaneae Z caneae corr. eadem m. Br homun- C tionum PBr homuntiorum Z 3 inhab. ZBr 4 XIII Z titulus deest in Z XlIII De Galgalis XV Et de duodecim lapidibus, quos filii israhel transuadato iordanis fluuio siccato detulerunt Br 5 saepe om. Z aepe me- T moratoa P 6 uidit fundatam Y 7 israhel Z iordanne Br 8 channan P chanan Z habere mansionem corr. 2. m. Br mansionem habere P 9 numerus et titulus deest in codicibus 12 dudenoa Y et iosue Y ab iosue Br postransitum Br 13 elige tibi Br 17 deponetis Z 20 numero Br omnesque YBr conspicit Br J, corr. 2. m. huius tempr Br 23 aocedente PZ quo oasu accidente nescitu hoc loco deest in Br )
Ille sacrosanctus et honorabilis locus, in quo Dominus ab Iohanne baptizatus est, semper aquis fluminis tegitur Iordanis, et sicut Arculfus refert, qui ad eundem peruenerat locum hucque et illuc per eundem transnatauit fluuium, in eodem sacrosancto loco lignea crux summa infixa est, iuxta quam aqua usque ad collum longissimi uenit stantis uiri aut alio in tempore nimiae siccitatis ad mammillas usque; inundatione uero facta maiore illa tota crux aquarum adiectione protegitur. Locus itaque eiusdem crucis, in quo, ut superius dictum est, Dominus baptizatus est, citra alueum fluminis habetur, a quo usque in alteram ripam in parte Arabiae homo fortis iactare lapidem potest funda inpellente. Igitur a loco supra memoratae [*]( 2 Hieron. Onom. p. 126, 21 ss. ) [*]( 1 partes confractus Y ferro om. Br 2 galgalis uero Y est fnndata Y 3 iordanem Z 4 inter in et quinto verba supra omissa: quo casu acoidentc nescitur male inserit Br in q. ab H. m. Y 5 multo fuit tempore Br 6 est constructa Y ecclesia supradicta constrncta P est fundata vel constructa supra dicta ecclesia Br dudeni Y 7 ab] ad P ob Br 8 honorificantia Br honoratur Z honorificaa tur littera n erasa Y honorificantur Br 9 XVI = XV P — XIIII Z titulus deest in Z loco Iordanis Br a Y 10 babtizatus P 11 sanctus Y et om. Z locps corr. 1. m. Z 12 babtizatns P 14 hucque] hnc Z hucnsque Br natanit Y intrauit Z transinit Br 15 iuxta aquam quae Y 17 mamillas Y usque ad mamellas Br 19 in quo superius dictu est dominus Z 20 babtiiatus P cytra P 22 memorato Br )
Iordanici color fluminis, sicut nobis Arculfus intimauit, albidus in superficie quasi lac uidetur; cuius talis color mare salinarum intrantis longo maris tramite a colore maris mortui per alueum eius facile discerni potest.
Quod uidelicet mortuum mare in magnis tempestatibus conlisione fluctuum ad terras sal efficit per illius circuitum maris habundanter haberi, quod non solum undique uicinis, sed [*]( 1 porregitur P 2 adeuntis Br solus cliuium PY diacendunt Z 3 reuersi descendant Br 6 babtizatus P lapidibus Y 7 cancbris Br quae Br sub ipsa Z R aquae] atque Z 9 canchris Br 10 in uallis Z 11 per que iordanis influit fluuius Br 12 quoddam grande monachorum est monasterium Y 13 descripte P monticulo, corr. 1. m. Z 14 et om. Z in honore PBr 15 babtizatoris P idem monasterium Y circumdatus P circum Br 17 XVII Br = XVI P = XV Z titulus deest in Z De iordanis colore Br 18 cbolor Z 19 cois Z 20 intrans Y longe, corr. 1. m. Z maria ante tramite om. YZBr 22 a uerbis: Quod uidelicet etc. nouum capitulum, XVI, exordium sumit in Z 24 seu etiam Br )
Idem nobis et de maris mortui sale nan-auit, quod similiter hisdem tribus supradictis sensibus a se conprobatum nuntiauit. Qui etiam eiusdem superius memorati lacus maritimam frequentauit oram, cuius longitudo usque ad Zoaros Arabiae stadiis quingentis octuaginta dirigitur, latitudo stadiis centum quinquaginta usque ad uicina Sodomorum. [*]( 8 Matth. 5, 13 16 Heges. IV c. 18 p. 253, 29, cf. Pseudo-Eucher. in IV Reg. c. 25 ) [*]( 2 colore P sal terrae Br 3 siçculo corr. 2.. m. Br habere, corr. eadem m. Z lapidea montis Br 5 conprobatur Z a uerbis: Aliter ergo etc. nouum capitulum exordium sumit in Br XVIII De mare mortuo ergo] uero Z 6 uocitare P, sed carr. inde et Z 8 et cetera om. YBr 10 per om. Z aliqd Br in Sicilia] ibidem Br uisu et tactu atque gustu Br 12 titulus deest in omnibus codicibus. Nouum capitulum (XVII P) solummodo hic inchoatur in YP 13 maris mortui] inosaui uel ortui Br sal enarrauit Z qui YP 14 isdem Y idem Br 1, corr. 2. m. narrauit Br 15 mar;tinam Z 16 usque om. Z, pro quo cuius, sed lineola perducta deletum 17 quincentis PBr, corr. 2. m. Br octnaginta hanc formam exhibent PZ centum quinquaginta stadiis Br i stadia Z 18 uicinam codices, uicina scripsi secutus uulgatam lectionem Hegesippi p. 253, 31 et Ps. Euch. in IV Beg. c. 25 )
Arculfus noster et ad illum peruenit locum in prouincia Foenicis, ubi Iordanis ad Libani radices de duobus uicinis fontibus emergere uidetur, quorum unum nomine Ior et alter Dan uocitatur. Qui simul mixti conpositum Iordanis accipiunt nomen. Sed notandum non esse in Panio exordium Iordanis, sed in Traconitide terra CXX interiectis stadiis usque ad Caesaream Philippi, quae nunc Panias a Panio monte tractum nomen accipiens uocitatur. Est ergo illius fontis nomen, qui est in Traconitide, Fiala plena aquarum semper, unde Iordanis subterraneis meatibus diriuatur et in Panio diuisis aquarum effusionibus ebullit, quae, ut supra dictum est, Ior et Dan nominari solent. Inde quoque emergentes et interiecto quodam interuallo in unum confluentes fluuium coeunt, qui exinde suum dirigens cursum CXX stadia sine ulla interfusione usque ad urbem, cui nomen est Iulias, progreditur. Postea lacum istum, qui Genezar dicitur, medio transit fluento. Quibus ex locis plurima circumuagatus deserta Asfaltio suscipitur lacu . atque in eum conditur. Itaque duos lacus uictor egressus in tertio haeret. [*]( 3 Hieron. (ed. Maurina) t. IV p. 78 Onom. p. 131, 25 Eucher. Instr. II p. 158 (ed. Wotke) Heges. III c. 26 p. 217, 12 ss. ) [*]( <1 XVIII P = XVII Z = XVIIII Br titulus deest in YZ; in P in extrema linea paginae est: De iordanis binis fontibus 3 fenicis YBr uicini Br soltts 4 uni nomen Z et dan alter Br 5 accepit Br 7 ante in Traconitide in Br repetitur accepit nomen, deleuit eadem manus intra conitide Z introconitide Br terrg P terre Br solus 8 cęsariam P qui P paneas, sed panio Y pannias et pannio Br 10 intrachonin tide P Sola Br 12 duabus effusionibus YBr 13 nominare sola P inde YBr et Heges. p. 218, 30 node PZ qctdam Br solus 14 deinde Z 15 diregens P 16 locum Br 17 situm codices, istum scripsi, cf. Heges. p. 218, 32 genesar Y geresar Br trans Br 1H per plurima Y ciroumfagatus corr. 1. m. Z asfaleo P lacu om. Br 19 lacoa Y )
Noster saepe memoratus sanctus Arculfus mare Galileae, quod et lacus Cinereth et mare Tiberiadis nominatur, ex maiore circumiit parte, cui magnae finitimae adhaerent siluae. Lacus ipsius ueluti quodam maris ambitu < sinus > amplissimus in longitudinem CXL stadia extenditur, latitudine XL diffunditur; cuius aquae dulces et ad potandum habiles, siquidem nec palustris uliginis crassum aliquid aut turbidum recipit, quia harenoso undique litore circumuenitur, unde et purior haustus eius ac mollior est ad usum. Genera quoque piscium gustu et specie nusquam in alio lacu praestantiora repperiri possunt.
Haec breuia de Iordanis exordio et lacu Cinereth partim de tertio Iudaicae captiuitatis libro, partim de sancti Arculfi experientia excerpta detulimus, qui, ut ipse indubitanter refert, ab eo loco, quo de faucibus maris Galileae Iordanis egreditur, usque ad eum locum, ubi in mare mortuum intrat, VIII dierum iter habuit; quod scilicet idem mare salsissimum et de montis Oliueti specula saepius, sicut ipse narrat, sanctus prospexit Arculfus. [*]( 14 Heges. III c. 26 ) [*]( 1 XI/Villi P = XVIII Z = XX Br titultus deest in Z 2 sanc- tus om. Y arculfus aanctu9 Z 3 cinnereth Z tyberiadis YZ ni 4 masore P circniuit Z 4 fitim<j corr. eadem m. P 5 quondam Y ambitu om. PZ sinus om. omnes codices, addidi ex Heges. III c. 26 p. 217, 1 amplissimis PZ 6 per CXL Br latitudinem Br e difunditur P 8 oiliginis Y turpidum Y turpidum corr. 2. m. Br solus recipitque Br, 2. m. corr. quę 9 quod YZ quia P et Heges. p. 217, 5 harenoso scripsi cttm YZ et Heges. I. c. arenoso PBr 10 aastoB PY; h 2. m. ascriptum est Y eius] est Y 11 Bpeciae fir et in Br loco, sed corr. in lacu P loco Z lacu etiam Heges. p. 217, 12 repperi P 13 de om. Br, sed eadem manu super Iordanis scriptum est cinnera Z cinera Br 15 excepta Y et ipse Z 16 de eo loco Z 17 in om. Y 18 itiner Br item Z 19 speculas Br sicuti YBr proSspexit, duabus litteris erasis Br )